آب انتقالی خلیج فارس پایدارترین منبع آب برای استان یزد است

به گزارش خبرگزاری تسنیم از یزد، معضل آب یکی از مهمترین معضلاتی است که امروز گریبان گیر استان یزد شده و مشکلات فراوانی برای مردم این استان در بخش های مختلف شرب، صنعتی و کشاورزی ایجاد کرده است.

معضلی که این روزها در حال افزایش است و زمزمه های جیره بندی آب در بخش شرب مردم یزد هم به گوش می رسد و بارها و بارها از مسئولان این موضوع بیان شده که در صورت عدم رعایت صرفه جویی و کاهش مصرف، آب در تابستان امسال جیره بندی می شود.

جیره بندی آب شرب و مشکلات آب در بخش صنعت و کشاورزی امروزه در تمام استان یزد به گوش می رسد و راه کارهای مختلفی هم در این زمینه از گوشه و کنار استان بیان می شود و هریک از ارگانها در راستای رفع این مشکل، در حال رایزنی و تلاش است.

از جمله مهمترین نهادهایی که در این زمینه به صورت جدی پیگیر موضوع است و در روزهای قبل هم خبرهای خوشی برای آینده یزد به مردم داده، مجمع نمایندگان استان یزد و دفتر نماینده مردم شریف یزد و اشکذر در مجلس شورای اسلامی است.

از این رو و با توجه به ضرورت پیگیری وضعیت آب استان یزد، با محمد صالح جوکارنماینده مردم یزد و اشکذر در مجلس شورای اسلامی و رئیس مجمع نمایندگان استان یزد به گفت و گو نشستیم و جویای وضعیت بحران آب در استان شدیم.

گفت و گویی که علاوه بر بررسی وضعیت آب در استان یزد، با خبرهای خوشی در زمینه پیگیری موضوع آب همراه بود که می تواند نوید بخش آینده ای روشن در زمینه آب استان باشد و حداقل تا حد بسیار زیادی معضل استان را کم نماید.

در ادامه مشروح گفت و گوی خبرنگار تسنیم در استان یزد با نماینده مردم یزد و اشکذر در مجلس شورای اسلامی را مرور می کنیم.

تسنیم: به عنوان نخستین سوال، وضعیت آب در استان یزد الان به چه صورتی است؟

جوکار: آب برای استان یزد یکی از مسائل بسیار با اهمیت است، همانطوری که رهبر معظم انقلاب در سفر به استان به این نکته پرداختند و تاکید به این موضوع داشتند که مهمترین مسئله مسئله آب است.

آب منشا حیات و توسعه است، انسان‌ها در جایی مکان برای زندگی انتخاب می‌کردند که آب باشد، آب به عنوان اولین عامل برای ایجاد یک زندگی اجتماعی بوده است.

الان هم جوامع شهری و روستایی غالبا در گرد یگ منبع آبی تشکیل یک جامعه داده‌اند.

بعد از آن هم در کنار همین منبع آبی شروع به توسعه در امر کشاورزی، تولید  اعم از صنایع دستی یا صنایع امروزی و توسعه آنها در گرو این بوده که این منابع آبی چقدر بتواند این موضوع را پشتیبانی کند.

بیابان‌های استان یزد رو به گسترش است

استان یزد در یک منطقه جغرافیایی کویری واقع شده و با توجه به خشکسالی‌های 17 سال اخیر و کمبود نزولات آسمانی، شاهد این هستیم که در امر طبیعت یک مقدار وضعیت اکوسیستم دچار تغییر شده، بیابان‌های استان رو به گسترش است.

در اثر خشکسالی خیلی از روستاها تخلیه شده و بخش کشاورزی به شدت آسیب دیده و شاید امروز کشاورزی واقعا قابل هزینه نیست چون صرفه اقتصادی ندارد، چون نمی‌صرفد کشاورزی کنیم با توجه به مشکلاتی که از کمبود آب داریم.

ایجاد حاشیه نشینی در شهر یزد، مهاجرت از روستاها به شهرها و تراکم جمعیت در محلی که برای این جمعیت طراحی نشده و قابلیت آن را ندارد، برای ما تبعاتی به دنبال دارد.

