بی‌توجهی به مضامین دینی و ملی در آثار کودکان/ تمایل ناشران به انتشار ترجمه زنگ خطر برای مسئولان
خبرگزاری تسنیم: ناصر نادری سرداور بخش کودک جایزه غنی‌پور با بیان این مطلب که نویسندگان کودک در سال ۹۱ نسبت به خلق مضامین ملی، دینی و هویتی کم‌لطفی کرده‌اند، گفت: وفاداری به زبان فارسی از معیارهای داوری بخش کودک بود.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نشست خبری داوران بخش کودک جایزه شهید حبیب غنی‌پور ساعاتی پیش در خبرگزاری تسنیم، با حضور ناصر نادری سرداور بخش کودک و شهرام شفیعی داور این بخش برگزار شد.
شهرام شفیعی در این نشست در سخنانی گفت: توجه نویسندگان کتاب‌ها به سلامت نثر فارسی، عدم شکسته نویسی بسیار مهم بوده است، چرا که متأسفانه مشاهده می‌شود، در کتابهایی که مراکز انتشاراتی بزرگ منتشر کرده‌اند، از زبان شکسته استفاده شده است، در حالی که ما باید از فارسی معیار و زبان فارسی حراست کنیم.
ناصر نادری نیز در ادامه سخنان شفیعی گفت: در کارگروه‌هایی که برای داوری ادبیات کودک سال 91 برگزار می‌کردیم، احساس کردیم که اگر کتاب باید زبان و ذهن کودکانه‌ای داشته باشد، باید از خیال انگیزی، ویژگی‌های روحی و روانی کودک نیز برخوردار باشد، همچنین باید کار تازه‌ای در حوزه گرافیک، تصویرگری، کتاب‌آرایی و غیره باشد، اینها نکات مهمی است که در داوری‌ها کنار خلق و آفرینش زبانی برای ما حائز اهمیت بوده است. البته معیارهای دیگری نیز مطرح است، از جمله احساسات و عواطف موجود در متن کنار ارزش‌های بومی و ملی به‌جهت اینکه خاستگاه جایزه شهید غنی‌پور مسجد و تفکر مسجدی است این ارزش‌ها در داوری‌ها به‌عنوان یک معیار مطرح هستند.
وی با اشاره به معیارهای داوری افزود: بنابراین در یک جمع‌بندی مشخص می‌توان از خلاقیت، نوآوری و دامنه زدن به حس کنجکاوی، کیفیت ساخت و پرداخت اثر، پرهیز از کلیشه‌ها، پرداخت‌های بکر و نو، وفاداری به زبان فارسی، کیفیت نگارش، زبان سلیس، گیرا و بی‌پیرایه؛ کیفیت تصویرسازی و کتاب آرایی به عنوان معیارهای مهم داوری اشاره کرد.
نادری ادامه داد: بنابراین در داوری‌ها ضمن اینکه ادبیات و ادبیت از معیارها بود، درون مایه و برون مایه اثر نیز برای ما بسیار حائز اهمیت بود. اکنون پس از بررسی آثار باید بگویم در ادبیات کودک، در برخی از درون‌مایه‌های دینی، اجتماعی، ملی و انقلابی دچار نوعی فقر هستیم. ما شخصیت‌های ملی و تاریخی بسیاری داریم که می‌توانند با استفاده از زبان و ادبیات خیالی به خوبی روایت شوند. حادثه‌های ملی مانند دفاع مقدس می‌تواند به عنوان یک درون مایه در ادبیات کودک به کار گرفته شود. متاسفانه در میان آثار منتشره سال 91 جز اندک کتابهایی که به مسئله شهید پرداخته بودند، کار دیگری در این مضامین دیده نمی‌شد، عمده این کارها نیز در زمره کارهای دولتی و سفارشی بود.
نویسندگان به مضامین ملی، دینی و هویتی کم لطفی کرده‌اند
نادری ادامه داد: عمده کارهای منتشر شده سال 91، کارهای غیرحرفه ای بوده‌اند که باید بگویم نویسندگان ما به مسائل حرفه‌ای و مضامین ملی، دینی و هویتی کم لطفی می‌کنند، شاید بخشی از آن به شرایط اقتصادی، اجتماعی و روان‌شناختی جامعه در سال 91 باز گردد، اما به هر حال این هشداری است، برای متولیان که در این زمینه تفکری جدی داشته باشند.
