کرمی: تئاتر دفاع مقدس، نیازمند سالن اختصاصی است/ امینی: کل تئاتر کشور مشکل دارد
خبرگزاری تسنیم: میزگرد آسیب شناسی تئاتر دفاع مقدس با حضور سه مدیر تئاتری و در غیاب مدیر مرکز هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در خبرگزاری تسنیم برگزار شد.
تئاتر دفاع مقدس یکی از پر مخاطب‌ترین و جذاب‌ترین ژانر‌های تئاتر کشور به حساب میآید، عرصه‌ای که بسیاری از نمایش‌نامه‌نویسان، کارگردانان، بازیگران، طراحان صحنه و لباس و دیگر عوامل هنری یک نمایش حداقل یک‌بار آن را تجربه کردهاند، تئاتر دفاع مقدس که در دوران جنگ تحمیلی شکل‌های مختلفی از آن اجرا می‌شد و به مرور زمان و در دهه 70 دارای جریانی فکری و ساختاری نظام‌مند شده بود در اواسط دهه 80 و با تعطیلی جشنواره تئاتر دفاع مقدس دچار سگته‌ای شد که احیای آن تا ابتدای دهه 90 به طول انجامید و همین زمان کافی بود هم نگاه مدیران و هم نگاه هنرمندان نسبت به این عرصه کم‌رنگ شود و مردم نیز در بلاتکلیفی تماشای یک اثر خوب در عرصه دفاع مقدس بماند.
31 شهریور ماه امسال، میزگرد آسیب شناسی تئاتر دفاع مقدس با حضور رحمت امینی، مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری، شهرام کرمی، مدیر مرکز هنرهای نمایشی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و حفیظ‌الله رفیعی، مدیر انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس در خبرگزاری تسنیم برگزار شد. قرار بود در این نشست حسین طاهری، مدیرکل مرکز هنری‌های نمایشی نیز حضور پیدا کند، اما علی‌رغم تمایل بسیار به‌دلیل مأموریت کاری در این نشست حضور نداشت و قرار است در فرصتی دیگر دیدگاه و برنامه‌های او در گفت‌وگو با تسنیم مطرح شود.
مطالب زیر بخش اول از گفت‌وگوی سه مدیر تئاتری کشور است که در رابطه با اساس اطلاق کلمه فاخر به یک عرصه هنری و موانع مجود در برابر مدیران صحبت شده است مه در ادامه می‌خوانید:
تسنیم: ابتدای بحث می‌خواهم به این سمت برویم که آیا اساساً در تئاتر کشور اثری با عنوان فاخر وجود دارد یا اینکه این کلمه تنها نقشی بازدارنده در توجه به آثار نمایشی خوب است، اصلا تعریف فاخر بودن یک اثر در تئاتر چیست و یک اثر نمایشی تا چه حد می‌تواند مانند دیگر هنرها هم چون سینما طیف‌های مختلف مخاطبان را درگیر کند.
امینی: چند تعریف وجود دارد که به اعتقاد من پیش از اینکه وارد بحث تئاتر دفاع مقدس شویم نیاز است بگوییم؛ بحث فاخر بودن و یا اثری که بخواهد فاخر باشد مناقشه برانگیز است، در تئاتر دینی و در دیگر ژانر های تئاتر هم پیش می آید، آیا اصلا می‌توانیم در کل تئاتر کشور اثری را به عنوان اثری فاخر بنامیم؟ تئاتر فاخر یعنی چی؟ یعنی با آن فخر بفروشیم از اینکه چنین کاری کردیم؟ معتقد هستم که مقایسه تئاتر با سینما مقایسه درستی نیست، چراکه سینما قابل تکثیر است و بارها به اکران در میآید و قطعا تبلیغات و شناخت نسبت به این آثار بیشتر شکل می‌گیرد. اگر از فیلم‌های به عنوان آثار ماندگار یاد کنیم می‌توانیم از آثار تئاتری ماندگار نیز نام ببریم، من برای داوری به بوشهر رفته بودم و در آنجا همچنان از نمایشی با عنوان «قلندر خونه» یاد می‌شود، با اینکه حجم بسیاری از افراد آن را ندیده‌اند اما این نمایش به عنوان نمایشی شاخص مورد توجه است.
