خاقانی، مولانا و اخوان‌ثالث به روایت کامکارها

خبرگزاری تسنیم - یاسر شیخی یگانه

نگارگری و نقاشی صحنه را زینت داده است. سازها چیده شده و نور ملایمی بر صحنه می‌تابد. دیدن صحنه و پس زمینه‌اش، کاملا نشانگر فضای موسیقی است که قرار است امشب اجرا شود.

تماشاگران فوج فوج وارد سالن همایش‌های برج میلاد می‌شوند و به دنبال صندلی خود می‌گردند. همه چیز آرام و به خوبی پیش می‌رود.

گروه «کامکارها» وارد صحنه و سازها کوک می‌شود.

پیش از اجرای هر قطعه‌ای ارسلان کامکار نوازنده عود و آهنگساز گروه کامکارها می‌گوید: کنسرت امشب ما به روح بزرگ محمدرضا لطفی تقدیم می‌شود؛ کسی که زحمات بسیاری برای موسیقی سنتی ایران کشیده است.

بلافاصله پس از صحبت‌های ارسلان، صبا کامکار در سخنانی می‌گوید: خانواده کامکار در سال گذشته چند خواهر و برادر را در میان خود می‌بیند. کسانی که اگر آنها نبودند شاید اکنون اردوان در میان ما نبود. دکتر عبدی، افتخارزاده، روشنعلی و چند دکتر دیگر، کسانی بودند که خانواده کامکارها به خاطر زحمات بی‌دریغشان برای بهبود اردوان کمال تشکر و قدردانی را دارد.

پس از پایان کلام، موسیقی آغاز می‌شود.

آهنگسازان بسیاری تا کنون سراغ غزل «یار مرا، غار مرا» رفته‌اند. این غزل زیبای مولانا بسیاری از آهنگسازان را در دام زیبایی غزل انداخته اما نتیجه کار بر روی غزل در بسیاری از موارد اثری تقلیدی را رقم زده است.

شاید در ذهن علاقه‌مندان به موسیقی ایرانی تنها قطعه‌ای که با این شعر توانسته ماندگار شود، ساخته جلال ذوالفنون در «ضربی حجاز» است.

اما این بار ارسلان کامکار در قطعه «یارمرا» توانایی‌های خود را به رخ کشیده است تا تسلط خود را بر شعر و موسیقی نشان دهد. او می‌داند چگونه فضای شعر و موسیقی را به هم نزدیک کند تا مخاطب را بر صندلی میخکوب کند.

هان ای دل عبرت بین از دیده نظر کن هان / ایوان مدائن را آیینه‌ی عبرت دان

این قصیده از خاقانی با آهنگی از هوشنگ کامکار دومین قطعه از اجرای گروه موسیقی کامکارها بود. وقتی به عنوان مخاطب بر روی صندلی نشسته‌ایم و قطعه «ایوان مدائن» را می‌شنویم؛ تغییر ریتم‌ها، آوازها، مفاهیم شعر و همخوانی‌اش با موسیقی شما را با خود همراه می‌کند.

در این قطعه حدس زدن جمله بعدی کار ساده ای نیست، در عین حال نیز آهنگساز آنقدر کار را پیچیده نکرده که موسیقی برای مخاطب عادی قابل درک نباشد.

«منظومه مولانا» را هوشنگ کامکار آهنگسازی کرده است. این منظومه سومین قطعه از بخش نخست کنسرت گروه کامکارها بود.

قطعه با این غزل از مولانا آغاز می‌شود: خوش خرامان می‌روی ای جان جان بی من مرد / ای حیات دوستان در بوستان بی من مرو

این غزل از ابتدا تا انتهای «منظومه مولانا» به عنوان خط اصلی قطعه حفظ شد و در میان قطعه و در بین بیت‌های غزل اصلی، مطلع چند غزل از مولانا خوانده و اجرا شد.
بی همگان به سر شود، با من صنما، حیلت رها کن عاشقا، من طربم طرب منم و ای عاشقان ای عاشقان غزل‌هایی بودند که تنها دو بیت نخستشان در میان «منظومه مولانا» گنجیده شده بود.

«منظومه مولانا» را شاید بتوان اینگونه معرفی کرد که؛ این قطعه گذری بر مشهورترین غزل‌های مولانا بود.

