عدم افزایش حوزه‌های علمیه به موازات دانشگاه‌ها یک غفلت راهبردی است

به گزارش خبرگزاری تسنیم از ارومیه، حجت الاسلام عسگر دیرباز متولد سال  1338 در یکی از  روستاهای اطراف شهرستان میانه از توابع استان آذربایجان  شرقی است، وی در کودکی همراه والدینش به قم مهاجرت  کرد و در این شهر  مقدس بزرگ شد و تحصیلات ابتدایی، راهنمایی و متوسطه خود را در این شهر مقدس گذاراند.

سپس در سال 57 و  58 وارد حوزه علمیه قم شده و به تحصیلات حوزوی مشغول  شد و تا سال 73 یا  74 به طور جدی مشغول تحصیل و تدریس در حوزه علمیه بود   و سپس به دانشگاه رفت و از سال  82 مدرک دکترای فلسفه اسلامی را از  دانشگاه تربیت مدرس را گرفت.

بیشتر فعالیت های حجت الاسلام دیرباز در حوزه و دانشگاه توامان بوده و هم  اکنون مسئول دانشگاه جامع دولتی قم و نیز به همراه آیت الله علی اکبر قریشی و حجت الاسلام نمازی، جزو  نمایندگان مردم آذربایجان غربی در مجلس خبرگان رهبری است.

حجت الاسلام دیرباز در یک گفت و گوی تفضلی 100 دقیقه ای پاسخ گوی سوالاتی پیرامون مسائل و مشکلات فرهنگی جامعه،سبک زندگی اسلامی و ایرانی، دریاچه ارومیه و عملکرد استاندار آذربایجان غربی شد که مشروح آن در پی می آید.

تسنیم:برخی معتقدند در حوزه فرهنگ جوانان دهه 60 و 90 با یکدیگر تفاوت قابل مقایسه ای دارند، چراکه یکی آرمان جهانی داشته در حالی که دیگری کاملا به آرمان خواهی شخصی تنزل پیدا کرده است به نظر شما آیا در حوزه فرهنگ باید به دنبال مقصر باشیم یا راهکارهای اجرایی پیدا ؟

حجت الاسلام عسگر دیرباز: به مطلب دقیقی اشاره کردید، من یک مسئله را عرض می کنم و آن اینکه در مسائل اجتماعی آن طور که من متوجه می شوم، تصمیم گیرندگان باید به غیر از اینکه به اثرات کوتاه مدت تصمیم های خود توجه داشته باشند، باید به پیامدهای میان مدت و بلند مدت تصمیمات خود به ویژه پیامدهای ناخواسته نیز توجه داشته باشند.

آینده نگری و قدرت تحلیل، شاخصه یک مسئول برتر است

یعنی فرق مسئول با یک فرد عادی این است که شاید شخص پیامد سیاست آینده را نبیند، اما مسئول باید پیامد فردا و پس فردا و  10 سال بعد را ببیند، بنابراین مسئول دوراندیش شخصی است که به اندازه ای آینده نگر و پیش بین باشد که بتواند پیامدهای ناخواسته و بلند مدت سیاست ها را تشخیص دهد، و نسبت به مسائلی همچون جمعیت، جنگ، طلاق، فقر، اعتیاد، وطن فروشی و برخی از مسائل جامعه توچه داشته باشد.

هم اکنون بسیاری از شهروندان با این مسائل مواجه هستند اما این مسئول است که پیامدهای چنین مسائلی را تشخیص داده و آن را تجزیه و تحلیل می کند.

همه جامعه در زمینه مشکل جمعیت مسئول هستند

بنابراین شخص مدیر در عرضه سیاست گذاری باید جامعه شناس و دقیق النظر باشد، من فکر می کنم تمامی ما در حوزه فرهنگ به نوعی مقصر هستیم چون زمانی که سیاست کنترل جمعیت در اوایل دهه 60 مطرح شد، کتابی توسط یکی از بزرگان در این رابطه نوشته شد که نشان می داد این سیاست یک طرح استعماری است و حتی با آیات و روایت اثبات کرد که این کار حرام است در حالی که بسیاری از افراد به دنبال این بودند که کدام روایت را پیدا کنیم که بگوید سیاست کنترل جمعیت اشکال ندارد.

