داعش اکنون به تهدیدی برای کل منطقه تبدیل شده است

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از اندیشکده استراتفور، بحران عراق و تحرکات نیروهای شورشی داعش و بعثی در این کشور، از تنش‌های داخلی شورشیان در سوریه کاسته و از این حیث توانسته تمرکز آنها برای جنگ علیه حکومت اسد را افزایش دهد.

منازعات در سوریه و عراق به یکدیگر مرتبط هستند. مرز میان این دو کشور بیش از این معنایی ندارد و بحران نوظهور در عراق پیامد‌های مستقیمی بر منازعه در سوریه دارد. نه حکومت سوریه و نه شورشیانی که مخالف آن هستند، در موضعی نیستند که از اقدامات اخیر دولت اسلامی عراق و شام در عراق سودی ببرند. با توجه به اوضاع کنونی، تنها برندگان این ماجرا خود دولت اسلامی در عراق و دولت اسلامی در شام هستند.

با توجه به پیشروی‌های نظامی داعش در عراق، این گروه تا حدودی برای خود اسم و رسمی دست و پا کرده و تبلیغات می‌کند ـ  به عنوان سازمانی کارآمد که می‌تواند نتایج قاطعی اخذ کند. این تصور رو به رشد بر توان جذب این گروه تأثیر گذار بوده و آن را قادر می‌سازد تا مبارزان خارجی را که به سمت این منطقه می‌آیند، جلب کند و شمار بیشتری از جنگجویان شورشی در سوریه را وارد رسته‌های خود می‌کند. دست یافتن این گروه به تسلیحات و خودرو ـ که بیشتر آنها از خود ذخایر عراقی تأمین شده ـ و بیش از 1 میلیارد دلار بودجه در حملات اخیر ایشان به مناطق مختلف عراق، بیش از پیش برای جنگجویان جهادی جذابیت ایجاد می‌کند.

از جمله ادوات به دست آمده می‌توان به خودروهای زرهی، تسلیحات سبک، مهمات، خمپاره انداز، وسایل ارتباطاتی، یونیفورم و خودروهای پشتیبانی اشاره کرد. داعش همچنین ادوات دید در شب و تسلیحات دفاع هوایی به دست آورده است. این ادوات می‌تواند جبهه جنگ در سوریه را تحت تأثیر قرار دهد و داعش چندی است که انتقال آنها را به آن سوی مرز عراق و به داخل خاک سوریه آغاز کرده است.

رشد اعتبار داعش در نظر و بر روی کاغذ می‌تواند تأثیرات مهمی بر شورشیان و حکومت سوریه داشته باشد. از آنجا که جهادی‌های خارجی و آن سوی مرزی به منافع هیچ کدام پایبند نیستند، اقدامات ایشان در عراق مجموعه‌ای مرکب از متغییرها را برای مبارزان سوریه، تولید می‌کند.

تأثیرات بر حکومت سوریه

شاید بزرگترین پیامد منفی برای حکومت رئیس جمهور بشار اسد در سوریه این باشد که شبهه نظامیان شیعه عراقی به سرزمین خود بازگشته و در مقابل داعش صف بکشند. حکومت سوریه بر این مبارزان خارجی تکیه زده است ـ چه سربازان حزب‌الله، چه مشاوران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یا شیعیان داوطلبی که از سراسر منطقه به این کشور آمده‌اند ـ تا بتواند رسته‌های خود را تقویت کرده و کمی جمعیت اطراف خود را پوشش دهد. این مبارزان خارجی، از جمله سربازان حزب‌الله، نقشی حیاتی در عقب راندن نیروهای شورشی در اواخر سال 2012 ایفا کردند و همچنان عملیات‌های تهاجمی موفقیت‌آمیز حکومت اسد در سراسر کشور را هدایت می‌کنند. علاوه بر این و بر خلاف آنچه که در مورد شورشیان سوریه رخ داده است، حکومت به هیچ وجه از اختلاف و تنشی که ناشی از ورود نیروهای خارجی به داخل رسته‌های جنگجو است، رنج نمی‌برد و مبارزان خارجی آن با هم اتفاق و اجماع دارند.

با توجه به پیشرفت داعش و بعثی‌ها در جنوب کشور، از موصل به سمت بغداد، و با توجه به شعله‌ورتر شدن احساسات فرقه‌ای در سراسر منطقه، جنگجویان شیعه عراقی تمایل به بازگشت به کشور خود دارند. حتی حزب‌الله هم اعلان کرده است که شماری از جنگجویان خود را به عراق اعزام می‌کند. هر چند که بعید است حزب‌الله تلاش‌های خود را از سوریه به سمت عراق تغییر جهت دهد ـ بخشی بنا به دلایل لجستیکی اما بیشتر به خاطر وابستگی بسیار حکومت اسد به این نیروها ـ احتمالاً سربازان بیشتری را برای جبران کاهش نیروهای عراقی به سوریه اعزام کند. چندی است که شواهد موثقی به دست آمده که هزاران سرباز شیعه عراقی، در حال بازگشت به سمت کشور خود هستند. بنابر برخی گزارش‌ها جنگجویان عراقی از جبهه‌های سوری در استان‌ ساحلی لاضقیه و منطقه ملیحه در اطراف دمشق عقب نشسته‌اند، و برخی از شواهد حاکی از آن است که شماری از کامیون‌های نفربر استادیوم فوتبالی که به عنوان پایگاه نیروهای عراقی در شهر حلب مورد استفاده است را ترک کرده‌اند.

