تخریب بافت سنتی و هویت فرهنگی همدان

به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، همدان شهری که بیش از سه هزار سال قدمت دارد و در این میان می‌توان محله‌های تاریخی همدان را به خاطر داشت که چه زیبا در مرکز شهر جای گرفته و هر کدام حکایت از تاریخ و فرهنگ این مردم دارد.

این روزها محله‌های قدیمی با بافت‌های فرسوده یادآور روزهایی است که شاید نسل جوان از آن اطلاعی ندارند، اما با زیبایی‌ها و جذابیت‌هایی که دارد می‌طلبد تا متولیان شهر از این بناها حفظ و حراست کنند.

از سال‌های اخیر احیای بافت‌های فرسوده در محلات قدیمی آغاز شده تا ارتقاء سطح رفاه، ایمنی ساکنان و توزیع متوازن خدمات و امکانات شهری انجام شود که بهره‌‌مندی از این فرصت‌های موجود در این بافت‌ها، لازمه اتخاذ روش برخورد مناسب با این بناها است.

محلات قدیمی و بناهای خاطره‌انگیز این روزها شاهد ساختمان‌های بلند و آپارتمان‌هایی است که جایگزین حیاط‌های پر از گل و درخت شده و دیگر دالان‌های ورودی و درب‌های کلون‌دار در ورودی خانه‌ها به چشم نمی‌خورد.

محله‌های کلپا، جولان، قاشق تراشان، کبابیان، حاجی و غیره از جمله این محلات است که بیشتر خانه‌های موجود در این مناطق فرسوده هستند و این بافت قدیمی شهر همدان با اینکه فرسوده شده‌اند اما نباید به جای احیا مورد تخریب قرار گیرند.

محلات قدیمی و فرسوده با استقرار در مراکز شهر بار بیشتری از ترددها را به خود اختصاص داده و با نزدیکی این مناطق به کریدور مرکزی شهر و مراکز خرید و درمان از اهمیت بالایی برخوردارند که هویت شهرها نیز به حساب می‌آیند اما اکنون برخی از خانه‌ها تخریب شده و خالی از سکنه آن به مناطق ناامنی تبدیل شده‌ که هویت شهرها نیز به نوعی دچار مشکل شده است.

بر اساس آئین‌های شهرسازی نمی‌توان این نقاط را به حال خود رها کرد، اما می‌توان از این مناطق و فرصت شهرسازی برای احیای آنها گام برداشت و با باززنده‌سازی آنها بتوان ضمن حفظ هویت تاریخی محلات بر رفاه، امنیت و کاربردی بودن آنها افزود.

اکنون در برخی از محلات شاهد تخریب بافت قدیمی هستیم اما احیا و باززنده‌سازی محلات می‌تواند بار دیگر نشاط دیدار و گفت‌وگو و حتی زندگی در یک محله آرام را تداعی کند و بتوان از این طرح بار دیگر دوری از ترافیک و آرامش را تجربه کرد.

*700 هکتار از بافت شهر همدان فرسوده است

در همین راستا مسئول مرکز مطالعات شهرداری همدان در گفت‌‌و‌گو با خبرنگار تسنیم اظهار کرد: شهر همدان پنج هزار و 700 هکتار مساحت دارد که از این میزان 700 هکتار بافت فرسوده است.

وی با بیان اینکه برای بافت‌های فرسوده همدان  طرح تهیه شده است، افزود: طرح‌های بافت فرسوده ابعاد مختلفی دارد و ضوابط ساخت و ساز باید به نحوی باشد تا انگیزه برای بازسازی و نوسازی بافت فرسوده نسبت به سایر نقاط را تغییر دهد.

اسماعیل یوسفی بیان کرد: سیستم دولتی از طریق وزارت مسکن، شرکت عمران و مسکن‌سازان استان، کسانی را که ساخت و ساز انجام می‌دهند را به بانک‌های عامل معرفی می‌کند تا تسهیلات مورد نیاز برای ساخت مسکن را در اختیار آنها قرار دهد.

وی تصریح کرد: شهرداری به عنوان مجری در ساخت و سازهای شهری به این افراد تخفیفاتی را در صدور پروانه در نظر می‌گیرد.

مسئول مرکز مطالعات شهرداری همدان انگیزه باززنده‌سازی محلات قدیمی را در سه مورد دانست و گفت: ترغیب و تشویق احیای بافت فرسوده، اعطای وام‌های مستقیم از مسکن و شهرسازی و ارائه تخفیفاتی در صدور پروانه از شهرداری از جمله این اهداف نوسازی بافت‌های فرسوده است.

وی بیان کرد: اهمیت نوسازی به این دلیل است که تولید زمین مناسب برای بافت شهری با محدودیت‌هایی رو‌به‌رو است و به راحتی در حاشیه شهر نمی‌توان زمین برای ساخت و ساز فراهم کرد و این امر سخت و پرهزینه است.

یوسفی یادآور شد: اگر افراد بخواهند در حاشیه شهر به ساخت و ساز اقدام کنند همیشه زمین شهری مناسب نیست و اگر هم زمین مناسبی باشد باید به زمین‌های کشاوزی تعرض کرد که این امر برای محیط زیست ضرر ایجاد می‌کند.