اما عرض من این است که یک عده افرادی که در سمت های اجرایی و مسئولیتی قرار دارند باید آینده و پیامدهای ناخواسته و بلند مدت تصمیمات خود را به شکل شفاف مثل آیینه ببینند اما اگر به غیر از این باشد و نه فرد عادی و نه فرد مسئول این پیامدها را نببینند، فرقی میان این دو نفر وجود نداشته و فقط اسم فلان شخص مسئول است.

پس در این زمینه فکر می کنم تمامی ما یعنی هر کس به اندازه سهم خود مقصر هستیم، تقصیر که عرض می کنم تقصیر فقهی و حقوقی نیست بلکه تقصیر اجتماعی است البته نباید فلان مسئول را به دادگاه بخوانیم و بگوییم چرا آمار طلاق بالا رفته، چون برای اثبات جرم باید شخص، نیت مجرمانه داشته باشد و اگر نداشته باشد با کدام دلیل باید او را به دادگاه کشیده و مجازات کنیم؟

هم اکنون همه احساس می کنند که تمامی مسئولان فرهنگی و روحانیت و مراجع تقلید مقصر هستند، اما احساس من این است که همه مقصر هستیم اما نه تقصیر حقوقی، بلکه تقصیر اجتماعی.

یافتن مقصر در حوزه فرهنگی کار عاقلانه ای نیست

این جامعه فرهنگی را ما درست کرده ایم البته شاید 30 یا 40 درصد هم بیگانگان در این امر موثر باشند اما بیگانگان نیز از طریق واسطه و یا در برخی قسمت ها به طور مستقیم بر ما وارد شده و کارشان را انجام می دهند، به نظر من اینکه بگردیم و برای آن مقصر پیدا کنیم شاید فایده ای نداشته باشد.

یک آسیب نظام دموکراسی جامعه این است که برای انتخاب فرد اصلح در انتخابات ممکن است شخص به مدت دو هفته فکر و ذکرش این باشد که رای بدهم و یا ندهم؟ و به چه کسی رای دهیم یا ندهیم؟ و ارزش رای شما و ارزش رای آن شخصی که تنها یک ساعت پیش از انداختن رای در صندوق از کسی می پرسد به چه کسی رای داده ای و همان را انتخاب می کند با هم برابر هستند، اما چه اندازه وسواس و دغدغه و دقت در یک شخص است که اسم یک نفر را بنویسد یا ننویسد؟

دموکراسی در عین حال که فعلا روش معمول در جهان است و ما هم جمهوری اسلامی هستیم و در جمهوریت و قانون اساسی اینها را قبول کرده ایم، این آسیب وجود دارد که ممکن است افرادی بر سر کار آیند که پیامدهای بلندمدت و ناخواسته سیاست های پیاده شده خود را نبینند و پس از 10 سال تمامی مردم جامعه  ببینند که مثلا معضل بیکاری افزایش یافته است.

قدرت آینده نگری مسئولان سبب توفیقات اجتماعی و فرهنگی می شود

بنابراین در بحث جمعیت 10 یا 20 سال پیش باید کسی پیش بینی و پیشگیری می کرد و سیاست های مقابله با آن وضعیت را پیاده می کرد؟ شاید اگر بخواهیم کشورها را با هم مقایسه کنیم برخی کشورها در مسائل اجتماعی و فرهنگی بسیار موفق هستند که شاید یک دلیلش این باشد که مسئولانی در آن کشور بر سر کار آمده اند که به لحاظ پیش بینی و ساماندهی موضوع درک بهتری دارند.

شاید برخی سیاست هایی که در زمان ریاست جمهوری 8 ساله هر کدام از آقایان خاتمی، هاشمی و احمدی نژاد پیاده شد، آثار بلند مدت اجتماعی در پی داشت که آنها به اثر بلند مدت این سیاست واقف نبودند در حالیکه امروز در بحث جمعیت موضوع بسیار روشن شده است.

تسنیم:با توجه به شعار امسال مقام معظم رهبری مبنی بر اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی به نظر شما تغییرات مثبت و منفی فرهنگی پیش و پس از انقلاب اسلامی چه چیزهایی هستند؟

حجت الاسلام عسگر دیرباز: در این زمینه یک رویکرد این است که پس از انقلاب را مقایسه کنیم با پیش از انقلاب اسلامی و شاخص های فرهنگی جامعه پیش و پس از انقلاب را مشخص کرده و با هم یک ارزیابی مقایسه ای کنیم تا بتوانیم به یک جمع بندی واقع بینانه ای برسیم.

