غار کتله خور، غار شگفت انگیز با قندیل‌های رنگارنگ+تصاویر
خبرگزاری تسنیم: غار شگفت انگیز کتله‌خور غاری خشکی – آبی است که در ۱۵۵ کیلومتری جنوب زنجان و ۸۰ کیلومتری جنوب شهرستان خدابنده قرار دارد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از زنجان، غار کتله‌خور ازلحاظ کیفیت بلورها و قندیل‌ها، زیبایی و تعدد طبقات نخستین غار آهکی جهان شناخته شده است. این غار در نزدیکی شهر کوچک گرماب واقع شده است و مسیر متداول برای بازدید از این جاذبه طبیعی جاده زنجان به خدابنده(قیدار) در امتداد زرین آباد به گرماب است.
این غار از سه طبقه تشکیل شده و دارای تونل های فرعی و استلاکتیت‌ها و استلاکمیت‌ها و ستون‌های بسیار در گذرگاه‌های اصلی است و قندیل‌های مخروطی آویزان از سقف‌ها در اثر داشتن ناخالصی‌ها، رنگ‌های متنوع به خود گرفته‌اند و آنها که ترکیبات به همراه نداشته و یا کمتر دارند به صورت بلورهای شیشه‌ای بسیار شفاف مشاهده می‌شوند.
این غار دارای بخش‌های دیگری است که به ترتیب می‌توان میدان شیر خوابیده، میدان بیستون، میدان چهل‌ستون، سه‌راهی کوهی، میدان پنج‌شیر، تالار عروس، تونل قندیلی، اتاق عقد، پای فیل، شتر با جهاز، عروس و داماد، میدان شمع، دو جادوگر، نخل سوخته، میدان مریم مقدس و غیره را نام برد. تمامی این بخش‌ها حاصل تجمع‌های مختلف آهکی است که هر کدام بر اساس شباهتی که به یکی از اشیاء اطراف ما داشته‌اند به این اسامی خوانده می‌شوند.
غار کتله خور، غاری است آهکی که در برخی نقاط آن گل رس و خاک های حاوی اکسید آهن قابل مشاهده است. این غار از نظر قدمت تقریبا همسن غار علیصدر در همدان است. البته این دو غار از دو جهت با هم تفاوت دارند. یکی اینکه غار علیصدر همدان غاری است کاملا آبی، اما غار کتله خور زنجان غاری است تقریبا خشک. دوم اینکه آهک‌های غار کتله خور نسبت به آهک‌های غار علیصدر بسیار خالص‌تر است که این خود عاملی است جهت زیباتر شدن غار، چرا که خالص بودن آهک‌ها موجب شفافیت آنها و در نتیجه عبور نور از قندیل‌ها می‌شود.
یک نکته جالب توجه در رابطه با غار کتله خور این است که شواهد و بررسی های انجام شده مؤید این موضوع است که این غار در نهایت به غار علیصدر در همدان متصل می شود. همچنین یکی دیگر از عجایب و زیبایی‌های این غار تعدد طبقات آن است که این گونه غارها در جهان بسیار کم نظیر هستند.
کتله خور بر اساس بررسی‌های انجام گرفته معانی مختلفی مثل تپه خورشید- روستای بدون خورشید و غیره که مناسبترین معنی بدست امده یک کاربرد ترکی بوده که کتله به معنی پستی و بلندی و ناهمواری های داخل غار و خور به معنی راحتی و آسانی است که به صورت کلی به معنی پستی و بلندی‌های راحت و دنج است.
طبق نظریه‌های علمی و نقشه‌های زمین شناسی غار کتله خور در دل کوه ساقیزلو در آهک‌های الیگومیوسن مربوط به دوران سوم زمین شناسی به وجود آمده و تقریبا حدود 30 میلیون سال می‌تواند قدمت داشته باشد.
سال پیدایش این غار برای نخستین بار توسط انسان معلوم نیست ولی مردمان گرماب از سال پیدایش در این غار رفت و آمد داشته و گفته‌های افراد مسن گرماب و روستاهای اطراف که به گفته آنان پدران و بزرگان آنان نیز از رفت و آمد مردم منطقه در این غار تعریف می‌کردند این موضوع را اثبات رسانده است و همچنین داستان‌هایی از خود ساخته بودند و چندین بار اتفاق افتاده بود که از اهالی در این غار رفته و هنگام برگشت نتوانسته بودند راه را پیدا کنند و بعد چند روز توسط اهالی گرماب پیدا شده بودند.
