لیبی ۲۰۱۴؛ موج خشونت و تشدید شکاف سیاسی؛دورنمایی مبهم برای سرزمین عمر مختار

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، لیبی سال 2014 را در حالی پشت سر گذاشت که برای سومین سال پیاپی از لحظه سقوط معمر قذافی و فروپاشی رژیم وی در سال 2011، در حالتی از هرج و مرج امنیتی و سیاسی، از هم گسستگی دولت و پیچیدگی بحران و تشدید درگیری‌های مسلحانه میان گروه‌های مختلف که هر کدام از سوی طرف های خارجی مختلف حمایت می شوند، قرار داشت.

لیبی سال 2014 شاهد شعله ور شدن کانون‌های درگیری متعدد بود که برخی از آنها همچنان ملتهب و فعال است، علاوه بر آن باید به بحران های اقتصادی و معیشتی ساکنان مناطقی که شاهد درگیری بوده اند و دولتی که به طور کامل بر اثر کاهش میانگین صادرات نفت در نتیجه درگیری ها و اعتصابات در تاسیسات نفتی از هم گسیخته بود، اعتصاباتی که با هدف دستیابی به امتیازهای شغلی و مالی رخ داد، کاهش شدید بهای نفت در اواخر سال گذشته میلادی هم بر مشکلات و معضلات گسترده لیبی افزود.

بنغازی دومین شهر بزرگ لیبی پس از طرابلس پایتخت بیشترین سهم را از درگیریها و ویرانی ها و آوارگی و سریالی طولانی از ترورها به خود اختصاص داد که به کشته شدن بیش از 600 نفر از نیروهای ارتش، نیروهای امنیتی، کارکنان و مسئولان قضایی و فعالان سیاسی منجر شد.

کودتاهای نظامی زودگذر

سرلشگر خلیفه حفتر فرمانده سابق نیروی زمینی لیبی روز چهاردهم فوریه سال گذشته میلادی، سیطره نیروهای وابسته به خود را بر بیشتر نهادهای دولتی اعلام کرد. وی به شبکه العربیه از مهمترین حامیان رسانه ای و مهمترین تریبون تبیلغاتی اش گفته بود گروه تحت امرش تصمیم به تعلیق فعالیت کنگره ملی و دولت و بیانیه قانون اساسی گرفته است. البته وی مدعی شد که آنچه انجام می دهد، کودتا نیست.

علی زیدان نخست وزیر سابق لیبی هم اخباری را که از وقوع کودتا حکایت می کرد، تکذیب کرد و گفت اوضاع تحت کنترل است.برخی مقامات لیبی هم از صدور حکم بازداشت ژنرال حفتر سخن گفته بودند.

حفتر از حمایت های گسترده و آشکار کشورهای مرتجع عربی حاشیه خلیج فارس به ویژه امارات و عربستان و البته کشورهای غربی برخوردار بوده و همچنان این حمایت ها ادامه دارد.

کودتای دوم در هجدهم می 2014 اعلام شد، جایی که "مختار فرنانه" فرمانده پلیس نظامی لیبی، بیانیه ای  تعلیق فعالیت کنگره ملی و مامور شدن کمیته منتخب شصت نفره مخصوص تهیه پیش نویس قانون اساسی برای برعهده گرفتن ماموریت قوه قانونگذاری به صورت محدود و جنگ علیه تروریسم را اعلام و تاکید کرد آنچه رخ داده، کودتا و چنگ انداختن بر قدرت نیست.

نیروهایی به اجرای این کودتا کمک کردند که بیشتر آنها از شهر الزنتان بودند که مهمترین آنها، تشکیلات لشگر "القعقاع الصواعق المدنی" بود که در پی درگیری های مسلحانه شدیدی در مناطق مختلف طرابلس پایتخت لیبی رخ داد که چندین کشته و زخمی به جا گذاشت.