امینی: برای به وجود آوردن تئاتری به نام تئاتر دفاع مقدس ما بسیار بسیار موانع داریم
در حوزه تئاتر دفاع مقدس و مقوله جنگ تحمیلی آنقدر عظیم است که شاید بسیاری از هنرها و پدیده‌هایی که با این اتفاق بزرگ به نوعی در ارتباط است مانند رمان و... هنوز نتوانسته‌اند سهم درستی از این حماسه بزرگ را ادا نکرده‌اند و البته این مقوله تنها به تئاتر بازنمی‌گردد.
نکته دومی این است که خود پدیده تئاتر هم اکنون چقدر ارج و قرب دارد که بتواند به عنوان یک پدیده فاخر جلوه کند، یعنی ببینید وضعیت تئاتر الان چگونه است؛ تئاتر به مفهوم همه آثار، نشست ما نشست برخی از مدیران است، مدیرانی که خودشان هم در عرصه تئاتر فعالیت دارند، وقتی با ما به عنوان یک هنرمند صحبت کنید آنقدر مرثیه داریم که بخوانیم که وقتی یک نمایش را میخواهیم اجرا کنیم چقدر مشکلات داریم، در حوزه ارائه اثر چقدر مشکل داریم و پس از آن در حوزه تبلیغات چه مشکلاتی است. آیا اساسا صدا و سیما میلی به توجه به تئاتر دفاع مقدس دارد؟ خیر؛ پس برای به وجود آوردن تئاتری به نام تئاتر دفاع مقدس ما بسیار بسیار موانع داریم. یکی از مهم‌ترین موانع ما این است که اگر یک نمایش‌نامه‌نویس بخواهد اثری در حوزه تئاتر دفاع مقدس با جان و دل بیافریند، حتما باید هنگام آفرینش آن اثر فکر کند که این اثر چگونه روی صحنه می‌رود، اگر این فکرش جواب مثبت گرفت انگیزه‌هایش برای نوشتن دو چندان می‌شود. نمایش‌نامه‌نویس به این فکر می‌کند که آیا اثرش به اجرا می‌رسد؟ آیا اگر دکورخاصی برای نمایش طراحی کند، کارگردانی حاضر می‌شود آن را کار کند و آیا اصلا به کارگردان هزینه اجرای آن را می‌دهند؟
کرمی: هنر دفاع مقدس برآیند نظام و انقلاب اسلامی ما است
کرمی: برگزاری چنین نشستی حداقل کاری است که می‌توان چند مسئول را در کنار هم نشاند تا از دغدغه‌ها و مشکلاتشان بگویند، به هر حال هر کدام از ما سهمی در تئاتر دفاع مقدس داریم که شاید در انجام کارهای خود کوتاهی‌هایی کرده باشیم؛ شاید بخشی از این مقوله نیازمند مشارکت و هم‌گرایی هنرمندان با مدیران دارد که متاسفانه این اتفاق در عرصه فرهنگی و هنری ما شکل نمی‌گیرد و من بخشی از صحبت‌هایم در این رابطه است.
بنده چون خودم سابقه حضور در تئاتر دفاع مقدس دارم و هنرم را مدیون تئاتر دفاع مقدس می‌دانم و از آغاز کارم تا به امروز در این ژانر فعالیت کرده‌ام و به آن باور و اعتقاد دارم. بیشترین آثار چاپ شده من نیز در این حوزه بوده است و جدا از جایگاه مدیریتی، دغدغه‌‌های شخصی و هنری بنده به عنوان یک هنرمند دفاع مقدس است. اما اینکه تئاتر فاخر یعنی چه و هنر فاخر چیست؟ چرا تئاتر فاخری نداریم که جریان ساز باشد؟ واقعیت این است که ما چیزی به عنوان تئاتر فاخر در کالبد هنر نداریم، چراکه اساسا هنر فاخر و ارزشمند است. فاخر در لغت به معنای هر چیز گران‌بهایی است، زمانی که می‌گوییم هنر فاخر یعنی یک هنر بسیار بسیار ارزشمند، مانند هنر تئاتر دفاع مقدس، هنر دفاع مقدس برآیند نظام و انقلاب اسلامی ما است، پس از پیروزی انقلاب اسلامی و پس از هشت سال جنگ تحمیلی یک سری پدیده‌ها و اتفاقات تاریخی به عنوان رویدادهای مهم و ارزشمند به جامعه ما به حساب می‌آیند. دفاع مقدس یکی از این رویدادها است.
