استقرار مرکز آینده پژوهی دریاچه ارومیه در فاصله ۷۵۰ کیلومتری آن صحیح نیست

به گزارش خبرگزاری تسنیم از ارومیه، میرعلی محمدی از اعضای شورای اسلامی شهر ارومیه و عضو ستاد احیای دریاچه ارومیه از طرف دانشگاه و شورای اسلامی شهر ارومیه است.

رشته تخصصی وی مهندسی رودخانه و هیدورولیک است و این امر سبب شده است از سوی دانشگاه ارومیه در ستاد احیای دریاچه ارومیه عضویت یابد.

خبرنگار تسنیم در مطلب پیش رو به گفتگوی تفصیلی با وی در رابطه با چگونگی احیای دریاچه ارومیه و ارزیابی راهکارهای اجرایی و مطالعاتی احیای آن پرداخته است که مشروح آن از نظر می گذرد.

تسنیم: آخرین وضعیت طرح احیای دریاچه ارومیه را چگونه ارزیابی می کنید و از کی این طرح وارد فاز عملیات اجرایی می شود؟

محمدی: موضوع طرح احیای دریاچه ارومیه از 9 ماه قبل به دستور رئیس جمهور کلید خورد که بدین منظور دکتر عیسی کلانتری به عنوان دبیر ستاد احیا و مجری آن معرفی شد.

آقای کلانتری بر این باور بود که از ظرفیت دانشگاه ها در این طرح استفاده شود و در این راستا چند دانشگاه از جمله دانشگاه ارومیه، صنعتی شریف، تبریز، تربیت مدرس، تهران و صنعتی امیر کبیر به طور فعالانه وارد کار شدند.

از آنجایی که دانشگاه صنعتی شریف به مسئولان هیئت دولت نزدیک بود به عنوان رابط مراجع علمی با مراجع اجرایی انتخاب شد.

پس از بحث ها و بررسی های بسیار و همچنین برگزاری سمینارها و همایش های بین المللی، راهکارهای 25 گانه احیای دریاچه ارومیه تهیه شد و در نهایت 18 راهکار به عنوان راهکارهای اجرایی و 6 راهکار به عنوان طرح های مطالعاتی مور تصویب هیئت دولت قرار گرفت و بسته طرح احیای دریاچه ارومیه در قالب 24 راهکار نهایی بسته شد.

از مهم ترین این راهکارها ممنوعیت هر گونه برداشت یا افزایش برداشت از منابع آبی حوضه دریاچه، جلوگیری از برداشت آب غیر مجاز از آبهای سطحی، توقف کلیه طرح های سد سازی در دست مطالعه و در حین اجرا، تسریع انتقال آب از زاب در حوضه دریاچه ارومیه و تسریع انتقال آب از ارس است.

در مورد انتقال آب از ارس دو راهکار مورد بحث واقع شد که یکی از طریق خاک آذربایجان شرقی و دیگری از محدوده سرزمینی آذربایجان غربی بود که دومی مورد قبول واقع شد.

از دیگر طرح های اجرایی دریاچه ارومیه ساماندهی چاه های حوضه آبریز دریاچه ارومیه و نصب کنتورهای هوشمند برای کنترل چاه هاست.

تسنیم: چند حلقه چاه غیرمجاز در حوضه دریاچه ارومیه وجود دارد؟

محمدی: نزدیک به 88 هزار حلقه چاه در حوضه آبریز دریاچه ارومیه فعال است که 41 هزار حلقه آن غیر مجاز هستند.

رساندن آب از اعماق زمین به سطح زمین به سالیان متمادی زمان نیاز دارد حتی برای تشکیل یک قطره آب نیاز به زمانی طولانی است تا به اعماق زمین نفوذ کرده و به آب زیر زمینی تبدیل شود.

انتقال پساب تصفیه خانه های فاضلاب شهری در شهرهای حوضه دریاچه که دارای تصفیه خانه هستند از دیگر طرح های اجرایی احیای دریاچه ارومیه است که بدین منظور با تصفیه آب، آلودگی پساب ها گرفته شده و امکان انتقال آن به رودخانه ها یا دریاچه ارومیه فراهم می شود.

مهم ترین بخش که پر مصرف ترین بخش نیز از منابع آبی محسوب می شود کشاورزی است که بر اساس برآوردها 90 درصد از آب حوضه دریاچه ارومیه به مصارف کشاورزی و تنها 10 درصد آن به مصارف شرب و صنعتی و دیگر موارد در می آید.

