اوقات فراغت فرصتی طلایی برای اعطای دیپلم مهارت به دانش‌آموزان
خبرگزاری تسنیم: مدیر کل سابق فرهنگی و هنری وزارت آموزش و پرورش گفت:در طول سال‌های اخیر برنامه‌ها و موضوعات اوقات فراغت تغییری نکرده است در حالی که می‌توان از ۳۶ ماه فرصت اوقات فراغت برای آموزش یک مهارت به دانش‌آموزان استفاده کرد.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، بحث ساماندهی اوقات فراغت مسئله‌ای است که هر سال تابستان بیشتر از فصل‌های دیگر سال نمود پیدا می‌کند، موضوعی که با وجود مسئولیت 25 نهاد در زمینه آن هنوز هم به ساماندهی نرسیده است چرا که هر کدام از نهادهای مسئول در این زمینه ساز خود را کوک کرده و برنامه‌های مدنظر خود را اجرا می‌کنند.
شاید بتوان گفت که جمعیت دانش‌آموزی با حدود 12.5 میلیون مخاطب بیشترین هدف برنامه‌های اوقات فراغت است و در این میان انتظارات از آموزش و پرورش در زمینه ساماندهی اوقات فراغت بیشتر از سایر دستگاه‌هاست. اما با وجود تعدد دستگاه‌های مسئول در این زمینه،بحث ساماندهی اوقات فراغت دانش‌آموزان به چه پیش نیازهایی احتیاج داشته و آموزش و پرورش چگونه می‌تواند از ظرفیت سایر نهاهادی مسئول در این زمینه برای ساماندهی اوقات فراغت بهره مند شود؟
برای بررسی بیشتر این موضوع به سراغ محمد ابراهیم محمدی مدیر کل سابق فرهنگی و هنری وزارت آموزش و پرورش رفتیم.
محمد ابراهیم محمدی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم در پاسخ به این پرسش " دربحث ساماندهی اوقات فراغت 25 نهاد متولی هستند در حالیکه در این میان برای ساماندهی اوقات دانش آموزان بیشترین انتظارات از آموزش و پرورش وجود دارد، 25 نهاد متولی در این زمینه تا چه اندازه ظرفیت‌های لازم را در اختیار آموزش و پرورش قرار می‌دهند؟" اظهار داشت: در بحث اوقات فراغت نهادها و دستگاه‌های مختلف خود را درگیر می‌دانند ولی در عمل انتظارات و مطالبات از آموزش و پرورش است و اگر نقدی هم باشد، متوجه آموزش و پرورش است در حالی که آموزش و پرورش یکی از 30 نهاد درگیر در ساماندهی اوقات فراغت است.
وی افزود: مدیریت اوقات فراغت نیز از دست آموزش و پرورش خارج است، این موضوع که علی‌القاعده در صف عملیات محسوس است باعث شده که در اوقات فراغت مدیریت نظامندی را شاهد نباشیم و هر کدام از سازمان‌ها فعالیت‌های خود را انجام دهند و در نهایت نتوان از ظرفیت موجود نتایج قابل قبولی را کسب کرد.
** تأسیس شورای هماهنگی اوقات فراغت با مسئولیت آموزش و پرورش
محمدی ادامه داد: پیشنهاد این است که شورای هماهنگی اوقات فراغت ایجاد شود که مسئولیت آن بر عهده آموزش و پرورش باشد و تمام دستگاه‌های دیگر خود را با آموزش و پرورش هماهنگ کنند. به اعتقاد بنده دبیرخانه اوقات فراغت که در وزارت ورزش و جوانان قرار دارد باید به آموزش و پرورش منتقل شود به گونه‌ای که نهادهای مختلف با مدیریت و نظارت آموزش و پرورش تمام امکانات خود را برای ساماندهی بحث اوقات فراغت بسیج کنند. طبعا در این شرایط اگر مطالبه‌ای نیز مطرح شود آموزش و پروش می‌تواند در برابر آن پاسخگو باشد.
** در کیفی‌سازی اوقات فراغت راه به جایی نبرده‌ایم
وی بیان کرد: در شرایط فعلی تعدد دستگاه‌ها در بحث اوقات فراغت بدون سامانه مدیریتی واحد باعث شده تا در کیفی‌سازی اوقات فراغت راه به جایی نبریم. آموزش وپرورش با پیوستگی ارتباطی با جامعه هدف اوقات فراغت بهتر از هر نهاد و دستگاه دیگر می‌تواند این مسئله را مدیریت کند.
** عدم هماهنگی سایر نهادها با آموزش و پرورش
محمدی در پاسخ به این پرسش " در ایامی که شما به عنوان مدیر کل فرهنگی و هنری وزارت آموزش و پرورش فعالیت می‌کردید در فصل تابستان برای ساماندهی اوقات فراغت با چه مشکلاتی مواجه می‌شدید؟" گفت: در بخش اوقات فراغت هرسال مثل سنوات قبل یکی از مشکلات اساسی در بحث ساماندهی اوقات فراغت، این بود که سایر نهادها با آموزش و پرورش هماهنگ نبودند در حالی که در ایام تابستان نهادهای مختلف باید ظرفیت‌های خود را در زمینه اوقات فراغت در اختیار آموزش و پرورش قرار دهند. البته این اقدام به ناچار باید از مجاری بالاتری مثل هیئت دولت یا مصوبات تکلیفی مجلس شورای اسلامی انجام گیرد.