درون‌مایه آثار منتشره سال 91 ضعیف بودند
وی با بیان این مطلب که خیال، زبان و گرافیک از جمله شاخصه‌های یک اثر ادبیات کودک است، گفت: جوهر اصلی کار درون مایه است که متاسفانه عمده آثار منتشر سال 91 از این نظر دچار ضعف هستند. این شاید بازگردد به اینکه شرایط بیرونی جامعه که محرک و مشوق نبوده است. برخی عوامل مانند سیاست آنقدر در حوزه فرهنگ سایه انداخته‌اند که نویسندگان ما تحت این عوامل چنین وضعیتی را به وجود می‌آورند.
عدم توازن در همه ساحت‌های آفرینش ادبی
نادری به تصویرگری و پیشرفت‌های تصویرگران ایران اشاره کرد و گفت: ما در تصویرگری حضور چهره های جوان و خلاق را شاهد بودهایم، اما تولید یک کتاب محصول 4 مرحله زایش است که در برخی از این چهار مرحله در سال 91 شاهد عدم توازن بودهایم، اولین ساحت آفرینش یک اثر به ساحت ذهنی یک نویسنده باز می‌گردد، این قسمت از آن بخشهایی است که نیاز به دقت و توجه دارد. نویسندگان ما باید در یک جو اقتصادی، اجتماعی و سیاسی متوازنی قرار بگیرند تا بتوانند ذهن خود را سامان دهند. همچنین ساحت دیگر آفرینش یک اثر ادبی ساحت هنری است، در بخش هنری متاسفانه ناشران ما به استفاده از ویراستاران حرفه‌ای کم توجه شده‌اند، گاهی مشاهده می‌شود که اساساً هیچ نظارت ویرایشی بر اثر وجود نداشته است. اما در میان همین کارهای برگزیده که به مرحله نهایی رسیده‌اند و لزوماً در اوج شکوهمندی نیز قرار ندارند، مشاهده کردیم که طرح هایی در زبان، سوژه، شکل ارائه، ویراستاری و غیره وجود دارد که نشان می‌دهد نظارت‌های محتوایی کارشناسان در مراحل تولید متن، زبان و نگارش اثر وجود داشته است.
کم‌توجهی به موضوعات تاریخی و اجتماعی
وی گفت: در مجموع باید بگویم در خلق آفرینش‌های ادبی ساحت‌های ذهنی، حسی و متنی نسبت به بخش‌های هنری و فنی توازنی وجود ندارد و ضعف‌های متنی و زبانی آثار از ضعف‌های فنی بیشتر است، ضمن اینکه نوعی کم توجهی در موضوعات اجتماعی و تاریخی دیده می‌شود که می‌توان این موضوعات را با یک زبان و گرافیک مناسب حتی در ادبیات کودک نیز مطرح کرد.
بخش دیگری از این نشست به پرسش خبرنگاران از داوران اختصاص داشت.
شهرام شفیعی در پاسخ به پرسش خبرنگار مهر مبنی بر اینکه با توجه به یکی از معیارهای داوری دور بودن از ایده‌زدگی است و یکی دیگر از معیارهای داوری پرداختن به خواستگاه جشنواره یعنی موضوعات ملی، مذهبی و انقلابی است، به نظر می‌رسد میان این دو نوعی تناقض وجود دارد، گفت: منظور ما از ایده‌زدگی یک ایده‌زدگی هنری است، چرا که بسیاری داستان را در یک ایده ابتکاری خلاصه می‌دانند، بدون اینکه ساختار و طرح قابل قبولی داشته باشد. ساختار از بزرگترین محصولات بشری است که البته ساختار کلاسیک نافی تخیل است در حالی که ساختار باید بزرگترین محصول تخیل باشد. بنابراین گاهی مشاهده می‌شود که آثاری که ساختار محکم داستانی ندارند به ایده‌زدگی پناه می‌برند.
شفیعی: تمایل ناشران به انتشار آثار ترجمه زنگ خطری برای مسئولان
وی ادامه داد: داستان باید متناظر با زندگی پیش رود یکی از شاخص‌های پیشرفت یک تمدن این است که در آن تمدن قصه‌های محکمی گفته شود، چرا که نشان می‌دهد افرادی که در آن تمدن زندگی می‌کنند، به ساختار آن تمدن می اندیشند.به همین ترتیب در ادبیات کودک نیز اگر ما به بچه‌ها نیاندیشیم نمی‌توانیم قصه‌های محکمی برای آنها بگوییم و لذا قصه‌هایمان نیز توسط کودکان خوانده نمی‌شود.همچنین چون به بچه‌ها نمی‌اندیشیم، کتابهای تالیفی و قابل داوری در جشنواره حجمی ندارند که این زنگ هشداری برای مسئولان و باید زده شود.چرا که ناشران ما اغلب به کارهای ترجمه ای رو آورده‌اند تعداد زیادی از ناشران خصوصی ما عملا هیچ اثری تالیفی در سال منتشر نمی‌کنند.