چنانچه برنامه های تنظیم شده برای کاهش و کنترل مصارف آب در کشاورزی با موفقیت اجرا شود کار ارزشمندی انجام گرفته است.

از برنامه های ستاد احیای دریاچه ارومیه در این بخش خرید حق آبه 40 درصد از آبهای زیر زمینی در مدت 2 سال است.

در حال حاضر میزان بهره وری از کشاورزی زیر 30 درصد است که 70 درصد از آب به هدر می رود.

بر اساس آمار دقیق از وزارت جهاد کشاورزی، سالانه 4 و 6 دهم میلیارد متر مکعب در حوضه دریاچه ارومیه آب برای مصارف کشاورزی صرف می شود که به اذعان جهاد کشاورزی می توان با میزان مصرف آب کنترل شده به همان مقدار تولید محصولات کشاورزی داشت.

با استفاده از تکنولوژی فن انتقال آب و توزیع آب، استفاده از تکنیک های آبیاری قطره ای و کم مصرف و بارانی می شود به کاهش مصرف آب منجر شد که این موارد نیازمند هزینه است البته هزینه آن در برابر هزینه ای که برای احیای دریاچه صرف می شود بسیار ناچیز است.

تسنیم: آیا در راهکارهای احیای دریاچه ارومیه برای ریزگردهای نمکی فکری شده است یا خیر؟

محمدی: بله، یکی از از راهکارهای ستاد احیای دریاچه ارومیه شناسایی کانون های ریزگرد نمکی و تثبیت آنها در دریاچه است.

به سبب وجود پدیده خشکی دریاچه و با وجود طوفانهای فصلی که سرعت آن 100 کیلومتر در ساعت در اطراف دریاچه ارومیه است امکان پراکنده شدن گرده های نمکی تا پایتخت وجود دارد چرا که جهت وزش باد از غرب به شرق است و این سبب ایجاد امراض مختلف پوستی، فشار خون و کاهش خاصیت حاصلخیزی خاک در اراضی مسیر باد است.

در نهایت ریزگردهای نمکی فقیری مردم را از جنبه اقتصادی به همراه می آورد.

از دیگر برنامه های احیای دریاچه ارومیه مطالعه و اجرای حفاظت اکولوژیکی از محدوده خارج از پیکره آبی آن است در صورتی که برنامه های ستاد احیای دریاچه ارومیه با تلاش دولت و مردم اجرا شود در مدت 10 تا 12 سال می توان این نگین آبی سابق را به تراز اکولوژیکی رساند.

منظور از تراز اکولوژیک یعنی رسیدن به تراز 1274 متر، نسبت به سطح آب های آزاد است که برای رسیدن به آن به 4 متر آب احتیاج داریم  مشخصه بارز احیای دریاچه ارومیه این است که اگر دریاچه به تراز اکولوژیک برسد آرتمیا به عنوان تنها موجود زنده دریاچه امکان تجدید حیات می یابد.

از موارد مهم دیگر ایجاد مرکز آینده پژوهی دریاچه ارومیه در منطقه است در آذربایجان غربی نسبت به این موضوع اعتراض شده است چرا که در دانشگاه ارومیه مرکزی با نام پژوهشکده مطالعات دریاچه ارومیه وجود دارد و می تواند به عنوان مرکز آینده پژوهی تبدیل وضعیت شود و امیدواریم ای مهم به نتیجه برسد.

تسنیم: از برنامه های مطالعاتی ستاد احیای دریاچه ارومیه چیست؟

محمدی: تغییر رژیم اشتغال و ایجاد معیشت جایگزین توسط دستگاه های زیربط  از جمله راهکارهای مطالعاتی است.

با توجه به اینکه عمده معیشت مردم منطقه بر محور کشاورزی است و به سبب خشکی دریاچه ارومیه بسیاری از مردم متضرر می شوند و چنانچه احیای دریاچه ارومیه بیش از 10 الی 12 سال به طول بیانجامد بر اساس این برنامه مطالعات تحقیقاتی توسط جامعه شناسان و اقتصاددانان و کار آفرینان انجام می شود که چه نوع مشاغل و معیشت، جایگزین شود.

آسیب شناسی بهداشت و سلامت، محیط زیست ناشی از خشکی دریاچه از دیگر طرح های مطالعاتی احیای دریاچه ارومیه است که از جمله برنامه های مهم محسوب می شود.

