سوداگری در خیریه‌های بی‌نشان
خبرگزاری تسنیم: به شما تلفن می‌کنند، زنگ خانه‌تان را چندبار می‌زنند و آنقدر اصرار می‌کنند که دست آخر یکی از آن صندوق‌های صدقات پلاستیکی را تحویل بگیرید.
به گزارش خبرگزاری تسنیم حالا در هر خانه، مغازه یا اداره‌ای یک یا چند صندوق صدقه هست که روی هر کدام‌شان نام یک مؤسسه خیریه هست اما نام و نشان درستی ندارند. وقتی مردم برای کمک به محرومان کمک‌های ریز و درشت زیادی می‌کنند، عده‌ای ممکن است به این حوزه هم مثل یک بازار کار نگاه کنند.
هرچند شاید انتشار آمار تخلف‌ها در این حوزه برای از بین نرفتن اعتماد مردم به همه خیریه‌ها با محدودیت همراه بوده، امانمی توان وجود خیریه‌های سود جو را انکار کرد. این خیریه‌ها با اسامی متبرکه صندوق‌های صدقات‌شان را به هر جایی بتوانند می‌رسانند و در نهایت وجوهی را که با نیت خیر به آنها داده شده صرف کارهای دیگر می‌کنند. این موضوع را می‌توان با مشاهده ساختمان‌های مجلل چند طبقه، پرداخت حقوق کارمندان از محل وجوهات خیریه و خرید اتومبیل برای مدیر و مسئولان این مؤسسات دریافت.
براساس آمار غیررسمی بیش از 70هزار مؤسسه خیریه در کشور فعالیت می‌کنند اما آمارهای رسمی هم یکسان نیستند. درحالی‌که مدیرکل امور اجتماعی و مؤسسات خیریه سازمان اوقاف و امور خیریه از وجود 15هزار، و نایب‌رئیس کمیسیون اجتماعی از فعالیت 12هزار مرکز خیریه خبر می‌دهند اما سعید ستاری، معاون مشارکت‌های مردمی کمیته امداد تعداد این مؤسسات را نزدیک به 8هزار می‌داند و به همشهری می‌گوید تعداد زیادی از این مؤسسات بیشتر در جذب منابع فعالیت می‌کنند تا مصرف آن در امور خیریه. براساس آمار سهم کمیته امداد از کل صدقاتی که در کشور جمع‌آوری می‌شود 15درصد است و 85درصد باقیمانده سهم مؤسسات خیریه است که به‌علت فقدان نظارت بر عملکرد آنها در بسیاری از موارد مشخص نیست این وجوهات صرف چه مواردی می‌شود.
به گفته وی سال گذشته کمیته امداد از 7/5میلیون صندوق صدقات کوچکی که در خانه‌ها و محل کسب قرار داده بود و 30هزار صندوق بزرگ مستقر در معابر،مساجد و... 220میلیارد تومان جمع‌آوری کرد اما درخصوص سایر مؤسسات خیریه به‌دلیل عدم‌شفاف‌سازی میزان گردش مالی مشخص نیست.
ستاری با اشاره به این نکته که 2هزار مؤسسه خیریه با این نهاد به‌طور مستمر همکاری می‌کنند و عملکرد آنها نیز شفاف است، می‌گوید: به‌طور تقریبی تخمین زده می‌شود که این 2هزار مؤسسه خیریه حدود 10میلیون صندوق صدقات خانگی در کشور توزیع کرده‌اند، اما از تعداد سایر صندوق‌های صدقاتی که به‌صورت گسترده توسط سایر مؤسسات توزیع می‌شود اطلاع دقیقی نداریم.
به گفته وی یکی از موارد نظارت بر صندوق‌های صدقات خصوصی این بود که مؤسسات قادر نباشند از محل صدقات خرج امور جاری خود کنند ولی برخی مؤسسات از محل صدقات برای هزینه‌های جاری استفاده می‌کنند و هیچ‌کس هم از شیوه عملکرد آنها مطلع نیست.
صندوق‌های بی‌نشان
به‌نظر می‌رسد باید خیال مردم از این جهت که هر مؤسسه خیریه‌ای که فعالیت می‌کند وکمک‌های آنها را به مصرف درست می‌رساند راحت باشد. اینکه مردم وقت‌شان را صرف تحقیق برای این موضوع کنند شدنی و منطقی نیست بلکه این دستگاه‌های مسئول هستند که باید نظارت بیشتری داشته باشند. همین حالا نه تعداد دقیق خیریه‌ها مشخص است و نه آمار خانواده‌هایی که تحت پوشش این مؤسسات هستند.
