ممیزی مساله‌ای فرعی که می‌خواهند مسأله اصلی شود

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نشست«بررسی وضعیت ممیزی کتاب» با حضور علی زارعی، احمد سمیعی گیلانی،حسن بخاری و احمدی در سرای اهل قلم نمایشگاه کتاب برگزار شد. علی زارعی نجفدری در ابتدای این نشست درباره ممیزی کتاب گفت: در حوزه نشر، مسأله اصلی ما ممیزی نیست اما از جایی که مسأله فرعی نشر در حال تبدیل شدن به مسأله اصلی و ایجاد شبهه است، باید به این مسأله بپردازیم.

زارعی افزود: سپردن ممیزی به افکار عمومی نیازمند این است که طریقه انجام شدن آن مشخص شود و از طرف دیگر این صحبت نوعی مردم گرایی است. سپردن ممیزی به افکار عمومی مکانیزم اجرایی ندارد و در حوزه فرهنگی مردم گرایی باعث آنارشیسم فرهنگی،اجتماعی، اقتصادی و امنیتی می شود. همچنین سپردن ممیزی به مرحله پس از چاپ پشتوانه منطقی ندارد و بیشتر بار سیاسی و اجتماعی دارد.

احمد سمیعی گیلانی ادامه داد: در نفس ممیزی کتاب هیچ حرفی وجود ندارد و به نوعی همیشه وجود داشته است و هم در کشورهای توتالیتر و هم دموکراتیک ممیزی وجود دارد. در کشورهای غربی برهنه نویسی ممنوع است. هر ناشری هم حاضر نیست هرکتابی را منتشر کند. امیر مهدی بدیع در سوئیس کتابی نوشته که هر ناشری حاضر به انتشار آن نبود چون با تصور غرب از جهان ایرانی در تضاد بود.

سمیعی گیلانی افزود: فقط ناشر در مسأله ممیزی کتاب دخیل نیست بلکه دستگاه هایی که کتاب را معرفی می کنند هم حاضر نیستند هر کتابی را تبلیغ کنند و این لازمه حکومت است. این ممکن است ممیزی رسمی و یا ممیزی نقد کتاب باشد. نقد خودش نوعی ممیزی است؛ حتی مخاطب هم نوعی ممیزی با خرید یا نخریدن کتاب دارد. اختلاف در ممیزی نیست بلکه در کیفیت ممیزی است.

وی یادآورشد: درباره ممیزی نمی شود حکم کلی صادر کرد. کشورها و مردم آنها در یک سطح نیستند و برخی کشورها ممکن است رشد کافی نداشته باشند و هاضمه مردم ممکن است نسبت به یک مسأله متفاوت باشد، این به نسبت پیشرفته بودن یا نبودن کشورها متفاوت است.

سمیعی گیلانی درباره کیفیت ممیزی و شرایط آن اذعان کرد: ممیزی مثل داوری است و یک داور باید انصاف و علم از لحاظ اخلاقی داشته باشد و قابلیت تطبیق با قوانین را دارا باشد. متأسفانه کیفیت ممیزی باعث شده که بسیاری از آثار یا منتشر نشوند و یا بعد از انتشار ممیزی شود.

وی افزود: گاهی رمان هایی نوشته می شود که پیام آنها وصف سرمایه داری است. طبعا چیزهایی که در آن آورده می شود که زشت است و بنابراین فردی که بررسی می کند باید روح اثر و رمان را بشناسد. دوم اینکه در یک جامعه مصرفی باید آرای متضاد مطرح شود.

سمیعی گیلانی درباره ممیزی خاطرنشان کرد: ممیزی برای ایجاد انضباط است اما انضباط وسیله تربیت نیست بلکه نتیجه تربیت است. نقد همیشه تربیت نیست بلکه تربیت می‌کند و این تربیت انضباط ایجاد می‌کند و این یک ممیزی خوب است. اگر ذائقه مخاطب سالم باشد، کتاب های بنجل به فروش نمی رود و باید سلیقه مخاطب را ارتقا دهیم.