هشت سال جنگ تحمیلی می‌طلبد که ما به رویم به سمت یک هنر ویژه و وقتی واژه هنر فاخر دفاع مقدس را به کار می‌بریم از دید مسئولان یعنی یک هنر ارزشمند و هنری که از دید مردم و مسئولان هنری ارزشمند است، می‌توان گفت که فاخر یک صفت است نه اینکه یک هنر خاص، اما چرا تئاتری نداریم که جریان ساز باشد، به این دلیل است که اساساً تئاتر به جهت محدودیت مخاطب، نوع ارتباطش با مخاطب و سالن‌هایی که در اختیارش است کم‌تر ارتباط برقرار می‌کند؛ البته به اعتقاد برخی هنر تئاتر هنری طبقه‌بندی شده و برای یک قشر خاص است، تئاتر نمی‌تواند به شکل سایر رسانه‌ها مانند سینما و تلویزیون تاثیرگذار شکلی باشد که ما بتوانیم بگوییم جریان ساز بوده است یا نه. اما در همه دوره‌ها تئاتر‌هایی وجود دارند که می‌توانند شرایط اجتماعی جامعه خود را دگرگون کنند و بر روی مخاطبانشان تاثیر مستقیم بگذارند و اثری باشد که روی گونه‌های مختلف تئاتری اثرگذار باشد. چرا هنوز از آثار شکسپیر نام می‌بریم و چرا ادبیات انگلستان همچنان وام‌دار و مدیون شکسپیر است، دلیل آن ایجاد موج و جریانی در ادبیات نمایشی است.
در هنر دفاع مقدس به جز سینما به خاطر رویکرد و شکل و شیوه آن که می‌تواند مخاطبان وسیعی داشته باشد، ما در عرصه ادبیات نیز خیلی آرام حرکت کردیم. تئاتر هنری است که خیلی دیرتر از دیگر هنرها می‌تواند جریان و موج خودش را ایجاد کند، این اتفاق در به وجود آمدن سبک و شیوه‌های جدید نیز در تئاتر رخ می‌دهد. اساساً هنر تئاتر برآیند سایر هنرها می‌شود.
ما اگر هنری تحت عنوان تئاتر دفاع مقدس را جدی بگیریم و به آن بها بدهیم، می‌توانیم بگوییم به یک هنر فاخر توجه کرده‌ایم، فکر می‌کنم این حداقل وظیفه مسئولان ما در عرصه فرهنگی و هنری باشد، ما یک سری هنرها را داریم که به صورت متداول و رایج در جامعه هستند،اما یک سری هنرها را داریم که جریان‌های فکری هستند از برآیند شرایط اجتماعی، مانند هنر دفاع مقدس، هنری که قطعا همه مسئولان حمایت از آن را وظیفه خود می‌دانند و شما هیچ مسئولی را پیدا نمی‌کنید که بگوید از تئاتر دفاع مقدس حمایت نمی‌کنم؛ پس می‌توانیم به این نتیجه برسیم که تئاتر دفاع مقدس از دید مردم، هنرمندان و مسئولان یک هنر فاخر است و الیته از دید نهادهایی که ایجاد شده‌اند تا از این هنر حمایت کنند.
رفیعی: فرهنگ مقاومت هنوز به درستی تبیین نشده است
رفیعی: اگر بخواهیم به هنر فاخر بپردازیم شاید نیاز باشد جلسات خیلی متعددی برگزار کنیم، اینکه ریشه‌یابی کنیم، باز گردیم به ریشه فرهنگی و ادبیات نمایش خود و نیازمند بحث‌های عمیق و دامنه‌دار است، اما یک اثر فاخر زمانی فاخر مطرح می‌شود یا قبولیت فوق‌العاده‌ای پیدا می‌کند و نامش را فاخر می‌گذارند، نتیجه هماهنگی و ارتباط هنرمند و مخاطب است.
