آیا حفتر" السیسی" لیبی میشود
خبرگزاری تسنیم: ادامه ناامنی‌های لیبی، غیرقابل تحمل شدن زندگی، به تدریج گرایش افکار عمومی به سوی راه حل " مشت آهنین" را پررنگ تر می‌کند.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، احمد کاظم زاده تحلیل‌گر خاورمیانه و روابط بین الملل در مقاله‌ای به تشریح اوضاع لیبی بویژه طی هفته‌های اخیر پرداخته است. وی معتقد است که ادامه نا امنی‌های لیبی، غیر قابل تحمل شدن زندگی، به تدریج گرایش افکار عمومی به سوی راه حل " مشت آهنین" را پررنگ تر می‌کند.
در ادامه می‌خوانیم:
مقدمه و طرح مساله
در پی تشدید درگیری های اخیر در طرابلس پایتخت لیبی که پس از انقلاب علیه رژیم معمر قذافی در سال 2011 بی سابقه بوده است، بسیاری از کشورهای جهان همزمان با تعلیق فعالیت سفارتخانه‌ها روند خروج اتباع خود را نیز از لیبی سرعت بخشیده اند. برخی از کشورهای غربی مانند انگلیس و فرانسه با توجه به کشیده شدن درگیری‌ها به فرودگاه طرابلس با اعزام ناوهای جنگی خود به سواحل لیبی به خارج کردن اتباع خود اقدام کرده اند. البته ماجرا تنها به خروج مقامات سیاسی و اتباع کشورهای محدود نشده و اتحادیه اروپا حتی به خروج کارشناسان امنیتی خود نیز دست زده است .در همین حال همسایگان لیبی نیز با توجه به حساس تر شدن اوضاع چه به لحاظ مقابله با ورود سیل آوارگان از لیبی و چه جلوگیری از نفوذ عناصر تروریست تدابیر امنیتی را در مرزهای خود افزایش داده اند. مجموع این تحولات نشان می دهد که اوضاع امنیتی به شدت در لیبی وخیم است و هر آن امکان بروز حوادث غیرمترقبه از کودتا گرفته تا تجزیه و جنگ داخلی این کشور وجود دارد.
لیبی کنونی در یک نگاه
گفته می شود از زمان سقوط معمر قذافی در لیبی بیش از یک میلیون لیبیائی در خاک تونس اسکان یافته اند و این موضوع بر مشکلات دولت تونس افزوده است. با سر‌ریز شدن بحران امنیتی لیبی به کشورهای همسایه ، روابط و همکاری میان آنها برای مقابله با آثار بحران امنیتی لیبی افزایش یافته و به گفته سامح شکری وزیر امور خارجه مصر"همکاری نزدیکی بین کشورهای همسایه لیبی مانند تونس، الجزایر، مصر و دیگر کشورها به منظور بررسی چالش های ناشی از اوضاع لیبی و تقویت رویکرد سیاسی و بازگرداندن ثبات به این کشور وجود دارد".
اوضاع برای ساکنان لیبی نیز غیر قابل تحمل شده است. طبق گزارش وزارت بهداشت لیبی در خشونت هایی که از اواسط ماه ژوئیه در لیبی آغاز شده است بیش از 214 تن کشته و 981 تن نیز زخمی شده اند. در چنین وضعیتی مردم این کشور یا راهی دیار غربت می شوند و هزینه آوارگی را به جان می خرند و یا اینکه مجبورند ناامنی و خطرات درگیری ها و پیامدهای آن را تحمل کنندچنانکه به گفته عبدالرئوف رئیس کمیته بحران و امور اضطراری وزارت بهداشت لیبی پس از اعلام خروج هزاران نفر از کارکنان خارجی از لیبی ، نظام بهداشت و درمان این کشور هم اکنون با « فروپاشی کامل » مواجه شده است. در این راستا دولت فیلیپین 20ژوئیه پس از آنکه به یک پرستار فیلیپینی در طرابلس تجاوز و یک کارگر قراردادی دیگر در بنغازی گردن زده شد، از 13 هزار شهروند خود خواست این کشور را فورا ترک کنند.
