مرگ تدریجی «پل کَشکان»؛ میراث قرن چهارم هجری لرستان + تصاویر

به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم‌آباد، پُل کَشکان (به زبان لری کَشکُو) پلی است باستانی در شهرستان دوره چگنی که بر روی رودخانه‌ای به همین نام احداث شده و در متون تاریخی از آن به عنوان کژکی یادشده است.

کاربرد این پل اتصال راه باستانی شهر شاپورخواست به مناطق غرب استان لرستان و سپس کرمانشاه بوده است. طول پل حدود 320 متر و عرض هر یک از دو چشمه شرقی پل 23.20 متر است.

پل ساسانی "کشکان" با قدمتی بیش از هزار سال دارای 12 طاق پل بوده که متأسفانه سه دهنه از این طاق پل‌ها تخریب شده و مابقی طاق پل‌ها همچنان پابرجا هستند. ارتفاع پل در بالاترین نقطه به 26 متر و در کوتاه‌ترین قسمت آن 10 متر است

‌در خصوص پایه‌های این پل باید به این نکته اشاره کرد که پایه‌های پل با سنگ‌های بزرگ و تراش‌خورده ساخته شده است. مواد و مصالح بنای پل از سنگ، گچ و آجر تشکیل شده است

بنای کنونی پل کشکان متعلق به قرن چهارم هجری است

در کنار این پل بقایای سه پل دیگر از دوره‌های گذشته به‌جای مانده است که مشخصات پل‌های ساسانی را دارند و احتمالاً متعلق به همان دوره هستند و بنای کنونی آن مربوط به دوره حکومت آل حسنویه و قرن چهارم هجری قمری است.

پل کشکان به شماره 355 در فهرست آثار ملی ایران ثبت‌شده است و هم‌اکنون نیز در ثبت موقت آثار جهانی یونسکو قرار گرفته است.

پل کشکان به دلیل کارهای کارشناسی نشده در حال ریزش و مرگ نابودی است و یکی از طاق‌های پل که به طاق قاجاری معروف است، بیشتر از سایر قسمت‌های پل دچار آسیب شده و ریزش کرده است و هرلحظه احتمال فروریختن بر سر بازدیدکنندگان آن نیز وجود دارد.

ترک‌های بزرگ و کوچک بر روی گوشه و کنار پل از انگشتان دست‌وپاهای یک نفر نیز می‌گذرد که البته بیشتر شیار‌ها در قسمت‌هایی وجود درد که پل مورد مرمت قرارگرفته است.

مرمت‌های غیراصولی سبب تَرَک برداشتن پل‌ کشکان شده است

یکی دیگر از مشکلاتی که مورد تائید کارشناسان است، ایجاد مرمت‌های ناصحیح و غیراصولی بود که در چند سال گذشته روی پل انجام‌شده است.

شاید جنس سنگ‌هایی که در تعمیرات اخیر با جنس خود سنگ‌های اصلی بنا مطابقت دارد، اما نوع تراشکاری ظاهری سنگ‌های مرمت‌شده جدید، هویت تاریخی پل را برای بازدیدکنندگان نامشخص کرده است و قسمت‌های مرمت‌شده، با نمای امروزی ساختمان‌ها تفاوت دارند.

علی مصطفی نژاد کارشناس و مدیر سابق پل‌های تاریخی لرستان درباره مشکلات به وجود آمده در پل کشکان در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم گفت: افرادی که در حوزه انجام کارهای مرمتی فعالیت می‌کنند باید الفبای میراث فرهنگی را بدانند، حوزه مرمت را آموخته باشند و به حفظ بناهای تاریخی اعتقاد داشته باشند.

وی افزود: در هر کار مرمتی باید به اساس آن‌که شامل دستورالعمل‌ها، منشورها و قواعدی از سوی سازمان‌های بین‌المللی نظیر «یونسکو» و منشور «ونیز» است توجه کنیم؛ زیرا همه صاحب‌نظران و معماران حوزه مرمت در کل دنیا بر روی قوانین یادشده اتفاق‌نظر دارند.

طاق آجری پل کشکان‌ در خطر تخریب قرارگ رفته است

مدیر سابق پل‌های تاریخی لرستان در خصوص بحث طاق آجری پل کشکان‌که درخطر تخریب قرارگرفته است، بیان کرد: بر اساس قوانین قسمت‌هایی که در هر دوره زمانی، به یک اثر تاریخی الحاق می‌شوند باید به‌گونه‌ای شایسته حفظ شوند.

وی تصریح کرد: بر اساس دستورالعمل‌های یادشده حفاظت این‌گونه طاق‌های الحاقی حفظ آثار تاریخی، به معنی مرمت حفاظتی است و در واقع نوعی تعمیر به‌حساب می‌آید که در آن توقع کاری فوق‌العاده، حساس و پیچیده مدنظر نیست، بلکه باید تا رسیدن به یک کار مرمتی و منطقی بنا را به شکل اولیه حفظ و از تخریب بیشتر آن جلوگیری کنیم.

