سعی می‌کنیم «سفیرفیلم»حد تعادل آرمان‌ها و شاخصه‌های هنری باشد

به گزارش خبرگزاری تسنیم، بیستمین جلسه از سلسله نشستهای نمایش فیلم «سینماروایت» با نمایش مستند «فاکتور صوری» برگزار شد. این فیلم که محصول سفیرفیلم است توسط یک جوان به نام سیدمهدی کرباسی ساخته شده است؛ جوانی بی‌ادعا که بدون درگیری در روشنفکربازیهای سینمای هنری به زعم خود سعی کرده با تمرکز بر آنچه بانکداری اسلامی نامیده می‌شود معضلات پیش روی نظام بانکداری فعلی در نیل به بانکداری اسلامی را مورد تمرکز قرار دهد.

سوژه فیلم از دل یکی از سوالات همیشگی شهروندان ایرانی بیرون آمد

در نشست گپ و گفت این فیلم علاوه بر ایزد مهرآفرین روزنامه نگار و منتقد سینما، سیدمهدی کرباسی کارگردان فیلم هم حضور داشت. مهرآفرین در ابتدای نشست با مرور برخی ویژگیهای اصلی مستند «فاکتورصوری» و بخصوص سوژه بکر کار از کارگردان خواست درباره روند تولید این مستند توضیحاتی ارائه کند. کرباسی با اشاره به اینکه سوژه فیلمش را از دل سوالات مردم گرفته است گفت: یکی از اصلی‌ترین پرسشهایی که شهروندان ایران درباره بانکداری داشته‌اند درباره کارمزدهایی است که در ازای دریافت وام و تسهیلات از آن‌ها گرفته می‌شود. مردم دوست دارند بدانند اگر ربا حرام است پس چرا باید برای دریافت وامهای جزیی سود یا کارمزد بدهند. البته که هیچ‌گاه دربرابر این پرسش مردم پاسخ مستدلی ارائه نشده و همین برحجم سوء تفاهمات افزوده است.

کرباسی ادامه داد: اغلب کار‌شناسان درباره این شبهه ربوی بودن نظام بانکی به قانون بانکداری اسلامی مصوب در سال 62 ارجاع می‌دهند و می‌گویند اگر این قانون درست اجرا شود دیگر چیزی به نام ربا معنا نخواهد داشت و همه چیز شرعی است. با این حال بسیاری از مردم حتی نمی‌دانند‌‌ همان قانون مصوب62 چیست. تلاشم این بود که در این مستند به زبان ساده برای مردم درباره نظام بانکداری اسلامی و راههای نیل به آن سخن گویم.

هتلداری که به خاطر بهره بانکی هتلش را از دست داد

 مهرآفرین در ادامه نشست با اشاره به یکی از اصلیترین ضعفهای «فاکتور صوری» از این گفت که فیلم چنان که باید وجه مستند تمرکز ندارد و سعی نکرده با نمایش اسناد و مدارک به سمت یک مستند تمام عیار برود.

کرباسی در پاسخ به این ضعف گفت: در استفاده از اسناد سعی کردم تا جایی که می‌توانم از اسناد و مدارک موجود استفاده کنم به عنوان مثال در بخشی از فیلم به صراحت به سراغ یکی از اقشاری که در اعطای وام تسهیلات از آن‌ها سوء استفاده می‌شود یعنی کشاورزان رفتم و سعی کردم درددلهای آن‌ها را به صراحت منعکس کنم. از آن طرف درباره نزول خورهایی که در محیطهایی مانند بازار جمع هستند نیز سعی کردم منطبق بر اسناد تصویری عمل کنم.

کرباسی ادامه داد: البته که اسناد دیگری هم موجود بود اما محدودیت تصویربرداری به من اجازه استفاده از اسناد را نداد. مثلا در تحقیقاتم متوجه شدم یکی از شرکتهای معتبر تولید تن ماهی به واسطه عدم پرداخت بهره بانکی توسط بانک وام دهنده مصادره شده و گردانندگان شرکت هم تقریبا از هستی ساقط شده‌اند! از آن طرف مورد دیگری هم داشتم درباره یک هتلدار که وی نیز به دلیل عدم توان بازپرداخت بهره بانکی هتل مشهورش را از دست داده بود. اما مشکل اینجا بود که چنین آدمهایی واقعا جرأت اینکه جلوی دوربین بنشینند و درباره بلایی که سرشان آمده حرف بزنند را نداشتند.