وی ادامه داد: تا این اقدام صورت نگیرد و تکلیف مدیریت واحده این طرح مهم ملی روشن نشود، چندگانگی و پراکندگی در برنامه‌های اوقات فراغت حاکم خواهد بود و وزارت ورزش و جوانان هم نخواهد توانست نهادهای درگیر در این زمینه را با یکدیگر مرتبط کند.
** عدم استقبال خانواده‌ها و دانش‌آموزان از برنامه‌های اوقات فراغت
محمدی افزود: یکی دیگر از مشکلات اوقات فراغت عدم استقبال خانواده‌ها و دانش‌آموزان از برنامه‌های طراحی شده است که برای حل این مشکل، آموزش و پرورش باید دست به نیاز سنجی بزرگ بزند این اقدام باعث خواهد شد برنامه‌ها از یک مهندسی معکوس برخوردار و زمینه برای طراحی راهبرد محتوایی ومدیریتی فراهم شود.تدوین نظامنامه مدیریت فراغت دانش اموزان حلقه مفقوده اوقات فراغت است باید در این نظامنامه واقعیت مربوط به پراکندگی جغرافیایی، اقتضائات بومی واقلیمی و نیازهای جنسیتی وسنی توجه شود.
** برنامه‌های اوقات فراغت باید پاسخگوی دغدغه‌های خانواده‌ها باشد
وی تصریح کرد: آفت بزرگ در مدیریت محتوایی فراغت بی‌توجهی به تکثر فرهنگی و نیازهای منطقه‌ای و مهم‌تر از همه نوشوندگی‌های حاصل تحول از زمانی است. برنامه‌های فراغت باید ناظر به انتظارات اولیاء باشد و دغدغه‌های آنها را در زمینه کارآمدی فراغت مورد توجه قرار دهد. از سوی دیگر برای اقبال بیشتر و نگهداشت دانش‌آموزان، برنامه‌های فراغت باید مهارت محور، کار بستی، ذائقه مند، جذاب و متناسب با نیازهای اقتصادی، معیشتی و کارافرینی باشد.
مدیر کل سابق فرهنگی و هنری وزارت آموزش و پرورش عنوان کرد: آموزش و پرورش در بحث برنامه‌های اوقات فراغت باید بتواند اعتماد اولیا را جلب کند به گونه‌ای که در برنامهریزیها بتواند از مشارکت آنها در توسعه وتقویت اوقات فراغت استفاده کند. هنوز هم معتقدم اوقات فراغت اگر از سرمایه اجتماعی که اعتماد اولیا دانش‌آموزان است برخوردار باشد بخش زیادی از نگرانی‌های ناشی از تأمین منابع پشتیبانی مرتفع خواهد شد تأمین منابع مالی با خودیاری مردمی می‌تواند این طرح را به طرح خودکفا و مردمی تبدیل کند تجربه‌ای که در بخش‌های زیادی ازحوزه‌های فرهنگی و آموزشی وجود دارد.
** موضوعات و برنامه‌های اوقات فراغت در طول سال‌های اخیر تغییری نکرده است
وی اظهار داشت: البته این اعتمادسازی مؤلفه‌های زیادی دارد که یکی از آنها نو بودن برنامه‌های فراغت است در حالی که می‌بینیم در طول سال‌های اخیر برنامه‌ها و موضوعات آنها تغییری نکرده و هماهنگ با حرکت پرشتاب امروز حوزه عرضه و تقاضا مناسب‌سازی نشده است. برای موفقیت در این زمینه باید در برنامه‌های اوقات فراغت، ریل‌گذاری جدیدی صورت گیرد. هم اکنون بخش خصوصی در ارائه برنامه‌های فراغتی به دلیل محتوای برنامهای از آموزش و پرورش جلوتر است چون توانسته بهتر نیازشناسی کند و از شیوه‌ها و متدهای آموزشی استفاده کند.
محمدی بیان کرد: اوقات فراغت باید به لحاظ برنامهای،نوسازی شود، از برنامه‌های سطحی خارج شود و به یک برنامه نظام‌مند مبتنی بر نیاز و ضرورت‌های جامعه تبدیل شود
برنامه‌های اوقات فراغت باید چتر گسترده داشته باشد و تمام دانش‌آموزان کشور را تحت پوشش قرار دهد. در حال حاضر حد اکثر پوشش دانش‌آموزی طرح از 15 درصد تجاوز نمی‌کند واین گویای برخی کاستی‌ها در نظام برنامه‌سازی یا مدیریت است که انتظار می‌رود در دوره جدید مدیرتی چاره‌اندیشی شود.