مصطفی نژاد افزود: حدود شش سال پیش به‌وسیله حجم فشرده داربست، به روش بسیار ساده و منطقی و با یک طراحی مناسب و استاندارد طاق قاجاری که در حال ریزش بود را حفظ و از تخریب بیشتر آن جلوگیری شد که در اصطلاح میراث فرهنگی به آن حفاظت اضطراری می‌گویند.

مدیر سابق پل‌های تاریخی در پاسخ به این سؤال که چرا باید طاق الحاقی پل کشکان را حفاظت نمود، گفت: طاق قاجاری جزئی از یک اثر شاخص تاریخی در پهنای بین‌المللی است و یکی از یادگارهای یک دوره زمانی خاص است. هم‌چنین در راستای هیبت، صلابت و عظمت دیگر طاق‌های پل کشکان و برای مقایسه معماری در زمان‌های متخلف از اهمیت بسزایی برخوردار است.

مصطفی نژاد اظهار داشت: باید دستگاه‌های مربوطه به‌صورت دوره‌ای از بنا و وضعیت حفاظتی آن بازدید کنند تا اگر مشکلی برای حفاظت پل به وجود آمده است، آن را اصلاح کنند.

تَرَک‌های پل کشکان مربوط به سال‌های گذشته است

عبدالرضا مهاجری نژاد مدیرکل میراث فرهنگی لرستان درگفت وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: در لرستان پل‌های بسیار بزرگی در سطح ملی و بین المللی وجود دارد که همه این پل‌های تاریخی از جمله کشکان، شکسته، صفوی، کلهر، گاومیشان و پل دختر باید مرمت شوند.

‌وی در رابطه با ترک برداشتن پل کشکان افزود: این ترک ها یکد فعه به وجود نیامدند وهمین جای سوال دارد که مسئولان مربوطه 30 سال است چه اقدامی برای مرمت این پل‌های تاریخی انجام داده اند که این وضعیت را دارند

مدیرکل میراث فرهنگی لرستان با اشاره به مرمت غلط وسوءمدیریت پل‌های تاریخی بیان کرد: هرساله حدود پنج یا ده میلیون تومان برای نصب داربست پل‌ها هزینه شده است اما تا کارگاه آن تجهیز شده اعتبار از دست رفته است و این روند در این 30 سال ادامه داشته است.

مهاجری نژاد عنوان کرد: برای مرمت پل‌های لرستان با استاندار و معاونت میراث فرهنگی صحبت شد و پیشنهاد دادیم تا اعتبارات پل‌های تاریخی را تجمیع کنند و در یک قالب هرسال یک پل تعمیر شود.

وی گفت: تعمیر پل‌های تاریخی نیاز به پیمانکاری دارد که میراث و مرمت را بشناسد و صحیح نیست این میراث های دو هزار ساله را به دست هرکسی سپرده شود تا آن‌ها را مرمت کند.

پل‌های تاریخی لرستان باید مدیریت شوند

مدیرکل میراث فرهنگی لرستان اظهار داشت: داربست‌هایی که پیمانکاران قبلی برای پل شکسته نصب‌کرده بودند به پل وصل نشده بود و مقاومتی ایجاد نمی‌کرد بنابراین داربست‌ها جمع داده شد تا بر اساس طرح سازمان و تجمیع اعتبارات ملی و استانی مرمت شود و بعد از درست شدن پل شکسته سال بعد پل کشکان مرمت می‌شود و به‌این‌ترتیب هرسال یک پل مرمت می‌شود.

مهاجری نژاد بیان کرد: البته اگر پلی مرمت اضطراری نیاز داشته باشد مثلاً با مبلغی حدود 10 میلیون تومان می‌شود آن را نگه داشت تا اینکه 100 یا  200 میلیون تومان به آن هزینه کرد، از طرفی کل اعتبار پل‌های تاریخی استان 100 میلیون تومان است و این مبلغ به تعمیر همه پل‌ها نمی‌رسد.

وی افزود: پل‌های تاریخی باید مدیریت شوند پس باید منابع را بشناسیم و آن‌ها را اولویت‌بندی کنیم بنابراین امسال مرمت را از "پل شکسته" شروع می‌کنیم.

مدیرکل میراث فرهنگی لرستان عنوان کرد: درزمینهٔ مرمت "پل شکسته" مقدمات کار فراهم‌شده است و به دنبال طرح مرمتی هستیم که به سازمان ابلاغ شود و بر اساس آن طرحی که سازمان می‌دهد با استاندار صحبت می‌شود بعد کار به دست پیمانکار داده می‌شود تا مرمت پل را یک‌ساله تحویل دهد و بعدازآن پل کشکان مرمت می‌شود.

مهاجری نژاد گفت: اگر این اتفاق مدیریتی تفکر بیفتد هرساله می‌توانیم یک پل را مرمت کنیم نه اینکه به شخصی که اصول اولیه مرمت را نمی‌داند پنج میلیون تومان داده شود که این‌گونه اتفاقات بیفتد بنابراین سیاست ما این است که هرسال با اعتبارات ملی و استانی یک پل تاریخی مرمت شود.

انتهای پیام/ ب