آیا مهندس برق لامپ عراق را روشن می‌کند

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، عادل الجبوری نویسنده مقاله بررسی "چالش‌ها و امتیازهایی" که العبادی با آن در عراق روبه رو است، در پایگاه خبری العهد چنین می نویسد: اگر چه تا چند وقت پیش حیدر العبادی مامور کنونی تشکیل کابینه جدید عراق نامش هم در بین نامزدهای مطرح این سمت در برابر نام نوری المالکی نخست وزیر عراق مطرح هم نبوده اما باید در این باره گفت، وی دارنده مدرک دکترای مهندسی الکترونیک و برق از دانشگاه منچستر در انگلیس است و وی عضو رهبری حزب الدعوه الاسلامیه عراق است، در طول 11 سال قبل نام وی همواره در بین شخصیت‌های کلیدی عراق به گوش رسیده است و چه از دور و چه از نزدیک در خصوص تحولات جاری عراق نامش بر سر زبان‌ها بوده است، وی از عضو شورای ملی موقت به وزیر ارتباطات در دولت موقت ارتقاء یافت این سمت را وی در سال 2004 در زمان تصدی دولت موقت انتقالی توسط ایاد علاوی در دست داشت، تا این که برای دو دوره پشت سرهم به عنوان نماینده در پارلمان عراق حاضر شد، وی از سال 2006 تا 2010 هم ریاست کمیسیون اقتصاد و سرمایه گذاری را در پارلمان برعهده داشت، تا این که در بین سال های 2010 تا 2014 به عنوان رئیس کمیسیون امنیت در پارلمان عراق منصوب شد، البته وی یکی از نزدیکان نوری کامل المالکی نخست وزیر کنونی عراق هم به شمار می آید، همچنین وی در فعالیت های سیاسی هم در صفوف حزب الدعوه در 4 دهه گذشته فعالیت مستمری داشته است تا این که در بخش‌های مختلف این حزب به درجه‌های عالی رسید.

از این رو باید گفت نام حیدر العبادی برای احراز این سمت اجرایی اول در عراق که در بین سال های 2006 و 2010 مطرح بوده و برای سمت های مختلف همواره جنجال های بسیاری را با خود به همراه داشته بیهوده و از روی تصادف مطرح نشده است، بلکه وی حامل توشه ای از تحصیلات دانشگاهی و فعالیت های سیاسی و حزبی و پارلمانی است، البته ناگفته نماند رابطه وی با بسیاری از جریان ها و قوای سیاسی عراقی از هر طیفی که باشند خوب و قابل قبول است، از این رو برای تشکیل دولت و کابینه جدید عراق از مانور بسیار خوبی برخوردار است.

در این بین برخی به وی به دید یک شخصیت حزبی که حامل ایدئولوژی متراکم خاصی است می نگرند، این ایده به دلیل مسائل مختلفی در ذهن برخی درباره العبادی شکل گرفته است اما برخی دیگر به دید یک شخصیت تکنوکرات می نگرند، چرا که تحصیلات عالی آکادیمیک و تجربه عملی که در این زمینه از آن برخوردار است همه در ایجاد این احساس سهیم هستند، اما اکنون باید گفت که درست آن است که در این مرحله باید از هر دو دیدگاه وی استفاده کرد، چرا که برای تشکیل دولت وی نیازمند برخورداری از هر دو طیف دیدگاه است، وی به این نگاه در کسب رای اعتماد پارلمان عراق و تدوین و تصویب برنامه فعالیتی دولت آینده خود و نحوه و شگردش برای مهار مشکلاتی که عراق امروز با آن رو به رو است نیاز دارد.

