اعتبار پژوهشی بلاعوض به طرح‌های تائید شده مخترعان لرستانی پرداخت می‌شود
خبرگزاری تسنیم: رئیس بنیاد نخبگان لرستان گفت: ۳۰ تا ۵۰ میلیون ریال اعتبار پژوهشی بلاعوض به مخترعانی که طرحشان تائید شود، پرداخت می‌شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم‌آباد، بنیاد نخبگان استان لرستان بیش از دو سال است که فعالیت خود را آغاز کرده است اما ظرفیت‌ها و تسهیلات آن برای بسیاری ناشناخته است و ضروری است در راستای تبیین برنامه‌های این بنیاد تلاش شود.
کیانا شاه زمانی رئیس بنیاد نخبگان لرستان است که با حضور در دفتر خبرگزاری تسنیم لرستان به سؤالات خبرنگاران پاسخ داد.
تسنیم: باگذشت دو سال و نیم از تأسیس و فعالیت بنیاد نخبگان لرستان چه اقداماتی انجام‌شده است؟
شاه زمانی: در ابتدای تأسیس 34 نفر به‌عنوان مشمولان حمایت بنیاد به ما معرفی شد که حدود چهار مخترع بودند و بقیه دانش‌آموختگان یا برترین‌های کنکور بودند.
بنیاد نخبگان لرستان در چند جشنواره نوآوری و شکوفایی مانند فجر انقلاب و زاگرس حضور یافت، مخترعان ما ثبت اختراع خود را در داوری جشنواره‌ها شرکت می‌دهند و اگر تأییدیه داوری بنیاد را بگیرند، مخترع سطح سه می‌شوند که می‌توانند یک سری تسهیلات بگیرند.
یکی از برنامه‌های دیگر تبیین آیین‌نامه‌ها و شناساندن وظایف بنیاد نخبگان است که در راستای شناساندن ظرفیت‌های بنیاد، در برخی از شهرستان‌ها، دانشگاه‌ها و مدارس استان حضور داشتیم.
تا قبل از سال 91 پرونده‌های مخترعان دستی بود اما بعدازآن سامانه «ثریا» راه‌اندازی شد و پرونده‌ها در این سامانه قرار گرفت، حمایت از نخبگان کمیته امداد نیز در برنامه‌های ما قرار دارد.
اجرای جشنواره علم و عمل، برگزاری همایش ریز گردها، مدیریت و فرهنگ جهادی و حضور در همایش احساس امنیت ناجا از دیگر اقدامات بنیاد است که در این زمینه بنیاد نخبگان در بسیاری از همایش‌ها حضورداشته و حمایت‌های مادی و معنوی خود را در حد توان انجام می‌دهد.
تسنیم: از شروع فعالیت بنیاد نخبگان تاکنون در سطح استان چند اختراع ثبت‌شده است؟
شاه زمانی: در بنیاد نخبگان 40 اختراع ثبت‌شده است و مخترعین تأییدیه دریافت کرده‌اند و مخترع سطح سه هستند، اما این به آن معنا نیست که 40 نفر مخترع داریم چراکه برخی طرح‌ها گروهی هستند.
مخترعان در پارک علم و فناوری صاحب شرکت‌های دانش‌بنیان هستند که در حوزه تجاری‌سازی فعالیت می‌کنند و برخی به خارج از کشور صادرات دارند.
مخترعان بعد از نمونه‌سازی طرح و درصورتی‌که بتوانند سرمایه‌گذار پیدا کنند، از اعتبارات بالاتری برخوردار می‌شوند و به مخترع سطح دو و یک ارتقاء پیدا می‌کنند.
تسنیم: چه تعریفی از واژه «نخبه» دارید؟
شاه زمانی: کلمه نخبه در جوامع علمی بین‌المللی تعاریف زیادی دارد که به فرد باهوش گفته می‌شود، برخی هم فقط به توانمندی و استعداد ذهنی تکیه‌دارند اما در بنیاد نخبگان به فرد کارآمدی گفته می‌شود که اثر‌گذاری او در تولید علم، هنر و فناوری کشور محسوس بوده و در حقیقت علم و دانش او بتواند در تولید علم، ثروت و رسیدن به قله‌های پیشرفت کمک‌کننده باشد.
تسنیم: چه کسانی می‌توانند عنوان «نخبه» را به دست آورند؟
شاه زمانی: به دست آوردن عنوان نخبگی، شرایط خاص خود را دارد، در بنیاد ملی نخبگان کلیه آیین‌نامه‌ها تائید شده و به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده است، ازاین‌رو بنیاد نخبگان، افراد را در حوزههای مختلف حمایت می‌کند.
در طبقه‌بندی حوزههای تحت حمایت بنیاد نخبگان، نخست حوزه دانش‌آموزی است که برگزیدگان جشنواره جوان خوارزمی، المپیادهای علمی، برترین‌های کنکور یا نخبگان قرآنی مورد تائید سازمان حج و اوقاف هستند.
