جایگاه مسجد در انبوه‌سازی شهری باید حفظ شود/ مسجد مهمترین رقیب شبکه‌های اجتماعی

به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد مقدس،گرچه هدف اصلی بنای مسجد، ایجاد مکان خاصی برای عبادت و راز نیاز با خداوند متعال است و علت نامگذاری آن به مسجد، از آن روست که جایگاه سجده و تواضع در پیشگاه خداوند متعال است؛ اما نباید از جنبه‌های دیگر مسجد غافل شد.

با نگاهی گذرا به تاریخ صدر اسلام و پس از آن، درمی‌یابیم که مسجد از آغاز پیدایش تاکنون به عنوان مرکز مهمی برای انجام رسالت رسول خدا(ص)، منشأ تحولات و خدمات، و پایگاهی برای ابلاغ پیام‌های الهی به شمار می رفته است. در حال حاضر نیز مساجد در زمینه‌های مختلف دارای فعالیت‌های گسترده است و هر قدر این فعالیت‌ها و کارکردها از تنوع بیش تری برخوردار باشد مسلماً از جذابیت و اقبال بیش تری برخوردار شده و مورد استقبال گسترده تری از سوی تمامی اقشار جامعه، به ویژه قشر جوان قرار خواهد گرفت که نتیجة آن افزایش اعتقادات مذهبی و دین باوری در سطح جامعه است.

به مناسبت روز ملی مسجد گفت‌وگویی با سید محمود مرویان حسینی مدیرکل سازمان تبلیغات اسلامی خراسان رضوی داشتیم تا نظرات ایشان را درباره اهمیت مساجد در جامعه اسلامی جویا شویم، متن گفت‌گو به شرح ذیل است:

تسنیم:با سلام به عنوان نخستین پرسش از وضعیت مساجد در استان و مشهد برای ما بگوئید و این‌که هم اکنون چند مسجد در استان فعال است؟

مرویان حسینی: ابتدا اجازه دهید تا هنوز در حال و هوای روز خبرنگار هستیم این روز را به شما تبریک بگویم، یکی از شاخص‌های توسعه زیرساخت‌های اطلاع‌رسانی است، هر مجموعه خبری که در مشهد تاسیس می‌شود در رشد و توسعه فرهنگی موثر است به ویژه اگر در راستای دغدغه‌های انقلاب اسلامی قدم بردارد و همین جا به همکاران شما خسته نباشید و خیر مقدم می‌گویم.

اما در رابطه با سوال شما باید بگویم در استان خراسان رضوی حداقل 6 هزار مسجد داریم که 1450 عدد آن در مشهد است که تقریبا تمامی مساجد از فعالیت خوبی برخوردارند البته ممکن است در برخی شهرستان‌ها مساجد غیر فعالی وجود داشته باشند که باید در راستای فعال شدن آن‌ها گام برداریم بطور کلی باید بگویم که مساجد در استان و شهر مشهد وضعیت خوبی دارند.

تسنیم: اما یکی از مشکلات مساجد در شهر مشهد عدم توزیع مناسب جغرافیایی آن در سطح شهر است، بهتر بگویم این که در بافت قدیمی شهر ما با کمبود مسجد مواجه نیستیم اما در بافت جدید شهر کمبود مسجد داریم

مرویان حسینی: در بافت قدیمی شهر مشهد به واسطه تعهد دینی مردم مسجد سازی خیلی پررنگ است اما در مناطق جدید در این سال‌های اخیر ما مواجه با افزایش جمعیت بودیم که سبب گسترش شهر شد و متاسفانه در تقسیم جامعه شهری و انبوه سازی، مدیران به جایگاه مسجد توجه لازم را نداشتند و اکنون در شهر ممکن است چند کیلومتر برویم ولی یک مسجد جامع در اختیار نباشد.

تسنیم: اگر موافق هستید بحث را گسترده تر ادامه دهیم کارکرد و نقش مسجد در جامعه اسلامی چگونه است؟

مرویان حسینی: مساجد در تاریخ انقلاب اسلامی جایگاه بسیار بالایی و نقش اصلی را داشته‌اند، در بسیج مردم و برقراری ارتباط بین نخبگان و آحاد مردم در پیروزی انقلاب اسلامی نقش داشت، همچنین مساجد در جذب نیرو برای رفتن به جبهه سنگ اصلی تلقی می‌شد در این 35 سال از عمر انقلاب، جایگاه و کارکرد‌های مسجد در جامعه ارتقا داشته است و مسجد محلی برای عبادت، آموختن آموزه‌های اسلامی، آموزش، تفسیر قرآن، کانون ارتباط‌های عاطفی بین مردم شده است و انسان‌های صالح برای حکومت تربیت کرده است.