واقعیت سیاسی عراق کنونی ناگزیر می سازد تا با عناوین و نامگذاری های حزبی تعامل صورت گیرد، حال این که مشارکت سیاسی و توافق گروهی و سهم بندی در عراق گویای این واقعیت است که امروز عراق با گذشتن از این مراحل و نامگذاری ها به فعالیت های خدماتی و امنیتی و اقتصادی به اندازه ای بسیار زیاد نیازمند است، از این رو تجربه و سابقه کارایی مفید می تواند در این امر در کنار تخصص و فعالیت درست سهیم باشد و در جهت حل مشکلات نقشی بسزا را ایفا کند.

نقاط مثبت و قوت :

از سویی حیدر العبادی نکات مثبت و ارزنده بسیاری دارد که می تواند به وی در جهت تحقق نتایج خوب و ملموس در این وظیفه جدید سهیم باشد، البته ناگفته پیداست که وی در این مسیر با چالش‌ها و دشواری هایی هم رو به رو خواهد بود، حتی باید گفت این مشکلات و چالش‌ها کوچک هم نیستند و نمی توان این مشکلاتی را که عراق امروز با آن رو به رو است، نادیده گرفت.

اما نقاط قوت و قدرت در این بین موارد ذیل هستند:

حمایت و پشتیبانی وسیعی که وی از آن برخوردار است، از این رو حتی اگر فرض کنیم که بخشی از این تایید و حمایت از وی در واقع برای محکوم کردن دوره سابق است دوره ای که مردم البته بعضی از آنها از شیوه عملکرد نوری مالکی ناراضی بودند، و سعی کردند با حمایت از العبادی صفحه ای جدید را در امور سیاسی عراق بازکنند، از این رو این ها به دنبال تغییر بودند، به همین دلیل بسیار طبیعی است که این میزان از حمایت ها از وی باعث پیشبرد اوضاع در عراق ولو به همین دلایل گفته شده منجر گردد، هرچند نباید اختلاف نظرها و برخوردها را در این بین فراموش کرد، اما باید اذعان کرد که مزیت این مساله بسیار با ارزش تر از معایب آن است، العبادی اکنون با بهره بردن از این مزایا می تواند در جهت کاستن از مشکلات عراق استفاده کند و تنش های حاکم بر اوضاع این کشور را تا جایی که امکان دارد، از حجمشان بکاهد.

اکنون همه از حیدر العبادی انتظار دارند همانگونه که یکی از مقامات عالی رتبه عراقی طی تماسی تلفنی با وی مطرح کرده است، وی موفق شود، بار دیگر با استفاده از مزایای موجود اشتباه های مرحله گذشته عراق را تا جایی که ممکن است جبران یا از حجم این اشتباه ها بکاهد، وی ضروری است بستری مناسب برای گذار از این مرحله ایجاد کند، یعنی وی باید به دنبال بستر سازی برای عراق باشد، هم اکنون یکی از خطرناک ترین تهدید هایی که عراق با آن روبه رو است، موضوع مقابله با خطر داعش است.

آن چه در این بین باعث نیرومند تر شدن حمایت های مردمی و تایید آنها از العبادی می شود، به میزان تایید و حمایت های منطقه ای و بین المللی هم مربوط می باشد، اگر حمایت های منطقه ای و بین المللی کشورهای تاثیر گذار در پرونده عراق از نامزد فعلی نمی بود، محال بود شخص اجرایی اول عراق بتواند در عرصه های حتی داخلی این کشور امیدی به موفقیت در کارش داشته باشد، اکنون عراق امروز جای تجربه و خطا و آزمون نیست چرا که عراق امروز بیش از هر زمانی در معرض تهدید قرار دارد و خطر موسوم به داعش ماهیت و وجود این کشور را به شدت تهدید می کند، هم اکنون اوضاع عراق به نحوی است که حتی گروه ها و دسته های منطقه ای و بین المللی که در سیاست های کلی باهم اختلاف نظر دارند به این نتیجه رسیدند که عراق امروز بیش از هر زمان دیگری به آرامش نیاز دارد، چرا که همین پرونده عراق در حال تهدید سایر پرونده های مرتبط منطقه ای و بین المللی شده است از این رو این گروه‌های سیاسی اکنون به این نتیجه رسیده اند که باید چهره های سیاسی عراق دگرگون شود و شیوه‌های اداره اوضاع عراق هم با شیوه‌های سابق متفاوت شود.
البته به تمام این مسائل شخصیت نخست وزیر کنونی عراق را باید افزود، همین چهره جدید نخست وزیری جدید عراق به مثابه یک امتیاز تلقی می شود، چرا که العبادی شخصیت چالش انگیزی نبوده و نیست و به این صفات هم موصوف نیست، از این رو وی را می توان چهره ای دانست که به دنبال تنش با هیچ جریان و جناح سیاسی در عراق نیست، اگر چه در بیش از یک مناسبت سیاسی در زیر سقف پارلمان عراق همواره مواضعی که داشته بسیار تند و آتشین بود ولی باید افزود که این مواضع را برای دفاع از حقوق ملت بیان می کرد.

