چین به فکر جایگزینی پاکستان به جای هند در افغانستان است

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، «احمدشاه کتوازی» عضو آکادمی علوم افغانستان و دیپلمات سفارت این کشور در واشنگتن در مقاله‌ای به بررسی نزدیکی روابط چین با افغانستان و تأثیر آن بر کشور پاکستان پرداخته است که متن کامل این نوشتار در زیر آمده است:

محمد اشرف‌غنی رئیس‌جمهور افغانستان هنگام سخنرانی در مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری، نقش کشورها را در روابط خارجی افغانستان به پنج حلقه تقسیم نموده که در آن کشورهای همسایه به دلیل موقعیت خاص جغرافیائی این کشور، تعاملات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و وابستگی‌های متقابل میان آن‌ها، مورد توجه خاص قرار گرفته است که بر همین اساس رئیس‌جمهور اسلامی افغانستان اولین سفرهای خارجی خود را از چین و پاکستان به عنوان  2 کشور تأثیرگذار در تحولات افغانستان آغاز نمود.

سفر رئیس‌جمهور اسلامی افغانستان به چین که مورد استقبال گرم دولت آن کشور قرار گرفت، دستاوردهای زیادی از جمله امضا 4 موافقتنامه میان 2 کشور داشت. چین در 12 سال گذشته با دولت افغانستان مساعدت‌های فراوانی داشته و یکی از شرکای مهم افغانستان در مجامع بین‌المللی محسوب گردیده و در کنفرانس‌های متعدد از مواضع جمهوری اسلامی افغانستان حمایت نموده است و اخیراً میزبان کنفرانس وزرای قلب آسیا بود.

چین در سیاست خارجی افغانستان پس از آمریکا به عنوان یکی از کشورهای مهم اقتصادی جهان و نقش که در تحولات منطقه و روند گفت‌وگوهای صلح با مخالفین مسلح با توجه به روابط استراتژیک آن کشور با پاکستان دارد، از اهمیت خاص برخوردار است. از طرفی هم افغانستان و پاکستان برای اهداف ژئوپلتیکی چین اهمیت ویژه دارد.

چین، پاکستان را متحد خویش در برابر هند دانسته و با نگاه تاریخی به روابط 2 کشور، این روابط در عرصه‌های متعدد در حال گسترش بوده است. چین در تقویت تأسیسات و بنیان‌های نظامی آن کشور همکاری داشته چنانچه کارخانه‌های نظامی از جمله تأسیسات اتمی، تانک و موشک‌سازی پاکستان با همکاری چین ساخته شده و اخیراً 50 بالگرد نظامی را در اختیار پاکستان قرار داده است.

در عرصه‌های اقتصادی نیز دو کشور پیشرفت‌هایی داشته، چین خواهان گسترش مبادلات تجاری و اقتصادی آن کشور از طریق پاکستان به خلیج فارس بوده و به همین دلیل از طرح ساختن بندر گوادر با هزینه 6 میلیارد دلار حمایت می‌کند. از سوی دیگر چین نگران نفوذ غرب بر اسلام‌گرایان مستقر در پاکستان و تحریک آن‌ها علیه این کشور می‌باشد.

در مقابل پاکستان از یک طرف با بی‌ثباتی سیاسی و مشکلات اقتصادی مواجه بوده و از سوی دیگر هم با هند کشمکش دارد که برای رفع بحران کنونی و نیازمندی‌های اقتصادی و نظامی خویش، مناسبات با چین را حیاتی می‌داند.

لازم به یادآوری است که آمریکا هند را متحد خویش در منطقه آسیای جنوبی دانسته و هند را به پاکستان ترجیح می‌دهدو برای پاکستان ضرورت دارد تا جای خالی آمریکا را از این منظر نیز به چین واگذارد.

چین نیز در حال تبدیل شدن به یکی از کشورهای اقتصادی بوده و به عنوان یکی از کشورهای تولیدکننده و صادرکننده جهان، نیاز به مواد خام دارد تا علاوه بر حفظ تعادل و توازن میان تولیدات و صادرات، آن را گسترش دهد ولی اختلافات اسلام‌آباد و کابل بر چگونگی این سرمایه‌گذاری سایه انداخته است. بنابراین چین علاقمند میانجی‌گری جهت حل اختلافات میان 2 کشور افغانستان و پاکستان می‌باشد تا زمینه خوب‌تر سرمایه‌گذاری برای پکن مساعد گردد.

از طرفی چین نگران گسترش افراط‌گرائی در منطقه پس از خروج نیروهای بین المللی به رهبری آمریکا بوده و به همین دلیل می‌خواهد تا در امر مبارزه با دهشت‌افکنی و روند گفت‌وگوهای صلح با مخالفین مسلح؛ دولت افغانستان را یاری کند. پاکستان امید دارد تا با همکاری چین از یک طرف نفوذ هند (که از اهداف عمده پاکستان می‌باشد) را کم‌تر نماید و از طرف دیگر تجارت با افغانستان را توسعه دهد تا به بازارهای آسیای مرکزی راه یابد.

