انتقادات تند مقدسیان از فضای مستندسازی در ایران: "خدا کند به دوران آفریده برنگردیم"

محمدرضا مقدسیان، مستندساز و رئیس سابق هیات مدیره انجمن مستندسازان در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، با تاکید بر اینکه باید شرایطی فراهم شود که مردم در سینما تصمیم بگیرند، گفت: یکی از بزرگترین مشکلات ما این است که همه چیز به دست دولت است و این دولتی بودن ما را بیچاره کرده است. تا وقتی که دولت در سینمای مستند دخالت می‌کند ما به هیچ جایی نمی‌رسیم.

وی افزود: ما در حال گذراندن یک دوره تحول هستیم. هم اکنون چندان نمی‌شود قضاوت کرد. اگر در بر همان پاشنه پیشین بچرخد، فاجعه است. یکی از مشکلات اصلی ما این است که نمی‌توانیم چهره واقعی مردم خود را نشان دهیم.

رییس سابق هیات مدیره انجمن مستند سازان سینمای ایران در ادامه تصریح کرد: بچه‌ها تلاش خودشان را می‌کنند اما هیچ برنامه ریزی مشخصی در این زمینه وجود ندارد. بالاخره باید تصمیم بگیرند که می‌خواهیم مستندسازی داشته باشیم یانه؟ اگر قرار باشد که مستند بسازیم، باید بتوانیم چهره واقعی مردم این سرزمین را نشان دهیم.

مقدسیان اضافه کرد:‌ واقعیت این است که سانسور حاکم بر جامعه ما را از مردم خودمان دور می‌کند. باید تکلیف این مسأله روشن شود و به تعریف درستی برسیم. در مستندهای امروزی تفسیر خلاق واقعیت و نقد را دیگر نمی‌بینید بلکه گزارش‌های سطحی را می‌بینید.

وی در ادامه درباره نحوه عملکرد دولت در قبال مستندسازان گفت: حمایت با دخالت تفاوت دارد. اکنون دولت در همه ارکان مستندسازی است دخالت می‌کند. دروغ می‌گویند که حمایت می‌کنیم. آنها تولید می‌کنند. وقتی دولت پول می‌دهد، می‌خواهد دخالت کند و این حمایت نیست.

رییس سابق هیات مدیره انجمن مستند سازان سینمای ایران تصریح کرد: حمایت به این معنی است که باید از بخش خصوصی حمایت شود تا در سینما حضور پیدا کند و مردم تصمیم بگیرند. اجازه دهند هرکس هر فیلمی را می‌خواهد بسازد و مردم تصمیم بگیرند. بدون شک خرد جمعی مردم ما می‌تواند بگوید که چه چیزی خوب و چه چیزی بد است.

مقدسیان در ادامه گفت: شاید در سینمای داستانی بتوانیم بگوییم که مردم انتخاب می‌کنند که چه چیز را ببینند و چه چیز را نبینند. معمولا همه مستندهایی که ساخته می‌شود در مرکز گسترش آرشیو می‌شود. زمانی که من رئیس انجمن مستندسازان بودم پکیجی از فیلم‌های بچه‌ها آماده کردیم و به بازار ارائه کردیم. ارشاد حمایت کرد و اجازه بیرون آمدن این فیلم‌ها را دادند. به بعضی هم اجازه نمی دادند اما بعدها اجازه صادر شد و داخل بازار شد. به نظرم این یک قدم مثبت است که بتوانیم با مردم ارتباط برقرار کنیم.

وی افزود: همزمان با این حرکت از مرکز گسترش خواستیم تا از ما حمایت کند. آنها نپذیرفتند.آنها همزمان با کاری که ما در انجمن کردیم از رانت دولتی استفاده کردند و خودشان مجموعه‎ای را به بازار دادند که اصلا ارزش نداشت و قیمت آن 1000 تومان بود. بنابراین مخاطب پکیج 500 تومانی ما را نمی‌خرید و پکیج 1000 تومانی را خریداری می‌کرد و با خود می‌گفت این چه فیلم مستندی است.

این مستندساز با تاکید بر اینکه دولت، تلویزیون و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی باید  بسترسازی کنند، گفت: آنها نباید در تولید دخالت کنند. باید به مردم حق بدهند. جوانان و مردم ما بسیار باشعور هستند و صحیح انتخاب می‌کنند. آنها می‌خواهند متولی باشند که مردم چگونه فکر کنند.

مقدسیان در ادامه تصریح کرد: متأسفانه اشکال بنیادی است. طی سال‌های طولانی جشنواره برگزار می‌کنیم و بسترسازی کردیم تا فیلم مستند دیده شود و مردم سینمای مستند را بشناسند. دولت همیشه مانع بوده و هیچ کوششی در این عرصه نکرده است. با جشنواره هیچ چیز حل نمی‌شود. تولید در بدترین وضعیت است. دولت باید بستری فراهم کند که همه بتوانند فعالیت کنند و مردم تصمیم بگیرند.

وی درباره مدیریت جدید مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، گفت:‌ طباطبایی نژاد دوست عزیز من است اما نهایت تصورم این است که می‌خواهد مثل محمد آفریده یک تهیه کننده شود. خدا کند ما دوباره به زمان آفریده برنگردیم. تهیه کننده اصلا در ایران تعریف نشده و همه به گونه‌ای مجری طرح هستند. بودجه‌ای به آنها داده می شود، بخش کوچکی از آن در تولید مصرف می‌شود و خودشان هم حضور ندارند.

رییس سابق هیات مدیره انجمن مستند سازان سینمای ایران افزود: به قطع می‌گویم هیچ برنامه‌ای وجود ندارد و تنها گذران وقت می‌کنیم. همان طور که می‌دانید به خاطر پروژه «لاله» چیزی دستشان نمانده است. اگر گشایشی شود و پولی هم ریخته شود، دوباره در روی همان پاشنه می‌چرخد. باید از اساس برنامه ریزی شود، دولت کاملا کنار برود و فضا باز شود. باید اجازه دهند بچه ها حرفشان را بزنند. مگر چه می‌خواهند بگویند و چه اتفاقی می‌افتد؟ من اصلا خوشبین نیستم چون هیچ اتفاقی نخواهد افتاد.

مقدسیان در پایان گفت: وضع سینمای ما واقعا فاجعه است. چهره درخشان ما در سینمای داستانی فرهادی است. پنج بار فیلم او را دیدم و به او آفرین گفتم که در خارج از کشور توانسته چنین فیلمی بسازد. در زمینه مستند بچه‌های بسیار خوبی داریم. اکثر فیلمهای جشنواره مال کسانی است که به هیچ کجا وابسته نیستند. آنها فرش زیرپایشان را می‌فروشند و مستند می‌سازند.

انتهای پیام/