رسالت عکاس مستند اجتماعی «کمک به مردم» است
خبرگزاری تسنیم: عکاس موفق جوان مستند اجتماعی در گفت‌وگو با تسنیم، رسالت عکاس مستند اجتماعی را کمک به مردم می‌داند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شاهرود، عکاسی مستند، شاخه‌ای از عکاسی است که عکاس می‌کوشد "واقعیت‌ها" را ثبت کرده و به تصویر بکشد. عکس مستند، یک سند تاریخی محسوب می‌شود و نیز مخاطب، از فرهنگ، سیاست و موقعیت‌های اجتماعی سایر جوامع و مردم دنیا، مطلع می‌شود؛ بنابراین، امروزه تأثیرات عکس مستند اجتماعی، امری غیرقابل‌انکار است.
برای آشنایی بیشتر با این مقوله، با یک عکاس جوان که عناوین بین‌المللی و مقام‌های ملی را در کارنامه خود دارد، گفتگو می‌کنیم.
احسان کمالی، فوق‌لیسانس کامپیوتر، متولد 66 از بجنورد، دارای عناوین بین‌المللی مختلفی ازجمله تقدیر هیئت‌داوران در مسابقه عکس بنیاد لوسی آمریکا، از منتخبین پایانی جشنواره بشریت سازمان ملل در چین، مدال برنز فتوژورنالیسم 2014 آمریکا، پذیرش بیش از 30 اثر مختلف در جشنواره‌های بین‌المللی رشته عکاسی است.
وی بیش از 15 مقام ملی ازجمله مقام نخست ششمین جشنواره ملی افطاری، مقام نخست هشتمین دوره جشنواره ملی اردیبهشت هرمزگان، مقام سوم جشنواره ملی سفرنامه نویسی ناصرخسرو، مقام نخست پنجمین دوره جشنواره ملی سفره‌های حسینی و بیش از 70 اثر برگزیده در جشنواره‌های مختلف ملی این رشته را به خود اختصاص داده است.
عکاس سرویس عکس خبرگزاری بین‌المللی تسنیم، عکاس مجله سراسری همشهری سرزمین من، عکاس سرویس عکس خبرگزاری فارس، مهر و روزنامه بین‌المللی تهران تایمز ازجمله سوابق و فعالیت‌های حرفه‌ای وی محسوب می‌شود.
این عکاس جوان، برگزاری چند «ورک شاپ» مستند اجتماعی، تدریس عکاسی در حوزه هنری خراسان شمالی، اداره کل ارشاد و سازمان بسیج هنرمندان را در کارنامه خود دارد.
گفت‌وگوی خبرنگار تسنیم را با این عکاس را باهم می‌خوانیم:
تسنیم: عکاسی را از چه زمانی آغاز کردید؟
پدرم درگذشته درزمینه عکاسی آنالوگ مشغول بوده و در خانه چاپخانه درست کرده بود. من نیز کارم را با عکاسی آنالوگ شروع کردم و در دوران تحصیلم در مقطع راهنمایی، به‌عنوان عکاس مدرسه بودم.
تسنیم: چطور شد که به عکاسی علاقه‌مند شدید؟
پدر، دایی‌ها و اقواممان عکاسی می‌کردند، من نیز به این حرفه مشغول شدم. درواقع می‌توان گفت که عکاسی به‌صورت موروثی و خانوادگی به من به ارث رسید و ژنتیک خانواده ما با عکاسی همراه بوده است.
تسنیم: چند سال است که عکاسی می‌کنید؟
مهم نیست چند سال عکاس هستم، مهم عکس‌هایی است که دارم؛ یعنی به نظر من یک عکاس می‌تواند در مدت‌زمانی کم، تجربه زیادی کسب کند.
عکاس حرفه‌ای، کسی است که از طریق عکاسی درآمد داشته باشد.
البته من حدود 7 تا 8 سال است که به‌صورت حرفه‌ای با مطبوعات کارمی کنم.
تسنیم: تعریف شما از عکاسی چیست؟ دوربین برای شما چه مفهومی دارد؟
به نظر من عکاسی یعنی کمک به مردم! و این تعریف شامل هر نوع عکاسی می‌شود.
مثلاً اگر عکس از طبیعت باشد، با دیدن آن حس خوبی در آدم ایجاد می‌شود یا مواردی که منجر به ایجاد یک حس خوب در مخاطبان شود.