منظومه مولانا تنظیمی دیگر از قطعه ارکسترالی است که در سال 2009 به مناسبت هشتصدمین سال تولد مولانا با صدای علیرضا قربانی و به همراه ارکستر سمفونیک شهر دوسلدورف آلمان با هم‌آوایی یک گروه کر 50 نفری به رهبری ارنست فون مارشال اجرا شد.

پس از مولانا و خاقانی، گروه کامکارها به سراغ مهدی اخوان ثالث رفت تا نگاهی به شاعران معاصر و شعر نو هم داشته باشد.

این پرداختن به شعر معاصر حاصلش قطعه‌ای تامل برانگیز بود. توجه به کلام، فضاسازی‌ها، تغییر ریتم و همخوانی شعر و موسیقی قطعه‌ای شنیدنی پدید آورده بود.

هر کجا لازم بود آواز و گاهی هم شعر با دکلمه بیان میشد. گاهی شور و گاهی طرب و گاهی اندوه... موسیقی این قطعه به راستی شعر «زمستان» اخوان ره به خوبی روایت کرده بود.

در اجرای بخش نخست کنسرت کامکارها، خواننده های اصلی ارسلان و صبا کامکار بودند. دیگر اعضای گروه نیز در جاهایی از اجرای موسیقی و خواندن آواز گروه را یاری می‌کردند.

کامکارها در چند سال اخیر از خواننده‌های بزرگ در میان خود استفاده نکرده‌اند. آنها برای بهتر کردن آوازها، به تنوع صدایی اعضای گروه روی آورده‌اند؛ که به حق نیز می‌توان گفت گاهی در کم‌رنگ کردنِ نبود خواننده‌ای بزرگ در میان گروه موفق بوده‌اند. این بار نیز آنها تا حدودی این مهم را انجام دادند.

بخش نخست اجرای کامکارها که به موسیقی فارسی اختصاص داشت، در میان تشویق‌های تماشاگران به پایان رسید.

بخش دوم کنسرت گروه کامکارها همچون همیشه به موسیقی کردی اختصاص دارد.

بیژن کامکار هم به جمع خانواده کامکارها اضافه شد تا آوازهای کردی را او بخواند. بیژن علاوه بر خواندن آوازهای کردی، رباب و دف هم می‌نواخت.

گروه در بخش دوم با لباس‌های کردی به روی صحنه آمد. دیدن گروه با لباس‌های کردی تماشاگران به به وجد آورد تا با تشویق‌هایشان نشان دهند که تا چه حد به حفظ اصالت‌ها در گروه کامکارها، علاقه‌مندند.

گه لاویژ – سنجانه(ستاره صبح – سربلند) محلی اورامی، دلی که م بو(دلی داشتم) محلی کرمانجی، اوراد(وردخانی) ساخته شده – شعر مولوی کرد، کراس کوده ری(پیراهن کودری) محلی سورانی، ئازیزم تو گله که می(عزیزم تو گل منی) محلی و قاسم خان(ده قاسم خان) محلی اورامی – ساخته شده، قطعه‌هایی بودند که در بخش کردی کنسرت گروه موسیقی کامکارها اجرا شد.

بخش کردی در کنسرت کامکارها همواره مورد توجه و استقبال بسیاری از علاقه‌مندان به موسیقی قرار می‌گیرد. این بار نیز بخش کردی همینگونه بود.

پس از پایان این بخش و در میان تشویق‌های تماشاگران، گروه بار دیگر به صحنه بازگشت و قطعه «کابوکی» را اجرا کرد.

وقتی کنسرت به پایان می‌رسد، در فاصله خارج شدن از سالن تا رسیدن به آسانسور و در نهایت رسیدن به طبقه خروج از سالن همایش‌های برج میلاد؛ راه چندان کوتاهی در پیش نیست. شلوغی جمعیت موجب می‌شود تا راه طولانی‌تر شود.

در میان همین شلوغی نظر بسیاری از تماشاگران را می‌توان شنید. خیلی‌ها از سالن با رضایت کامل خارج می‌شوند و لحظه‌های جذاب کنسرت را برای همراهانشان بازگو و بازخوانی می‌ِکنند. برخی نیز اندکی سر در گریبانند و کمی هم غر می‌زنند.

عکاس: بهاره اسدی

انتهای پیام /