خسروپناه: معنویت سکولار نوپدید، مصیبت‌های مدرنیته را کاهش نمی‌دهد
خبرگزاری تسنیم: برخی تلاش کردند با پیدایش معنویت‌های نوپدید مشکلات عصر حاضر را کاهش دهند، اما حقیقت این است که معنویت‌های نوظهور مصایب مدرنیته را کاهش نمی‌دهند.
به گزارش تسنیم، حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه، رییس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، در پنل تخصصی نهمین دور گفت‌وگوی دینی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با کلیسای واتیکان، با بیان اینکه یکی از پرسش‌های انسان معاصر، نسبت معنویت و مدرنیته است، گفت: اول باید معنای معنویت و مدرنیته مشخص شوند. مدرنیته، پدیده‌ای است که پس از رنسانس برای بشر محقق شد و دستاوردهایی را برای انسان به‌همراه آورد. علوم پایه، علوم انسانی، علوم مهندسی، اقتصاد، پزشکی، رسانه و معنویت از دستاوردهای مدرنیته است.
وی ادامه داد: دکارت با طرح این گفته «من می‌اندیشم؛ پس هستم» به‌عنوان پدر مدرنیته شناخته می‌شود. سپس کانت و هگل، راه او را تکمیل کردند. قرون وسطی و مدرنیته در اینکه می‌خواستند از شک عبور کنند و به یقین برسند، مشترک‌اند آگوستین و دمارت، سیر از شک به یقین داشتند؛ اما یقین قرون وسطی، ایمانی و اشراقی و حاصل آموزه‌های مسیحیت بود و یقین مدرنیته، ریاضی و حاصل عقلانیت خودبنیاد بود.
این استاد حوزه علمیه قم، ادامه داد: این یقین ریاضی و خودبنیاد، برخی فلاسفه مانند دکارت و کانت را به اثبات عقلانی خدا کشاند و دسته دیگری مانند شلایرماخر، با عقلانیت مدرن به تجربه دینی و احساس معنوی کشیده شدند و گروهی مانند بولتمان، به تأویل‌گرایی متن مقدس رو آوردند. مرگ خدای نیچه، به‌عنوان پدر پست‌مدرن نیز زاییده عقلانیت مدرنیته است.
وی همچنین در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به چیستی معنویت، گفت: معنویت به‌معنای منسوب به عالم معنا و عالم باطن و در برابر مادیت و امر ظاهری است. امور معنوی عبارت از حقایق روحانی و اخلاقی و اخروی است. شخص معنوی، کسی است که به ساحت‌های عالم باطن راه می‌یابد و مراحل آرامش و اطمینان و امید و تعالی را طی می‌کند.
خسروپناه در ادامه با اظهار این موضوع که معنویت را می‌توان به سکولار و دینی تقسیم کرد، گفت: معنویت سکولار بدون بهره‌گیری از متون دینی و با استفاده از عقلانیت مدرن می‌خواهد انسان را به آرامش و امید برساند. معنویت دینی با بهره‌گیری از عقلانیت و متون دینی درصدد است تا انسان را علاوه بر آرامش و امید، به اطمینان و ایمان و تعالی و تقرب به خدای متعالی هدایت کند.
دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، همچنین درباره کاربست معنویت دینی در دنیای مدرن، اظهار داشت: دنیای مدرن برای انسان، آسایش فراهم کرده، سرعت و دقت در محاسبه را به ارمغان آورده، ثروت و قدرت انسان در تسخیر طبیعت را بالا برده و انسان را به فضای مجازی راه داده است؛ اما همین دنیای مدرن، آرامش را از انسان گرفته، فضای حقیقی را به حاشیه رانده و فضای مجازی برای برخی انسان‌ها، زندگی اصلی شده است. خودکشی و بحران هویت و بحران خانواده و ده‌ها بحران دیگر، از دستاوردهای دنیای مدرن است.
وی ادامه داد: بشر معاصر در این دوران، به ضرورت گرایش به معنویت پی برد. برخی از انسان‌ها پی بردند که به‌سوی معنویت بروند و دنیای مدرن را به‌کلی کنار بگذارند و خود را از نعمت‌های دنیوی محروم کنند. برخی تلاش کردند با پیدایش معنویت‌های نوپدیدی، مصایب مدرنیته را کاهش دهند و گروه دیگر هم به مسأله بازگشت به دین الهی رو آوردند.
خسروپناه با بیان اینکه معنویت‌های مدرن تنها دغدغه آرامش کنار آسایش مدرن را دارند، گفت: معنویت دینی، دغدغه آرامش و اطمینان و تقرب الهی و آخرت‌گرایی دارد و بر این نکته تأکید می‌کند که آرامش منهای خدا و آخرت، توان تأمین آرامش مستقر را ندارد؛ زیرا جامعه‌ای که خدا و آخرت نداشته باشد؛ همه‌چیز در آن مجاز است و چنین جامعه‌ای نمی‌تواند به آرامش مستقر دست یابد.
رئیس مؤسسه حکمت و فلسفه ادامه داد: تفاوت اولیای الهی، همچون عیسی مسیح (ع) و پیامبر اسلام (ص) با دنیاگران در این است که آنها خود را فدای هدایت جامعه می‌کردند و دنیاگران، جامعه را فدای ثروت خودشان می‌کنند.
نهمین دور گفت‌وگوی دینی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با شورای پاپی گفت‌وگوی ادیان واتیکان با عنوان «گفت‌وگوی سازنده مسلمانان و مسیحیان برای مصلحت جامعه» به‌ریاست ابوذر ابراهیمی ترکمان، رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و کاردینال ژان لویی توران، مشاور عالی و مسئول گفت‌وگوی دینی پاپ فرانسیس رهبر کلیسای جهانی کاتولیک، عصر روز سه‌شنبه در حسینیه الزهرای(س) این سازمان افتتاح شد. این دور از گفت‌وگوها با ارایه مقالات تخصصی اندیشمندان و متفکران مسلمان و مسیحی، امروز چهارشنبه 5 آذر پایان می‌یابد.
انتهای پیام/*