تسنیم: یعنی کمک عکاسی فقط کمک عاطفی و روحی به مردم و ایجاد یک حس خوب در آنها است؟
خیر، این‌طور نیست. گفتم که بخشی از این کمک این‌گونه است که به آن اشاره شد. رسالت عکس مستند هم کمک به انسان‌ها است؛ اما باید دید که این کمک در این بخش چگونه است؟
یک‌زمان مشکلات مردم ثبت می‌شود و گاهی یک فرهنگ به ثبت می‌رسد که این‌ها نیز کمک به مردم است. گاهی تأثیر یک عکس از بسیاری خبر و گزارش نیز بیشتر است و به قول آقای حسین فاطمی، «عکاسی از مردم، عکاسی برای مردم است».
تسنیم: برای پیشرفت درزمینه عکاسی، تحصیلات دانشگاهی ضروری است یا فقط کار کردن به‌صورت عملی کافی است؟ توصیه شما به علاقه‌مندان عکاسی مستند چیست؟
امروزه با فراوانی دوربین دیجیتال و داشتن گوشی همراه، هرکسی یک عکاس است؛ اما عکاسی باید با مطالعات علمی و آکادمیک همراه باشد و بدون تحصیلات، نمی‌توان در جامعه عکاسی حرفی برای گفتن داشت.
عکاس مستند، اگر حداقل‌های اولیه را نداشته باشد، نمی‌تواند بر مردم تأثیر بگذارد.
من مدرک عکاسی نداشتم اما بامطالعه زیاد و نیز با اساتید زیادی که از ایشان کمک می‌گرفتم، توانستم اثری تولید کنم که بتوان آن را اثر عکاسی نامید.
تسنیم: یک عکاس مستند اجتماعی خوب و موفق باید دارای چه ویژگی‌هایی باشد؟
مهم‌ترین ویژگی عکاس مستند، دوستی و ارتباط با مردم است.
تسنیم: یک عکاس مستند اجتماعی چه تأثیری می‌تواند بر مردم بگذارد؟
هزاران تأثیر؛ هرچند نشان دادن معضلات و کمک به رفع آنها از وظایف مهم عکاسان مستند اجتماعی است اما همیشه این‌گونه نیست که بخواهیم مشکلات را ثبت کنیم، می‌توان با ثبت لبخند دو کودک، یک مخاطب ناراحت را شاد کنیم و یا با نشان دادن فردی که باوجود معلولیت، یک زندگی زیبا دارد، به معلولان دیگر امید دهیم؛ و تأثیرهای این‌چنینی.
تسنیم: در مورد آخرین پروژه عکاسی خودتان توضیح دهید؟
من یک سری پروژه‌های اصلی دارم.
پروژه‌ای که راجع به پسربچه ترکمن است. اسب بخش مهمی از زندگی ترکمن‌ها است و چند سال است که راجع به این‌ها عکاسی می‌کنم و تازه مجموعه‌ام روند رو به رشدی دارد، چون پسری که از کودکی‌اش عکاسی کردم، حالا قهرمان سوارکاری منطقه شده است و این آخرین پروژه من است که در حال تکمیل آن هستم.
تسنیم: رضایتی که از پروژه‌هایتان حاصل می‌کنید، ازنظر مادی است یا معنوی؟
اگرچه جایزه ملی و بین‌المللی زیادی در عکاسی گرفته‌ام و واقعاً شیرین است؛ اما این لذت‌ها، مختص به همان لحظه دریافت جایزه است و لذتی آنی و تمام‌شدنی است.
برای من لذت ماندگار، در عکس‌هایی بود که توانستم با آنها به مردم کمک کنم.
مانند روستایی که توانستم به‌واسطه عکس‌هایم موافقت استاندار را برای برق‌رسانی بگیرم و هرگاه از آن روستا رد می‌شوم، با دیدن روشنایی آن لذت می‌برم و هیچ جایزه‌ای نمی‌تواند آن را برای من برگرداند.
اما بالاترین لذتی که تاکنون در عکاسی برده‌ام و بعید می‌دانم که مانند این نصیبم شود، عکاسی از دختربچه‌ای با صورت سوخته بود که برای عمل جراحی، نیازمند 30 میلیون تومان پول بود.
خانواده‌اش کاملاً ناامید بودند و زمانی که من عکاسی کردم و مجموعه‌اش روی خبرگزاری کار شد، این مبلغ به‌سرعت جمع‌آوری‌شده و مقدمات عملش فراهم شد.
در حال حاضر، این بالاترین لذت من در عکاسی است.
