حجت‌الاسلام رشاد: تاثیر جهان مجازی، تا سطح «هویت‌سازی» و «خوددیگرانگاری» پیش می‌رود
خبرگزاری تسنیم: رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی پیشنهاد داد: امروز هیچ تهدیدی کما و کیفا بدتر و بالاتر از فضای مجازی برای نسل جوان ما وجود ندارد و با توجه به اینکه امسال سال فرهنگ و اقتصاد است می‌توانیم در طول سال روی این موضوع کار کنیم.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، هم‌اندیشی چالشهای فکری کنونی نسل جوان عصر دیروز 19 خردادماه همزمان با سالروز میلاد مبارک حضت علی‌اکبر(ع) و روز جوان در تالار علامه جعفری پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.
در این نشست که به همت کانون اندیشه جوان و پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شده بود، استادان و صاحب‌نظرانی از جمله حجت‌الاسلام علی اکبر رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حجت‌الاسلام محمد محمدیان رئیس نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه‌ها، حجت‌الاسلام محمدجواد حاج‌علی‌اکبری نماینده ولی فقیه در اتحادیه انجمنهای اسلامی دانش آموزی و محمود گلزاری معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان سخنرانی کردند.
حجت‌الاسلام علی اکبر رشاد در این نشست موضوع «جوان و چالشهای فضای مجازی» را برای سخم گفتن انتخار کرده بود و پیش از ورود به بحث اصلی‌اش با تاکید بر اهمیت روز جوان در کشور گفت: فلسفه نامگذاری ایام با مناسبتها علاوه بر یادآوری، یاد دادن هم هست. خوب است در زور جوان دستگاههای مرتبط با جوانان با همیاری و همکاری و تعامل بین‌دستگاهی فعالیتهایی را صورت دهند و ستادی را تشکیل داده تا در روز جوان در کشورمان یک اتفاقی بیفتد و به گونه‌ای نباشد که این روز بی‌سروصدا بگذرد.
رئیس پژوشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: ما این نشست را مقدمه تشکیل چنین ستادی در نظر می‌گیریم تا در سالهای آینده برنامه‌های دیگری در ضمن این شکل بگیرد و هر ساله موضوعی انتخاب شود تا پژوهشگران و صاحب‌نظران با تحقیق و پژوهش بتوانند مسائل و مشکلاتی را که جامعه جوان با آنها درگیر است به سطح بیاورند و احیانا حل کنند. موضوعی که من برای امسال پیشنهاد می‌کنم همین موضوعی است که برای سخنرانی انتخاب کرده‌ام؛ یعنی «جوان و چالشهای فضای مجازی».
وی افزود: به نظر من امروز هیچ تهدیدی کما و کیفا بدتر و بالاتر از فضای مجازی برای نسل جوان ما وجود ندارد و با توجه به اینکه امسال سال فرهنگ و اقتصاد است می‌توانیم روی این موضوع کار کنیم.
این اندیشمند حوزه علوم اسلامی خاطرنشان کرد: برای روزگار کنونی اسمهای زیادی گذاشته‌اند، برخی آن را عصر ارتباطات نامیده‌اند، برخی دیگر عصر فراصنعتی و فناوری و ... دیگران هم به آن عصر شبکه اطلاعاتی و برخی دیگر هم آن را عصر سیطره کمیت نامگذاری کرده‌اند. اما به نظر من خصیصه اصلی روزگار جدید، وجود سیطره مجاز است و می‌توانیم این عصر را، روزگار سیطره مجاز بنامیم. به مظر من باقی نامها قابل انطباق با این نام هستند و ابعاد دیگر این واقعیت را نشان می‌دهند.
او با بیان اینکه عالم مجازی یا سایبر یک زیست‌جهان به معنای واقعی کلمه است، افزود: می‌توان برای این زیست‌جهان دست کم 4 لایه را در نظر گرفت: نخست لایه فناورانه و ابزارانگارانه، دوم لایه صوری یا همان صورت و فرم جهان، دیگری لایه ارتباطی و در نهایت لایه سیرت. در سه لایه پیشین نخست قطعا این زیست‌جهان مناسباتی را ایجاب می‌کند که انسان را تحت تاثیر می‌گذارد و سبک زندگی خاصی را به اون می‌نمایاند. اما سلایه آخر که سیرت این عالم است، از دیگر لایه‌ها مهمتر بوده و مد نظر من در این بحث است.