یک شاخص به نظر من آمار جرم و جنایت به تناسب جمعیت پیش از انقلاب و آمار جرائم به تناسب جمعیت فعلی باشد و اینکه بدانیم آیا این آمار به لحاظ شاخص مقایسه ای کاهش یا افزایش داشته است، من فکر می کنم که در جامعه ما پوشش مناسب اسلامی پیش از انقلاب، نسبت به جرائم و بزه های اجتماعی که ناشی از عدم پوشش مناسب آقایان و خانم ها است، تاثیر دارد.

تولیدات رسانه ملی از لحاظ مضامین اخلاقی رشد داشته است

عامل دیگر فیلم ها هستند، فیلم هایی که پیش و پس از انقلاب ساخته شده اند در یک حالت مقایسه ای ملاحظه می کنیم که فیلم های پس از انقلاب به لحاظ مضامین اخلاقی، انسانی، ارزشی و دینی تاثیرگزاری مثبت دارد تا نسبت به فیلم های پیش از انقلاب.

کتاب هایی هم که چاپ می شود مثل رمان، شعر و بیشتر کتاب های تخصصی، به نظر من نسبت به پیش و پس از انقلاب اسلامی با یکدیگر بسیار متفاوت است چون متاسفانه تصاویر غیراخلاقی آنها رو به افزایش است.

پس فیلم، کتاب، موسیقی و ابعاد هنری، اجتماعی و گروه های مرجع مثل والدین، روحانیان، اساتید و معلمان را وقتی مقایسه می کنیم می بینیم که به نسبت پیش از انقلاب تفاوت های مثبت و امیدوار کننده دارد اما توفیق یک مسئله دیگری است که در برخی قسمت ها موفق بوده و در برخی قسمت ها موفق نبوده ایم.

تسنیم: به نظر شما با اعمال کدام تغییرات فرهنگی در جامعه می توان به اقتصاد کشورمان کمک کرد؟

حجت الاسلام عسگر دیرباز: متاسفانه فرهنگ مصرفی مان بیشتر به رسانه و تبلیغات مربوط است چون مصرف ما مصرف قرن 21 اما تولیدمان تولید قرن 19 است بنابراین این فاصله بین کالاهای تولیدی و کالاهای مصرفی ما در جامعه است که این خود یک معضل در جامعه محسوب می شود.

در زمینه مصرف که مقام معظم رهبری در قالب سبک زندگی مطرح فرمودند، مثلا هم اکنون گوشی تلفن همراه، اتومبیل، کت و شلوار و آرایش و پوشش در جامعه برای یک عده شاخص بوده و بروز و ظهور اجتماعی با این شاخصه ها هستند، اما صفات و فضائل اخلاقی، انسانی و ارزش ها باید در جاهایی که باید نشان داده شوند، نشان دهند.

متاسفانه این مولفه ها در نزد برخی اقشار جامعه کم رنگ است و چیزی که نمود دارد در اولین برخورد چیزهای مادی است پس ما باید این فرهنگ را بتدریج با انواع و اقسام راه های فرهنگی همانند فیلم و سایر راه های فرهنگی ترویج کنیم.

تجربه اشتباهات دیگران سبب عقب ماندگی جامعه می شود

هم اکنون دنیا نسبت به اعمال سیاست های فرهنگی تجربیات فراوانی دارد، عیب برخی مسئولان کشورمان این است که نمی خواهند که از تجارب انسانی مسئولان فرهنگی کشورهای دیگر استفاده کنند در حالی که آنان در گذشته آن را تجربه کرده و چند بار شکست خورده اند و هم اینک توفیق یافته ما باید از این توفیق استفاده کنیم، پس ما نباید این تفکر را داشته باشیم که هر چیزی را باید خود تجربه کنیم، چنین پدیده ای یک سم است چون لازم نیست که همه چیز را تجربه کرد.

متاسفانه دنیا شناسی ما هم به لحاظ ابعاد فرهنگی اندک است هم اکنون با وجود جهانی سازی، برخی کشورها اصالت خود را با مقاومت، پایداری و خرده فرهنگ ها حفظ کرده اند بنابراین باید بیاموزیم که به جای اینکه بگوییم من شخصا باید تجربه کنم، از تجارب دیگران استفاده کنیم تا دیگر کشورها هم با آغوش باز از تجربه ما بهره مند شوند.