پس از آنکه اوضاع در طرابلس به حال عادی بازگشت، کودتاچیان متواری شدند و اوضاع آنجا تغییر نکرد، اما این گروه که عمر طولانی نداشت، سبب شعله ور شدن آتش جنگ شدید بعدی در اطراف فرودگاه بین المللی طرابلس بود.

نیروهایی از مصراته و گردان های همپیمان آن از طرابلس و شهرهای دیگر و نیروهایی از شهر الزنتان در پی دومین تلاش برای کودتا در لیبی قرار داشتند.

دوره های جنگ داخلی در سرزمین عمر مختار

1-نبرد بنغازی

سرلشگر خلیفه حفتر با اعلام عملیات الکرامه برای پاکسازی شهر بنغازی از تشکیلات مسلحانه افراطی این بار قوی تر از قبل ظاهر شد و نامش بر سر زبان ها افتاد.

این بار، حفتر توانست بخش های نظامی مهمی را از شهرهای البیضاء و طبرق به همراه یگان های نظامی از بنغازی به خود جذب کند، همچنین پایگاه های نیروی هوایی در شهرهای شرقی لیبی که جنگنده ها و تاسیسات آنها هدف حملات هوایی ناتو در جریان جنگ با قذافی قرار نگرفت، به حفتر پیوستند. این مناطق خیلی زود در سال 2011 از سیطره قذافی خارج شدند.

عملیات ترور تعداد زیادی از افسران و سربازان، نیروهای ارتش را وادار کرد به نیروهای حفتر پیوسته و در جنگ وی علیه گروه های افراطی متهم به انجام این ترورها مشارکت کنند، ترورهایی که تقریبا هر روز در بنغازی و درنه صورت می گرفت.

اولین حمله نیروهای وابسته به حفتر به مواضع گروه های افراطی در بنغازی با شکست بزرگی روبرو شد که آنها را وادار کرد به پایگاه هایشان در خارج از شهر عقب نشینی کرده و در پایگاه هوایی بنینه در اطراف فرودگاه شهر مستقر شوند.

اواخر جولای سال گذشته میلادی، نیروهای ویژه همپیمان حفتر متحمل شکست سختی شدند و افراد مسلح گروه موسوم به "انصارالشریعه" و جنگجویان مجلس مشورتی بنغازی بر تمام پایگاه های آن سیطره پیدا کنند که سبب خروج این یگان ها از شهر بنغازی و پیوستن آنها به پایگاه هوایی بنینه شد.

گروه های مسلح پس از سیطره بر پایگاه های نیروهای ویژه، پایگاه بنینه را هدف حملات شدید خود قرار دادند تا بر آن مسلط شوند و جنگنده های آن را که هر روز به مواضع آنها حمله می کنند، از بین ببرند.

نیروهای حفتر توانستند گروه های اسلامی را دچار فرسایش کنند و در پانزدهم اکتبر حملات گسترده ای را برای سیطره بر بنغازی آغاز کردند که این بار توانستند بر مناطق وسیعی از این شهر بزرگ مسلط شوند، نیروهای حفتر همچنان در شهر بنغازی برای نابودی گروه های باقی مانده رقیب در برخی مناطق به ویژه اللیثی والصابری و منطقه اطراف بندرگاه تلاش می کنند.

2- نبرد فرودگاه طرابلس

نیروهای گروه موسوم به "فجر لیبی" روز سیزدهم جولای 2014، حملات خود را با هدف سیطره بر فرودگاه بین المللی و دیگر مواضعی که نیروهای رقیبشان از شهر الزنتان در اختیار داشتند، آغاز کردند، گروه فجر لیبی شامل ائتلافی بود که تشکیلات مسلحانه وابسته به شهر مصراته و شهرهای دیگر دور هم جمع شده بودند.