زمانی که اثر به نحوی شایسته تولید شود و به همین ترتیب مخاطب از آن استقبال کنند، جریان ساز می‌شود. این لغت در جامعه ما به عنوان هنر فاخر مطرح شده است و به این باز می‌گردد که از هنر چه تعریفی داشته باشیم. شاکله هنر فاخر فرهنگ است، دیدگاهی به براساس آن روابط انسان‌ها، آداب و رسوم‌ها و... شکل می‌گیرد.
فرهنگ مقاومت هنوز به درستی تبیین نشده است و ادبیات داستانی ما ابتدای راه است و هنوز شروع یک جریانی است که شاید سال‌ها به درازا می‌انجامد و به اعتقاد من ادبیات داستانی بر ادبیات نمایشی تاثیر به سزایی دارد، اما اینکه امروز توقع داشته باشیم ادبیات نمایشی محکم و استانداردی داشته باشیم انتظار خوبی نیست.
آنچه باعث کندی یک اتفاق و جریان می‌شود علت فاصله بین نهادهای فرهنگی است و هماهنگی خیلی محکمی بین نهادها وجود ندارد. در چنین شرایط هنرمند به درستی حمایت نمی‌شود، امروز نمی‌توان ادعا کرد که آثار فاخر تولید می‌کنیم، اصلا انتظار بجایی نیست، به ویژه اینکه میان نهادها تفرقه وجود دارد، برای اینکه به هنر فاخر برسیم نیازمند یک اراده جمعی هم چون دوران دفاع مقدس هستیم. نهادهای بسیاری را می‌بینیم که رویکرد و اراده آن‌ها بر هنر مقاومت است، اما عدم همکاری بین نهاد باعث توقف آن شده است.
تسنیم: حوزه هنری، شهرداری تهران و بنیاد روایت سه نهادی هستند که در اهداف آن‌ها توجه به تئاتر انقلاب اسلامی و دفاع مقدس جز مسائل ضروری است و اصلا مبنای فکری آن‌ها به ویژه در حوزه و بنیاد انقالب اسلامی و دفاع مقدس است، اما در عمل متاسفانه این اتفاق به خوبی رخ نداده و یا اینکه در زمانی رخ داده که آنقدر حجم برنامه‌های مناسبتی بالا است که اصلا مخاطب نمی‌تواند زمانش را به تئاتر دفاع مقدس اختصاص دهد، این سوال وجود دارد که آیا در طول سال تولید آثار دفاع مقدسی برای نهادهای متولی آن این قدر هزینه بر است که نمی‌توانند فعالیت کنند و یا اینکه موانعی در این میان وجود دارند که از حرکت روبه جلوی تئاتر دفاع مقدس جلوگیری می‌کنند؟
کرمی: متاسفانه تئاتر دفاع مقدس در حال تبدیل شدن به یک جنبه ویترینی مناسبتی است، به اعتقاد من این اتفاق باید در طول سال مطالبه شود، شما به ادارات ما اشاره کردید، اما چرا نباید در میان آثار مداوم تئاتر آثار دفاع مقدسی روی صحنه بروند، اگر هم می‌روند اجراهای محدودی دارند. در تقویم هم دو مناسبت داریم، هفته دفاع مقدس و آزادسازی خرمشهر، به هر حال هر یک از ما در این رشته به تناسب بضاعت خود کاری را انجام دهیم، سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران پیش از این نمایش ترکیبی «شبی در کهکشان‌ها» و نمایش «شن» را داشت، هم اکنون نیز نمایش «خرداد خبرنگار» را در فرهنگسرای ارسباران داریم. آقای امینی و رفیعی هم لیستی از اجراها دارند.
همه این‌هایی که گفتم تنها بخش تکلیفی است که صورت می‌گیرد، اما آنچه مهم این است که نهادهایی که باید در عرصه تئاتر دفاع مقدس فعالیت کنند دارای بودجه مناسب نیستند، مثلا انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس را داریم که قرار است متولی و صاحب این ژانر تئاتری باشد، حوزه تئاتر کودک و نوجوان را می‌دانیم متولی آن کانون پرورش فکری است، وزارت ارشاد هم تالار هنر را به تئاتر کودک و نوجوان اختصاص داده است، شاید وزارت ارشاد متولی اصلی نباشد اما با ورودش جریان را تکمیل می‌کند.