نکته دیگری که می‌تواند این مشکل را مضاعف کند، بحث عدم توزیع امکانات و خدمات در داخل استان است که برای ما مشکلاتی ایجاد کرده و می‌کند که با توجه به کمبود آب، در تامین آب برخی مناطق چه در بخش شرب و چه بخش صنعت اقدام کردیم که منجر به این مهاجرت و تغییر جمعیتی در سطح استان شد.

از سوی دیگر با کمبود منابع آبی، قدر مسلم این است که توسعه در تولید، صنعت و بخش‌های دیگر از جمله کشاورزی مدرن هم نداریم.

گرچه در سال‌های اخیر در بخش کشاورزی با یک نگاه دیگر و تبدیل عرصه کشاورزی ما به سیستم گلخانه‌ای، صرفه‌جویی لازم را در مصرف آب داشتیم ولی باز کفایت کار را نکرده و از محل همین صرفه‌جویی آب هم نتوانستیم آب شرب را تامین کنیم.

بدون منابع پایدار آب به توسعه اقتصادی نمی‌رسیم

یکی از مباحثی که الان داریم راجع به توسعه استان است که اگر آب از منابع پایدار تولید نشود، قدر مسلم این است که ما به توسعه دست پیدا نمی‌کنیم.

مگر اینکه ما در بخش صنایع هم یک آمایشی داشته باشیم و بتوانیم صنایع خودمان را به سمت صنایع کم آب خواه حرکت بدهیم.

تسنیم: کیفیت آب مصرفی مردم در استان یزد به چه صورت است؟

جوکار: در بحث آب شرب، آب شربی که در استان مصرف می‌کنیم، تا قبل از انتقال آب از سرچشمه‌های زاینده‌رود به استان، آب از کیفیت بالایی برخوردار نبود و حوزه‌های آب ما در حال پایین رفتن است و کیفیت این آب‌ها به شدت رو به پایین است.

علاوه بر آن بعضی از آلودگی‌های زیست محیطی هم بخشی از آب‌های زیرزمینی ما را از بین برده و از گردش مصرف خارج کرده است.

اما در طول سال‌های گذشته به دلیل کمبود تخصیص آب از زانیده‌رود، به ناچار از این چاه‌ها و آب‌های زیرزمینی استفاده کردیم و لی واقعیت این است که آب قابل قبولی برای شرب مردم نبوده و نیست.

تمام سهمیه آب یزد از زاینده رود به استان اختصاص داده نشد

امروز هم اگر نگاه کنیم، قطعی آب را در برخی مناطق داشتیم که ناشی از پایین آمدن آب ما از زاینده‌رود بوده که تخصصیص 98 و نیم میلیون متر مکعب در سال را در حد 53 یا 54 میلیون متر مکعب برداشت کنیم.

به ناچار ما مجبور شدیم از آب چاه‌های منطقه که از لحاظ شیمیایی شاید درجه بالای املاح داشتند استفاده کرده و وارد شبکه آب شرب کنیم ولی باز هم کمبود آب داریم.

در چشم انداز 20 ساله، یعنی 1404 قطعا میزان آبی که برای توسعه و شرب استان نیاز هست، باید تامین کنیم، اگر این آب تامین نشود، قطعا در بخش‌های دیگر توسعه هم عقب می‌افتیم.

این موارد اهمیت موضوع آب برای استان یزد را نشان می‌دهد.

تسنیم: چه اقداماتی در راستای رفع این مشکل در استان یزد انجام شده است؟

جوکار: اقدامات خوبی در گذشته انجام شده که خط اول انتقال آب از زاینده‌رود یکی از این اقدامات است و اقدام ارزنده‌ای بوده که مدیران و مسئولان وقت انجام دادند و هر کدام تلاش کردند در این کار چون که هم تخصیص دادن و هم انتقال آن کار دشواری بوده است.

گام‌های بعدی که باید برداشته شود، بسیار حائز اهمیت است، چند موضوع را دنبال می‌کنیم که یکی خط دوم انتقال آب از استان چهار محال و بختیاری است.

