مغایرت سیاست تحریمی آمریکا با توافقات هسته‌ای

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، پس از توافق ژنو یا برنامه مشترک اقدام نوامبر 2013، آمریکا متعهد شد که در دوره گام اول این توافق «تحریم جدیدی وضع نکند». اما 19 روز از اعلام این توافق نگذشته بود که یکجانبه گرائی آمریکا در تفسیر توافقات آغاز شد و اولین دور از تحریم های جدید آمریکا به نام به روز رسانی لیست سیاه اشخاص تحت تحریم، ابلاغ شد. این اقدام آمریکا بعد از ان صورت گرفت که اقدامی از همین جنس که اتحادیه اروپا در روز ششم بعد از توافق ژنو علیه شرکت های سازمان انرژی اتمی ایران و چند شرکت کشتیرانی ایرانی انجام داده بود، بدون واکنش ماند.

به واقع، شاید واکنش به موقع و قاطع دیپلماسی کشور به اقدام غیرقانونی اتحادیه اروپا، می توانست مانع از رویه سازی به زیان ایران شود اما به هر حال، با سکوت در برابر گسترش لیست تحریم ها توسط اتحادیه اروپا، آمریکائیها در بی مانع بودن گسترش لیست تحریم های جدید علیه ایران اطمینان یافتند.

شکل اقدام آمریکا در این بدعت مغایر با توافقات هسته ای ژنو نیز در جای خود قابل تامل بوده و خواهد بود. زیرا در حالی تیم های مذاکراتی ایران و گروه 1+5 در وین در حال مذاکره در مورد دستورالعمل اجرای تواافق ژنو بودند، خبر ابلاغ این تحریم ها منتشر شد. حتی وزارت امور خارجه آمریکا با گستاخی تمام به صورت رسمی اعلام کردند که قبل از ابلاع این تحریم ها، دیپلماسی ایران نیز از مراتب آگاه بوده است. معنای این نوع  اشارات و تنبیهات دستگاه روابط خارجی آمریکا این بود که ایران پیش از صدور این دستورها، نسبت به عدم مغایرت چنین اقدامی با توافقات ژنو قانع شده است.

در هر حال، رویه تحریم های جدید اشخاص ایرانی و خارجی به استناد قوانین داخلی آمریکا، این گونه ایجاد شد و تا کنون 4 بار تکرار شده است. فارغ از اینکه در ایران راجع به نامشروع بودن این اقدام و رویه سازی آمریکا چه موضعی رسمی و غیررسمی اتخاذ شده است، عدم مخالفت جدی با رویه مذکور نه تنها نوعی مشروع سازی را برای آمریکائیها القا کرد بلکه کار به جائی رسید که وزارت امور خارجه و خزانه داری آمریکا رسماً در دستورالعمل های مربوط به تعلیق تحریم های شش‌ماهه قبلی و 4 ماهه جدید نیز از مشروعیت این اقدامات سخن راندند و تهدید کردند که اگر در هر زمان حتی در حین اجرای توافق جدید هم به این نتیجه برسند که کسی در گذشته (قبل از توافق ژنو، بعد از توافق ژنو و قبل از توافق بر سر دستورالعمل اجرائی آن، در دوره اجرای توافق تجدیدی وین یا هر زمان دیگر) تحریم های آمریکا را دور زده است، آمریکا می تواند در مورد تحریم آنها اقدام کند و چنین اقدامی نه تنها مغایرتی با توافقات هسته ای ندارد بلکه حق آمریکا به شمار می رود!

در مقابل، روسیه تنها کشوری بود که در برابر این مواضع آمریکا واکنش نشان داد و رسماً تائید کرد که این اقدامات به معنای همان «تحریم جدید»ی است که در توافق موقت منع شده است.

بیانات اخیر مقام معظم رهبری در جمع مقامات دستگاه دیپلماسی کشور، احیا کننده لزوم تعمیق ادراک حقوقی و سیاسی کشور حول محور رویه تحریم جدیدی است که تا کنون آمریکائیها با عنوان «به روز رسانی لیست تحریم شوندگان»، تلاش کرده اند تا آن را از ادبیاتی که در توافق موقت ژنو منع شده است، جدا کنند. رهبری تاکید فرمودند که "آمریکایی ها نه تنها دشمنی ها را کم نکردند بلکه تحریم ها را هم افزایش دادند! البته می گویند این تحریم ها، جدید نیست اما در واقع جدید است".