کرمی: یکی از آسیب‌های جدی تئاتر دفاع مقدس عدم جریان‌سازی آن است
مبنای تفکری و سیاست‌گذاری حوزه هنری براساس انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است، اما واقعیت این است که تعاملی میان نهادهای فرهنگی هنری وجود ندارد، بزرگترین آفت در عرصه فرهنگ و هنر این است که نهادهای ما در سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی‌ها و اجرا هیچ‌گونه هماهنگی با هم ندارند، یک نهاد در یک مقط خوب کار می‌کند، نهادی دیگر ضعیف و بالعکس و این خودش یک آسیب جدی است. گاهی نهادها فعالیت یکدیگر را خنثی می‌کنند. در این میان برخی نهادها بودجه وامکانات مناسبی دارند اما برنامه ندارند و برخی نهادهای دیگر برنامه بسیار خوبی دارند اما بودجه و امکانات ندارند.
کرمی: تئاتر دفاع مقدس نیازمند سالن اختصاصی است
متاسفانه در عرصه تئاتر دفاع مقدس این آسیب جدی وجود دارد که ما نتوانستیم جریان سازی کنیم و باید بپذیریم که هنر دفاع مقدس ما هنری است که یا به شکل مقطعی اتفاق افتاده و یا اینکه به شکل کم اثر صورت گرفته است، تئاتر دفاع مقدس نتواسته است به جریانی سازنده، مؤثر و همیشگی تبدیل شود. چرا نباید سالن اختصاصی تئاتر دفاع مقدس داشته باشیم؟ چرا باید تنها در هفته دفاع مقدس همه چیز رنگ سربند، سنگر، پلاک و سایر نمادهای دفاع مقدس به خود بگیرد؟ چرا این اتفاق نباید در طول سال رخ دهد؟ علت این است که همه چیز شکل مناسبتی به خود گرفته است. حتی نهادی مانند صدا و سیما نیز دچار مناسبت زدگی شده است، مگر ما نمی‌‌خواهیم هنر دفاع مقدس فاخر باشد. حداقل کاری که می‌توان برای تئاتر دفاع مقدس کرد این است که سالن اختصاصی برای آن ایجاد کنیم. در کودک و نوجوان سالن اختصاصی داریم، در تئاتر آزاد چندین پایگاه داریم، اما در تئاتر دفاع مقدس سالنی وجود ندارد. وجود چنین سالنی باعث می‌شود شما در تمامی ایام سال بدانید که تئاتر دفاع مقدس اجرا می‌رود و برا تماشای آن به سالن اختصاصی آن بروید. این اتفاق واقعا رخ نمی‌دهد و همه چیز رنگ فصلی بودن به خود می‌گیرد و اینکه به یکباره از یک نمایش حمایت می‌کنیم، پس از مدتی پشیمان می‌شویم.
ما نسل بسیار خوبی در تئاتر دفاع مقدس داریم، اما به سراغ آن‌ها نمی‌رویم تا بگوییم که وقتی شما می‌توانید تئاتر دفاع مقدس اجرا کنید چرا کاری دیگر را روی صحنه می‌برید، این هنرمندان هم اکنون در عرصه تئاتر حرفه‌ای ما مشغول هستند، اما به سراغشان نمی‌رویم، مهم ترین مشکل ما در تئاتر دفاع مقدس این است که تئاتر حرفه‌ای را فراموش کرده‌ایم. در سینما به سراغ ابراهیم حاتمی‌کیا می‌رویم، چون او حرفه‌ای این کار است، به هیچ وجه به سراغ فردی که اولین بارش است فیلم می‌سازد بگوییم فیلم دفاع مقدس بساز. چرا «چ» جریان ساز و کاندید اسکار می‌شود و همه افراد موافق و مخالف آن را تحسین می‌کنند. اساساً خود حاتمی‌کیا هم می‌گوید هنرش را مدیون دفاع مقدس است.
متاسفانه نسل حرفه‌ای که با تئاتر دفاع مقدس معرفی شده‌اند و با آن توانسته‌اند به جایگاهی برسند به کار گرفته نمی‌شوند، هنرمندانی چون نیما دهقان، حمید آذرنگ و... چرا هنرمندی مانند حمیدرضا نعیمی باید «سقراط» را روی صحنه ببرد و در مورد یک فیلسوف غربی بگوید اما از هنر شرقی چیزی نگوید، دلیل آن کم توجهی به تئاتر حرفه‌ای است. جریانی اگر می‌خواهد در تئاتر دفاع مقدس ایجاد شود باید توسط تئاتر حرفه‌ای صورت بگیرد، چرا نیما دهقان وقتی می‌خواهد نمایش خود را اجرا کند یک موج مخالف و موافق ایجاد می‌شود؟ امکان دارد هنر او تحریف باشد و امکان هم دارد نباشد، اما حداقل اینکه به این سمت آمده‌اند می‌تواند اتفاق خوبی را رخ دهد.