درگیری ها در اطراف فرودگاه طرابلس و مراکز نظامی دیگر به مدت بیش از چهل روز ادامه یافت و باعث ویرانی 90 درصد از هواپیماهای مسافربری و وارد آمدن زیان های سنگین به تاسیسات گذرگاه هوایی اصلی شهر شد و در این ادامه این گذرگاه هوایی پس از سیطره نیروهای فجر لیبی در بیست و چهارم آگوست سال گذشته در آتش سوخت.

دخالت نظامی آشکار امارات در لیبی با چراغ سبز آمریکا

درگیری ها در اطراف فرودگاه طرابلس در آخرین روزهای خود شاهد پرواز جنگنده های ناشناس و بمباران مواضع نیروهای فجر لیبی بود. اظهارات مقامات آمریکایی نشان می داد که این حملات را جنگنده های امارات با هماهنگی مصر انجام دادند.فراموش نکنیم که امارات از کشورهای کاملا مطیع عربستان است و بیشتر طرح ها و پروژه های سعودی را اماراتی ها به نیابت از اربابان سعودی خود اجرا می کنند.

پس از آنکه نیروهای فجر لیبی توانستند بر فرودگاه پایتخت و تمام مراکز نظامی آن که تشکیلات نظامی شهر الزنتان مستقر بودند، مسلط شوند، به سمت منطقه ورشفانه پیشروی کردند و پس از درگیری های شدید با گروه های رقیب بر آن مسلط شدند که این حملات باعث فرار شمار زیادی از مردم شد.

پیشروی نیروهای گروه فجر لیبی تنها به ورشفانه محدود نشد و تلاش های آنها برای حمله به رقبایشان در کوه نفوسه در جنوب طرابلس برای دور کردن خطراتشان همچنان  ادامه دارد.

نیروهای گروه فجر لیبی هنوز هدف خود را محقق نکرده اند، به  ویژه اینکه گروه های رقیب آنها توانستند حمایت دولت عبدالله الثنی را به دست آورند و از حمایت جنگنده هایی که در پایگاه الوطیه در جنوب غربی پایتخت مستقر بودند، برخوردار شوند که این هواپیماها، حملاتی را به مواضع فجر لیبی در زواره، العجیلات، ابوکماش،راس جدیر،بئر الغنم وغریان انجام دادند که این درگیری ها همچنان ادامه دارد.

3-نبرد هلال نفتی

روز سیزدهم دسامبر سال گذشته میلادی بود که نیروهای موسوم به "درع الوسطی"(سپر میانی) وابسته به شهر مصراته و تشکیلات فجر لیبی حملات خود را برای سیطره بر بندر نفتی السدره در شرق شهر بن جواد آغاز کردند. فرمانده این نیروها اعلام کرد که از سوی "نوری بوسهین" رئیس کنگره ملی که دوره ریاستش به پایان رسیده بود،ماموریت یافته اند بر هلال نفتی که نیروهای گارد تاسیسات نفتی تحت فرمان "ابراهیم الجضران" در آن متمرکز هستند، سیطره یابند.

الجضران که پیشتر بنادر صادراتی را در منطقه به مدت بیش از شش ماه بسته بود، دولت لیبی را از میلیاردها دلار درآمد محروم کرده بود.
حمله گروه درع الوسطی به هلال نفتی که به "عملیات الشروق" موسوم شد، رویکرد و اندیشه های جدایی "برقه" را از کشور لیبی تشدید کرد، با وجودی که تاسیسات نفتی از حمایت ارتش ملی برخوردار بود و جنگنده های سرلشگر حفتر هم برای حمایت از آنها وارد عمل شده بودند.

شکاف سیاسی و ظهور دو پارلمان و دو دولت

در پی انتخاب پارلمان در اواسط سال 2014 میلادی و شکست جریان موسوم به اسلام گرا در کسب بیشتر کرسی ها، شکاف میان مراکز مختلف قدرت آغاز شد.

شکاف سیاسی با برگزاری اولین جلسه پارلمان جدید در چهارم آگوست در شهر طبرق که یکی از جولانگاه های سرلشگر خلیفه حفتر بود، افزایش یافت.