به عبارت دیگر باید گفت: هیچ گروه سیاسی عراقی هیچ گونه احساس برحذر داشتن و نکوهنده ای در خصوص وی در دل ندارند، اگر هم چنین احساسی نسبت به وی در یکی از جریان های سیاسی عراقی دیده شود، احساسی در حد طبیعی یک مخالفت ساده است، و این قبیل احساس ها بسیار محدود و ناچیز هستند، البته از این پس هم باید این نکته را در خصوص سمت نخست وزیری عراق بیفزاییم که این سمت به خودی خود در عراق باعث ایجاد چالش هایی در بین گروه های مختلف سیاسی می شود و این مساله به دلیل قدرت های اجرایی بالایی هستند که در قانون اساسی عراق به سمت نخست وزیری سپرده و واگذار شده است، از این رو در آینده ای نه چندان دور می توان پیش بینی کرد که برخی از اصطکاک ها  با نخست وزیر و دیگر احزاب سیاسی عراق بوجود آید و همانگونه که گفته شد این حالت هم بسیار طبیعی است.

چالش‌های فرارو:

اما از بین چالش‌ها و مشکلاتی که می توانند باعث ایجاد تنش برای العبادی شوند می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

جلب رضایت تمام گروه‌های سیاسی ملی عراقی در سایه وجود محیط سیاسی بسیار پرتنش در عراق امروز، شاید این مساله را به صورت ملموس‌تر و واضح تر زمانی در عراق مشاهده کنیم که قرار باشد اعضای دولت و کابینه جدید عراق از سوی نخست وزیر انتخاب شوند، آن چه که در روند پیش از این دوره هم در عراق سال 2005 و 2006 و 2010 دیدیم اوضاع به همین منوال بوده است از این رو بعید نیست در سال جاری هم شاهد همان تنش ها و سهم خواهی هایی باشیم که در زمان تعیین هر کابینه در عراق تاکنون شاهد بودیم، از این رو نخست وزیر در این دوره بسیار حساس و بخصوص در مرحله تشکیل کابینه باید میزان ذکاوت و هوشیاری و زیرکی خود را به همگان نشان دهد و این مرحله را با کم ترین میزان تنش و اصطکاک پشت سر نهد.

کارایی نخست وزیر عراق در دوره حل چالش‌های عراق بیش از پیش به چشم می‌خورد.

نخست وزیر عراق باید در اداره پرونده امنیتی و مبارزه با گروه های تروریستی که در داعش جلوه گر است، ذکاوت و زیرکی و هوشیاری خود را به نمایش بگذارد، داعش هم اکنون بخش‌های وسیعی از شمال و غرب عراق را به تصرف خود در آورده است، البته بخش وسیعی از جامعه عراق هم از این حملات تروریست ها در عراق متحمل زیان هایی شده اند که این زیان ها به دلیل ناگزیر شدن به ترک خانه ها و دارایی ها و کوچ اجباری به شهرهای دیگر و مناطقی از خاک عراق است و می توان گفت بخش وسیعی از جامعه عراق از این پدیده مخرب در این کشور زیان دیده‌اند، از آن فراتر داعش بسیاری از مردم عراق را به عنوان سپر انسانی مورد استفاده قرار می دهند و حتی بخشی از جامعه عراق به دست داعش قربانی شدند و برخی هم به عناوین مختلف گروگان گرفته می‌شوند.

