باید برای تقویت زبان فارسی به صنعت چاپ تاجیکستان وارد شویم

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، ظهر امروز 10 اردیبهشت؛ نشست تخصصی با عنوان «بررسی حضور ناشران ایرانی در آسیای مرکزی»، با حضور محمدحسین اردوش، رایزن سابق فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان و رضا میرمحمدی، وابسته سابق فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان در محل غرفه انتشارات الهدی در بیست و هفتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شد.

در ابتدای این نشست محمدحسین اردوش به توصیف وضعیت حوزه کتاب و صنعت نشر در تاجیکستان پرداخت و گفت: حاکمیت روس ها و همچنین قرار گرفتن زیرمجموعه اتحاد جماهیر شوروی، سبب شد تا تاجیکستان با تغییراتی در الفبا و زبان خود مواجه شود و همین امر در اوضاع فرهنگی این کشور تاثیرات بسیاری برجای گذاشت.

اردوش تاجیکستان را  خاستگاه زبان فارسی جدید دانست و گفت: زبان تاجیک ها فارسی است و در هیچ اثری از صد سال پیش به قبل نامی با عنوان زبان تاجیکی نداریم و این میراث عهد شوروی است که امروزه از زبان تاجیکی سخن رانده می شود؛ البته به طور صحیح باید به زبان فارسی تاجیکی اشاره کنیم، مانند زبان انگلیسی کانادایی و یا زبان انگلیسی آمریکایی.

وی در ادامه گفت: در طول تاریخ و قبل از حضور و ظهور روس ها، زبان فارسی نه تنها زبان مردم تاجیک که زبان دولت، زبان علم و زبان دین بود اما بعد از نفوذ روس ها درعهد تزار و پس از آن تسلط شوروی و ارتش سرخ در این منطقه، لایه نخبگان و به تبع آن زبان و ادبیات تاجیکستان تغییر یافت. دیوانیان و عالمان که نخبگان تاجیکستان بودند یا تصفیه فیزیکی شدند یا دوران تبعید را در سیبری گذراندند و یا به ایران، افغانستان و یا عربستان متواری گشته و نخبگان جدیدی در تاجیکستان ظهور یافتند که طرفدار زبان روسی بودند.

رایزن سابق فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان در ادامه با اشاره به تغیر خط فارسی به انگلیسی و سپس به سیریلیک در تاجیکستان گفت: این تغییر خط سبب شد تا تاجیک ها از میراث غنی خود جدا شوند. البته کمی پیش از استقلال تاجیکستان در سال 1991 مجلس داخلی این کشور قانونی را به نام قانون زبان تصویب کرد که تاکیدش بر روی زبان فارسی تاجیکی بود و تلاش می کرد تا الفبای فارسی (نیاکان) در این کشور احیا شود ولی بعد از استقلال و هنگام جنگ های داخلی این قانون تغییر پیدا کرد تا اینکه بعدها الفبای فارسی و زبان فارسی دوباره احیا شده و رواج پیدا کرد.

محمدحسین اردوش در ادامه این نشست در خصوص  وضعیت چاپ و نشر در تاجیکستان اشاره کرد و گفت: جنگ داخلی 5 ساله تاثیر منفی روی صنعت تاجیکستان و در ادامه آن بر صنعت چاپ و نشر این کشور گذاشت. برای نمونه روزی استاد مهمان بختی از اندیشمندان سرشناس این کشور به من گفت که در زمان شوروی سابق کتابی را با 50 هزار نسخه چاپ کردم اما امروزه در تاجیکستان کتاب هایی با تیراژ تنها صد نسخه منتشر می شود. دلیل اصلی این اتفاق وضعیت اقتصادی تاجیکستان و قدرت خرید مردم است که اجازه تهیه کتاب به آنها را نمی دهد.

وی همچنین در خصوص سودآور بودن صنعت چاپ در تاجیکستان گفت: این که صنعت چاپ در تاجیکستان سودآوری دارد یا نه، یک بحث است و اینکه این صنعت چه هدفمندی در پی دارد یک بحث دیگر. به نظر من جمهوری اسلامی ایران باید بدون در نظر گرفتن مبحث سود برای تقویت ادبیات و زبان فارسی وارد صنعت چاپ و نشر تاجیکستان شود.

وی در این بخش از سخنان خود تاکید کرد: صنعت چاپ و نشر در تاجیکستان ارزانتر از ایران است و برای حضور در بازار کتاب این کشور با توجه به هزینه حمل و نقل بهتر است در خود آن کشور تمامی فعالیت های چاپ و نشر صورت بگیرد.

اردوش با اشاره به مانایی و ماندگاری کتاب در حوزه فرهنگ گفت: ادبیات فارسی و تاریخ بیشترین طرفدار را در بین خوانندگان کتاب تاجیکستان دارد. همچنین شعر که جایگاهی خاص در تاجیکستان دارد و بسیاری از مردم اشعار حافظ، شاهنامه و مثنوی مولوی را از حفظ می خوانند.