حوزه آبگیری این خط دوم را در ابتدا در کنار خط اول دیده بودند و مسیر لوله‌گذاری هم در همین موازات خط اول قرار بود انجام شود.

طرح مطالعاتی انجام شد و قرار بود با 150 میلیون متر مکعب در طول سال اجرایی شود که منوط به انجام و اجرای برخی تونل‌ها در استان چهارمحال و بختیاری برای افزایش آب زاینده‌رود و استفاده ما از این منابع، بود.

مسیر خط دوم انتقال آب استان یزد تغییر کرد

یک بحثی که در دولت دهم دنبال می‌کردیم، این بود که ما طرح مطالعاتی از مسیر جدید داشته باشیم، این یک نگاه جدید بوده که خط دوم را در کنار خط اول اجرا نکنیم.

تا زمانی که آن اتفاق در استان اصفهان افتاد و خط اول مورد تهاجم قرار گرفت و تاسیسات خراب شد، لوله شکسته شد، مردم استان هم در طول 15 وز با مشکلات جدی مواجه شدند.

این صبوری مردم بود که توانست ما را در آن مرحله موفق کدند و با آرامش و امنیتی که در طول مسیر ایجاد شد، توانستیم بازسازی و به‌سازی کنیم و آب مجدادا در مسیر خودش قرار گیرد.

این بحث را دنبال می‌کردیم و بعد که این تهدید ایجاد شد و متصور تهدید‌های بعدی هم بودیم این بحث پیش آمد که ابتدا محل تامین آب از اصفهان به چهار محال و بختیاری انتقال یابد و دوم مسیر خط هم تغییر پیدا کند که دیگر مورد تعرض قرار نگیرد.

طرح مطالعاتی انجام شد، مسیر جدید در نظر گرفته شد و در همان دولت دهم این طرح را با حضور وزیر مورد بررسی قرار دادیم و جلسات متعددی در این زمینه در مجلس و با حضور نائب رئیس مجلس و وزرا و نمایندگانی که در امر آب‌رسانی دست‌اندر کار بودند برگزار شد.

با نمایندگان استان چهار محال و بختیاری هم در این زمینه هماهنگ شده و یک همراهی و همسویی هم در این زمینه وجود دارد.

مدیریت مصرف آب سه استان به عهده وزارت نیرو گذاشته شد

با حضور نمایندگان سه استان در مجلس بحث مدیریت آب در منطقه تصمیم‌گیری شد که وزارت نیرو مصرف و چگونگی مصرف آن را در این سه استان که حزوه آبی بحث زاینده رود و چهارمحال و بختیاری هست را مدیریت کند، این موضوع در حال پیگیری بود.

در دولت یازدهم هم یک جلسه با نمایندگان سه استان و وزیر نیرو برگزار شد و در حوزه آبریز و برداشت هم انجام دادیم و در نهایت پیشنهادی که داشتیم برای تغییر مسیر خط انتقال، مورد موافقت وزیر قرار گرفت و ایشان در آن جلسه تاکید بر این موضوع داشتند که این مسیر مورد مطالعه قرار گیرد که به صورت عملیاتی این کار شروع شد.

این خط دوم انتقال هم بودجه‌ای در قانون بودجه در سال 92 و 93 دارد و البته این بودجه کفاف کار را نمی‌دهد.

اخیرا هم ریاست محترم جمهوری در یک نامه‌ای توسط معاون اجرایی به معاونت راهبردی ابلاغ شد که با توجه به درخواستی که این منابع مالی در نظر گرفته شده و ناچیز است و افزایش آن را درخواست دادیم، ابلاغ شده که بتوانیم در بودجه‌های آتی و سنواتی انشاالله مقدار این بودجه‌ها را افزایش دهیم و بتوانیم در یک فاصله زمانی کوتاه‌تر این کار را انجام دهیم.

در بحث لوله‌های مورد نیاز و ورق‌های فولادی هم در جلسه‌ای که در تهران با حضور وزیر نیرو داشتیم راهکارهایی داده شد که یکی از آنها بحث فاینانس کردن ورق‌های مورد نیاز بود که این موضوع هم قرار شد در دستور کار قرار گیرد.