در این سال‌های اخیر و در موج اول بیداری اسلامی، مساجد پایگاه‌های شروع خیزش‌های اسلامی شد و بنابراین نگاه ما به مساجد باید به عنوان پایگاه استراتژیک به اندیشه اسلامی باشد که هم پایگاهی دینی است و هم برای خدا است و هم برای عموم مردم رایگان است در مساجد خدمات چند جانبه‌ای به مردم ارائه می‌شود و به عبارت دیگر چند منظوره است که علاوه بر این که محیط آموزشی است، محیطی برای مطالعه، ورزش، کارهای خیر و خدمات اجتماعی است و همچنین کارکردهای چند جانبه‌ای در ساختار اجتماعی دارد.

در غرب برای ایجاد شبکه‌های اجتماعی بسیار برنامه ریزی می‌کنند که این امر کاملاً در فرهنگ اسلامی پیش‌بینی شده است برخی مساجد ما در شهر محوری هستند و برخی دیگر محله‌ای، که مساجد محوری از حیث ساختمان، موقعیت مکانی و امکانات، جمع مخاطبین و اجرای برنامه‌ها در یک گروه مخاطب گسترده ایفا نقش می‌کند.

ما بیش از هزار مسجد محوری در مشهد داریم که در مناطق مختلف شهری پخش شده‌اند و برخی مساجد در محله‌ها فعالیت کمتری دارند که مساجد محوری را پشتیبانی می‌کنند.

تسنیم: به کارکرد‌های اجتماعی مساجد اشاره کردید، آیا مساجد می‌توانند نقش شبکه‌های اجتماعی را به عهده داشته باشند؟

مرویان حسینی: دنیای ما هر چه توسعه پیدا می‌کند به اهمیت پایگاه‌ها و خدمات اجتماعی توجه بیشتری می‌شود و برای رسیدن به اهداف خود پایگاه‌هایی درست می‌کنند این پایگاه‌ها تاکنون در فضای واقعی بود و هم اکنون در فضاهای مجازی در حال رشد هستند، مسجد یک پایگاه اجتماعی است اما متاسفانه در سال‌های گذشته در توسعه ساخت مساجد کوتاهی داشتیم در سرمایه گذاری در مساجد و پرداختن به ارکان یک مسجد کوتاهی کرده‌ایم که سبب پیدا شدن رقیب برای مسجد شده است.

از این نظر در سال‌های آغازین انقلاب اسلامی توفیقات و پیروزی‌ها در جبهه دفاع مقدس را مرهون پشتیبانی فکری مساجد هستیم و اگر بخواهیم در شرایط کنونی قدرت خود را و همبستگی اجتماعی را حفظ کنیم باید به نقش اجتماعی مساجد توجه بیشتری کنیم تا فرهنگ غربی بر جامعه تسلط پیدا نکند.

تسنیم: اگر یک نگاه آسیب شناسانه به مدیریت مساجد داشته باشیم باید بگوییم که کارکردهای مسجد نسبت به اول انقلاب تا حدودی افت داشته است، برای رفع این مشکل چه اقداماتی باید صورت بگیرد؟

مرویان حسینی: ببینید ما در مساجد توانسته‌ایم کارکرد‌های عمومی، آموزش، سلامتی فردی و مخاطبان را شکل بدهیم و مناسبت‌های اسلامی و انقلابی را توانستیم با کمک مساجد برگزار کنیم البته حرف شما را هم قبول دارم و ما آسیب‌هایی هم داشتیم، کمبود مسجد یکی از بزرگترین مشکلات جامعه امروز ما است که باید مدیریت شود به عنوان نمونه در یک روستا چند مسجد داریم که مناسب جمعیت آن روستا نیست و حتی وحدت را خدشه دار می‌کند و در یک شهر با کمبود مسجد مواجه هستیم. در انبوه سازی شهری جدید آن تعهدی که به مسجد باید داشته باشیم را نداشتیم که باید مدیریت شود  و مقام معظم رهبری هم تاکید زیادی بر این امر داشتند. در کنار توسعه مساجد، معماری مساجد هم باید جذابیت داشته باشد و امکانات لازم فرهنگی، بهداشتی، آموزش، ورزش خیریه و.. داشته باشد.