از دیگر سو پارلمان جدید لیبی با توجه به اوضاع خطرناک در طرابلس پایتخت این کشور نشست فوق العاده خود را روز شنبه به ریاست ابوبکر بعیره از نمایندگان مجلس در طبرق برگزار کرد تا درباره اوضاع این کشور چاره اندیشی کند اما هیچ نتیجه ای از این نشست بیرون نیامد . در نشست بعدی این مجمع که دوشنبه شب برگزار شد ، تنها اعلام شد که صالح عیسی با کسب 77 رای از مجموع 158 رای توانست رئیس جدید پارلمان لیبی شود و از ابوبکر مصطفی بعیره رقیب وی -که توانست 74 رای کسب کند- پیشی گیرد .هر چند این نشست گامی به جلو در مسیر روند سیاسی این کشور به شمار می رود و با استقبال کشورهای مختلف جهان از جمله اتحادیه اروپا نیز روبرو شده ، اما هنوز هیچ اطمینانی درباره آثار مثبت آن بر روند امنیتی و اوضاع هرج و مرج گونه این کشور مشاهده نمی شود و حتی بیم آن می رود که با توجه به تضعیف موقعیت گروههای وابسته به شبه نظامیان در مجمع پارلمانی جدید تمایل آنها برای همکاری با روند سیاسی کم شود .
سقوط قذافی و ظهور قارچ گونه گروههای شبه نظامی قدرت طلب
از زمان سقوط معمر قذافی در اکتبر سال 2011، لیبی دستخوش ناآرامی و بی قانونی بوده است. تعداد زیادی از گروههای شبه نظامی، کنترل بخشی از کشور را در دست دارند و دولت‌های متعددی که یکی پس از دیگری روی کار آمده‌اند از برقرار کردن نظم و قانون عاجز بوده‌اند. اکنون در لیبی 220 هزار شبه نظامی حضور دارند که تنها 53 گروه شبه نظامی در شهر یک میلیون نفری طرابلس (پایتخت)فعالیت می کنند که هر کدام بر بخشی از شهر کنترل دارند. همچنین بر آورد می شود که بیش از 20 میلیون قبضه انواع سلاح در اثر غارت انبارهای تسلیحات در زمان سقوط قذافی به دست مردم و بخصوص شبه نظامیان افتاده که این وضعیت لیبی را به یک بازار اسلحه بزرگ تبدیل کرده است. مضاف بر این محصولات پالایشگاه ها و فروش نفت حاصله عملا توسط گروه های شورشی مدیریت می شود و این عامل نیز به نوبه خود با ایجاد درآمدهای کلان کانون های خشونت ورزی را در کشور تقویت می کند. اکنون در کل نزدیک به 1700 گروه شبه نظامی درلیبی فعالند که هر کدام اهداف خاص خود را دنبال می‌کنند. آنها که روزگاری در هدف سرنگون سازی قذافی با هم اشتراک نظر داشتند، امروز پول و قدرت هدف مشترک همه آنهاست. در دوران مبارزه علیه حکومت معمر قذافی این گروههای مسلح برای خود قدرت و نفوذی کسب کردند و اکنون بسیاری از آنها حاضر نیستند این شرایط تغییر کند. به نظر میرسد که همه این گروهها اکنون می‌کوشند به قدرت و حوزه نفوذ خود بیافزایند. برخی از این گروهها مدعی‌اند که در دوره مبارزه با حکومت سابق نقش و عملکرد بیشتری داده‌اند و بنابراین باید امتیاز بیشتری به آنها داده شود. البته این گروهها از نظر سیاسی و ایدئولوژی نیز با یکدیگر اختلافات زیادی دارند. برخی از آنها اسلام گرا و گاه بسیار تندرو هستند، برخی دیگر جدایی طلب و قوم گرا هستند و برخی دیگر سکولار و لیبرال هستند.
در لیبی که همواره تحت حکومت‌های دیکتاتوری بود ، فرهنگ و سنت‌های دموکراتیک ریشه ندارد. به این دلایل گروههای شبه نظامی هیچ‌گاه نتوانستند به توافق برسند و یک حکومت جدید را بر مبنای حاکمیت قانون بنا کنند. از این دید مشکل اصلی لیبی نبود فرهنگ گفتگو و به تعبیری دیگر نهادینه شدن نوعی بی اعتمادی در متن جامعه است. در جایی که هنوز قبایل و روسای قبیله ای حرف اول را می زنند، شاید یکی از سرنخ های گشایش اوضاع در این کشور جلب همکاری روسای قبایل دستکم با هدف راضی کردن گروه های شبه نظامی به تحویل سلاح هایشان باشد. علاوه بر این گروههای شبه نظامی براساس تقسیمات منطقه‌ای و قومی شکل گرفته‌اند که این وضعیت را در حالت انفجاری قرار داده و حتی برخی بیم آن دارند که لیبی درگیر یک جنگ داخلی شود.