گروه های موسوم به فجر لیبی با این اقدام مخالفت کرده و کنگره ملی را احیا کردند که نتیجه آن تشکیل دولتی به ریاست "عمر الحاسی" بود و به موازات این اقدام، دولتی به ریاست عبدالله الثنی از سوی پارلمانی که در شهر طبرق تشکیل شده بود، شکل گرفت.

سازمان ملل متحد، کشورهای بزرگ غربی و بیشتر کشورهای عربی از جمله عربستان و امارات مشروعیت پارلمان و دولت عبدالله الثنی را مورد تاکید قرار دادند، اما دفتر قانون اساسی دادگاه عالی لیبی حکم بسیار جنجال برانگیزی در ششم نوامبر صادر کرد که بر نامشروع بودن پارلمان تصریح می کرد.

پارلمان و دولت شکل گرفته از آن، حکم و تصمیم دادگاه قانون اساسی را نپذیرفتند و تاکید کردند قضات دادگاه در معرض فشارها و تهدیدهای شدید قرار داشتند و این دادگاه از اختیارات خود و پرداختن به مساله تشکیل پارلمان در شهر طبرق به جای بنغازی که بیانیه موقت قانون اساسی بر آن تصریح می کرد،عدول کرده است.

حکم دادگاه قانون اساسی، به اختلاف میان طرابلس و طبرق نه تنها پایان نداد، بلکه سبب تشدید شکاف میان دو طرف شد به ویژه پارلمان که در بیست و چهارم آگوست، گروه انصارالشریعه و گروه های فجر لیبی را گروه های تروریستی خارج از قانون و مخالف مشروعیت توصیف کرد و در اقدامی متقابل، کنگره ملی هم، پارلمان شکل گرفته در طبرق را نامشروع خواند تا مقابله به مثل کرده باشد.

خودنمایی داعش در لیبی

یکی از رخدادهای مهمی که سال 2014 در لیبی رخ داد، بیعت گروه های به اصطلاح جهادی شهر درنه با سرکرده گروه تروریستی موسوم به داعش در سی و یکم اکتبر بود، گروه های افراطی از سال 2011 که قذافی سرنگون شد، بر این شهر مسلط بودند.

بیستم نوامبر همان سال، شورای امنیت سازمان ملل متحد، گروه موسوم به انصارالشریعه بنغازی و درنه را در فهرست گروه های تروریستی قرار داد.

عبدالله الثنی نخست وزیر لیبی که از حمایت گسترده عربستان، امارات و کشورهای غربی برخوردار است، به تازگی در سخنانی گفته است ائتلاف تروریسم برای نابودی و فروپاشی کشور لیبی و دولتی که در سطح بین المللی به رسمیت شناخته شده است،تلاش می کنند.

وی خواستار حمایت بین المللی شده و برخی طرف های داخلی و بین المللی را به مانع تراشی در برابر تشکیل ارتش ملی لیبی متهم کرده است.

صحنه و اوضاع لیبی روز به روز پیچیده تر می شود  با وجود تلاش هایی که "برناندینو لیون" فرستاده سازمان ملل متحد انجام داده است، اما دامنه شکاف روز به روز میان طرفین درگیری ها تشدید می شود به طوری که لیون که اول آگوست جانشین "طارق متری" لبنانی شده بود،تنها توانست نشست گفت‌وگویی را در غدامس میان اعضای غیر موثر منتخب پارلمان میان دو رقیب برگزار کند، در حالی که میادین نبرد در شرق و غربی لیبی و حتی در جنوب، تا کنون مکان برتر برای گروه های مختلف است تا درگیری های خود را در یک فضای خونین به نفع خود یکسره کنند تا نتوان دورنمای روشنی حداقل در آینده نزدیک برای سرزمین عمر مختار متصور شد.
انتهای پیام/