تسنیم: به طور حتم با توجه به مطالبی که بیان شد، خط دوم انتقال آب، تمام مشکل آب استان را برطرف نمی‌کند، چه اقدامات دیگری در این زمینه هماهنگ شده است؟

جوکار: بحث‌های دیگری هم در این زمینه بود از جمله انتقال از خزر به فلات مرکزی ایران که از دولت دهم رقم خورد و بنا شد که ما آب را از دریای خزر به فلات مرکزی انتقال دهیم.

ایجاد کمیسیون احیای کویر در مجلس شورای اسلامی

در این طرح استان‌های مختلفی از جمله یزد، اصفهان، بخشی از تهران خراسان جنوبی، سمنان و بخشی از استان کرمان دخیل هستند که در دستور کار هست و نمایندگان مجلس هم به دنبال ایجاد فراکسیون احیای کویر در مجلس هستند و اولین نشست آن برگزار شد و فراکسیون انتقال آب را برای فلات مرکزی داشته باشند.

انتقال آب از کشورهای آسیای میانه یکی دیگر از مباحثی بود که در این زمینه مطرح شد که این آب را به فلات مرکزی انقال دهند و استان‌های طول راه هم استفاده کند.

بحث تامین آب از منابع پایدار نکته مهمی است که پیگیری می‌شد، منابعی که کمتر معارض داشته باشد و بتوانیم بهتر از این آب بهره‌برداری کنیم و مشکلی نداشته باشیم.

انتقال آب از خلیج فارس به استان از دیرباز مطرح بود و در دولت دهم هم این موضوع پیگیری شد و 450 میلیون متر مکعب آب برای استان‌های کرمان و یزد تخصیص شد ولی برای هر استان مشخص نبود که چه اندازه تخصیص یافته است.

در جلسات متعدد پیگیری شد که این میزان برای استان مشخص شد و در دولت یازدهم این موضوع پیگیری شد که این میزان تخصیصی در حد قابل قبولی بود و سرمایه‌گذاری بالایی می‌طلبد و برای آینده استان یزد این پروژه بسیار حائز اهمیت است و این سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاری بسیار با اهمیتی برای استان قلمداد می‌شود.

با جلسه‌ای که با حضور وزیر نیرو و مدیرعامل موسسه کوثر برگزار شد روی بحث آب و تجزیه و تحلیل موارد مورد استفاده آن در بخش صنعت و شرب به صورت مفصل صحبت شد.

در جلسه‌ای که مجمع نمایندگان استان با رئیس جمهور داشتند هم این مسئله مطرح شد و ایشان هم تاکید زیادی بر انتقال آب از خلیج فارس به استان یزد داشتند.

ایشان مطرح کردند که بخش آب مورد نیاز صنعت توسط خود صنعتگران حمایت شود و بخش آب شرب هم توسط دولت تامین شود.

اختصاص 500 میلیون متر مکعب آب خلیج فارس به استان یزد

نهایتا در نشستی که با حضور وزیر برگزار شد، ایشان به معاونت مربوطه دستور دادند که این تخصیصی 500 میلیون متر مکعب به استان یزد داده شود.

در حقیقت یک جهش خوبی بود که این مصوبه را در آن جلسه اخذ کردیم و بعد از آن به مدیر عامل آب منطقه‌ای اعلام شد.

در همان جلسه مطرح شد که مدیر عامل آب منطقه‌ای نامه‌ای را بنویسد و این موضع به صورت کتبی مطرح شد.

این انتقال در دو وجه شرب و صنعت مورد توجه است که آب صنعت را با بهره‌گیری از بخش خصوصی باید صورت بگیرد.

الان با یک ایجاد فضایی در استان و حضور بخش خصوصی مخصوصا صنایع بزرگی که آب خواه هستند، باید مشارکت داشته باشند که این آب برای آنها ایجاد شود.

در بخش آب شرب هم دولت مشارکت دارد که یا آب توسط دولت خریداری شود یا هزینه‌های آن پرداخت شود.

این دو روش پیگیری می‌شود و فاز صفر انتقالی آب از خلیج فارس توسط موسسه کوثر انجام شده و مطالعاتی خوبی هم هست.