در ادامه این نشست تخصصی رضا میرمحمدی، وابسته سابق فرهنگی ایران در ترکمنستان با تاکید بر ریشه های تاریخی اقوام ترکمن که دارای فرهنگ سنتی هستند و ارتباط آن با دولت کشوری مستقل به تشریح اوضاع اجتماعی و فرهنگی این کشور پرداخت و گفت: ترکمنستان در ساختار سیاسی اش رییس جمهور را در رأس خود می بیند. پس از آن کابینه وزیران بدون وجود نخست وزیر و ذیل 2 معاونت قرار دارد. یکی معاونت فرهنگی و دیگری معاونت علمی آموزشی. وزارت فرهنگ زیر مجموعه معاونت فرهنگی است و حوزه های کتاب و کتابداری و صنعت چاپ و نشر تحت عنوان اداره کل زیر مجموعه وزارت فرهنگ به فعالیت می پردازند.

میرمحمدی در ادامه افزود: در ترکمنستان در حوزه های کتاب و چاپ و نشر چیزی به عنوان بخش خصوصی و غیر دولتی نداریم و تمامی نهاد های فعال در این حوزه دولتی هستند.

وی با تاکید براین موضوع که فضای ترکمنستان یک فضای بسته و امنیتی است گفت: فعالیت کشور های خارجی از جمله ایران با توجه به ساختار جمهوری اسلامی و دولت مبتنی بر اسلام آن در ترکمنستان ممنوع است. بنابراین فعالیت های فرهنگی ما در این کشور به خصوص در حوزه چاپ و نشر و ارسال کتاب به ترکمنستان از سوی ایران ممنوع است.

وی با اشاره به وضعیت اقتصادی ترکمنستان گفت: دغدغه عوام و عموم مردم ترکمنستان دغدغه نان است وضع معیشتی خوب نیست و به همین دلیل کتاب از سبد خرید مردم حذف شده است.

میرمحمدی همچنین به برگزاری نمایشگاه کتاب و نشر در ترکمنستان اشاره کرد: این نمایشگاه در روزهای نخستین مهر در عشق آباد برگزار می شود که تاکنون علاوه بر رایزنی فرهنگی بنیاد اندیشه و شرکت های صنعت نشر و چاپ هم در آن شرکت کرده اند. البته بیشتر حالت نمایشگاهی دارد و نمی توان روی خرید محصولات حساب باز کرد.

وی ادامه داد: در خصوص تیراژ کتاب های چاپ شده در ترکمنستان هم باید بگویم که تیراژ این کتاب ها بسیار کم است اما چون فعالیت ها در این حوزه کاملاً دولتی است، گاهی دولت برای تبلیغ فعالیت های خود، برخی از کتاب های زینتی را با تیراژ 30 هزار جلد به چاپ می رساند.

در ادامه این نشست دکتر اردوش با اشاره به مناسبات سیاسی گسترده بین ایران و تاجیکستان گفت: در ابتدای استقلال تاجیکستان، چاپخانه های تاجیکی دارای الفبای انگلیسی یا سیریلیک بودند تا اینکه ایران چاپخانه ای به نام پیوند را در این کشور تاسیس کرد و تا سال ها، نشریات و کتاب های به خط فارسی را به چاپ می رساند. البته در حال حاضر با توجه به فرسودگی ماشین آلات این چاپخانه وظهور چاپخانه های با فن آوری های جدید چاپ، پیوند، تنها چاپ خانه چاپ با الفبای نیاکان (فارسی به عربی) نیست.

وی همچین در خصوص ارسال کتاب به تاجیکستان گفت : در تاجیکستان برای ورود کتاب به داخل کشور مشکلاتی وجود دارد که تابع فضای سیاسی آن است. گاهی ممکن است حتی از ورود کتاب های شعر جلو گیری شود اما گاهی ممکن است هرگونه کتابی به تاجیکستان امکان ورود پیدا کند.

در ادامه رضا میرمحمدی به فعالیت رایزنی فرهنگی ایران در ترکمنستان اشاره کرد و گفت: هرچند در ترکمنستان فضا برای فعالیت حوزه چاپ و نشر محدود است اما ما توانسته ایم بیش از صد عنوان کتاب را در این کشور به چاپ برسانیم و پیشنهاد من این است که ناشرانی مانند الهدی با استفاده از ظرفیت های رایزنی فرهنگی فعالیت هایی در ترکمنستان داشته باشند.

وی تاکید کرد: البته حوزه هایی نیز امکان فعالیت را به ناشران ایرانی می دهند. مانند چاپ کتاب هایی درباره مختومقلی که شاعر بزرگ ترکمن است و مزارش در ایران قرار دارد و یا انوری ابیوردی که از شاعران بزرگ فارسی گوی و از مردمان منتطقه ترکمنستان است.همچنین در خصوص مناطقی مانند مرو و یا نسا که پایتخت اشکانیان در مقطعی از تاریخ بوده است. می توان از این حلقه ها استفاده کرد و وارد عرصه چاپ و نشر ترکمنستان شد.

گروه انتشاراتی الهدی در سالن ناشران عمومی (شبستان) راهروی 9، غرفه اول و بازار جهانی کتاب (طبقه دوم شبستان) در بیست و هفتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران پذیرای علاقه مندان به کتاب و حوزه نشر بین الملل خواهد بود. همچنین آثار منتشر شده از سوی الهدی در غرفه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در طبقه دوم شبستان نیز در معرض دید علاقه مندان قرار گرفته است.

انتهای پیام/