نیازی به توجیه ربا و بهره در اسلام نداریم

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، سید عباس موسویان امروز در سومین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در ارائه مقاله‌ای با عنوان نقش توجیه ربا در فرآیندتوسعه اقتصادی غرب، اظهار داشت: ارزیابی سیر تحول تاریخی توسعه اقتصادی غرب نشان می دهد که بازخوانی مفهوم ربا و ارائه تفسیرهای جدید و توجیه گر آن، نقش مهمی در فرآیند توسعه غرب داشته است.

وی با بیان اینکه در واقع تاریخ غرب شاهد تغییر نظریات و دیدگاهها در شناخت ماهیت ربا و عوامل اثرگذار بر آن بوده است، افزود: پس از دوران رنسانس، بسیاری از مفاهیم مورد پذیرش عمومی جوامع غربی، مورد اصلاح و تعدیل اساسی واقع شد که یکی از این مفاهیم، مقوله ربا و بهره است.

دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد:‌ بر خلاف قرون وسطی که حرمت ربا مورد احترام نخبگان و آحاد مردم بود، پس از رنسانس به تدریج دیدگاههای دگراندیش و توجیه گر در مقابل نظرات کلیسا رشد کردند تا اینکه به تدریج حرمت ربا که زمانی؛ اصلی شرعی، قانونی و انکار ناپذیر تلقی می شد، به بهانه توسعه اقتصادی، به طور کامل کنار گذاشته شد.

وی ادامه داد: ابتدا در غرب مباحث دینی بر اصل ربا مطرح بود، رنگ و بوی حقوقی به خود گرفت و در ادامه این سیر تاریخی، بحث ضرورت های اقتصادی و نقش بهره و ربا رد توسعه اقتصادی مطرح شد به طوری که از قرن بیستم به بعد در کتاب های اقتصادی، اصل ربا و بهره به عنوان مفروض گرفته شد و مباحث اقتصادی به سمت تحلیل نرخ بهره رفت.

موسویان با اشاره به اینکه امروزه دیگر در کتاب های اقتصاد خرد یاکلان، نسبت به اصل بهره بحثی دیده نمی شود، گفت: اما در دین اسلام از ابتدا تاکنون تغییری در محتوا و نگرش به ربا به وجود نیامده ، بلکه اسلام در دایره مشخص، ربا را حرام اعلام کرده و در کنار ربا، قراردادهای اقتصادی مورد نیاز جامعه را به صراحت تمام، آزاد و مجاز دانسته است.

وی افزود: ارزیابی سیر تاریخی کنار گذاشتن حرمت ربا در فرآیند توسعه غرب نشان می دهد که ناتوانی کلیسای مسیحی در تفکیک معاملات صحیح از معاملات ربوی و عدم پاسخگویی به نیازهای اقتصادی جوامع، یکی از دلایل نهضت توجیه ربا پس از رنسانس در غرب است اما دین اسلام از ابتدا با اتخاذ رویکری امضائی در مواجهه با معاملات اقتصادی، اکثر معاملات مالی را مشروع اعلام کرد و تنها گونه خاصی از روابط مالی، یعنی زیاده مشروط در عقد قرض را ربا اعلام کرد.

موسویان با تأکید بر تفاوت جوهری در بیان ربا بین اسلام و غرب (یا دیگاه کلیسا) ، گفت: بنابراین در چارچوب اسلامی در طول تاریخ نیاز جدی به توجیه ربا وجود نداشته و برهمین اساس، دیدگاههایی نیز که دریکصد سال اخیر توسط برخی از اندیشمندان مسلمان در توجیه ربا مطرح شده، قابل نقد است.

عضو شورای فقهی بانک مرکزی با بیان اینکه در اسلام نیازی به توجیه ربا و بهره نداریم، خاطرنشان کرد: در دین اسلام، باب گسترده ای از انواع معاملات مجاز را می بینیم که برای تمامی معاملات با اهداف خیرخواهانه (مثل هبه، وقف، قرض الحسنه و عاریه)، معاملات برای فعالیت های سودآور نسبت به افراد ریسک گریز (مثل مرابحه، اجاره، جعاله و استصناع) و برای اهداف انتفاعی افراد ریسک پذیر (انواع مشارکت ها مثل مضاربه، مزارعه و مساقات)، معاملاتی را تعریف کرده و حتی برای نیازهای آینده نیز باب  مکانیزم طراحی شیوه های جدید معاملات را بر اساس چارچوب مشخصی که برای ربا تعریف کرده، باز گذاشته است.

انتهای پیام/