نظارت بیشتر
علی صلاحی، معاون امور استان‌های مؤسسه توانمند‌سازی بازنشستگان نیروهای مسلح که از فعالان این حوزه هم هست، با اشاره به تحقیقی که چند سال قبل درخصوص خیریه‌ها انجام شد به همشهری می‌گوید: براساس این تحقیق مشخص شد که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی مردم بیشتر وقف می‌کردند و کمتر خودشان خیریه داشتند، اما بعد از انقلاب خیریه‌ها رشد کردند و در مقطعی هم رشد این مؤسسات بی‌رویه بود.
به گفته وی به‌دلیل ناهماهنگی نیروی انتظامی، وزارت کشور و بهزیستی به‌عنوان 3مرجع صدور مجوز مؤسسات خیریه، شاهد سوءاستفاده‌هایی هم در برخی مؤسسات و هم در عده‌ای از افراد تحت پوشش هستیم. چند سال قبل فردی شناسایی شده بود که با دریافت کمک از چندین خیریه ماهانه 3میلیون تومان دریافتی داشت و برای خودش مغازه هم خریده بود.
صلاحی در کنار مؤسسات خیریه خانوادگی و خیریه‌های عام المنفعه و عمومی، از دسته دیگری از خیریه‌ها نام می‌برد و می‌گوید: خیریه‌های اسمی آنهایی هستند که کار خیر نمی‌کنند و فقط وجوهات را دریافت می‌کنند. منظور از نظارت بر خیریه‌ها هرگز حذف خیریه‌های کوچک و غیررسمی نیست، چون همین خیریه‌های خانوادگی یا محلی گره‌های زیادی از مشکلات محرومان و افراد گرفتار را باز کرده‌اند، اما باید یک سازوکار جدی برای ساماندهی آنها پیش‌بینی کرد و این جز با وجود یک مرکز واحد برای ساماندهی و نظارت بر عملکرد این مؤسسات و نه مدیریت آنها اتفاق نخواهد افتاد.
اگر چه عده‌ای از کارشناسان با مدیریت یکپارچه بر خیریه‌ها مخالفند و آن را نشدنی می‌دانند اما به‌نظر می‌رسد این پیشنهاد منطقی‌ترین راهکار باشد. قانون درباره مؤسسات خیریه کاستی‌هایی دارد. درحالی‌که سازمان اوقاف و امور خیریه باید متولی مراکز خیریه باشد، خیلی از این مؤسسات مانند نمونه‌های محلی یا مردم نهاد را نمی‌توان زیرنظر این سازمان طبقه بندی کرد. از سویی بهزیستی نیز یک مدعی جدی در ساماندهی این حوزه است اما مجوز برخی از مؤسسات توسط وزارت کشور یا حتی نیروی انتظامی صادر شده است. حتی مواردی از صدور مجوز توسط وزارت ارشاد، وزارت علوم و سازمان ملی جوانان هم گزارش شده است. مهم‌ترین نیاز در این حوزه این است تا مرجعی رسمی برای نظارت بر خیریه‌ها معرفی و مجوز همه مؤسسات خیریه یک‌بار برای همیشه بررسی شود.
لزوم نظارت عالی برهزینه‌کرد مؤسسات خیریه
فقدان نظارت برعملکرد مؤسسات خیریه باعث شده تا برخی از این مؤسسات وجوه دریافتی را درراهی غیراز موضوعات خیریه مصرف کنند، مسئله‌ای که به گفته کارشناسان از نظر شرعی خارج از اشکال نیست. حجت‌الاسلام احمد شرفخانی، معاون فرهنگی اوقاف با اشاره به این نکته که عدم‌نظارت بر امور خیریه از آسیب‌های حوزه انفاق است به همشهری می‌گوید: فعالیت سیاسی و اقتصادی برخی از این مؤسسات باعث بروز آسیب در جامعه می‌شود. وی با انتقاد از مشخص نبودن یک ناظر برای این مؤسسات می‌گوید: مؤسسات خیریه باید کمک‌هایی که در هر حوزه دریافت می‌کنند را در همان حوزه هزینه کنند. یعنی اگر از مردم به‌عنوان کمک به ایتام و مستمندان، خرید جهیزیه یا درمان یا نیت خاصی کمک دریافت می‌کنند، نمی‌توانند آن را در کار خیر دیگری مانند مدرسه‌سازی هزینه کنند اما برخی مؤسسات این وجوه را در هزینه‌های جاری خودشان استفاده می‌کنند. متأسفانه نظارت عالی در ابعاد مختلف درخصوص این مؤسسات به‌چشم نمی‌خورد. این در حالی است که 2سال است تلاش می‌کنیم تا از طریق مجلس و کمیسیون فرهنگی و اجتماعی دولت قوانین مربوط به این مؤسسات اصلاح و عملکرد آنها شفاف‌سازی شود اما تا امروز این مسئله به نتیجه نرسیده است.
منبع: همشهری
انتهای پیام/