تمرکز کنونی داعش بر عراق همچنین بخش قابل توجهی از تنش‌های داخلی شورشیان را کاسته است. در چند ماه پیش از سقوط موصل، درگیری‌های داخلی شورشیان در استان دیر الزور به ویژه، منجر به کشته شدن صدها تن از شورشیان شد چرا که جبهه النصره و متحدین شوریشی آن علیه شورشی‌های داعش وارد جنگ شدند. هر چند که تنش‌ها همچنان ادامه دارد، به ویژه در استان‌های حلب و دیر‌الزور، تراکم جنگجویان خارجی به میزان قابل توجهی کاهش یافته است، که این به منزله نشانه کاملاً مشخصی است که داعش توجه خود از سوریه را گرفته و به عراق متوجه کرده و شمار بسیاری از نیروهای خود را به عراق برده است. داعش هر زمان که بخواهد نیروهای خود را از نقاط نامشخصی از مرز به سوریه باز می‌گردانند، اما در حال حاضر این گروه ظاهراً همچنان عراق را اولویت خود می‌داند و همچنان نیروهای خود را در این کشور علیه ضد حملات دولت عراقی تقویت می‌کند.

تأثیر بر شورشیان سوریه

تمرکز داعش بر عراق بیشتر از آنکه به نفع دولت سوریه باشد به نفع شورشیان سوریه است. بنا به این دلیل که داعش در طول سال گذشته مواضعی را بیشتر در شمال و شرق سوریه تثبیت کرد، جایی که حضور وفاداران اسد کمتر بوده و اهمیت آنها بدون شک کمتر از مناطق غربی‌تر است. این توزیع جغرافیایی تا حدودی انعکاس رفتار فرصت طلبانه داعش است که به دنبال تصرف سرزمین‌هایی هستند که قوای اندکی از آن صیانت می‌کنند و بیشتر تمایل دارد منابع انرژی را در اختیار بگیرد و این بدان معناست که داعش اساساً تهدیدی برای شورشیان سوریه و شبهه نظامیان کرد در الحسکه است.

با این حال واشنگتن و متحدین آن به طور روزافزونی نگران ارسال سلاح‌های پیشرفته برای شورشیان در سوریه هستند. داعش، که نشان داده می‌توان از ارتش عراق برای خود تسلیحات دست و پا کند، این توان را دارد که تسلیحاتی که آمریکا به برخی از گروه‌های شورشی تحویل داده، به دست آورد و این به شدت واشنگتن را نگران کرده است. این تغییر صحنه بازی در زمانی حادث شده که گروه‌های شورشی سوریه پس از تلاش فراوان توانستند تا حدودی آمریکا و دیگر متحدین را قانع کنند که تسلیحات پیشرفته‌تری را در اختیار ایشان بگذارند.

نکته قابل توجه این است که، در حالی که حکومت ترجیح می‌دهد مانع افزایش تنش‌های داخلی شورشیان نشود، پس از سقوط موصل، حملات هوایی قابل توجهی علیه داعش در داخل سوریه و سرتاسر مرز عراق انجام داد. دو چیز می‌تواند این تغییر جریان امور را توضیح دهد. مورد اول، که اهمیت کمتری هم دارد این است که حکومت اسد ممکن است فرصت را برای حمله به داعش غنیمت شمرده و از فشاری که روی نیروهای حکومتی بکاهد که با این شورشیان در جنگ بودند ـ به ویژه لشگر هفدهم در استان رقه. در حالی که داعش هم در عراق سرگرم کار خود است. با این حال دلیل اصلی این است که حکومت اسد باید نشان دهد که همگام با خواست متحدین خود، به ویژه ایران، حرکت می‌کند. با توجه به اینکه داعش به تهدیدی جدی برای بغداد و منافع حزب‌الله و تهران در عراق تبدیل شده است، حکومت سوریه تلاش خواهد کرد تا نشان دهد نقش خود در منازعه‌ای بزرگتر را به خوبی ایفا می‌کند. حکومت اسد می‌‌تواند از این فرصت استفاده کرده و اطلاعات خود را با دیگر بازیگران به اشتراک بگذارد، چرا که داعش اکنون به تهدیدی برای کل منطقه تبدیل شده است.

مشخص است که سقوط موصل و بالا گرفتن جنگ در عراق، فضای تنازعی منطقه را که وجود مرزها را بیش از پیش بی‌معنا کرده، پیچیده‌تر می‌سازد. تغییر و تحولات در عراق ترکیبی از مزایا و مضرات را برای برای فضای جنگی در سوریه و گروه‌های مختلف مبارز به دنبال داشته است. حتی اگر این تحولات عراق، جنگ در سوریه را به طور قابل توجهی تغییر ندهد، تغییر مسیر داعش نقش مهمی در منازعه سوریه ایفا خواهد کرد.

انتهای پیام/