تغییر در الگوی مصرف مواد مخدر

به گزارش گروه "رسانه‌های دیگر" خبرگزاری تسنیم، در آستانه هفته مبارزه با مواد مخدر، همچنان شاهد اخبار ناراحت کننده‌ای پیرامون این معضل اجتماعی هستیم. عرشیا، نوزادی چهار ماهه که در خانواده بدسرپرست با پدر و مادری معتاد به دنیا آمد، به دلیل دادن مواد مخدر به او از جانب پدربزرگش دچار سوء مصرف شده، به بیمارستان منتقل می‌شود و دو بار ایست قلبی می‌کند. در قرن 21، موضوع مواد مخدر به دلیل قاچاق گسترده آن در کنار قاچاق اسلحه و انسان به مساله‌ای چالش‌برانگیز تبدیل شده چرا که به گزارش سازمان ملل متحد میلیاردها دلاری که از تجارت مواد غیرقانونی حاصل می‌شود به فعالیت‌هایی همچون قاچاق انسان و اسلحه دامن می‌زند. در این میان، ‌آنچه موج نگرانی در رابطه با استفاده از مواد مخدر را تشدید کرد، رواج مواد مخدر صنعتی و روانگردان‌ها بود. مواد مخدر صنعتی در سال 1893 در ژاپن از ماده‌ای به‌نام مفتامین ساخته شد. اکنون مواد مخدر صنعتی با نام‌های مختلف در ایران نیز رسوخ کرده و جای خود را به مواد مخدر سنتی داده است. امروزه مواد مخدر صنعتی با نام‌هایی مانند شیشه، کراک و کریستال شناخته می‌شود. مواد مخدر سنتی مانند تریاک و شاه‌دانه که سابقه تاریخی زیادی دارند در دوران گذشته نقش درمانی را ایفا می‌کردند. کشت تریاک که معروف‌ترین مواد مخدر سنتی محسوب می‌شود، نخستین بار 3400 سال پیش از میلاد در جنوب میان‌رودان صورت گرفت. سومری‌ها آن را گیاه لذت می‌نامیدند. مصرف تفریحی تریاک به طور گسترده از سده 15 میلادی در چین آغاز شد اما،از قرن هفده به بعد تجارت تریاک شکل منظمی پیدا کرد و با گسترش مصرف آن ویژگی اعتیادآورش مشخص شد.

آمارها چه می‌گوید؟

گفته می‌شود، سود خالص مواد مخدر 500 تا 600 میلیارد دلار در سال است و گردش مالی این تجارت غیرقانونی به 1500 تا 1600 میلیارد دلار می‌رسد. در واقع، مواد مخدر در کنار تجارت نفت، اسلحه و تروریست به عنوان یک صنعت غیرقانونی جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است. به گفته وزیر کشور، در ایران مواد مخدر سه میلیارد دلار، یعنی 10 هزار میلیارد تومان، گردش مالی دارد. همچنین، سال گذشته 570 تن مواد مخدر کشف شد که معادل میزان مصرف مواد مخدر در کشور است. در حال حاضر حدود یک میلیون و 350 هزار معتاد در ایران وجود دارد که طبق برآورد ستاد مبارزه با مواد مخدر بیش از 70 درصد معتادان، به توزیع مواد مخدر اشتغال دارند. همچنین، روزانه هشت معتاد به دلیل مصرف نامناسب مواد مخدر جان خود را از دست می‌دهند. رحمانی فضلی با بیان اینکه در چهار سال گذشته آمار اعتیاد زنان 5/2 درصد از کل معتادان بود و در طول چهارسال گذشته افزایش داشته و حدود دو برابر شده، گفته است: 65 درصد همسرآزاری‌ها و 30 درصد کودک‌آزاری‌ها و 25 درصد از قتل‌های عمد نیز توسط معتادان انجام می‌شود. به گفته او، 23 درصد نزاع‌ها و خشونت‌ها نیز در پی اعتیاد حاصل شده و بین 35 درصد تا 40درصد سرقت‌ها نیز ناشی از اعتیاد به مواد مخدر است. در حالی آمار مربوط به اعتیاد و تبعات آن در ایران نگران کننده است که گفته می‌شود در خوشبینانه‌ترین حالت تنها 20 درصد کسانی که ترک کرده‌اند پاک می‌مانند و 80 درصد به اعتیاد بازمی‌گردند. همچنین، کمپ‌های ترک اعتیاد غیر قانونی نیز به مساله‌ای نگران کننده تبدیل شده است و به گفته رسول خضری، عضو هیات رئیسه کمیسیون بهداشت و درمان مجلس بالای 90 درصد از این مراکز غیراستاندارد و فعالیتشان غیرمجاز است. کارشناسان معتقدند، در میان اقداماتی که در راستای مبارزه با مواد مخدر انجام می‌شود، جای راهکارهای موثر در زمینه پیشگیری خالی است که مهم‌ترین اقدام در این زمینه آموزش و اطلاع‌رسانی به گروه‌های هدف در معرض اعتیاد است.