وی با تأکید بر اینکه زمین‌های اطراف شهر بکر بوده و فاقد زیرساخت‌های شهری است، تصریح کرد: توسعه اراضی حاشیه شهر نیازمند هزینه و تجهیزات آب، برق و تلفن دارد در حالی که در محلات قدیمی همه تجهیزات وجود داشته و با نوسازی می‌توان از این زیرساخت‌ها استفاده کرد.

مسئول مرکز مطالعات شهرداری همدان اهمیت دیگر ساخت و ساز در نقاط با بافت فسوده را هویت این مناطق برشمرد و افزود: حاشیه شهر هویت اجتماعی و روانی لازم را ندارد و مردم با فرض استقرار در آن نقاط دیر به مسائل اجتماعی و روانی لازم می‌رسند.

وی خاطرنشان کرد: در این راستای این مسئله نهادهای مربوطه از جمله راه و شهرسازی و شهرداری به این نتیجه رسیدند که برای بافت‌های قدیمی همدان که شامل 17 محله می‌شود بر اساس اولویت طرح باززنده‌سازی تهیه کنند.

یوسفی عنوان کرد: در طرح باززنده‌سازی مباحث اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و ترافیکی بافت‌های فرسوده رصد می‌شود و با اجرای این طرح مردم ترغیب به سکونت این مناطق می‌شوند که بر این اساس هم مردم و هم مدیریت شهری از این طرح برخوردار خواهند شد.

وی با بیان اینکه بافت‌های قدیمی محله جولان در قالب این طرح احیا شد، اظهار کرد: پس از محله جولان که به عنوان پایلوت انجام شد، مراحل انتهایی آن در حال تصویب است.

مسئول مرکز مطالعات شهرداری همدان با بیان اینکه سه محله حاجی، کلپا و کبابیان نیز در قالب این طرح قرار دارند، بیان کرد: در این طرح مطالعاتی از اساتید معماری و شهرسازی که علاوه بر بومی بودن آشنا به اماکن و محلات هستند، استفاده شده است.

وی با بیان اینکه در طرح مطالعاتی مباحث کالبدی و ترافیکی محلات بررسی می‌شود، افزود: مباحث باززنده‌سازی بناهای ارزشمند تاریخی نیز که در آن محلات وجود دارد نیز مورد توجه قرار می‌گیرد تا با عملکرد مناسب بتوانند با آن بافت سازگار شوند.

یوسفی با تأکید بر اینکه در احیای محلات قدیمی حفظ الگوشناسی این محلات مورد توجه است، تصریح کرد: با مطالعات اجتماعی و مردم‌شناسی می‌توان فضاهایی را در دل این محلات ایجاد کرد که روابط اجتماعی که در گذشته بوده به این محلات بازگردد.

وی با بیان اینکه مراحل مطالعاتی احیای این محلات انجام شده است، افزود: اگر این مطالعات به تصویب رسیده و به مرور اجرا شود، الگوی خوبی از باززنده‌سازی دارد و می‌تواند ضمن جذب گردشگر، ارزش اقتصادی یافته و محلات پویا و فعال شود.

مسئول مرکز مطالعات شهرداری همدان بیان کرد: با احیای محلات قدیمی مراکز اقامتی، نمایشگاه صنایع‌دستی، رستوران سنتی و غیره در این محلات ایجاد می‌شود که همین هویت این محلات را بار دیگر زنده و پویا می‌کند.

وی با تأکید بر اینکه ساکنان کنونی این محلات می‌توانند طبق ضوابط به ساخت و ساز بپردازند، گفت: اهالی این مناطق در چارچوب ضوابط می‌توانند منازل خود را نوسازی کنند که برای این امر تخفیفات و تسهیلاتی نیز اعطا می‌شود.

یوسفی با بیان اینکه نمای ساختمان‌های این محلات طبق ضوابط است، افزود: نماها و مصالح این ساختمان‌ها باید 80 درصد آجری و 20 درصد از سایر مصالح باشد.

*نمای ساختمان‌های محلات قدیمی باید مورد تأیید کمیته سیما و منظر شهری قرار گیرد

رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر همدان نیز گفت: احیا و باززنده‌سازی برخی از محلات دنبال این است که مرکز محلات که در گذشته نقش کلیدی را در هویت شهری و فرهنگی و اجتماعی داشتند، مجدد داشته باشند.

ابراهیم مولوی احیا بافت فرسوده محلات را بازیافتن نقش کالبدی محلات قدیمی دانست و گفت: در این طرح محلات برای ساخت و ساز مجاز به رعایت برخی ضوابط و قوانین هستند و نما و ارتفاع ساختمان‌ها باید در کمیته سیما ومنظر شهری مورد تأئید قرار گیرد.

وی تصریح کرد: با احیای محلات قدیمی رفت و آمد ساکنان به صورت پیاده راه بوده و دیدار اهالی آن محلات مانند گذشته در مرکز محله و چهره به چهره صورت می‌گیرد.

گزارش از سیده فریده حسینی فرزام

انتهای پیام / ب