خون‌های نادر در قلک بانک خون

به گزارش گروه "رسانه‌های دیگر" خبرگزاری تسنیم، با وجود اینکه همه ساله عده زیادی از مردم و شهروندان با نیت های خیر خواهانه و به صورت کاملا داوطلبانه خون خود را برای نجات جان انسان های دیگر اهدا می‌کنند،اما با وجود این بنا به دلایلی همچون بی مبالاتی در مصرف خون و عدم مدیریت خون در مصارف بیمارستانی و جراحی ها،از این اندوخته و ثروت اهدائی به خوبی استفاده نمی شود.

چه بسا افراد زیادی خون خود را برای کمک و نجات انسان های نیازمند اهداء می کنند و از همه مهم تر اینکه این عمل پسندیده و انسان دوستانه، خوشبختانه در کشور ما از جایگاه ویژه ای برخوردار است و عده زیادی به صورت داوطلبانه خصوصا در ایام خاص خون خودشان را اهداء می کنند. بنابراین بدیهی است که هشدارها و زنگ خطر نسبت به بی‌مبالاتی در برخی مصارف خون،می تواند عده زیادی از این جمعیت داوطلب را متاثر کند.

در قسمت قبلی گزارش به راه کارهای موثری در خصوص توجه به لزوم مصرف صحیح خون در بیمارستان ها و انجام عمل های جراحی اشاره شد.در ادامه این گزارش نگاهی داریم به سایر دستاوردهای ذخیره سازی خون،خصوصا برای افرادی که دارای گروه خونی نادر هستند.

دردانه های خونی

سال گذشته برای اولین بار روز 21 دی ماه به عنوان روز ملی خون های نادر نام گذاری شد.

روزی که با حضور جمعی از اهداء کنندگان خون های نادر، تنی چند از بیماران و دریافت کنندگان خون های نادر با شعار: «شاید شما هم یکی از دردانه های انتقال خون باشید» برگزار شد تا جمهوری اسلامی ایران یک قدم دیگر به استاندارهای جهانی ذخیره خون نزدیک شود.

اما خون نادر چیست؟خون نادر به خونی اطلاق می‌شود که نمونه آن در بین 5 تا 10 هزار نمونه جمعیتی مشاهده نشود.بدیهی است عده زیادی ممکن است در سرتاسر جهان و حتی کشور بی‌آنکه خودشان اطلاعی داشته باشند در زمره افرادی با گروه خونی نادر قرار داشته باشند.

بنابراین باید برای ذخایر خونی این افراد خاص چاره ای اندیشیده شود تا در مواقع نیاز که حیات فرد به چنین خونی وابسته است بتوانند ازآن استفاده کنند.

دکترعلی اکبر پور فتح الله ،مدیر عامل سازمان انتقال خون کشور درباره ایجاد بانک خون نادر به گزارشگر روزنامه کیهان می گوید : "ایجاد بانک خون های نادر یکی از پروژه های جهانی است که کشور ما در زمینه ایجاد و پیگیری آن پیشرو بوده است در حالی که امروزه تعداد کشورهایی که به پروژه خون‌های نادر جهانی پیوسته اند بسیار اندک و محدود است. در واقع ما در این پروژه به دنبال شناسایی افراد با گروه های خونی نادر هستیم. خون های نادر به موارد خاصی اطلاق می شود که هیچ گروه خونی دیگری به آنها قابل انتقال نیست.همکاران ما این افراد را شناسایی می کنند و خون آنها را در بانک خون نادر ذخیره می کنند تا اگر خود این افراد یا بستگان آنها به این خون نیاز داشتند بتوانیم به آنها کمک کنیم. ما در حال حاضر 400 مورد خون نادر را شناسایی کرده و در بانک خون‌های نادر ذخیره کرده ایم. این خون ها در دمای منهای 70 درجه سانتیگراد نگهداری می‌شوند تا در مواقع نیاز از آنها استفاده شود ."

او با اشاره به اینکه، تهیه، نگهداری و انتقال هر واحد خون نادر بسیار هزینه‌بر است خاطرنشان کرد:" هر واحد خون نادر حدود 5 میلیون تومان هزینه در بر دارد و پزشکان ما باید در نظر داشته باشند که با مدیریت درمان بیماری که خون نادر دارد بدون مصرف خون یا با مصرف خون خود بیمار او را درمان کنند. پزشکان باید با مدیریت خون بیمار جلوی این هزینه‌ها را بگیرند اما شاخص‌های ما در بخش انتقال خون بیمارستانی و انتقال خون خودی بسیار نگران کننده و در حد صفر است.البته باید به این نکته هم اشاره کنم که ما امروزه به جایی رسیده‌ایم که 150 هزار لیتر پلاسمای مازاد را در بهترین سایت‌های کشورهای اروپایی به دارو تبدیل کرده و به کشور وارد می‌کنیم که ارزش افزوده و صرفه‌جویی ارزی آن 50 میلیارد تومان است و در واقع با این کار بیش از دو سوم اعتبار تخصیصی به سازمان انتقال خون را باز می‌گردانیم."