هویت ملی را با کتابهای ترجمه به دست نمی‌‌آوریم
شفیعی ادامه داد: جشنواره شهید غنی پور یکی از دغدغه‌های مهمش پرداختن به هویت ملی است، چگونه می‌توان هویت ملی را با 90 درصد چاپ کتابهای ترجمه‌ای ترویج و نگهداری کرد.چرا نویسنده و ناشر ایرانی نتواند کتابی بنویسد که سرمایه‌اش را باز گرداند؟. نویسنده ایرانی چه کم دارد؟ حتی اگر یک بررسی تطبیقی بین نویسندگان ایران و کشورهای مختلف داشته باشیم نتیجه خواهیم گرفت که نویسندگان و ناشران ایرانی هیچ چیز کم ندارند، بلکه این تنها سودجویی مالی است که آنها را به سمت انتشار کتابهای خارجی سوق می‌دهد. انتشار کتابهای خارجی زحمت چندانی ندارد اما در حوزه کتابهای تالیفی نیازمند فکر، اندیشه، آگاهی، تعهد، سواد و مسئولیت هستیم. جشنواره غنی‌پور به دنبال این است که اینگونه اتفاقات را زنده کند از همین رواست که تنها به آثار تالیفی جایزه می‌دهد.
نادری نیزهمچنین در پاسخ به پرسش دیگر خبرنگار مهر مبنی بر اینکه چرا جوایز مادی این جشنواره بسیار اندک است؟ گفت: در جشنواره شهید غنی پور بر مدار شخصیت مرحوم فردی می‌چرخیم در آن بین شهید حبیب غنی پور نیز نوجوانی بود که چندین کار داستانی منتشر کرده بود و چه بسا اگر شهید نشده بود اکنون یکی از شاخص ترین نویسندگان ادبیات داستانی به شمار می‌رفت. اما او راه دیگری را انتخاب کرد به جبهه رفت و به شهادت رسید ما گفتیم چه چراغ راهی بهتر از این می‌توان انتخاب کرد، بنابراین در این هیاهوی امروز به دنبال ادبیاتی هستیم که وامدار مردم است و می‌خواهیم اعتقادات مردم و فرهنگ پیشینه ایرانی و اسلامی را ادامه دهیم.
ای کاش در میان آثار فانتری، آثار هویت بخش نیز بودند
وی ادامه داد: جشنواره غنی‌پور یکی از معدود جشنواره‌هایی است که داوران در آن بدون هیچ چشمداشت مالی به داوری اثر می‌پردازند و به نوعی افتخارمان این است که این کار را خالصانه انجام می‌دهیم، ای کاش در میان این کتابهای فانتزی آثاری بودند که ضمن تخیلی بودند هویت‌بخش نیز می‌شدند.اما در فقدان آثار هویت‌بخش تلاش ما این است که از جایگاه جایزه غنی پور استفاده کنیم و دلایل لزوم انتشار این آثار را بیان کنیم.همچنین نهادهایی چون وزارت ارشاد و سازمان های مرتبط که بودجه در اختیار دارند چقدر خوب بود که از این گونه کارها حمایت می‌کردند.
نادری همچنین در پاسخ به پرسش خبرنگار فارس مبنی بر اینکه آیا هدفگذاری شما در جشنواره این بوده که حتماً آثار برگزیده داشته باشید حتی با اغماض!، یا اینکه چون جشنواره مردمی است تلاش کردید که از نویسندگان و کتابهایشان حمایت کنید؟گفت: ما افتخار می‌کنیم که یک جشنواره مردمی هستیم، اما این موجب نمی‌شود که حتی ذره‌ای از معیارهای علمی در داوری‌ها عدول کنیم. اگر شاخص را شکوهمندی و والایی آثار در نظر بگیریم شاید یک دهه بگذرد و تنها یک اثر شکوهمند و والا در ادبیات کودک داشته باشیم، بنابراین معیارها نسبی است ما می‌توانستیم بگوییم هیچ برگزیده‌ای نداریم، اما این نوعی بی‌احترامی به خالقان و ناشران آثار است، ما تلاش کردیم مشوقی باشیم به جریان رشد به ادبیات کودک و راهنمایی برای خانواده‌ها .