امکان وقوع اتفاقی مشابه وال استریت در ایران هم وجود دارد!

این کارگردان افزود: این یک واقعیت است که بانکهای ما این روز‌ها آن قدر‌ها موقعیتشان قدرتمند است که به این راحتی‌ها نمی‌شود به آن‌ها نزدیک شد و حتی بسیاری از کار‌شناسان از این می‌گویند این قدرت ممکن است در سالهای آینده خطرناک هم باشد.

کرباسی ادامه داد: یادم می‌آید به هنگام گفتگو با یکی از همین کار‌شناسان وی علنا به ما گفت امکان وقوع اتفاقی مشابه وال استریت در ایران هم وجود دارد چراکه متاسفانه بسیاری از بانک‌ها از سرمایه‌های خویش در کارهای تولیدی استفاده نمی‌کنند و همین امر است که ضرر زیادی را به کلیت مملکت وارد خواهد آورد.

در سالهای اخیر بیشتر از سوپرمارکت، بانک و موسسات مالی داریم

مهرآفرین در ادامه نشست اظهار داشت: در شرایطی که در سالهای اخیر بیشتر از سوپرمارکت ما در کشورمان بانک و موسسات مالی و اعتباری می‌بینیم بد نبود به دلایل این تغییر کاربری ملکهای تجاری مختلف و تبدیل به موسسات مالی و بانک‌ها هم در فیلم اشاره می‌شد. باید این پرسش‌ها هم طرح شده و به آن‌ها پاسخ داده شود.»

کرباسی با بیان اینکه بنا نبود در «فاکتور صوری» درباره تمامی معضلات نظام بانکداری یکجا حرف بزند خطاب به مهرآفرین گفت: قبول دارم که درباره نظام بانکداری ما سوالات زیادی وجود دارد و در این مستند فقط به یکی دو عنوان از آن‌ها پاسخ داده شد اما در آینده حتما موضوعاتی مانند حجم فراوان بانک‌ها و موسسات مالی در کشور هم مورد ساخت مستندهای ما خواهد بود.

شبکه مدیران بانکی حالتی مافیاگونه پیدا کرده

از اینجا به بعد مخاطبان هم وارد بحث شدند. اولین پرسش از جانب مخاطبی بود که خطاب به کرباسی گفت چطور درباره قدرت بانک‌ها سخن می‌گوید در صورتی که همه این بانک‌ها ریشه‌هایی غیراقتصادی دارند و به نهادهای دیگر وابسته‌اند.

کرباسی در پاسخ به این پرسش گفت: شاید باورتان نشود اما با تمرکز بر حلقه مدیریتی که در بانکهای کشور وجود دارد می‌توان حدسهایی را درباره شبکه مدیران بانکی بیان کرد به عنوان مثال اینکه شبکه مدیران بانکی حالتی مافیاگونه پیدا کرده است یعنی هر کسی را به خود راه نمی‌دهند و جای همدیگر را می‌گیرند اما حذف نمی‌شوند؛ فقط مدیر از جایی به جای دیگر می‌رود.

این کارگردان جوان ادامه داد: شاید همین حلقه بسته بوده که باعث شده مثلا در برخی شهرستان‌ها شهروندان از این گلایه کنند که چرا فلان بانک به واسطه تخصیص وام سیطره خود را بر یک کارخانه تولیدی چنان گسترده کرده که آن کارخانه مجبور شود مرتب درجا زند.

اجرای بد قانون است که دردسرساز شده

ایزد مهرآفرین در ادامه بحث درباره تبار‌شناسی و دیرینه‌شناسی که یکی از حلقه‌های مفقوده اغلب مستندهای ایرانی است سخن گفت و اینکه بهتر بود در «فاکتور صوری» هم کارگردان به سراغ پاسخگویی به این پرسش می‌رفت که بانکداری بدون ربای اسلامی را چگونه باید شکل داد.