مدیر عامل سازمان انتقال خون کشور همچنین یکی از دستاوردهای مهم قرارداد پالایش پلاسما را استاندارد سازی تهیه خون و فرآورده ها مطابق دانش روز دنیا در پایگاههای انتقال خون کشور می داند و تاکید می کند :"باید بیمارستان‌ها امکان اتوترانسفیوژن‌ را داشته باشند اما متأسفانه شاهدیم که هنوز برخی از بیمارستان‌ها دستگاه‌های گرم‌کننده برای خون و تزریق آن را ندارند و هنوز در فقر انتقال خون در بیمارستانها به سر می‌بریم. ضمن اینکه نباید فراموش کنیم که باید بانک قوی از خون‌های نادر داشته باشیم تا ضمن نگاه به روش‌های نوین بتوانیم در صورت نیاز خون و فرآورده‌های خونی را در اختیار بیماران دارای خون نادر قرار دهیم."

360 خون ناشناس

شاید برای خیلی ها جالب باشد که گروه های خونی فقط همان چند گروه خونی محدود که اکثر ما با آنها آشنا هستیم نیست.

آن قدر که تا به امروز طبق آخرین دستاوردها و تحقیقات علمی 360 گروه خونی نادر شناسایی شده است. گروه های خونی که افرادی که دارای آنها هستند در صورت نیاز فقط باید از این گروه ها به آنها خون اهداء شود و در غیر این صورت ممکن است با خطر مرگ مواجه شوند.بنابراین ذخیره این گروه های خونی از اهمیت به مراتب حیاتی برخوردار است.

دکتر مصطفی مقدم  ایمونوهماتولوژیست و مدیر برنامه ملی خون های نادر و عضو کارگروه انجمن بین المللی انتقال خون در گفت و گو با گزارشگر روزنامه کیهان می گوید:”در واقع پروژه ملی خون های نادر از سال 89 با گستردگی سیستماتیک و با هدف تامین خون افرادی که تعیین گروه خونی آنها بسیار مشکل است، شروع شد.مثلا ممکن است بیماری برای جراحی مراجعه کند اما به دلیل اینکه گروه خونی نادری دارد نتوانند گروه خونی او را مشخص کنند و خون مورد نیازش را به او اهداء کنند. هرچند این افراد درجمعیت 77 میلیونی کشور ممکن است حتی کمتر از یک درصد جمعیت باشند، اما با  وجود این تعیین گروه خونی‌شان می‌تواند در موارد خاص زندگی آنها را نجات دهد. خب همه افراد با گروه های اصلی A و B و O و .... آشنا هستند اما گروه های خونی موجود به اینها ختم نمی‌شود. الآن مرکز بین المللی انتقال خون جهانی که مقر آن در هلند قرار دارد،کمیته علمی این مرکز بیش از 360 گروه خونی را تشخیص داده و شناسایی کرده اند.” او به فعالیت‌های سازمان انتقال خون هم اشاره می کند و می افزاید :”در سازمان انتقال خون ما هم گروه های خونی بیشتری تشخیص داده شده و این روند فعلا برای شناسایی گروه های خونی بعدی ادامه دارد. این گروه از افرادی که دارای گروه خونی خاص هستند تا به امروز از نظر اهداء خون قابل تامین نبودند و نمی شد به آنها خون مورد نیازشان را اهدا کرد.با توجه به تجربیات فنی و علمی سازمان انتقال خون و توانمندی متخصصان ما توانستیم حرکتی را در این زمینه شروع کنیم.خون برخی از این افراد شناسایی شد و در دمای منفی 80 درجه سانتیگراد نگهداری می شود تا در زمان نیاز مورد استفاده قرار گیرد .”

وقتی خون کیمیا می‌شود

خون نادر تعریف خاص خود را دارد. گروه خونی نادر خونی است که اگر گروه خونی فردی بین 5 هزار تا 10 هزار جمعیت مشاهده نشده باشد ،گروه خونی او نادر است مانند گروه خونی بمبئی که در جمعیت کشور ما تا کنون فقط 42 نفر با این گروه خونی مشاهده شده اند.این گروه ها فقط از گروه خونی خودشان می توان به آنها خون اهدا کرد.و با ذخیره این خون در مواقع نیاز می توان از آن استفاده کرد و خون را اهدا کرد و جان این افراد را نجات داد.
دکتر مقدم درباره روند شناسایی افرادی با گروه خونی نادر می افزاید:” شناسایی افراد دارای گروه های خونی خاص هم به شکل های مختلفی صورت می گیرد. یا به صورت تصادفی یا رندوم ما گروه خونی 5 تا 10 هزار نفر از افرادی که اهداء خون داشته اند را آزمایش می کنیم و این افراد را شناسایی می کنیم .یا مثلا در مواقع اهدا خون داوطلبانه یا موارد عمل جراحی افراد هم می توانیم به گروه های خونی خاص مشکوک شویم .از آنجا که این افراد گروه خونی سازگار ندارند و از گروه‌های دیگر نمی توانند خون دریافت کنند.