اگر موسسه بتواند با بهره‌گیری از بخش خصوصی و کمک‌گیری از منابع دولتی و منابعی که از خود استان تامین می‌شود، این خط لوله را عملیاتی کند، این مهمترین نکته است و آب پایداری هست که می‌توانیم داشته باشیم.

به درستی از منابع آب خلیج فارس استفاده نکردیم

امروز خیلی از کشورها از آب خلیج فارس استفاده می‌کنند و ما کمتر توانستیم از این منبع آبی استفاده کنیم.

استان کرمان هم یک خط در حال اجرا دارد و ما هم انشاالله این خط را بتوانیم عملیاتی کنیم، استان‌های سیستان و بلوچستان هم در موضوع این برداشت قرار گرفتند.

این یک تحول اساسی است که ما هم مثل کشورهای دیگری که حتی دارای منابع آبی داخلی خوبی هم هستند و از این آب استفاده می‌کنند، ما هم بتوانیم برای کار خودمان از این منابع با استفاده از دستگاه‌های شیرین کن نوین که در جهان هم مرسوم هستند استفاده کنیم.

تسنیم: برآورد مالی این طرح‌ها به چه صورتی است؟

جوکار: خط دوم انتقال برآورد دارد که با توجه به تورم‌ها افزایش پیدا می‌کند و نزدیک به 2300 میلیارد پول نیاز داریم ولی باید به تحریم و تورم توجه داشت که این برآوردها می‌تواند تغییر پیدا کند.

در بحث انتقال آب از خلیج فارس برآورد اولیه‌ای شده ولی قطعی نیست چون موانع طبیعی در مسیر و تعداد پمپاژ‌ها و پمپ‌هایی که در طول مسیر نیاز دارد، باید یک برآورد بهتری انجام شود.

تسنیم: کدام یک از طرح‌های انتقال آب به استان یزد زودتر اجرایی می‌شود؟

جوکار: قدر مسلم این است که خط دوم در اولیت اول ماست که به صورت کوتاه مدت انجام می‌شود و خلیج فارس هم در پروژه بعدی است، ولی اینها منافاتی ندارد که به موازات هم پیگیری شود و کارهای آن انجام گیرد.

تسنیم: برای معضل آب امسال چه اقدامی انجام می‌شود؟

جوکار: برای اینکه امسال در تابستان دچار کمبود آب نباشیم، مناطقی که آب‌های مناسبی دارند، درخواستی از وزیر داشتیم که قرار شد منابع آن با دستور وزیر تامین شود و در دو زمینه ورود پیدا کنیم که اولا تعدادی چاه حفر شود و یک سری منابع آبی ساخته شود که انشاالله در تابستان مشکل آب نداشته باشیم.

منابع آبی موجود را قدر بدانیم

چیزی که باید توجه کنیم این است که این منابع را باید قدر بدانیم چون این منابع که از دست برود به هیچ عنوان جایگزین نمی‌شود.

در بخش شرب و صنعت و کشاورزی هم باید نهایت صرفه‌جویی را داشته باشیم، بهینه‌سازی مصرف آب در بخش کشاورزی باید در دستور کار جدی باشد.

روش‌های جدید آبیاری باید در دستور کار ما قرار گیرد و ما امروز باید روش‌های دیگری هم در بخش کشاورزی داشته باشیم که کمتر آب مصرف کنیم و بیشترین بهره‌وری را داشته باشیم.

همانطوری که امروزه در استان کشت گلخانه‌ای رواج بیشتری یافته، باید روش‌هایی که کمتر آب مصرف می‌کند را شناسایی و استفاده کنیم، الان در بخش کشاورزی برداشتمان به اندازه میزان آبی که داریم مصرف می‌کنیم نیست.

این هم به دلیل عدم انجام مطالعات دقیقه در عرصه کشاورزی است که نوع خاک، شرائط آب و هوایی و با این کمبود‌ها چه محصولاتی می‌توانیم تولید کنیم که به صرفه باشد.

گفت‌وگو از فرشاد براتی

انتهای پیام/ ب