وی با بیان این مطلب که یک بخش نیز سلیقه و ذوق ما بود، گفت: در مجموع اعتقاد ما این است که باید مثبت نگر و مشوق باشیم، متاسفانه در جریان برخی ازجوایز کتاب دیده می‌شود که در همه بخش‌ها برگزیده وجود دارد اما نوبت به ادبیات که می‌رسد، برگزیده‌ای معرفی نمی‌شود، چرا باید ادبیات کودک ما در میان این هیاهوها گم شود.
سرداور بخش کودک سیزدهمین دوره جایزه غنی‌پور در پاسخ به این پرسش که ترکیب داوران چگونه بوده است، گفت: در طول این 13 دوره گاهی افرادی غیر از اعضای شورای نویسندگان مسجد جواد‌الائمه(ع) آثار را داوری می‌کردند، گاهی تفکیکی از اعضای شورا و سایر نویسندگان به داوری آثار می‌پرداختند و امسال نیز تنها داوران از میان اعضای شورای نویسندگان انتخاب شده‌اند چرا که ما می‌خواستیم به لحاظ مالی به جایی وابسته نباشیم، لذا عملاً بودجه نداریم که بخواهیم از کمک نویسندگان دیگر برای داوران استفاده کنیم.
امسال جشنواره در ساختار دچار بازبینی شد
شفیعی نیز در ادامه این سخنان گفت: امسال جشنواره نوعی بازبینی بر ساختار خود داشت، تجربه اجرای جشنواره در این 13 سال توجه به برخی اصلاحات را ضروری کرده بود و با توجه به اینکه بار نخستی بود که این تغییرات انجام می‌شد، دوستان تصمیم گرفتند، داوران از ترکیب اعضا باشند تا تفاهم بیشتری برای اجرا داشته باشند.ضمن اینکه جشنواره غنی‌پور تعهدی در ما ایجاد کرده بود که از همان آغاز کار تا به امروز این دغدغه وجود داشت و آن سلامت داوری‌ها بود، به جرئت می‌گویم که این جشنواره از معدود جشنواره‌هایی است که سلامت داوری‌ها در آن از اعتبار بالایی برخوردار است.
اقتصاد نشر کیفیت آثار منتشره سال 91 را ضعیف کرد
نادری همچنین در پاسخ به پرسش خبرنگار فارس مبنی بر ارائه آمار تحلیلی بین ادبیات کودک در سال 90 و 91 گفت: شرایط خاص اقتصادی در سال 91 از جمله گرانی کاغذ موجب شده تا ما سال متفاوتی را داشته باشیم، اما نگاه تطبیقی من این است که سال 90 سال بهتری بود، مخصوصاً برخی ناشران صاحب نام در این حوزه سرمایه‌گذاری‌های خوبی داشتند و اتفاقات مبارکی رخ داد که در اختتامیه دوره گذشته نیز به آنها اشاره کرده‌ایم؛ در مجموع سال 90 از نظر کیفیت آثار بهتری از سال 91 داشت، شاید بتوان گفت اقتصاد نشر بر کیفیت آثار در سال 91 تاثیرگذار بود.
سرداور بخش کودک جایزه غنی پور در پاسخ به پرسش تسنیم مبنی بر اینکه معرفی و نقد کتابهای برگزیده از حمایت های معنوی یک جشنواره به شمار می رود جایزه غنی پور در 13 دوره گذشته چه میزان به این گونه حمایت‌ها پرداخته است گفت: ما حمایت‌های معنوی از این کارها داشته‌ایم کتاب حبیب و سایت جشنواره تلاش کرد به این دو بعد توجه داشته باشند، اما باید بگویم حق باشما است در این دو بخش بیشتر از این باید عمل می کردیم تلاش ما در این دوره این است که موجی را در طول سال دامن بزنیم تا موجب حمایت از آثار شاخص کودک شود؛ کیفیت، پیوستگی و استمرار در ادیبات شاخص کودک در طول سال مورد توجه قرار گرفته است.
وی در پایان گفت: کتاب «جزیره بی تربیت‌ها»اثر شهرام شفیعی از جمله آثار خوبی بود که در سال 91 منتشر شده است، این کتاب می‌توانست ختی در میان برگزیدگان جشنواره باشد، اما اقای شفیعی ترجیح دادند تا در داوری‌ها حضور داشته باشند تا برگزیده‌ها.
انتهای پیام/