کرباسی در پاسخ به این مساله گفت: البته سعی خودم را کردم که درباره موضع گیریهای ابتدای انقلاب امام خمینی که منجر به تصویب قانون بانکداری اسلامی شد به مخاطبان اطلاعاتی بدهم و البته بگویم اجرای بد قانون است که دردسرساز شده است. اگر به متن قانون مراجعه شود و روح آن مورد توجه قرار گیرد بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.

مجلس برای اجرای درست قانون بانکداری اسلامی ورود کند

ایزد مهرآفرین در ادامه گفت: مشکل اصلی درباره بانکداری ربوی این است که در این سی سال کسی یا کسانی نبوده‌اند که درباره این سوژه مستند تولید کنند و همین باعث شده انتظارات از یک فیلم بالا برود. باید درباره این موضوع یک سلسله مستند ساخت تا به تدریح به تصویری واقعی‌تر از این موضوع برسیم.

مهرآفرین ادامه داد: این را هم درنظر داشته باشید که در بسیاری از مسائل مهم کشور نهادهایی مانند مجلس شورای اسلامی به موقع ورود می‌کنند و با قوانین قاطعانه خود شرایط حل مشکل را بیان می‌کنند اما در مورد بانکداری هنوز آن قاطعیت را ندیده‌ایم. مجلس باید درباره اجرای بانکداری اسلامی هم باید محکم ورود کند.

یکی از مخاطبان از کارگردان «فاکتور صوری» درباره غلبه وجهه سیاسی بر وجهه هنری کار پرسید و اینکه به این واسطه مستند شبیه به آثار ده نمکی شده است. کرباسی با بیان اینکه نگاه ده نمکی که همه چیز را در خدمت آرمان می‌خواهد قبول ندارد گفت: نه شیوه نگاه ده نمکی درست است و نه شیوه نگاه شبه روشنفکران که همه چیز را در ژستهای هنری خود خلاصه کرده‌اند. باید حد تعادل را درنظر گرفت.

کرباسی با اشاره به موسسه سفیرفیلم که مستند «فاکتور صوری» در این موسسه تولید شده ادامه داد: ما در این موسسه سعی می‌کنیم برای آرمان‌هایمان کار کنیم اما از جنبه‌های هنری هم غافل نیستم و سعی می‌کنیم در حد تعادل آرمان و شاخصه‌های هنری را به موازات هم پیش ببریم. ضمن اینکه در این موسسه ما قبل از همه خودمان هستیم که خودمان را نقد می‌کنیم.

ایزد مهرآفرین در انتهای بحث با اشاره به کارهای مختلفی که سفیرفیلم تولید کرده از نگاه ژورنالیستی مستندهای این مرکز به عنوان نقطه قوت آن‌ها یاد کرده و گفت: «برخلاف مستندهایی که در مراکزی مانند مرکز گسترش یا انجمن سینمای جوان با تکیه بر سوژه‌های کلیشه‌ای ساخته می‌شوند مراکزی مانند سفیر اعتبار خود را از سوژه‌های ژورنالیستی روز خود می‌گیرند.

وی ادامه داد: سه دهه است که به اسم مستندسازی بر روی سوژه‌هایی مانند حیات وحش یا نمایش جلوه‌های هنری نقاط مختلف ایران زمین مانند قالی بافی یا سفالگری وقت گذاشته‌ایم و این فضا را باز گذاشته‌ایم که درباره اتفاقات روزمره مملکتمان شبکه‌هایی معاند مانند بی. بی. سی مستند بسازند.

مهرآفرین اظهار داشت: اگر واقعا خیال این را داریم که مستند را نیز وارد زندگی مخاطبان کنیم باید بر روی سوژه‌هایی کار کنیم که مخاطبان دوست دارند درباره آن‌ها بدانند. اگر امروز اتفاقی پرسروصدا در کشورمان رخ داد باید به فاصله یکی دو روز اولین مستندش را عرضه کنیم نه اینکه منتظر بمانیم تا بی. بی. سی با مستند‌هایش برای ما واقعه نگاری کند. به نظرم بهتر است مراکزی مانند مرکز گسترش و انجمن سینمای جوان بجای مستندهای حیات وحش بر تولید مستندهای ژورنالیستی تمرکز کنند.

انتهای‌پیام/