کرمی: بودجه و امکانات نهادهایی که به تئاتر دفاع مقدس می‌پردازند بسیار محدود و کم است
در جریان تئاتر حرفه‌ای انواع و اقسام تئاترها اجرا می‌شوند و موافق و مخالف هم دارند، اما تئاتر حرفه‌ای با انبوه مخاطب در حال رخ دادن است، پس می‌توان گفت که با تئاتر حرفه‌ای می‌توان انبوده مخاطب را به تئاتر دفاع مقدس کشاند. چند مشکل در عرصه تئاتر دفاع مقدس داریم، اول نگاه سلیقه‌ای مسئولان است که لطمه می‌زند و اوج آن زمانی بود که جریان جشنواره تئاتر دوازدهم تئاتر دفاع مقدس با آن همه هنرمندی که از جمله آن‌ها خودم هستم را به تئاتر معرفی کرد متوقف کرد، فردی که معتقدم با نگاهی دلسوزانه این کار را انجام داد آمد و گفت: «چون ما از ارزش‌ها و اهداف دفاع مقدس دور شده‌ایم» پس جشنواره تعطیل شد. معتقدم که باید آن جریان را هدایت کنیم، نه اینکه مانع آن شویم. ما در همه دوره‌های جشنواره آثاری را داشته‌ایم که شاید مخالف مبانی هنر دفاع مقدس بوده‌اند، اما به این معنی نبوده‌اند که بتوانند جریان تئاتر دفاع مقدس را منحرف کنند. ما می‌توانیم نگاه متفاوت داشته باشیم اما از واقعیت نمی‌توانیم چشم پوشی کنیم. مگر ابراهیم حاتمی‌کیا در میان آثارش چند اثر نیستند که برخی موافق و برخی مخالف آن هستند، اما باید فرصت ایجاد کنیم.
نتیجه من از این بحث این است که ما این جریان را با نگاهی حرفه‌ای می‌توانیم هدایت کنیم. دوم اینکه بودجه و امکانات برای نهادهایی که به تئاتر دفاع مقدس می‌پردازند بسیار محدود و کم است، قطعا آقای رفیعی اگر مقایسه‌ای داشته باشد از بودجه و امکاناتی که 5 سال 1یش وجود داشته باشد متوجه می‌شوید که کاهش پیدا کرده است، در صورتی که هنرمندان این عرصه زیاد می‌شود. یک نکته را نباید فراموش کنیم که هنرمندی مانند نرگس آبیار فیلم ستایش‌برانگیز «شیار 143» را می‌سازد که نسل بعد از آقای حاتمی‌کیا است، اکنون در تئاتر دفاع مقدس نیز هنرمندانی را داریم که نسل بعدی ما هستند و بسیار خلاق و به این سمت گرایش پیدا کردهاند و نیاز به هدایت و سرمایه‌گذاری دارند. مخاطبان نشان داده‌اند که از هنر دفاع مقدس استقبال می‌کنند و این هنر تنها هنری ویترینی برای مسئولان نیست، بلکه هنر دفاع مقدس هم برای مردم و هم برای مسئولان ارزشمند است.
امینی: نمایش‌نامه‌نویس دفاع مقدس باید حاصل کارش را بببیند
امینی: می‌خواهم از زاویه بزرگتری به موضوع نگاه کنم و بگویم که هم اکنون تئاتر کشور در چه وضعیت قرار دارد؟ جان مایه یک اثر تئاتری اندیشه‌ای است که از متن آن شکل می‌گیرد. در واقع هیچگاه نمی‌توانیم متن را از تئاتر حذف کنیم، اندیشه‌ای وجود دارد که نامش را متن می‌گذارند. در واقع اقتضای شکل گرفتن این اندیشه چشم انداز درستی از ابراز آن داشته باشد. شهرام کرمی، علیرضا نادری، حمیدرضا نعیمی و... می‌توانند به خوبی در عرصه تئاتر تئاتر دفاع مقدس بنویسند، اما باید دید چشم‌انداز پشت سر این متن چیست؟ نمایش‌نامه‌نویس نمی‌تواند پشت سر هم متن بنیویسد و اجرای خود را نبیند، چراکه ندیدن اجرا باعث می‌شود نمایش‌نامه‌نویس حاصل کارش را نبیند که بخواهد آن را اصلاح و تقویت کند.