مثلا یکی از بیماران ما تا سن 77 سالگی نمی‌دانست که دارای گروه خونی نادر است و در جریان یک تصادف و عمل جراحی خیلی اتفاقی متوجه شدیم. یا مثلا نوزاد 18 ماهه ای داشتیم که به دلیل یک بیماری برای عمل به اتاق جراحی رفته بود و درجریان عمل مشخص شد که گروه خونی نادر دارد و این گروه خونی سازگار نیست که البته خوشبختانه بعد از عمل جراحی خون از تهران ارسال شد و طی شش ماه دو عمل جراحی انجام شد و در نتیجه این کودک الآن 4 ساله است در سلامت کامل به زندگی اش ادامه می دهد.مورد دیگر مثلا مادرانی هستند که به طورمکررجنین سقط می‌کنند که این افراد هم می توانند مشکوک باشند.این مادران ممکن است خون نادر داشته باشند که چون با خون جنین سازگاری ندارد باعث سقط مکرر می‌شود که این مورد هم شک برانگیز است و در این موارد باید به خون نادر مادر مشکوک شد.این افراد می توانند با سازمان تماس بگیرند و مورد آزمایش ما قرار بگیرند. ضمن اینکه حتی اگر فردی برای خودش محرز شود که خون نادر دارد باید به خون اقوام آنها هم مشکوک شد و مورد آزمایش قرار بگیرند .به طور کلی با شناسایی و معرفی این افراد می توان خون آنها را ذخیره کرد و در موارد حیاتی جان آنها را نجات داد.حتی اگر تعداد آنها بسیار اندک باشد مثلا برای یک گروه خونی خاص تا کنون فقط 10 نفر در کل کشور شناسایی شده‌اند که اگر این آزمایش‌ها نبود شاید اصلا خودشان متوجه نمی شدند .”

گروه خونی اصلی یا فرعی

ممکن است برای خیلی ها این سوال پیش بیاید که پس این گروه های خونی که در مدارکی همچون کارت پایان خدمت سربازی و یا کارت گواهینامه رانندگی درج می شود مگر همان گروه خونی افراد نیست، و چرا باز برای تعیین گروه های خونی نادر نیاز به شناسایی و آزمایش وجود دارد ؟

مدیر برنامه ملی بانک خون های نادر کشور دراین باره تاکید می کند : "ما در واقع طبق آخرین تحقیقات بیش از 360 گروه خونی داریم که آن دسته از گروه های مثبت و منفی که در برخی کارت های شناسایی درج می شود فقط گروه های اصلی است. مثلا صرف مشخص شدن اینکه یک فرد دارای گروه خونی A+  است کافی نیست چرا که ممکن است فردی گروه خونی A+ هم باشد اما گروه های خونی دیگری نیز داشته باشد."

او به دستاوردهای ایران در این زمینه نیز اشاره می‌کند و می افزاید :"به طور کلی برنامه ملی خون های نادر خدمات زیادی رابه جامعه هدف ارائه می کند و تا کنون نیز بسیار موفق عمل کرده است.چرا که تا کنون در کل آسیا فقط 3 کشور عضو این برنامه هستند و همین طور عضو کارگروه ملی انجمن بین المللی انتقال خون که ایران در این رده بندی قرار دارد و عضو برنامه خون های نادر است.ما از سال 2010 عضو این انجمن بودیم که در نتیجه عضو این انجمن بودن هم به معنای توانمندی یک کشور در اجرای این پروژه است.ضمن اینکه ایران مفتخر است به عنوان اولین و تنها کشور اسلامی جهان نیز در اجرای این برنامه مشارکت دارد.ضمن اینکه بانک اطلاعاتی خون های نادر ما امسال جزو بانک اطلاعاتی بین المللی خون های نادر قرار گرفته مثلا اگر یکی از کشورهای منطقه به یک گروه خونی نادر نیاز پیدا کند و این نیاز به انجمن اعلام شود و آن گروه خونی در بانک ما موجود باشد، ما این آمادگی را داریم که به آنها کمک کنیم، که البته بسیار مفتخر هستیم که توانستیم به لطف خداوند متعال و تلاش‌های صورت گرفته در بانک اطلاعاتی خون های نادر جهان قرار بگیریم.در حال حاضر فقط سه کشور در تمام آسیا در این بانک قرار دارند که ایران یکی از این کشورهاست که همان طور که اشاره شده این نشان دهنده توانمندی فنی و علمی پزشکان و محققین این عرصه است.همین که ما توانستیم در عرصه بین المللی پاسخگوی نیاز سایر کشورها باشیم ."

منبع: کیهان
انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.