نگاه غیردولتی در حوزه پیشگیری

در این زمینه مدیرکل سابق درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر درگفت و گو با آرمان می‌گوید: اقدامات در حوزه پیشگیری نه تنها در کشور ما که در همه کشورها ناموفق بوده است. سعید صفاتیان علل این عدم موفقیت‌ها را تغییر الگوی مصرف می‌داند و می‌افزاید: مواد روانگردان، تاثیرگذاری، سود و الگوی قاچاق و مصرف آن با مواد مخدر سنتی تفاوت دارد. به گفته او، به دلیل تغییر الگوی مصرف و نیاز کاذب جوانان به مواد روانگردان درمان و اطلاع‌رسانی در این زمینه با مواد مخدر سنتی تفاوت دارد. صفاتیان ادامه می‌دهد: سیستم روانگردان‌ها سیستم هوشمندتری است و این باعث شده برنامه‌های پیشگیرانه موثر نباشد. وی با اشاره به اینکه الگو و برنامه پیشگیری باید عوض شود، بیان می‌کند: در حال حاضر ستاد مبارزه با مواد مخدر بودجه مناسبی را به این مساله اختصاص داده است و خود دستگاه‌ها باید از این فرصت استفاده لازم را کنند. او ادامه می‌دهد: استانداران موظف شده‌اند پنج تا 10 درصد بودجه ابلاغی را به حوزه مبارزه با مواد مخدر اختصاص دهند؛ اینکه تا چه اندازه به این عمل شود بحث دیگری است. صفاتیان با اشاره به اینکه در این حوزه توسط دولت دهم کمکی نشد، اظهار می‌کند: در سند ملی پیشگیری مقرر شده است که معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور 80 درصد بودجه مبارزه با مواد مخدر را به دستگاه‌ها دهد. او معتقد است: هنگامی که بودجه تامین شود مدیران تمایل بیشتری برای اقدام در این زمینه دارند، همچنین سازمان‌های مردم‌نهاد و بخش خصوصی نیز باید وارد این موضوع شوند. صفاتیان با بیان اینکه در حوزه پیشگیری نباید نگاه دولتی داشته باشیم، می‌افزاید: اگر به سازمان‌های مردم نهاد در زمینه بودجه، تهیه مکان، برگزاری سمینارها و غیره کمک کنیم اقدامات پیشگیرانه موثری خواهیم داشت.

ضرورت آموزش در مدارس

همچنین یک فعال مدنی در گفت و گو با آرمان اعتیاد را پدیده‌ای چند عاملی می‌داند و می‌افزاید: مهم‌ترین وجه مواد مخدر سلب اختیار و تبعاتی است که به دنبال دارد. به گفته ثریا عزیزپناه، مساله از خود بی خود شدن در رابطه با مواد روانگردان صنعتی که مرکز کنترل رفتار را نشانه می‌گیرد شدید‌تر است. او معتقد است: مساله اعتیاد باید به درستی شناخته شود و راه‌حل‌هایی که برای آن در نظر گرفته می‌شود در حد و اندازه این پدیده باشد. عزیزپناه پیشگیری از روی آوردن به مواد مخدر را مهم‌ترین اقدام در این زمینه می‌داند که تدوین برنامه در رابطه با‌ آن ضروری است. این فعال مدنی ادامه می‌دهد: باید ابزاری که برای شناخت اعتیاد لازم است را در اختیار داشته باشیم و گروه هدف را شناسایی کنیم. به گفته او، اگر شناسایی گروه هدف را به درستی انجام دهیم می‌توانیم با آگاهی دادن به آن گروه از ریزش گروهی دیگر به اعتیاد جلوگیری کنیم. عزیزپناه آموزش در زمینه مواد مخدر را اقدامی ضروری می‌داند و می‌گوید: اگر در طول 12 سال که افراد در آموزش و پرورش تحصیل می‌کنند متناسب با شرایط هر سن اطلاعات مفید در رابطه با انواع مواد مخدر و اثرات آن ارائه دهیم، به طور حتم درصد زیادی از افراد به آن روی نمی‌آورند.

منبع: آرمان
انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.