پس باید این تبادل تجربیات فرهنگی که در باروری اقتصاد و شکوفایی فعالیت های اقتصادی، افزایش سرمایه گذاری و یا مرغوبیت کالاهای تولیدی و نیز جذب سرمایه خارجی که به صورت مثبت نقش داشته را از سایر کشورها اخذ کنیم، البته با دقت اخذ کرده و فریفته نشویم و آن را بومی سازی کنیم.

اما در اصل تبادل نظر و تبادل تجربه در کشور ما به نظر می رسد که کمرنگ شده و تقریبا یک حالت جزیره ای دارد چون ما اطراف خود حصار کشیده و در میان آن مانده ایم.

تسنیم: با توجه به اینکه مقام معظم رهبری دو سال گذشته در سفر خویش به خراسان شمالی، به لزوم توجه و تغییر در سبک زندگی اشاره فرمودند به نظر شما راه بومی سازی سبک زندگی اسلامی و ایرانی با توجه به ورود مولفه های سبک زندگی غربی در جامعه چیست؟

حجت الاسلام عسگر دیرباز: در زمان مارکس، مارکسیسم در دنیا مطرح شد که به لحاظ تبلیغات و تاثیرگزاری بسیار موفق بود، آنها یک زمان طبقه اجتماعی را مطرح کردند و پس از اینکه آرای مارکس منسوخ شد، سبک زندگی مطرح شد، در سبک زندگی ممکن است کسی از یک طبقه کاملاً فقیر باشد اما بروز و ظهور و مصرف اجتماعی اش مثل گوشی تلفن همراه و پوشاک و منزل به شکل اشرافی باشد حتی اگر در این مسیر با سیلی صورت خود را سرخ نگه بدارد.

پس سبک زندگی در این فضا شکل می یابد یعنی هر کس منهای درآمد و طبقه اجتماعی و ثروتش، خود را جزو اقشار مطرح جامعه به لحاظ مصرف و تجمل و دارای منزلت اجتماعی در آورده و به آن حالت در جامعه بروز می دهد، شاید نفس مسئله چندان نا مطلوب نباشد اما اگر این سبک را ناخودآگاه از غرب بگیریم سبب می شود به جای اینکه سبک زندگی بومی در جامعه حاکم باشد روی به شرایط زندگی غربی ها آوردیم.

عیبی ندارد که کسی خود را فردی متشخص در جامعه مطرح کرده و منزلت اجتماعی بسیاری کسب کند، اما منزلت اجتماعی، ایرانی و بومی و نه منزلت اجتماعی که در غرب وجود دارد البته من انکار صد درصد نمی کنم که بگوییم هر چیزی که در غرب است باطل است.

 غربی ها هم انسانند و شاید فطرت الهی آنها در بسیاری از زمینه ها تقویت شود و بر اساس ارزش ها و اخلاق انسانی عمل کند اما رویکردی که در نزد ما ایرانیان است این است که برخی شیفته غرب هستند، اگر بتوانیم این مولفه را تغییر دهیم و یا لااقل بومی سازی کنیم حداقل باید الگوهایمان را از سایر شهرها و استان های کشورمان بگیریم نه از دنیای غرب.

تسنیم:در آذربایجان غربی پیش از انقلاب 8 حوزه علمیه وجود داشت و هم اکنون 18 تا 20 حوزه علمیه فعال است این در حالی است که حداقل در دهه گذشته تعداد دانشگاه ها چندین برابر شده است پیش از انقلاب دانشگاه ارومیه و دانشگاه علوم پزشکی ارومیه وجود داشت اما پس از انقلاب انواع و اقسام دانشگاه های شخصی، غیرانتفاعی، علمی کاربردی و آزاد تاسیس شده اما حوزه های علمیه به لحاظ کمی رشد نکرده اند با توجه به اینکه شما جزو معدود روسای روحانی در دانشگاه های دولتی کشور هستید آیا از شما می توان این انتظار را داشت که در ارومیه به فکر یک دانشگاه جامع اسلامی باشید آیا در نظر دارید چنین دانشگاهی راه اندازی کنید؟

حجت الاسلام عسگر دیرباز: هم اکنون ما برای دانشگاه ها یک پردیس دانشگاهی تعریف کرده ایم، دولت و وزارت علوم به دانشگاه ها تکلیف کرده که حداقل 30 یا 40 درصد بودجه شما از طریق پردیس تامین شود، کنکور ورودی پردیس هم راحت تر است اما با شهریه بالا، از خصوصیات پردیس این است که باید در کنار مرز باشد اگر در آذربایجان غربی به جای اینکه بروند در جای دیگر مثل ترکیه تحصیل کنند یک واحد پردیس دانشگاه قم را تاسیس کنیم و استادهای آن را از همین استان یا تبریز تامین کنند شاید خیلی بهتر باشد.