در این مرحله هم بسیار طبیعی است که دولت برای حل معضلات و مشکلات امنیتی در این کشور ناگزیر خواهد شد یک سری تصمیم هایی را بگیرد، و در این بین هم کسانی در مقابل دیده خواهند شد که نسبت به این تصمیم های دولت معترض خواهند بود و این اعتراض خود را در داخل و خارج کشور به صورت علنی بیان خواهد کرد، حتی اگر اظهار نظر در این باره نیاز به تخصص و فراگیری مساله و بررسی نیازها و نتایج داشته باشد "این برخی" به اعتراض های خود ادامه خواهند داد.

اگر تمام گروه ها و جریان های سیاسی عراقی گردهم آیند و از این طریق چتری از حمایت داخلی را به وجود آورند، بی شک این چتر امنیتی می تواند کارایی بسیار بالا و خوبی داشته باشد، و در جهت حل معضلات امنیتی عراق سهیم باشد، اما در این بین باید افزود که مساله به این سادگی‌ها هم که برخی گمان می‌کنند، نیست،‌ چرا که شخص نخست وزیر در عراق به عنوان فرمانده کل نیروهای مسلح این کشور در برخورد با گروه های تروریستی و تامین امنیت لازم در کشور با فشارهای بسیاری رو به رو است، و این اختیارات و صلاحیت ها را قانون اساسی عراق به وی تفویض کرده است.

با توجه به این واقعیت غیر قابل انکار که عراق در منطقه ای از جهان قرار گرفته که تنش ها را به دلیل طبیعت جغرافیایی و مذهبی و صف بندی های سیاسی و گروهی همواره به خود جذب می کنند، عراق را عملاً به محیطی مناسب برای جلب این بحران ها به خود تبدیل می کند و عراق ناخواسته به کانون این بحران ها تبدیل شده است، از این رو نخست وزیر عراق که اکنون با چالش بسیاری روبه رواست، اگر این چالش ها و مشکلات را در عراق حل کند در واقع به حل بحران ها در منطقه منجر خواهد شد و برعکس این معادله هم صحیح خواهد بود، وی باید تنش ها را با مسائل وحدت بخش و آرام کننده اوضاع در عراق تعدیل کند، این کار را وی می تواند با کمک هم پیمان ها و دوستان خود عملی سازد، از این رو وی باید برای کاستن از حجم اختلافات در داخل این کشور و منطقه پیرامون آن سعی نماید.

واقعیت این است و باید به آن اذعان کرد که منابع و زمینه های برقراری آرامش سیاسی ، امنیتی، شکوفایی اقتصادی در عراق که از امور حیاتی و ارزشمند عراق به شمار می آیند، همه به داخل این کشور خلاصه نمی شوند بلکه تاثیر گذارها در پس مرزهای عراق هستند، و شاید 10 سال اخیر یکی از دوره های بسیار مهم در تاریخ نوین عراق است که باعث بوجود آمدن دوره ای خونبار در عراق شده است.

اکنون به صورت بسیار خلاصه می‌توان گفت: مرد برقی و الکترونیکی عراق که حامل افکار اندیشه های مکتب حزب الدعوه است و  به سمت نخست وزیری عراق از طریق کانال پارلمان این کشور نزدیک شده است و هشت سال از عمرش را در این پارلمان گذرانده، با مسیری سخت و دشوار رو به رو است.

انتهای پیام/ر