دهانه ورودی غار کتله خور به صورت طاق مثلثی شکل به قطر 70 سانتیمتر بود که تنها راه دسترسی به داخل غار بوده و هست و سیلاب یا رودخانه کوچکی که از جلوی ورودی غار رد می شده باعث شده بود که دهانه این غار کمی بالاتر و در دامنه کوه قرار بگیرد که در حال حاضر این سیلاب از قسمت‌های بالاتر منحرف شده است.
این دهانه تا سال 1372 به صورت طبیعی بود که از این سال توسط معاونت عمرانی استانداری زنجان تعویض و باز گشایی شد و در کاوش‌های نخستین توسط این ارگان در حدود 15 متر اولیه مسیر به سمت چپ جدا می شده که به دهلیز کنار غار مربوط می شد که بعدا به موازی ورودی غار نیز راهی از بیرون به این دهلیز باز شد که الان به صورت سالن انتظار استفاده می‌شود.
ورودی اولیه این دهلیز به منظور جلوگیری از آسیب‌های احتمالی بسته شده است. این مکان را افراد محلی یورت یری می‌گفته‌اند که به زبان ترکی به معنی محل زندگی افراد یا ابا و اجدادا طلاق می‌شود که تعدای اسکلت انسان و تکه‌های سفال قدیمی در این محل پیدا شده و بر اساس بررسی‌های انجام گرفته متعلق به اواخر هزاره دوم قبل از میلاد است که در این مکان گم یا دفن شده اند.
تشکیل غار برای نخستین بار بر اثر نفوذ آب اسید دار و انحلال توده‌های اهک ایجاد شده که رگه‌های سفید رنگ کف همین آب در دیواره های طبقه اول که در بعضی قسمت‌ها به صورت چند خط سفیدی بوده و نشان دهنده دفعات تخلیه آب به طبقات پائین است و در مراحل بعدی زمین شناسی آب طبقه نخست از قسمت‌هایی که قابل انحلال بوده و الان نیز به اصطلاح زمین شناسی که این مناطق تقریبا بالا کشیده شده آب طبقه نخست از قسمت‌هائی که قابل انحلال بوده و الان نیز به اصطلاح زمین شناسی به صورت پر نور در کف دهلیزهای طبقه نخست مشاهده می‌شود به قسمت‌های پائین تخلیه شده و همین آب‌های کربناته باعث انحلال آهک‌های توده ای و تشکیل طبقات پائین این غار شده است که همین اتفاق در طبقات پائین نیز اتفاق افتاده است و هم اکنون این غار به صورت سه طبقه خشک و طبقه چهارم به بعد مسیرهائی نیز به صورت آب بوده و زمین شناسان احتمال تشکیل چهار طبقه دیگر را تا سفره آب زیرزمینی نیز داده‌اند که در سال 2003 میلادی حدود 30 کیلومتر از مسیرهای متعدد غار توسط زمین شناسان آلمانی و سوئیسی نقسه برداری شد.
همه قندیل‌های غار در چند نوع بوده که بخشی به صورت گل کلمی است که در حال حاضر رشد ندارند. همه قندیل‌های داخل غار حاصل رسوبات آهکی است که در حال حاضر رشد ندارند.
قندیل‌های گل کلمی به خاطر عدم رسوب گذاری رشد نداشته و قبلا تشکیل هر میلی متر از این نوع قندیل‌ها 30 سال طول می‌کشیده است.ولی استلاگتیتها و استلاگمیتهای غار که قندیل‌های قلمی و نسانی ار این نوع هستند اکنون فعال بوده و هر هفت سال یک میلی متر ار آن تشکیل می‌شود که البته این رقم‌ها برآوردی تقریبی است چرا که رشد قندیل‌ها به خیلی شرایط مانند قابل نفوذ یا غیر قابل نفوذ بودن سقف غار و غلظت بی کربنات محلول و سرعت آب و قابلیت نفوذ برای نگهداری رسوبات و غیره بستگی دارد که امید است با در نظر گرفتن این امر مهم بازدید کنندگان در حفظ و نگهداری و انتقال آن به نسل‌های دیگر کوشا باشند.
انتهای پیام/ ق