در ادامه این نشست حسن بلخاری استاد فلسفه دیدگاه فیلسوفان را نسبت به ممیزی بیان کرد و افزود: افلاطون در فلسفه غرب و شرق جایگاه بلندی دارد. در فرهنگ اسلامی افلاطون حکیم الهی است که در کتاب قوانین بحثی دارد و می گوید پدران و مادران یونایی اجازه خواندن کتاب های هومر را به بچه ها ندهید.

بلخاری عنوان کرد: حکومت هایی که در دام ممیزی سیاسی می افتند، علت را مشخص نمی کنند و افراد غیرمتخصص را به کار می گیرند. افلاطون معتقد است هیچ تفاوتی در این کتاب ها، بین خیر و شر وجود ندارد و خدایان شبیه انسان ها هستند. افلاطون همچنین معتقد است در نمایش سه چیز نباید باشد وگرنه کاتارسیس حاصل نمی شود.

این استاد فلسفه و هنر بیان کرد: از نظر ارسطو هیچ نویسنده ای حق ندارد در نمایشنامه خود نشان دهد که یک انسان به بدبختی می افتد و در حوزه فلسفه اصل نگهبانی خرد و اندیشه بسیار مقدس است. اگر در این قلمرو درست عمل شود و کار ممیزی به خبرگان و اهل آن سپرده شود، ناشران و نویسندگان واقعا استقبال می کنند. این نوعی نقد دقیق کتاب است که باعث تکمیل کار نویسنده می شود. معتقدم باید کار را به دست کسانی بسپرند که نویسندگان به آنان اعتماد کنند.

وی ادامه داد: اگر قدرت نقد یک جامعه بالا برود، خود فرد انتخاب کننده می شود و نیازمند تشخیص مسئولان بالادستی نیست. گزاره های دینی هم این موضوع را اثبات می کند. مثلا برای زنان تا یک سنی هنگامی که وارد جامعه می شوند، زینت کردن ممنوع نیست اما از یک سنی به بعد، قرآن آن را از بین می برد. اما تا رسیدن به فضای آرمانی همچنان ضروری است که برخی از ضوابط وجود داشته باشد و مسأله با سپردن به اهل آن از تهدید به فرصت تبدیل می شود.

احدی به عنوان یک روانشناس نیز گفت: برخی ناشران متوجه اشتباه خود شده اند و باید به آنان اجازه چاپ دوباره بدهیم و از طرف دیگر هم باید به الگوگیری و تغییر نگرش کودکان توجه کنیم. نباید نسبت به نوشتن کتاب سختگیر باشیم و باید به نوعی رفتار کنیم که نویسنده از نوشتن ترسد اما باید به نحوی هم اجازه نوشتن هر نوع مطلبی را نباید داد. ممیزی باید باشد اما در حد معقول.

در پایان این نشست علی زارعی نیز یادآورشد: در جامعه ما القا می شود که همه کتاب ها زیر تیغ تیز ممیزی هستند و دوم اینکه در حال حاضر ممیزی به لحاظ کارشناسی و تخصصی ظرفیت کافی ندارد. به زرث قاطع با این روش ها برای ممیزی حتی 1000 جلد کتاب هم نمی تواند در معرض ممیزی باشد و در جامعه ما ممیزی منحصر به چند کلید واژه می شود که اگر باشد کتاب خوب و اگر نباشد کتاب بد است.

زارعی در پایان گفت: در ایران ممیزی یک اصل پذیرفته شده و قابل دفاع است اما عملا انجام نمی گیرد و در این زمینه پیشنهاداتی دارم. اول: دولت درسطوح اجرایی ممیزی و اعمال آن را به ناشران و تشکل های قانونی و متعهد بدهد. دوم: ناشران را موظف و متعهد به اجرای درست قوانین کند. سوم: بر فرآیند ممیزی نظارت داشته باشد. چهارم: از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی نظام نامه ای برای ممیزی تشکیل شود و ناشران موظف به اجرای آن شوند.

انتهای پیام/