جنگ نیابتی دهلی‌نو - اسلام‌آباد در افغانستان از منظر پاکستان
خبرگزاری تسنیم: کارشناس مسائل سیاسی پاکستان با اشاره به ادامه جنگ نیابتی میان دهلی‌نو - اسلام‌آباد در خاک افغانستان این جنگ و منافع دو کشور را از دیدگاه طرف پاکستانی به تحلیل نشسته است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، حامد کرزی در واکنش به اظهارات رئیس‌جمهور سابق پاکستان مبنی بر وقوع جنگ نیابتی میان هند و پاکستان در افغانستان پس از خروج نیروهای ائتلاف، روز چهارشنبه هفته گذشته در گفت‌وگو با «اتاق فکر» هند با ابراز خشم خود گفت: افغانستان پس از خروج نیروهای نظامی بین‌المللی به میدان جنگ نیابتی میان اسلام‌آباد و دهلی نو تبدیل نخواهد شد.
اگرچه کرزی رئیس‌جمهور سابق افغانستان اعلام کرد که کابل اجازه نمی‌دهد این کشور به میدان رقابتی میان دو کشور همسایه (هند و پاکستان) تبدیل شود و ادامه داد: دهلی نو نیز با گسترش چنین وضعیتی مخالف است و اجازه وقوع چنین اوضاعی در افغانستان را نخواهد داد اما به خوبی می‌داند که جنگ نیابتی اسلام‌آباد و دهلی نو در افغانستان پس از استقلال پاکستان از هند در سال 1947 میلادی آغاز شده است زمانی که هند ادعاهای کابل در مورد خاک پاکستان را فرصتی برای مشغول نگه داشتن اسلام‌آباد با جبهه غرب قلمداد می‌کرد.
از آن زمان تاکنون جنگ نیابتی در افغانستان به صورت پیوسته ادامه داشته است. البته پاکستان به دنبال گسترش نفوذ خود در مسائل داخلی افغانستان نبوده در حالی که هند با استفاده از این کشور در صدد انتقام گرفتن از پاکستان بوده است. پاکستان همیشه سیاست‌های واکنشی و دفاعی را دنبال کرده است.
برکسی پوشیده نیست که دولت‌های سابق افغانستان نه تنها به هند اجازه استفاده از خاکشان در انتقال تروریزم به پاکستان را داده بودند، بلکه با این کشور همکاری و نقش فعال در این زمینه را داشتند.
حامد کرزی رئیس‌جمهور سابق افغانستان نیز سیاست گسترش نفوذ هند در ساختارهای نظامی و اطلاعاتی را دنبال می‌کرد و وی یکی از مهم‌ترین عوامل ضربه زدن به منافع ملی افغانستان بود.
حال سؤال مهم این است که انتخاب رئیس‌جمهور جدید و خروج احتمالی ناتو از افغانستان چگونه بر توانایی هند برای ادامه جنگ نیابتی و استفاده از خاک افغانستان علیه پاکستان تأثیر می‌گذارد؛ اگرچه که افغانستان هنوز به عنوان مهم‌ترین مکان در برنامه هند مبنی بر محاصره پاکستان به حساب می‌آید.
در حال حاضر نیز دولت مودی سیاست‌های جسورانه‌تر و بی‌پرواتری را نسبت به دولت سابق این کشور در استفاده از افغانستان علیه پاکستان دنبال می‌کند.
واشنگتن در گزارش «پیشرفت به سوی ثبات و امنیت در افغانستان» که توسط وزارت دفاع این کشور منتشر و به کنگره ارائه شده بود از حمایت دهلی نو خبر داده بود.
در گزارش آمده که پاکستان در «فتا» و «بلوچستان» به شبه‌نظامیان دشمن افغانستان و هند پناه داده و از آن‌ها به عنوان نیروهای نیابتی برای مقابله با ارتش هند و افزایش مجدد نفوذ در افغانستان استفاده می‌کرد.
در حالی گزارش آمریکا به جانب‌داری از هند پرداخته زیرا واشنگتن چشمان خود را بر حقایق دخالت هند در حملات تروریستی در پاکستان بسته است به این دلیل که این موضوع برخلاف سیاست‌های خارجی آمریکاست.
این نکته تعجب برانگیز نیست که هند از این گزارش آمریکا استقبال کند که پاکستان را متهم به دست داشتن در حملات علیه مأموریت و پرسنل هند در افغانستان و جنگ علیه نیروهای نظامی هند در کشمیر کند.
مقامات و مفسرین هندی از انتشار چنین گزارشی توسط آمریکا ابراز رضایت می‌کنند؛ به عنوان مثال، مودی در آگوست سال جاری میلادی، با لحنی عجیب در یک سخنرانی خود گفت که «پاکستان قدرت خود برای انجام یک جنگ متعارف را از دست داده است اما به جنگ نیابتی خود هنوز ادامه می‌دهد».
اگرچه ممکن است اظهارات دهلی نو و واشنگتن با هم هماهنگ و همسو باشد اما این اظهارات بیشتر به منظور ترغیب دولت مودی به انجام ماجراجویی نظامی علیه پاکستان صورت گرفته است.
اما همه چیز بر طبق برنامه‌های هند در افغانستان پیش نمی‌رود؛ به عنوان مثال، یکی از نگرانی‌های دیرینه دهلی نو، پیامدهای منفی خروج نظامیان آمریکایی و ناتو از افغانستان بر امنیت هند است.