این پژوهشگر درباره لایه سیرت جهان مجازی توضیح داد: در لایه چهارم است که هویت و ماهیت انسان زیست‌جهان مجازی تعریف و مشخص می‌شود و جوامع تشخص خود را در این لایه می‌یابند. این لایه، لایه هویت‌ساز است و فرهنگ و سبک زندگی خاص خود را شکل می‌دهد. دیگر تاثیر آن مانند لایه‌های قبلی یک تاثیر ابزارانگارانه یا فناورانه نیست بلکه تاثیر آن ساختاری و اساسی است. یعنی قلمرو بینش، عقاید، منش، علایق، کنش، رفتار و ... را کاملا تحت تاثیر می‌گذارد.
وی افزود: انسان دارای من‌های متعددی است که «من فردی» و «من اجتماعی» تنها دو نمونه از آنها است. در زیست‌جهان حقیقی یا غیرمجازی من فردی هم متصور است و هم محقق، یعنی هم به اندیشه می‌آید و هم در جهان بیرونی یافت می‌شود اما امروز در زیست‌جهان مجازی خود یا من فردی اگر هم متصور باشد اما دیگر محقق نیست. به این معنا که انروزه دیگر تشخص و تعین بواسطه وجود جهان مجازی نمی‌تواند صورت فردی داشته باشد بلکه این تشخص کاملا صورت جمعی پیدا کرده که خودش گونه‌های عرضی و لایه‌های طولی بسیاری دارد.
حجت‌الاسلام رشاد با تاکید بر اینکه در زیست‌جهان مجازی من حقیقی نداریم، گفت: در این روزگار من فردی عصاره و برایندی از من‌های جمعی است و از من‌های اجتماعی بیرون می‌تراود و معنای این حقیقت آن است که خودها و من‌های فردی به نوعی دچار دیگر‌انگاری هستند. توضیح آنکه اگر فرایند تاثیرگذاری سیرت هویت‌ساز زیست‌جهان مجازی ناقص صورت بگیرد و کامل نشود انسان را بی‌هویت می‌کند، او از خود خویش دور می‌سازد و شخص را دچار از خودفراموشی می‌کند. اما اگر این تاثیرگذاری آن کامل شود یک مرحله جلوتر می‌رود و علاوه بر هویت‌زدایی از انسان، هویت دیگری به او می‌بخشد.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: امروز هویت ما در معرض این جهان آسیب دیده ولی هنوز به طور کامل فرهنگ مسلط در فضای مجازی نتوانسته هویت جدیدی به ما بدهد و ماهیت جهان پذیرفته شده خود را به ما حقنه کند. یعنی جوانان ما تا حدود زیادی بی‌هویت‌شده‌اند ولی هنوز هویت غرب را به طور کامل نپذیرفته‌اند. لذا می‌بینیم که جوانانی داریم که حتی بر دعا و مناجات و نماز شب مداومت دارند ولی ظاهرشان و برخی افکار و رفتارهایشان صورا غربی پیدا کرده است. مثلا دخترانی که حجاب کانلی ندارند ولی اهل زیارت و دعا و حتی برخیشان اهل نماز شب هستند.
وی اظهار کرد: اگر ما دست روی دست بگذاریم و در خصوص جوانان منفعلانه عمل کنیم، زمان «خوددیگرانگاری» هم فرا می‌رسد، لایه سیرت جهان مجازی تاثیرگذاری خود را کامل می‌کند و این شرایط را بسیار بحرانی‌تر می‌سازد. به نظر من ایجاد خودآگاهی در نسل جوان مهمترین کاری است که ما باید انجام دهیم و برای رساندند جوانان به مرحله خودآگاهی صرفا انجام کارهای سلبی کفایت نمی‌کند؛ اگر چه امور سلبی لازم است ولی کافی نیست، مثلا مقابله با ماهواره و فضای مجازی و محدود کردن آن لازم است و نمی‌توانیم بگوییم که باید فضا را کاملا باز بگذاریم، زیرا این حرف ناصواب و غیرکارشناسانه است ولی اکتفا کردن به این وجه هم نمی‌تواند ما را به نتیجه مطلوب رساند.
حجت‌الاسلام رشاد در پایان افزود: باید جلوی سیل را با موانع گرفت و نمی‌توان گفت که بگذاریم سیل بیاید و همه چیز را ببرد؛ اما ضمن آن باید کارهای ایجابی هم انجام دهیم و از بروز چنین بلایایی جلوگیری کنیم. به نظر من در حوزه ایجابی باید جوانانمان را عالم کنیم، به نوعی که این علم از درون بجوشد و مقاومت کند. باید طوری عمل کنیم که جوان از درون در خود برای خود احساس هویت کند.
انتهای پیام/