شروع طوفانی سریال های محرم با «شب دهم» و «معصومیت از دست رفته»

بخش سریال های مناسبتی در سیما، به اواخر دهه هفتاد باز می گردد.تا پیش از آن در مناسبت هایی چون ایام ماه محرم، برنامه هایی متشکل از سوگواره ها، ذکر مصیبت، مداحی، پخش مستقیم برنامه حسینیه ها و هیات های مذهبی و برنامه هایی از این دست از تلویزیون پخش می شد و روال پخش سریال در این ایام، اصلا مرسوم نبود.

نخستین جرقه ساخت سریال مناسبتی برای ایام محرم، به سال 78 باز می گردد؛ جایی که سریال "انتظار سرخ" با بازی جهانگیر الماسی و سیدجواد هاشمی به روی آنتن رفت و توانست علیرغم تمام مشکلاتی که داشت، جرقه نه چندان جدی ای باشد تا نوع نگاه مسئولان و حتی مردم را به برنامه های مناسبتی این ایام تغییر دهد.

"انتظار سرخ" با استقبال قابل توجهی مواجه نشد و شاید به همین علت بود که این روند، طی سال بعدش ادامه دار نشد.پس از پخش این سریال در سال 78، باز روند برنامه های مناسبتی به روال قبلش بازگشت اما یک اتفاق سبب شد تا پای سریال به ماه محرم و دیگر مناسبت های سال به شکلی ثابت باز شود.

نوروز 1380، مقارن شده بود با ایام محرم الحرام.تدبیر صدا و سیما در آن بود که برنامه ای تولید نمایند که در عین سرگرم نمودن مردم، ارزش های این ماه عزیز را نیز با خود به همراه داشته باشد.به همین دلیل ساخت یک سریال با این اهداف، در دستور صدا و سیما قرار گرفت و به موجب آن، سناریو "شب دهم" به تصویب این سازمان رسید و توانست توسط "حسن فتحی" جلوی دوربین رود.

این سریال با استقبال قابل توجهی از سوی مردم مواجه شد به گونه ای که میزان مخاطبان رسانه ملی را به چندین برابر رساند و توانست نظرات مخاطبان هدف و حتی مخاطبان گذری تلویزیون را به خود جلب نماید.

این میزان قابل توجه استقبال در نتیجه چند عامل مهم بود: نخست باید به ساختار قابل توجه فیلمنامه "شب دهم" اشاره کرد.قهرمان سریال، از دل آدم های همان روزگار می آمد و لودگی و اغراق آفرینی قهرمان های ورژن سینمایی آن سال ها را نداشت و کارهایش برای مخاطب ارزشی ولو غیرارزشی، مشمئزکننده نبود و مخاطب به راحتی می توانست با لابیرنت های متعدد داستانی در این سریال، ارتباط برقرار نموده و این داستان را دنبال نماید.

از سوی دیگر این سریال، نخستین سریال جدی صدا و سیما در ایام محرم بود و همین سبب شد تا مردم از آن برنامه هایی که به مدت بیش از 20 سال از صدا و سیما در این ایام پخش می شد و ساختار چندان نویی نداشت، به سریال های اینچنینی گرایش پیدا کنند؛ حالا تلویزیون توانسته بود سطح وسیع تری از مخاطبان خود را تحت الشعاع قرار دهد و برای بینندگان خود حق انتخاب قائل شود؛ هم برنامه هایی با ساختار قبلی در حال پخش بود و هم سریال های مناسبتی برای این ایام.

این اتفاق مبارک در سیما، به عنوان یک شاخص در نظر گرفته شد و بدین ترتیب، مسئولان وقت صدا و سیما، تصمیم گرفتند پخش سریال های مناسبتی ماه محرم به صورت هر ساله در این رسانه دنبال شود.

به همین دلیل سریال "سفر سبز" برای محرم سال 81 تلویزیون در نظر گرفته شد . این بار "محمدحسین لطیفی" پشت دوربین این سریال قرار گرفت.این سریال نیز توانست بسیار مورد توجه قرار بگیرد."سفر سبز" شکل روایی جدیدی در آن روزهای تلویزیون داشت و توانست یک داستان امروزی را با رگه هایی مذهبی نشان دهد و در آن نه تنها به ارزش های مورد اعتقاد مسلمانان، بلکه ارزش های یک فرد مسیحی را نیز به تصویر کشیده و با اختلاط این دو مواجهه، و به مدد داستانک هایی که حول مسائل مختلفی چون عشق، مذهب، جامعه و خانواده، می چرخید، نبض علاقه مخاطب را به دست گرفت و توانست تلویزیون را برای دومین سال متوالی، به عنوان پرمخاطب ترین رسانه جمعی در ایام محرم تبدیل کند.

حالا دیگر این مردم بودند که به تماشای سریال های این چنینی در این ماه، اشتیاق و تمایل داشند؛ مطبوعات نیز به شکل بسیار وسیعی به این جریان دامن زدند و از این روی، مسئولان وقت تلویزیون پس از پایان محرم سال 81 تصمیم گرفتند بلافاصله برای محرم 82 برنامه ریزی کنند.

نخستین خروجی چنین تصمیمی، ساخت سریال پرهزینه و طولانی مدت "معصومیت از دست رفته" بود که اگر چه در ایام محرم سال 82 از رسانه ملی به روی آنتن رفت اما به دلیل طولانی بودن قسمت های آن، پس از محرم به صورت هفتگی به پخش ادامه داد و توانست نظرات بسیاری را به خود جلب نماید.این سریال در مقایسه با سریال های سال های قبل، در زمان قدیم روایت می شد و با توجه به یک خط سیر اصلی داستان و بدون بهره گیری از حوادث فرعی در داستان، شکلی قدرتمند از روایت را به تصویر بکشاند.این سریال با همین رویکرد داستانی توانست موفقیت "شب دهم" و "سفر سبز" را به نوعی تکرار نماید اما دیگر سریال پخش شده در محرم این سال نتوانست چندان به مذاق مخاطبان پرشمار جعبه جادویی خوش بیاید.

سریال "وارث" به کارگردانی "کاظم بلوچی" در محرم 82 از شبکه دوم سیما پخش شد و به دلایلی از جمله ضعف قصه پردازی و کارگردانی نتوانست به هیچ وجه با اقبال مواجه شود و بدین ترتیب این سریال آشکارا در تقابل با "معصومیت از دست رفته"، قافیه را باخت و نتوانست با آن سریال رقابت نماید.

این سریال پس از پخش سه سریال بسیار موفق در محرم تلویزیون، یک شکست تمام عیار برای سریال سازی های محرم محسوب شد.

ادامه دارد . . .