در کشور ما چرا تئاتر شکل نگرفت؟ من مطمئن هستم اگر فردوسی کسی را داشت که می‌توانست اثر او را در جایی مثل یونان روی صحنه ببرد، فردوسی یکی از بزرگترین درام‌نویسان برجسته ایرانی می‌شد. نمایش‌نامه‌نویس باید امکان شکل‌گیری و زنده شدن کار خودش را ببیند. الان به ویژه در چند سال اخیر و از زمانی که قراردادهای تیپ ما حذف شد و پس از مدتی چیزی به نام شورای حمایت شکل گرفت و همین شورای حمایت نیز در دوران جدید حذف شد، دیگر هنرمند برای چه کار کند. بنده با همه تجربه مدیریتی و به اصطلاح دوستانم نفوذی که در سیستم مدیریت تئاتر کشور دارم هنوز نتوانسته‌ام پول نمایش تک نفره خود را زنده کنم. از طرف دیگر تلویزیون بازیگران خوب تئاتر را در حال بلعیدن است، به هرکس زنگ می‌زنیم برای بازی می‌گوید که اگد اواسط تمرین سریال له من خورد اجازه خداحافظی با گروه را دارم. هر نمایشی که آغاز می‌شود در میانه راه دچار مشکل می‌شود.
امینی: اگر یکی از سالن‌های حوزه هنری هم برای دفاع مقدس شود، مشکل حل نمی‌شود
ما این قدر در مورد خود تئاتر موانع داریم که لاجرم متضرر می‌شویم و در این میان دیگر چه کسی به فکر تئاتر دفاع مقدس است. اصلا من پس از این جلسه به این فکر می‌افتم که یکی از سالن‌های حوزه هنری را به سالن تئاتر دفاع مقدس اختصاص دهم، فکر می‌کنید مسئله حل می‌شود، خیر، چراکه دیگر آن سالن در طول یک سال کار خوب می‌خواهد. سالنی است که خود شما خبرنگار و منتقد توقع اجرا نمایش دارید، پس از آن من باید مشکلات دیگر تئاتر را بگویم، من نمایش‌نامه، گروه و جذابیت‌های نمایشی خوب می‌خواهم، همه این‌ها نیازمند بودجه است که ما نداریم، این‌ها سلسله مراتبی است که فعلا بر تئاتر کشورمان حاکم است.
امینی: آیا ما تماشاخانه ایرانشهر را میخواهیم؟
سندی بود به نام سند توسعه اقتصادی تئاتر که عمر مطرح شدن آن به 10 سال رسیده است، در آن سند عنوان شده بود که نهادها قانوناً ملزم به حمایت از تئاتر می‌شوند، یعنی آموزش و پرورش، وزارت علوم، صدا و سیما و... باید از تئاتر حمایت کنند، در این زمان است که ما و شما باید انتظار داشته باشیم تئاتر به عنوان یک پدیده فرهنگ ساز رواج پیدا کند. من دوباره تاکید می‌کنم که تئاتر با همه هنرها متفاوت است، یعنی نمی‌شود به تئاتر یا بخشی از آن اقتصادی نگاه کنیم اتفاقی رخ می‌دهد که در تئاتر آزاد صورت گرفته و برخی از افراد تئاتر آزاد سالن‌های سینما را خریده‌اند، اما آیا ما این تئاتر را میخواهیم؟ آیا غایت تئاتر و فرهنگ جامعه ما این است؟ آیا ما تماشاخانه ایرانشهر را میخواهیم؟ ایرانشهر می‌تواند به عنوان نمونه از نمایش‌هایی باشد که از وسط خط تئاتر صد درصد آزاد و تئاتر دولتی گام بر می‌دارد. البته به اعتقاد بنده ما انواع سالن‌های تئاتری را میخواهیم، تئاتر آزاد را با نظارت درست تر میخواهیم، تئاتر ایرانشهر را میخواهیم و از همه مهم‌تر تئاتر دولتی را نیز میخواهیم. اگر سالن‌‌ها را رها کنیم تا پول در بیاورد آرام آرام هنرمند مجبور می‌شود از هنرهای خود کوتاه بیاید به نفع فروش بلیط، اگر چنین چیزی میخواهیم مرکز هنرهای نمایشی را تعطیل کنیم.