** احیای سنت اوستا شاگردی در زمینه اوقات فراغت
وی ادامه داد: در زمینه اوقات فراغت باید از ظرفیت بخش خصوصی بیشتر سود برد و به جای دولتی‌سازی و تصدی‌گری، زمینه‌های مشارکت،تقویت و توسعه را شناسایی کرد و در زمینه مهارت‌های فنی، خدماتی، تولیدی،هنری وحتی مهارت‌های شناختی استفاده کرد این اقدام در واقع احیای سنت دیرین استاد شاگردی است که در دهه‌های گذشته در بازار مهارت‌آموزی ایران مرسوم و متعارف بوده است. استفاده از سازمان‌های مردمی در بحث اوقات فراغت نتایج بسیاری دارد که یکی از آنها احیای مشاغل و هنرهای سنتی و توسعه مهارت‌آموزی و تربیت کارآفرین خواهد بود.
** 36 ماه اوقات فراغت دانش‌آموزی در طول 12 سال تحصیل
محمدی افزود: نکته دیگری که در ارتباط با اوقات فراغت قابل توجه است جدا انگاری فراغت تابستانه از نظام آموزشی است. به نظر می‌رسد ما باید نسبت به زمان فراغت دانش‌آموزان که زمان معتنابهی است و می‌تواند بستر بهترین اتفاقات تکاملی باشد، حساس باشیم. در طول 12 سال عمر تحصیلی دانش‌آموزی حدود 36 ماه مربوط به اوقات فراغت تابستانه است که این خود معادل 4 سال تحصیلی است این زمان به جز پنج‌شنبه‌هایی است که به تقویم تعطیلات ثابت دانش‌آموزی افزوده شده است. با این همه فراغت چگونه می‌شود که یک دانش‌آموز پس از اتمام دوران تحصیل از مهارت و تخصص قابل توجه برخوردار نباشد؟ این موضوع حکایت از آن دارد که نتوانسته‌ایم فرصت طلایی اوقات فراغت را به درستی مدیریت کنیم و به جای این‌که اوقات فراغت فرصت اتفاقات تحولی و رشد استعدادهای خدا دادی باشد،تبدیل به تهدید شده و زمینه هدر رفت استعدادها و بعضا بزه‌های اجتماعی را فراهم می‌کند.
** طراحی کارنامه فراغت ویژه دانش‌آموزان
وی گفت: به نظر می رسد بهتر است برای دوره های تحصیلی دانش اموزان پرونده‌های فراغتی با هدف گذاری‌های پایه‌ای یا مقطعی تعریف کردو نیز برای مدیریت بهتر جامعه هدف فراغت از سامانه شناسه فراغت استفاده کرد و آخرین تحولات برنامه ای یا فراوانی وپراکندگی جامعه هدف را هدفمند مدیریت کرد.کارنامه فراغت نیز یکی از نیازهای ضروری است که می تواند در کنار کارنامه سنواتی به دانش آموزان داد.
محمدی ادامه داد: کارنامه فراغت می‌تواند این امکان را فراهم بکند تا اولیا، مدارس و حتی مراکز کار واشتغال از توان کارورزی و مهارت‌های مختلف دانش‌آموز آگاهی حاصل کنند.
طرح ارایه دیپلم مهارت متناسب با زمان و مراحل طی شده در پایان 12 پایه تحصیلی در کنار دیپلم جاری آموزشی نیز می‌تواند مورد بررسی قرار بگیرد.اگر برنامهریزیها در حوزه فراغت مناسب‌سازی شود و ناظر به نظام عرضه و تقاضا باشد می‌تواند نیازهای بازار کار را در حوزه‌های مختلف برطرف کند.
وی افزود: بازارچه‌های خوداشتغالی نیز موضوع دیگری است که باید به آن توجه کرد و برون‌داد فعالیت‌های اوقات فراغت دانش‌آموزان در ایام تابستان را در قالب بازارچه‌های خوداشتغالی به نمایش گذاشت این اقدام می‌تواند فرصت‌ها را شناسایی و ظرفیت‌های تشویق وحمایت ازاستعدادهای دانش‌آموزان در رقابت مهارت‌های مختلف شناختی، فنی، هنری، خدماتی و تولیدی را فراهم کند.
محمدی بیان کرد: بانک پشتیبانی از اوقات فراغت زمینه حمایتی دیگری است که می‌تواند در این ارتباط قابل طرح باشد این بانک یاصندوق می‌تواند در اشکال گوناگون از کارآفرینان دانش‌آموزی حمایت‌های لازم را به عمل آورد. این صندوق حتی می‌تواند به واحد و کارگاه‌های کارآفرینی که دانش‌آموزان مهارتی را جذب می‌کند وام‌های تشویقی پرداخت کند. پنج‌شنبه‌های تعطیل و فراغت‌های ضمن تحصیل نیز می‌تواند فرصت‌های همکاری با مراکز کارآفرینی دانش‌آموزی باشد.
انتهای پیام/
