احتمال تکرار سناریوی مصر در لیبی و تقابل خونین با اسلام‌گرایان

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، رخدادهای اخیر لیبی و حضور ناگهانی ژنرال خلیفه حفتر فرمانده سابق نیروی زمینی  ارتش لیبی در عرصه های میدانی و  سیاسی از وجود یک کودتای سازمان یافته آمریکایی علیه اسلام گرایان در لیبی حکایت دارد.

ژنرال خلیفه حفتر که در دوران حاکمیت 42 ساله معمر قذافی بر لیبی نقش پررنگی در تحکیم پایه های حکومت قذافی ایفا کرد در طول دو دهه گذشته با دیکتاتور سابق لیبی دچار اختلاف شد و به آمریکا فرار کرد . او در طول این مدت همکاری تنگاتنگی با سازمان های اطلاعاتی آمریکا داشت و چندین بار تلاش کرد تا سرهنگ معمر قذافی را ترور کند، اما موفق نشد.

پس از آغاز تظاهرات مردمی علیه قذافی در سال 2011 ،سرلشکر خلیفه حفتر به لیبی باز گشت و در کنار انقلابیون در سرنگونی قذافی نقش مهمی ایفا کرد.حضور مجدد ژنرال حفتر در بدنه نیروهای مسلح ،پس از دو دهه همکاری با دستگاه های اطلاعاتی آمریکا ،تردید اسلام گرایان بویژه اخوان المسلمین لیبی را در مورد ماهیت این ژنرال 65 ساله بر انگیخت.

وی درباره دخالت نیروهای مسلح خودسر در امور داخلی لیبی و ناتوانی اخوان المسلمین در اداره امور کشور هشدار داد و به بهانه نجات لیبی نیروهای  تحت امر خود را در شرق این کشور متمرکز  کرد . جمع آوری نیروهای نظامی در ارتش لیبی توسط ژنرال حفتر اندکی پس ازحملهافراد مسلح به سفارت آمریکا در لیبی که منجر به  ترور سفیر آمریکا شد صورت گرفت.

در 12 سپتامبر 2012 چند فرد مسلح ظاهرا در اعتراض به پخش یک فیلم آمریکایی که در آن نسبت به رسول گرامی اسلام حضرت محمد(ص)  اهانت شده به سفارت این کشور در بنغازی حمله کردند و"کریس ستیونز " سفیر و3 تن از کارکنان سفارت را به قتل رساندند.

از آن زمان تا کنون ژنرال خلیفه حفتر طرح موسوم به" کرامت لیبی " را برای مقابله با اسلام گرایان لیبی  ارائه داد و بخشی از نیروهای مسلح را با خود همراه کرد . درگیری های اخیر در شرق لیبی میان نیروهای حفتر و اسلام گرایان وابسته به اخوان المسلمین بیش از 300 کشته به جای گذاشت و این در گیری ها نیز به طرابلس کشیده شد.

تهدیدهای مکرر ژنرال حفتر علیه مقامات اسلام گرای لیبی و تلاش وی برای انحلال کنگره ملی و برکناری دولت نشان می دهد که سناریوی مصر در حال تکرار شدن در لیبی است.

بر کناری رئیس جمهوری وابسته به اخوان المسلمین در مصر توسط ژنرال عبدالفتاح السیسی تجربه موفقی برای آمریکا و غرب در راستای  اجرایی کردن این سناریو در لیبی تلقی می شود.

به نظر می رسد ژنرال حفتر تلاش می کند تا ضمن ناکارآمد جلوه دادن اخوان المسلمین لیبی از رهگذر جریان سازی علیه اسلام گرایان یک انقلاب رنگین علیه حاکمان فعلی لیبی سازماندهی کند. اما  از آنجایی که بافت اجتماعی و قبیله ای لیبی تفاوت زیادی با بافت اجتماعی وسیاسی مصر دارد قطعا هر حرکتی از سوی ژنرال حفتر، با واکنش قبایل این کشور مواجه خواهد شد.

تنوع قبیله ای لیبی و گستردگی جغرافیایی این کشور امکان انجام یک کودتای نظامی بدون همراهی شیوخ قبائل لیبی امکان پذیر نیست .رهبران این قبایل نقش تعیین کننده ای در رخدادهای داخلی لیبی ایفا می کنند اما برخی از این قبایل در گذشته نتوانستند در ساختار حاکمیت لیبی سهمی داشته باشند.

قبایل طوارق و تبو در جنوب و در امتداد مرزهای مالی، نیجر والجزایر به صورت قبایل غیر متمرکز حضور دارند اما رژیم سابق  قذافی آنان را شهروند درجه دو به شمار می آورد.اما قبایل قذاذفه ،اورفله والمقارحه که در غرب ومرکز حضور دارند ، پس از سرنگونی رژیم قذافی از بدنه سیاسی این کشور خارج شدند.

همچنین قبایل بنی سالم ،الزنتان ،هواره و صنهاجه در امتد اد سواحل لیبی متمرکز هستند و ژنرال حفتر بدون همراهی با رهبران این قبایل نمی تواند امنیت را در سراسر لیبی بر قرار کند. لذا به نظر می رسد که آمریکا و عربستان به صورتی پنهان در حال اجرایی کردن سناریوی مصر هستند و طی ماه های آینده بحرانهای داخلی لیبی را برای زمینه سازی یک کودتا تشدید خواهند کرد.

از سوی دیگر قبایل وابسته به رژیم سابق مانند القذاذفه والمقارحه واورفله که طی  دوسال گذشته به تدریج از چرخه قدرت خارج شده اند درصدد باز گشت به قدرت هستند و ممکن است با ژنرال حفتر همراه شوند.قبایل طوارق و تبو نیز که در دوران حاکمیت قذافی و پس از آن سهمی در ساختار قدرت نداشتند ممکن است به سمت تجزیه و تشکیل یک دولت مستقل در جنوب لیبی متمایل شوند .

تجزیه لیبی اگرچه در دستور کار قدرت های فرا منطقه ای نیست اما برخی کشورهای عرب مانند عربستان مایلند تا برای تضعیف لیبی آن را به دو بخش شمالی وجنوبی تقسیم کنند. لذا براساس برآیند گزارش های میدانی، ژنرال حفتر اکنون در حال رایزنی با رهبران قبایل قذاذفه ،اورفله والمقارحه است تا بتواند مانند عبدالفتاح السیسی خود را به عنوان نجات دهنده لیبی مطرح کند.

آنچه مسلم است هدف آمریکا وهم پیمانان منطقه ای این کشور مانند عربستان و مصر این است که  تلاش می کنند تا از رهگذر نا کارآمد جلوه دادن اخوان المسلمین ،حاکمیت را از این مجموعه خارج کنند.

سرنگونی احتمالی حکومت اخوان المسلمین در لیبی به مفهوم ناکامی این تشکل اسلامی در تشکیل یک خلافت اسلامی در شمال آفریقا است اما حذف این مجموعه از ساختار قدرت در نهایت به فعالیت زیرزمینی آن منجر خواهد شد.

در چنین شرایطی لیبی در آینده شاهد تقابل خونین اسلام گرایان و ملی گرایان خواهد بود و با توجه به شرایط جغرافیایی لیبی امکان مهار درگیری های احتمالی این کشور تقریبا غیر ممکن خواهد بود.

*حسن هانی زاده کارشناس مسائل بین الملل

انتهای پیام/ر