دیدگاه رهبری، به معنای ناسازگاری سیاست و خط مشی آمریکا با توافقات هسته ای است و ایشان تائید نمودند که دیدگاه درست و سازگار با منافع ملی ما اینست که چنین اقدامی از سوی آمریکا، نامشروع و نقض توافقات است.

دیدگاه مقام معظم رهبری در مورد اینکه آمریکائیها طی دوره توافقات هسته ای، به جای کاهش و تعلیق تحریم ها چندبار به افزایش تحریم ها رو آورده اند و در این زمینه «تحریم جدید» را علیه ایران اعمال کرده اند، در درجه اول به معنای رد استدلال آمریکائیها در مورد مشروعیت این اقدام بوده است. گفتنی است که سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا با اشاره مختصر به اینکه «بعد از توافق ژنو، این کشور تحریم جدیدی علیه ایران وضع نکرده است»، تلاش کرد اقداماتی را که مغایر این توافق تلقی شده اند، توجیه کند. اما این کشور قادر به تشریح دلایل موجه بودن این اقدام نبوده است و به همین دلیل، صرفاً با یک جمله فوق که فاقد تشریح و تحلیل است، از کنار این مساله گذشته است. علی ایحال، مهم اینست که آمریکائیها محاسبات خود را در این رابطه تغییر دهند و از این پس، تصور نکنند که در صورت تکرار این رویه (که در دستورکار جدی و اولویت دار وزارت خزانه داری آمریکا است)، ایران واکنش جدی نشان نخواهد داد یا سکوت خواهد کرد.

این دیدگاه در کنار محتوای حقوقی مهمی که راجع به ارزیابی سیر مذاکرات و میزان پایبندی طرفین به آنها دارد، سه پیام و دستورکار مهم را متناسب با سه مخاطب و محیط مرتبط با مذاکرات هسته ای، در بر دارد:

اولاً آمریکائی‌ها باید این رویه را کنار بگذارند. در نتیجه، بر خلاف آنچه در دستورالعمل راهنمای تعلیق تحریم های آمریکا آمده است، آمریکا حقی برای تجدید تحریم ها و وضع تحریم های جدید در دوره توافقات هسته ای ندارد. این کشور برای پایبندی به توافقات، باید همه تحریم ها را لغو کند و نه اینکه به بهانه های مختلف و با تشخیص یکجانبه و خودسرانه، اشخاص ایرانی یا خارجی را تحریم کند. به واقع، آمریکا باید محاسبات خود را تغییر دهد و هزینه های تکرار این رویه را در دوره تمدید و توافق نهائی در نظر بگیرد.

ثانیاً دیپلماسی هسته ای ایران باید نوع برداشت از تحریم های جدیدی که 4 بار طی 9 ماه اخیر اعمال کرده است را بازنگری کند. این تحریم ها، هم مغایر با نص توافق ژنو است و هم روح آن. بنابراین، نه تنها امکان پیگیری اقدامات نامشروع گذشته وجود دارد، نباید در برابر تکرار آنها سکوت اختیار کرد. اهمیت این مساله با توجه به مفتوح بودن مقوله «لغو تحریم ها» در روند توافق جامع و نهائی، دوچندان می گردد.

ثالثاً در روند توافق جامع و نگارش متن اعم از اصول و کلیات یا جزئیات راجع به لغو تحریم ها، باید هر گونه تفسیر  خودسرانه ای که تا کنون آمریکا برای استمرار وضع تحریم های جدید داشته است، متوقف شود. در این زمینه، یکی از اولویت های کاری تیم هسته ای کشورمان هم پیگیری همین مساله و یافتن مناسب ترین راه حل و پیشنهاد موثرترین متن حقوقی به منظور تامین منافع ملی و جلوگیری از تکرار بدعتی است که تا کنون 4 بار با سکوت یا موانعی نه چندان چشمگیر که هزینه اقدامات آمریکا در آن رابطه با تشدید کند، انجام شده است.

انتهای پیام/پ