اگر من کاری از دستم برآید تلاش می کنم که مجوز دانشگاه جامع دولتی را بگیرم، البته هم اکنون دانشگاه است اما باید جوری تعریف کنیم که ماموریت گرا بوده و ماموریت آن با ماموریت دانشگاه صنعتی و دولتی ارومیه متفاوت باشد.

تسنیم:  در مورد وضعیت دریاچه ارومیه چه دیدگاهی دارید؟

حجت الاسلام عسگر دیرباز: چند وقت پیش من در یک اجلاسیه ای که با حضور مقام معظم رهبری بود شرکت کردم آقای مهدوی کنی رئیس مجلس خبرگان رهبری به رهبر معظم انقلاب عرض کرد که برخی از اعضای مجلس خبرگان در حضور ایشان می توانند 3 تا 5 دقیقه صحبت کنند من هم اجازه گرفته و علاوه بر اینکه چند مسئله در موضوع دانشگاه ها مطرح کردم، شخصا موضوعی را در زمینه دریاچه ارومیه مطرح کردم.

به نظر من احیای دریاچه ارومیه امری ضروری است و حتی شنیده ام، زمانی که دریاچه ارومیه کاملا پرآب بود، یک استاد دانشگاه ارومیه مقاله ای نوشته بود مبنی بر اینکه اگر برخی سیاست هایی که در آن مقاله عنوان کرده بود اجرا نشود دریاچه ارومیه پس از 10 سال تبدیل به کویر و نمک زار می شود، همانطور که پیش بینی اش درست انجام شد.

متاسفانه به آن تک مقاله کسی توجه نکرد چون شخصی این مطالب را نوشته که خود استاد دانشگاه و متخصص این رشته است پس این موارد بسیار اتفاق افتاده و برای ما عبرت است چون اساتید دانشگاه معمولا متدین و خیرخواه جامعه هستند که باید به آنها بها داده و منزلت اجتماعی آنها را بیش از این وضعیتی که دارند ارتقاء دهیم.

اگر در این موارد یک نقطه نظر علمی و کارشناسانه عرضه شود ما نباید با یک اتهام رد کنیم اما متاسفانه این مسائل در کشور ما اتفاق می افتد.

تسنیم:سئوال آخر ما در رابطه با عملکرد استاندار آذربایجان غربی است شما عملکرد 7 ماهه آقای قربانعلی سعادت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

حجت الاسلام عسگر دیرباز: من تنها یک جلسه نیم ساعته توفیق یافتم که استاندار را ببینم چون در جلسه تودیع و معارفه نیز از من دعوت نکرده بودند در حالی که من بسیار دوست داشتم که در جلسه معارفه وی حضور داشته باشم.

آنطور که من عملکرد و شخصیت و منش استاندار رادیده ام، به نظرم یک استاندار به یک معنا پیر در کشور و به یک معنا باتجربه است، پیر به این معنا که در تصمیم گیری با احتیاط و دقت عمل می کند همانطور که در انتخاب مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری این اتفاق افتاد، شاید آن احتیاط و زمین خوردن های متعدد وی سبب می شود که محتاطانه عمل کند.

اما این اندازه که من دیده ام به غیر از مسئله انتخاباتی، سعی می کند با اعتدال به پیش رود یعنی واقعا خط مشی آقای روحانی را لااقل در انتصابات پیاده کرده و نسبت به فعال سازی بخش های اقتصادی استان، مثل منطقه آزاد ماکو که قبلا حضور داشت عمل می کند، البته در این میان گام های اساسی هر چند کند هم برداشته که شاید اثرات آن دو سال آینده معلوم شود در حالی که هم اینک کار ضربتی نمادینی انجام نداده است.

عکس از اسکندر خنجری

تنظیم از نصیبه نیکزاد

انتهای پیام/