امینی: اگر کلیت تئاتر ما درست شود، بدون شک تئاتر دفاع مقدس نیز درست می‌شود
نهاد کتابخانه‌های کشور کار زیبایی را انجام می‌دهد و در فرود‌گاه‌ها و ترمینال‌ها کتاب‌هایی را برای مردم قرار داده‌اند، بدون شک چنین کاری برای دولت هزینه دارد اما نتیجه آن صد برابر آن هزینه است، چراکه با این کار فرهنگی دولت دارد بذر می‌کارد. اگر کلیت تئاتر ما درست شود، بدون شک تئاتر دفاع مقدس نیز درست می‌شود. کسی که می‌خواهد تئاتر دفاع مقدس کار کند تبلیغات پای خودت و پول هم هرچه تماشاگر آمد، معلوم است هنرمند کار نمی‌کند و به سراغ تئاتر آزاد می‌رود.
رفیعی: زمانی که کلیت تئاتر دچار مشکل و آسیب می‌شود به تئاتر دفاع مقدس نیز آسیب وارد می‌شود
رفیعی: تئاتر مقاومت یا دفاع مقدس یک حلقه از زنجیره تئاتر کشور است و زمانی که کلیت تئاتر دچار مشکل و آسیب می‌شود به تئاتر دفاع مقدس نیز آسیب وارد می‌شود. ما حرف زیاد داریم راجع به تئاتر کشور، ما در حوزه تئاتر مقاومت نسبت به تئاتر کشور سکوت کرده‌ایم، منظور بنده مدیران فعلی نیست، بلکه مد نظرم یک جریان 20 ساله است که تئاتر کشور را تحت تاثیر خود قرار داده است. ما که خودمان را از تئاتر دفاع مقدس می‌دانیم همیشه از اتفاقاتی که در تئاتر کشور رخ داده است رنج برده‌ایم، اما به دلیل اینکه به بهبود شرایط تئاتر کمک کنیم سکوت کرده‌ایم.
رفیعی: سکوت ما نشانه رضایت از اتفاقات مهیبی که در تئاتر کشور رخ داده نیست
سکوت ما به منزله رضایت از اتفاقات مهیبی که در تئاتر کشور رخ داده است نیست، نتیجه اتفاقاتی که بر جوانان این عرصه تاثیر گذاشته است، جوانانی که باید در فضای سالم و شاداب رشد کنند و از فرهنگ ناب و حقیقت مسلمی که بعد از انقلاب شکل گرفت و باعث شد فرهنگی جدید شکل بکیرید، بهره نمی‌برند. بنده از هنرمندی که دلسوزانه نمایش‌نامه‌ای را می‌نویسد و یا اجرا می‌کند ممنون هستم، اما چه کسی باید هنرمند را هدایت، نصیحت و حمایت کند. ما باید برای آنچه مدنظر است برنامه‌ریزی کلان داشته باشیم.
متاسفانه چشم‌انداز شفاف و روشنی در تئاتر کشور نمی‌بینیم، یعنی نمی‌دانیم برای 5 سال آینده و حتی سال آینده چه برنامه‌ریزی و سیاستی نداریم، اصلا مدیران ما نمی‌دانند فردا هستند یا نیستند و این بلاتکلیفی در نهایت به استرس و کم‌کاری هنرمند ختم می شود، او نمی‌داند بنویسد یا ننویسد، آیا می‌تواند اقتصاد متزلزل تئاتر تکیه کند؟ آیا می‌تواند برای خانواده و خودش برنامه‌ریزی کند؟ این تزلزل در وجود هنرمند ما رخنه کرده است و هنرمند نمی‌تواند به آثار بزرگ فکر کند.
ادامه دارد...
انتهای پیام/
