انیمیشن هایی که به تن کودکانمان زار می زند

پویانمایی در ایران از اواخر دهه پنجاه میلادی وارد عرصه شد. نخستین تلاش‌ها برای ساخت پویانمایی در ایران توسط اشخاصی مانند اسفندیار احمدیه که از وی به عنوان پدر انیمیشن ایران یاد می شود، جعفر تجارتچی، پرویز اصانلو، نصرت‌الله کریمی، پترس پالیان و اسدالله کفافی در بین سال‌های 1335 تا 1340 خورشیدی و در اداره کل فرهنگ و هنرهای زیبای تهران صورت گرفت. نخستین فیلم کوتاه پویانمایی نیز توسط اسفندیار احمدیه باعنوان ملانصرالدین در سال 1336 خورشیدی، با امکانات بسیار محدودی ساخته شد.

احمدیه بعدها چندین انیمیشن دیگر را از جمله "تولد زال"، "رستم و سهراب"، "خوشه گندم"، "اردک جسور" را به کارنامه هنری خود افزود.

پس از ورود انیمیشن به ایران برخی از هنرمندان تلاش کردند شیوه های پرداخت به انیمیشن را بیاموزند و موجب ارتقا کمی و کیفی این هنر شوند.تا جایی که آنچه امروز ما به عنوان انیمیشن داخلی می بینیم نسبت به قبل پیشرفت بالا و قابل توجهی داشته است.

قدرت بالای انیمیشن درایجاد ارتباط و جذب مخاطب در هر سن و سالی موضوعی انکار ناپذیر است اما نمی توان این مساله را از نظر دور داشت که ارتباط اصلی انیمیشن ها با گستره مخاطبانی است که در سنین کودکی تا نوجوانی به سر می برند.

این ویژگی اصلی در انیمیشن می تواند ظرفیت انتقال پیام های محتوایی و حتی آموزشی را در کودکان بالا ببرد و به صورت مستقیم و غیر مستقیم در تعلیم و تربیت نسل جدید هر جامعه موثر باشد.

در بسیاری موارد انیمیشن ها در رویکردی مثبت تمام آنچه را که پدران و مادران و حتی اولیا مدارس نمی توانند به کودکان تحمیل کنند به گونه ای غیر مستقیم در آنها نهادینه می کنند و البته گاهی هم این ظرفیت بالای انیمیشن در انتقال مفاهیم، در خدمت سیاست های استعمارگرانی قرار می گیرد که با سوء استفاده از این هنر آن را وسیله ای برای به انحراف بردن مفاهیم اخلاقی و حتی ایدئولوژیک و مذهبی در اذهان کودکان می کنند.

بدیهی است در کشور ما با توجه به تعیین خط مشی های رسانه ای و مدیریتی در حوزه فرهنگ ، تولید آثار انیمیشنی باید در یک سیر مشخص و در چارچوب های معینی باشد.اگرچه با وجود تمام نرم افزارهای روز دنیا پیشرفت های تکنیکی در حوزه انیمیشن داخلی روندی رو به رشد داشته تا جایی که ما از این منظر شاهد تولید انیمیشن های موفقی چون تهران 1500 و سرزمین گوهران و .. هستیم اما برخلاف آن از منظر محتوایی گاهی این روند رو به نزول بوده است.

علیرغم تلاش هایی که در این سال ها در حوزه تولید انیمیشن با محتوای ملی و مذهبی صورت گرفته اما ضعف ها و آسیب های جدی نیز در این عرصه وجود داشته است.در این بین انیمیشن شکرستان مصداق بارزی از آثارموفقی است که سعی شد با اتکا به داشته های ملی مانند ضرب المثل های ایرانی وبهره گیری از داستان ها ،عناصر و فضاهای ایرانی تولید گردد و  مخاطبان زیادی را در سنین مختلف جذب کند.و حتی توانست در مرحله ای بالاتر شخصیت های محبوب این اثر پویا نمایی را به حوزه نوشت افزارها و محصولات فرهنگی و حتی اتاق بازی کودکان بیاورد.

اما جدا از موفقیت هایی که برخی از همین دست انیمیشن ها در جذب مخاطب کسب کردند ما با تعدادی از آثار مواجهیم که برایند اصلی آنها در تاثیر گذاری بر کودکان و حتی بزرگسالان منفی بوده است.

موضوع مهمی که در تولید این مدل آثار انیمیشن مورد غفلت واقع می شود تناسب موضوع و داستان های انیمیشن با نوع مخاطب است.در نظر نگرفتن سن و جنس مخاطب و همچنین عدم نیاز سنجی در این حوزه یکی از آسیب های جدی این هنر جذاب است.