دلیل تغییر در سیاست پاکستان

پاکستان قبل از انتخابات مدعی شده بود که با حکومت جدید افغانستان بیشتر در عرصه صلح همکاری خواهد کرد و در این اواخر از میانجیگری چین نیز استقبال نموده است. بدون شک بازیگران داخلی و دیدگاه صاحبان قدرت یکی از عوامل تأثیرگذار در تدوین و اجرای سیاست خارجی کشورها بوده و پاکستان از بدو تأسیس همواره احساس تهدید از جانب هند می‌نموده که امینت را در سیاست خارجی پاکستان اجتناب‌ناپذیر می‌نمود و نظامیان به عنوان تدوین‌کنندگان سیاست خارجی پاکستان نقش اساسی را عهده‌دار بوده‌اند.

در مواقع فشارهای بین‌المللی و یا مشکلات سیاسی داخلی با اجرای اقدامات فرمایشی و سیاست‌های اعلامی از جانب حکومت غیرنظامی در کوتاه مدت امتیازاتی را به دست آورده‌اند. با توجه به مشکلات بی‌ثباتی در داخل گروه‌های سیاسی پاکستان، کمبود انرژی برق و مشکلات اقتصادی ظاهراً حکومت نواز شریف را وادار به تغیر کوتاه مدت در سیاست‌های خویش در قبال افغانستان نموده است.

در عین حال چون حکومت وحدت ملی افغانستان در حال رایزنی‌ها در مورد ایجاد کابینه و مقامات ارشد حکومت می‌باشد ظاهراً می‌خواهد تا با اتخاذ نرمش در رفتار خویش، مهره‌های خویش را در نهادهای کلیدی حکومت افغانستان جای داده و از طرف افغانی در ازای همکاری در روند صلح کاهش نقش هند در افغانستان را مطالبه نماید تا فرصت بیشتر سرمایه‌گذاری‌ها در قراردادهای کلان را به دست آورد.

پاکستان از یک دهه بدین سو با مشکلات اقتصادی و کمبود انرژی مواجه می‌باشد که ایجاب سرمایه‌گذاری‌های کلان را می‌کند که چنین برنامه‌ای در توان حکومت پاکستان موجود نمی‌باشد بنابراین با یک برنامه‌ریزی زیرکانه می‌خواهد از یک طرف به چین اطمینان دهد که طالبان و گروه‌های افراط‌گرا به دلیل آنکه بر آن‌ها نفوذ دارد، به عنوان تهدید مطرح نیست و در برابر این کار می‌خواهد تا مشوق‌های اقتصادی بیشتر را از جانب چین به دست آورد.

به نظر می‌رسد چین نیز در این اواخر سیاست خود را تغیر داده است و به هیچ صورت نمی‌خواهد تا طالبان مجددا در صحنۀ سیاسی افغانستان مثل گذشته ظاهر شوند. چین علاقمند است تا ابتکار مذاکره و میانجیگری میان حکومت افغانستان، دولت پاکستان و طالبان را در دست گیرد و خواهان نشست منطقه‌ای برای مذاکره صلح در افغانستان شده است که این نشانه علاقمندی این کشور در قضایای افغانستان و توسعه روابط پکن با افغانستان است.

همکاری پاکستان در روند صلح

نقش کشورهای همسایه و منطقه در مذاکرات صلح با طالبان و تأمین صلح در افغانستان حتمی است. برای تأمین صلح باید برای دخیل ساختن همه بازیگران منطقه و مهار تحرکات افراط‌گرائی که چالشی برای همه منطقه است، کوشش شود.  در این مورد فرصت خوبی وجود دارد تا افغانستان با استفاده از چین، پاکستان را تحت فشار قرار دهد تا سیاست خود را در قبال تروریسم  را تغیر دهد و زمینه گفت‌وگوهای صلح را میان حکومت افغانستان و طالبان مساعد گرداند.

چین با توجه به روابطی که با ارتش پاکستان دارد، می‌تواند نقش مهم‌تری را در مقایسه با همکاران غربی افغانستان داشته باشد. بنابراین دولت افغانستان باید با دادن فرصت‌های خوب سرمایه‌گذاری چین در داخل افغانستان همکاری پاکستان را جلب نماید. در همین زمان باید در هماهنگی با متحدین بین‌المللی خود گفت‌وگوهای چندجانبه میان افغانستان، چین و پاکستان را فراهم سازد تا از این طریق راهی برای حل جنگ افغانستان به وجود آید. حکومت غیرنظامی پاکستان به رهبری نواز شریف با مشکلات اقتصادی فراوان مواجه است که با دخیل ساختن پاکستان در سرمایه‌گذاری‌ها در افغانستان نیز می‌تواند زمینه‌ساز گفت‌وگوهای سودمند بین 2 کشور باشد.

انتهای پیام/پ