تسنیم: بهترین عکستان را کجا و چه زمانی گرفتید؟
هنوز بهترین عکسم را نگرفته‌ام!
تسنیم: کار کدام‌یک از عکاسان کشوری را بیشتر می‌پسندید؟ چرا؟
آقای مجید سعیدی که در دنیا روی ایشان حساب می‌کنند و ایشان خیلی بزرگ و در حال حاضر بسیار مطرح و جزو بهترین‌ها و 5 عکاس اول دنیا هستند. خطی که آقای سعیدی برای کمک به انسان‌ها به دور خود کشیده‌اند، خیلی خط بزرگی است. ایشان به خاطر پدیده جنگ، سال‌ها در افغانستان عکاسی کردند و نسبت به بدی‌های جنگ حال عادی ایجاد کردند و نیز مجموعه‌ای راجع به مین کار کردن که تأثیر بسیار خوبی گذاشت و تأثیرات بد و نابودکننده مین را نمایان کرد.
تسنیم: سوژه‌هایتان را از کجا پیدا می‌کنید؟
من در مناطق مختلف ایران عکاسی کرده‌ام اما همیشه بهترین چیزها اطراف خود آدم است و خیلی مهم است که بتوانی بهترین‌ها را ببینی.
من نیز سوژه‌هایم را از اطراف و شهر خودم پیدا می‌کنم.
سوژه‌هایم را بر اساس همان رسالتم انتخاب می‌کنم؛ در بحث محرم، برای ماندگاری یک فرهنگ که در حال از بین رفتن است.
تسنیم: برای تهیه یک عکس خوب، چه عواملی باید مدنظر باشد؟
عواملی مثل بحث‌های بصری که به هنرهای تجسمی مربوط است باید رعایت شود و نیز آشنایی با این عوامل و کارکرده بر اساس ساختار یا ساختارشکنی.
عوامل دیگری مثل انتخاب بهتر، انتخاب لحظه قطعی یعنی بهترین لحظه در یک اتفاق، ترکیب عناصر مختلف در یک عکس و خیلی موارد دیگر؛ چراکه تولید یک عکس خوب واقعاً سخت است.
تسنیم: برای موفقیت در حیطه عکاسی مستند چه توصیه‌ای به علاقه‌مندان دارید؟
برای عکاسی، ابتدا ارتباط خود را با مردم قوی کرده و عکاسی را از افرادی که بیشتر همکاری می‌کنند آغاز کنند و به تدریج، به همراه ارتباط قوی با مردم، به سراغ عکاسی مستند بروند؛ چون اگر خیلی زود به سراغ مستند اجتماعی بروند، شکست می‌خورند و انگیزه‌شان را برای عکاسی از دست می‌دهند.
تسنیم: مهم‌ترین ویژگی یک عکاس مستند چیست؟
دوستی و ارتباط با مردم. به نظرم این مهم‌ترین ویژگی برای موفقیت یک عکاس است که می‌خواهد در اجتماع کار کند.
تسنیم: الگوی شما در زمینه عکاسی چه کسانی بودند و چه افرادی شما را در این امر یاری می‌کردند؟
آقای مجید سعیدی خیلی کمکم کردند، آقای محسن راستانی که زمانی کارهایم را به تهران می‌بردم و به ایشان نشان می‌دادم، آقای ناصر محمدی و دیگرانی که الآن حضور ذهن ندارم.
تسنیم: جالب‌ترین و اثرگذارترین عکستان کدام است؟
همه عکس‌هایم را دوست دارم.
اما تک عکسی که چند سال پیش در هند، درحالی‌که در ایستگاه قطار راه می‌رفتم از پسربچه که شیشه‌ای را به‌اندازه صورتش شکسته بود و از آن مرا نگاه می‌کرد، گرفتم؛ حس خوبی به آن عکس‌دارم و این عکس جایزه بین‌المللی هم دارد.
تسنیم: خاطره‌ای از عکاسی‌های خود بگویید؟
عکاسی تماماً خاطره است.
تسنیم: آرزویتان در حوزه عکاسی چیست؟
امیدوارم که فرصتی فراهم شود که بتوانم با آن به مردم کمک کنم.
به علاقه‌مندان هم پیشنهاد می‌کنم هرچند جایزه و موفقیت در این عرصه و هر عرصه دیگری شیرین است، اما اگر هدفشان کمک به مردم باشد؛ خیلی خوب و ارزشمند است.
گفت‌وگو از فاطمه حکم‌آبادی
انتهای پیام/ ب