این که ما صرف انتخاب یک موضوع قرآنی و فارغ از نوع مخاطبان اثر به تولید انیمیشن بپردازیم آسیب مهمی است که باید خیلی جدی به آن پرداخته شود.

در مثالی ملموس برای تبیین وضعیتی که ذکر آن رفت می توان به تولید انیمیشن موسی و خضر اشاره کرد.انیمیشنی که به زعم خود با اتکا به یک داستان قرآنی در پی روایتی جذاب برای کودکان است. و البته سازندگان اثر هیچ گاه به این موضوع نیندیشدند که مخاطبان این انیمیشن کودکان و نوجوانانی هستند که قطعا ظرفیت درک و پذیرش برخی داستان ها و موضوعات معرفتی از جمله قربانی شدن یک کودک توسط پیامبر الهی را ندارند.یا در مثالی دیگر انیمیشن ابراهیم در آتش علیرغم پرداختن به زندگی یک پیامبر به نوعی به وجوهی از زندگی این پیامبر الهی می پردازد که کمتر از سمت کودکان قابل درک است.مساله قربانی کردن حضرت اسماعیل توسط پدرش و یا رهانمودن هاجر و اسماعیل در بیابان با وجود داشتن مفاهیم عمیق معرفتی بدون داشتن مقدمه برای کودکان پذیرفته شده نیست و به نوعی باعث ایجاد برداشت های نادرست از این موقعیت ها می شود.

داستانی که در این اثر به آن پرداخته شده در سطحی است که حتی در مخاطبان بزرگسال هم ایجاد نوعی شوک و ایجاد حس منفی نسبت به پیامبر الهی را موجب می شود چه رسد به کودکانی که از مفاهیم عمیقی مانند حکمت الهی و نوع آزمایشات پیامبران و نتایج معرفتی آنها اصلا سر در نمیاورند.

باید دید کسانی که دغدغه ساخت آثار مذهبی و حتی ملی را در قالب پویانمایی دارند تا چه حد به این موضوع واقفند که هر موضوع و داستانی را صرفا با این دید نمی توان به صورت انیمیشن درآورد و به خورد مخاطبان داد. گاهی لازم است حتی در انتخاب موضوع این حساسیت ها لحاظ شود که بر اساس سن مخاطبین موضوعاتی که درک سهل تری دارند برای ساخت و تولید در نظر گرفته شود.

قطعا داستان های قرآنی و همچنین داستان های شاهنامه یا عطار قابلیت های بالایی جهت ساخت آثار در قالب پویانمایی را دارند اما باید توجه کرد که اصل رعایت تناسب داستان با مخاطب جزء ارکان اصلی است که باید لحاظ گردد.

به طور مثال پرداختن به داستان سوگ سیاوش یا داستان غم انگیز رستم وسهراب در بین تمام داستان های شاهنامه برای گروه کودک و پخش در شبکه پویا به نوعی کج سلیقگی و عدم تسلط سازندگان در شناخت باید ها و نباید های رسانه ای و فرهنگی را می رساند.

و این در حالی است که ما با وجود ادبیات غنی و همچنین متون دینی با ارزشی که در اختیار داریم می توانیم به سراغ داستان هایی برویم که ضمن داشتن جذابیت و ظرفیت جذب مخاطب بالا بتواند تمام مفاهیم و آموزه های تربیتی و اخلاقی را به کودکان منتقل کند و در رقابت با انیمیشن های جهانی که رقیبان جدی این عرصه محسوب می شوند نتیجه را به سمت تولیدات داخلی برگردانند.

غیر از انتخاب مناسب موضوعات برای ساخت انیمیشن ها که در بالا به آن اشاره شد باید دقت شود که در حوزه طراحی و پرداختن به شخصیت ها به ویژه شخصیت های دینی مانند پیامبران تصویر درست و البته مقدس آنها مخدوش نشود و با استفاده از تکنیک های روز دنیا با رعایت اصول زیبایی شناسی در طراحی انیمیت ها شخصیت های ماندگار و مورد علاقه برای مخاطبان ایجاد گردد.

در حال حاضر با توجه به ظرفیت های موجود در کشور جهت تولید آثار فاخر در حوزه انیمیشن امید آن می رود که با دقت و حساسیت های بیشتر در موضوعاتی که ذکر شد شاهد ساخت انیمیشن های بهتر و خلق شخصیت های انیمیشنی داخلی برای نسل جدید باشیم.

منبع:سایت رویکرد

انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.

بازگشت به صفحه سایر رسانه ها