تشکل‌ها در مساجد باید فعال باشند و علاوه بر آن باید محصول تولید کنند و در کنش‌های اجتماعی نقش داشته باشد همه ارکان باید کارآمد بودن مسجد را تامین کنند و باید شبکه‌های مدرن اجتماعی را با نیازمندی مساجد به روز کنیم در حالی که از ارزش‌های اسلامی تغذیه می‌کنند نیاز گوی خواسته‌های نسل جوان باشند.

تسنیم: برای استفاده از این ظرفیت مساجد چه اقداماتی باید صورت گیرد؟

مرویان حسینی: مساجد ظرفیت بسیار بالایی برای جوابگو بودن به همه نیازهای بشر دارد ببینید زمان فعالیت مسجد از اذان صبح تا پاسی از شب است یعنی چیزی حدود 18 تا 20 ساعت است و برای این که این ساعات فعالت اثر بخشی کامل داشته باشد نیاز به یک برنامه ریزی دقیق داریم که برای این امر مرکز رسیدگی به امور مساجد پیش‌بینی شده است.

رعایت نیاز مخاطبان یکی دیگر از اقداماتی است که باید صورت بگیرد و ما باید در مساجد برای نیازهای همه سنین از یک کودک پیش دبستانی تا افراد کهنسال برنامه داشته باشیم برای این منظور امام جماعات نقطه محوری همه فعالیت‌های مسجد است و که هم پرهیزکار، خردمند محور، جذب کننده جوانان باشد و بتواند به خوبی معارف اسلامی را به جوانان انتقال دهد.

جامعه پاک و سالم نیازمند محله آباد و سالم است و محله سالم نیازمند مسجد سالم و آباد است  و هرچه سرمایه گذاری کنیم باز هم کم است.

تسنیم: متولی هماهنگی امور بین مساجد همانطور که گفتید مرکز رسیدگی به امور مساجد شکل گرفته است، اما برای سیاستگذاری‌ها و تصمیم گیری برای مساجد این ارگان مرجع تصمیم گیری نیست، آیا این امر سبب بی نظمی در کار نمی‌شود؟

مرویان حسینی: آنچه که در فرهنگ اسلامی پیش‌بینی شده، مساجد خانه خدا است و هرکس که در ساخت و آبادانی خانه خدا پیشگام شود قدمی برای آبادانی جهان آخرت خود گذاشته است و در راستای خدمات عام المنفعه در جهت فرهنگ دینی فعالیت می‌کند بنابراین هرکسی می‌تواند در ساخت و آبادانی مسجد دخیل باشد.

اکنون 1450 مسجد در شهر مسجد است که اگر بررسی کنیم می‌بینیم هیچ دولتی نمی‌تواند این همه مسجد را بسازد و پشتیبانی کند پس بصورت تاریخی مردم مسجد ساز بوده‌اند و مساجد را پشتیبانی کرده‌اند و این یک وظیفه است که مردمی بودن مساجد را حفظ کنیم و یک ساختار مدیریتی ایجاد کنیم تا با حفظ نقش مردم، بودجه بصورت بهینه هزینه شود که آن ساختار مرکز امور رسیدگی به مساجد است حکومت هم برای  دستیابی به آرمان‌های معنویت گرای خود در ساخت و آبادانی مساجد فعالیت می‌کند و برای مکان‌هایی مثل مراکز بین راهی، آموزشی، مراکز نظامی یا مکان‌هایی که زمین گران است مسجد می‌سازد یا در نقش پشتیبان مساجد ظاهر می‌شود به عنوان نمونه انرژی برای مساجد رایگان تامین می‌شود.

من احساسم این است که در سال‌های اخیر در بین مدیران آسیب‌شناسان اجتماعی دغدغه توجه به مساجد بیشتر شده است و ما نباید کارکردهای مساجد را محدود ببینیم و به نظر می‌رسد که اطلاع رسانی از کارکرد مساجد باید مورد توجه قرار گیرد مسجد یک محیط امن و آرامش بخش است که باید بیش از بیش مورد توجه قرار گیرد.

تسنیم: با تشکر از این که وقت خود را در اختیار ما قرار دادید

مرویان حسینی: من هم تشکر می‌کنم از رسانه شما که برای این بحث اهمیت قائل شدید و توفیق روزافزون را برای شما سپاسگزارم.

گفت‌وگو از آرش امیری

انتهای پیام/