اکنون زمان آن فرارسیده است. تعداد کمی از نیروهای نظامی بین‌المللی که در سرکوب طالبان شکست خوردند، در افغانستان پس از سال 2014 میلادی به منظور آموزش، مشاوره و همکاری با نیروهای امنیتی این کشور باقی خواهند ماند.
نگرانی هند از خروج نیروهای ناتو از افغانستان به دلیل ترس از «هجوم سیل تروریست» به کشمیر و خلأ امنیتی در افغانستان است.
می‌توان گفت، نگرانی واقعی هند براندازی حکومت افغانستان و روی کار آمدن طالبان نیست بلکه سهم دادن از حکومت افغانستان به این گروه پس انجام موفقیت‌آمیز گفت‌وگوهای صلح دولت و طالبان است که با فشار واشنگتن و حمایت دولت جدید افغانستان در حال شکل گیری است.
اشرف غنی در سخنرانی خود در کنفرانس وزرا تحت نام «قلب آسیا» در پکن ماه گذشته تمایل خود را برای انجام مذاکره با طالبان اعلام و با نام بردن افراد این گروه بجای نامیدن «اپوزیسیون سیاسی» از آن‌ها دعوت به مذاکره کرد.
اگر این مذاکرات بین دولت وطالبان با موفقیت صورت گیرد، آزادی عمل هند برای استفاده از افغانستان برای مقابله با پاکستان در زمان حکومت کرزی از بین خواهد رفت. اگر طالبان در دولت افغانستان شریک شود به احتمال زیاد، طالبان پاکستان را متقاعد به پایان دادن به مخالفت با دولت اسلام‌آباد می‌کند.
نگرانی دیگر هند این است که دولت جدید افغانستان فضای بازی که کرزی به دهلی نو و دستگاه‌های اطلاعاتی این کشور برای هدف قرار دادن پاکستان داده بود را برای هند ایجاد نکند و این نگرانی با اولین گام اشرف غنی مبنی بر کاهش تنش‌های قدیمی با اسلام‌آباد تشدید شد.
سفر رسمی اشرف غنی به پاکستان قبل از بازدید از هند، رؤیای دهلی نو مبنی بر تحت حاکمیت قرار دادن افغانستان را از بین برد. اگرچه که برخی از مشکلات هنوز بر روابط اسلام‌آباد-کابل سایه افکنده اما مسئله قابل لمس خواسته‌های مشترک 2 کشور است که فصل جدیدی در روابط 2 جانبه پاکستان و افغانستان گشوده است. اشرف غنی نیز در جملات تاریخی خود در اسلام‌آباد گفت: 2 طرف (پاکستان و افغانستان) بن‌بست‌های 13 ساله در 3 روز گفت‌وگو حل کردند و وی اجازه نمی‌دهد که گذشته (تنش‌های میان اسلام‌آباد و کابل) آینده را تباه کند.
آنچه که مسلم است، دیدار رئیس‌جمهور افغانستان از پاکستان روابط 2 کشور را بهبود بخشیده است تا جایی که دولت کابل در برابر اظهارات سرتاج عزیز که گفته بود، «پاکستان شبه‌نظامیانی که برای امنیت پاکستان هیچ تهدیدی بشمار نمی‌رود را مورد هدف قرار نمی‌دهد» هیچ واکنشی نشان نداد در حالی که اظهارات وی در پاکستان مورد انتقاد بسیار قرار گرفت و وزارت امور خارجه پاکستان با صدور بیانیه‌ای مواضع مشاور امنیت ملی این کشور را رد کرد.
اکنون زمان آن فرارسیده است که اسلام‌آباد و کابل از فضای بوجود آمده برای حل مسئله تروریسم و مسائل امنیتی مرزهای 2 کشور بهره کافی را ببرند در غیر اینصورت حسن‌نیتی که در دیدار رئیس‌جمهور افغانستان با مقامات پاکستانی شکل گرفته به راحتی از بین می‌رود.
پاکستان نباید مشکلات در افغانستان را دست‌کم بگیرد؛ به عنوان مثال، یکی از مهم‌ترین مشکلات این کشور دوستان زیاد هند در افغانستان است که موقعیت این کشور را در کشور همسایه خود تثبیت کرده و دهلی نو در تلاش برای حفظ آن است.
نگرانی مهم دیگری که هند از خروج نیروهای ناتو از افغانستان دارد گسترش فعالیت چین در برقراری صلح و ثبات در این کشور است.
«لی که چیانگ» نخست‌وزیر چین، در کنفرانس ماه گذشته قلب آسیا از پررنگ‌تر شدن نقش این کشور در افغانستان خبرداد و با توجه به روابط نزدیک پکن - اسلام‌آباد، این کشور (چین) می‌تواند راه حل تنش‌های پاکستان و افغانستان را هموار کند، بنابراین در این صورت فضای فعالیت هند در کشور همسایه خود محدود می‌شود.
هند در ادامه جنگ نیابتی خود علیه پاکستان با چالش‌های جدید روبرو خواهد شد اما دهلی نو دست از این رقابت نخواهید کشید.
نویسنده: آصف ایزدی
انتهای پیام/پ