از زمان سقوط رژیم قذافی تاکنون در لیبی پنج حکومت مختلف روی کار آمده است. مردم لیبی به تازگی با مشارکتی حداقلی در انتخابات شرکت کردند تا شاید راهی برای برون رفت از بحران و خشونت پایدار این کشور پیدا شود. در این انتخابات یک و نیم میلیون نفر از حدود سه میلیون و چهارصد هزار واجدان شرایط رای دادن ثبت نام کردند که از این میان ششصد و سی هزار نفر رای دادند (مشارکت چهل و دو درصدی) که در مقایسه با نزدیک به سه میلیون نفری که در انتخابات دو هزار و دوازده نام نویسی کرده بودند یک عقب گرد است. از اینرو به اعتقاد کارشناسان کنگره ملی آینده نهادی ضعیف تر از قبلی خواهد بود.
سرشناس ترین گروههای شبه نظامی رقیب و درگیر
انصار الشریعه و گروه متحد آن یعنی تیپ شهدای هفده فوریه خطرناک‌ترین گروههای شبه‌نظامی لیبی هستند. انصار الشریعه مسئول قتل سفیر آمریکا شناخته میشود و گفته میشود که با گروههای تندرو دیگر نیز همکاری می‌کند. فرماندهی عملیاتی انقلابیون اسلامگرای لیبی یک گروه شبه نظامی دیگر است که بر سر کنترل فرودگاه طرابلس با گروه شبه نظامی موسوم به تیپ زنتان در حال جنگ است . این گروه ها برای مقابله با خلیفه حفتر فرمانده اسبق نیروی زمینی ارتش لیبی، یک اتاق عملیات مشترک را ایجاد کرده اند.
در این میان ژنرال خلیفه حفتر نیز فرمانده یک گروه شبه نظامی نیرومند است که ارتش ملی لیبی نام دارد. این گروه مسئول حملات هوایی به مواضع اسلام گرایان در شهر بنغازی بود. او از حمایت فدرالیست‌های شورای برقه (منطقه ساحلی شرقی لیبی که در زبان‌های اروپایی به آن سیرناییک گفته می شود)، نیروهای ویژه منطقه شرقی، یگان‌های نیروی هوایی ارتش و برخی گروههای شبه‌نظامی برخوردار است. حفتر هواپیما و بالگرد نظامی هم در اختیار دارد. ژنرال حفتر مدعی است هدفش شکست دادن گروههای اسلام گراست اما مقامات دولت لیبی می‌گویند او یک فرمانده سرکش و انگیزه اصلی او کسب قدرت است. این ژنرال بازنشسته که از مخالفان قذافی در اواخر دهه 1990 بود و در طرحی آمریکایی برای سرنگون سازی قذافی ناکام ماند با تدارک پل هوایی آمریکایی از چاد به آمریکا رفت و تا سال 2011 در آنجا بود. وی که گفته می شود حدود چهار هزار نیروی زبده در اختیار دارد و با داشتن میگ و بالگرد نظامی ، خودش را ارتش ملی کشور و عملیاتش را عملیات کرامت می‌خواند و نخست وزیر و مجلس و دولت لیبی را قبول ندارد. تردیدی نیست که حفتر با هدایت آمریکا و متحدان منطقه ای آن مانند امارات و عربستان و مصر تحت حاکمیت نظامیان، در لیبی فعال شده است. آمریکا بعد از قضیه کشته شدن سفیرش در لیبی همواره برای ساماندهی اوضاع لیبی تحت فشار بوده است و امارات و عربستان نیز که نمی توانند کامیابی انقلاب لیبی مخصوصا با هدایت اخوانی ها را تحمل کنند به نوبه خودشان وارد عمل شده اند. ژنرال حفتر با حمایت های خارجی و کسب حمایت های روزافزون داخلی تنها گزینه برای رسیدن به این هدف در آینده به نظر می رسد.
نتیجه گیری:
به اعتقاد کارشناسان تا زمانی که گروه های مسلح در لیبی خلع سلاح نشوند ، روند عادی سازی اوضاع سیاسی و اجتماعی این کشور به نتیجه نمی رسد. با اینحال به نظر می رسد ادامه ناامنی در کشور و غیرقابل تحمل شدن زندگی، به تدریج گرایش افکار عمومی به سوی راه حل " مشت آهنین" را پررنگ تر می‌کند و بر اساس این راه حل فردی مانند حفتر که از حمایت های پنهان و آشکار منطقه ای و فرامنطقه ای برخوردار است در صورت بدست آوردن اقبال مردم در داخل می تواند یک السیسی دیگر این بار برای لیبی باشد.
انتهای پیام/ر