همچنین امکان سنجی بهره برداری از املاح نمک دریاچه از برنامه های مطالعاتی است از آنجایی که املاح و نمک دریاچه ارومیه به عنوان ثروت محسوب می شوند و چنانچه این ثروت به نحو مطلوب بهره برداری نشود ممکن است آثار جدیدتری برای احیای دریاچه ارومیه و منطقه به وجود آورد بنابراین مقرر شده مطالعاتی در این زمینه نیز انجام گیرد.

بر اساس برنامه های ستاد احیای دریاچه ارومیه مطالعات اثرات میانگذر دریاچه ارومیه بر اکوسیستم دریاچه نیز انجام می شود همچنین طراحی و استقرار سامانه تصمیم یار برای مدیریت جامع دریاچه ارومیه مورد مطالعه قرار می گیرد.

تا زمانی که برنامه های احیای دریاچه ارومیه به صورت یکپارچه پیش نرود ممکن است پدیده های جدید ایجاد شود بدین معنا که چنانچه سازمان های آب و جهاد کشاورزی و محیط زیست و دانشگاه به طور مجزا فعالیت کنند ممکن است آثار منفی به همراه داشته باشد.

تسنیم:آیا شما با استقرار ستاد احیای دریاچه ارومیه در دانشگاه صنعتی شریف تهران موافق هستید با توجه به اینکه برخی از هیئت علمی دانشگاه ارومیه به این امر معترض بوده اند؟

محمدی: این موضوع برای همه سوال است که چرا ستاد احیای دریاچه ارومیه در دانشگاه صنعتی شریف تهران مستقر شده است.

توجیه دکتر کلانتری برای استقرار این ستاد در دانشگاه صنعتی شریف این بود که این دانشگاه از جمله کاملترین دانشگاه ها از نظر علمی و تکمیل ترین دانشگاه از نظر رشته های تحصیلی بوده و از اساتید متخصص در حوزه های مختلف برخوردار است که این امر بر هیچ کس قابل انکار نیست.

از جمله دومین انگیزه برای استقرار ستاد در دانشگاه صنعتی شریف تهران، نزدیک بودن آن به هیئت دولت است و سومین مورد نیز اینکه امکان برنامه ریزی و ایجاد ارتباط سریع توسط این دانشگاه با دانشگاه های بین المللی و اساتید خارج از ایران میسر است.

بنده به این دلایل موافق استقرار ستاد احیای دریاچه ارومیه در دانشگاه صنعتی شریف تهران هستیم.

موضوع مهمی که در این زمینه برای برخی از دانشگاهیان مطرح بود و با امام جمعه ارومیه نیز مورد طرح قرار گرفت استقرار مرکز آینده پژوهی دریاچه ارومیه است ما واهمه داریم سازمان محیط زیست این مرکز آینده پژوهی را در تهران مستقر کند در حالی که دریاچه ارومیه در ارومیه واقع شده است و قرار گرفتن مرکز آینده پژوهی آن در فاصله 750 کیلومتری از دریاچه معقول به نظر نمی رسد.

اعتراض خود را نسبت به استقرار مرکز آینده پژوهی دریاچه ارومیه در تهران به استاندار آذربایجان غربی و دکتر کلانتری ارائه دادیم.

تسنیم:آیا صحت دارد که از سوی ستاد احیای دریاچه ارومیه کمک یک میلیون دلاری ژاپن برای احیای دریاچه ارومیه رد شده است؟

محمدی: آقای کلانتری یک میلیون دلار را در برابر رقم های مالی احیای دریاچه ارومیه جزئی دانستند.

تسنیم:در حالت کلی برنامه های احیای دریاچه ارومیه را عملی می دانید یا خیر؟

محمدی: اساتید پژوهشکده مطالعات دریاچه ارومیه در قالب 8 بند گزارش نهایی طرح احیای دریاچه ارومیه را نقد کرده اند که از جمله آنها نبود برنامه مشخص برای چگونگی کاهش 40 درصد از آب بخش کشاورزی، تعریف جایگاه مناسب برای دانشگاه ارومیه به عنوان استقرار مرکز آینده پژوهی دریاچه ارومیه، محدود کردن سطح دریاچه برای احیا و چندین مورد دیگر است.

گفت‌وگو و تنظیم از ژیلا علیقلی‌نیا

عکس از فرخنده امیری

انتهای پیام/ ب