مورد دوم حوزه دانش‌آموختگی است که افرادی که معدل کارشناسی آن‌ها بالای 17 با ارائه یک مقاله، معدل کارشناسی ارشد بالای 17 با ارائه دو مقاله و همراه با توصیه‌نامه از استاد راهنما، در دوره دکتری هم باید نمره رساله عالی باشد و حداقل سه مقاله داشته باشند.
گروه سوم مخترعان، گروه چهارم اساتید علمی برجسته و در آخر شرکت‌های دانش‌بنیانی که مخترعان آن‌ها را تأسیس کرده‌اند، در این طبقه‌بندی قرار می‌گیرند، ازاین‌رو شرایط و آیین‌نامه‌ها متفاوت است و البته نخبگان ورزشی هم زیر نظر وزارت ورزش و جوانان فعالیت دارند.
تسنیم: افراد از ابتدا نخبه هستند یا شرایط و امکانات سبب کشف استعدادهای آن‌ها می‌شود؟
شاه زمانی: هیچ فردی از ابتدا نخبه و نخبگی نیز تنها مربوط به یک مقطع نیست و فرد مخترع همواره باید پویا باشد، در بنیاد نخبگان بر اساس یک طبقه‌بندی، افرادی را که شناسایی می‌کنند، در ابتدا با عنوان آغازگران نام می‌برند یعنی فردی که بالقوه آن شرایط را دارد اما هنوز فرصت ابراز وجود پیدا نکرده است.
البته کلمه نخبه می‌تواند جایگزین‌های بهتری نظیر سرآمدان و آغازگران داشته باشد، آغازگران دانش‌آموزانی هستند که در دوره ابتدایی در قالب طرح شهاب که همان شناسایی و هدایت استعدادهای برتر است، توسط آموزگاران شناسایی می‌شوند.
تسنیم: خانواده‌ها چه نقشی در پرورش استعدادهای فرزندان خوددارند؟
شاه زمانی: خانواده‌ها اساس و بنیان شکل‌گیری یک نخبه هستند ازاین‌رو شرایط اخلاقی و علمی یک خانواده می‌تواند تأثیرگذار باشد.
به‌عنوان‌مثال، در طرح شهاب که در منطقه یک آموزش‌وپرورش لرستان در پایه چهارم در حال برگزاری است، علاوه بر استعدادیابی توسط آموزگاران جلسات مشاوره نیز برای خانواده‌ها برگزار می‌شود.
در طرح شهاب به خانواده‌ها گفته می‌شود که چطور با فرزند خود برخورد کنند چون برخوردها متفاوت است، برخی اعتمادبه‌نفس کاذب می‌دهند و سبب می‌شوند فرزندان در برخورد با کوچک‌ترین شکستی دچار استرس شوند، برخی نیز بچه‌ها را دست‌کم می‌گیرند و باوجود اینکه آن‌ها بااستعداد هستند، هنگام حضور در جامعه، در ابراز و تقویت آن دچار مشکل است.
تسنیم: یک مخترع از ثبت اختراع تا تجاری‌سازی چه مراحلی را طی می‌کند؟
شاه زمانی: مخترعانی که صاحب اختراع ثبت‌شده هستند، یک شماره ثبت اختراع دریافت می‌کنند، سالانه پنج جشنواره نوآوری و شکوفایی منطقه‌ای مانند زاگرس، کوهرنگ، کویر، فارس و یک جشنواره ملی هم در بهمن‌ماه هرسال برگزار می‌شود.
بعد از طی مراحل و داوری اولیه، در تهران به‌صورت حضوری از طرح خود دفاع می‌کنند و مخترعانی که تأییدیه دریافت می‌کنند مشمول حمایت بنیاد قرار می‌گیرند و سه تا پنج میلیون اعتبار پژوهشی بلاعوض در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد.
مخترعان در مرحله بعدی، طرح را نمونه‌سازی و از طریق پارک علم و فناوری شرکت‌های زایشی درست می‌کنند، با جذب سرمایه‌گذار و بازاریابی و صادرات، این افراد می‌توانند در صندوق نوآوری و شکوفایی ثبت‌نام کنند و در صورت دریافت تأییدیه، بر اساس نوع حمایت 300 میلیون تومان با سود چهار درصد تسهیلات بگیرند.
تسنیم: دلیل ارتباط ضعیف بین صنعتگران و نخبگان چیست؟
شاه زمانی: وظیفه بنیاد نخبگان بسترسازی است و مانند کاتالیزور‌هایی برای آغاز کار‌آفرینی و فن آفرینی عمل می‌کند، در استان لرستان مراکز رشد مانند پارک علم و فناوری و صنعت، معدن و تجارت وجود دارد.
این ارتباط ضعیف شاید به دلیل عدم اعتماد صنعتگران به نخبگان باشد و باید حلقه اتصال صنعتگران و نخبگان توسط مدیران و مسئولان استانی ایجاد شود، در این راستا مطالبه نخبگان این است که مسئولان استانی عنایت بیشتری به آن‌ها داشته باشند.
درصورتی‌که صنعتگران و سرمایه‌گذاران نیازهای فناورانه خود را به بنیاد نخبگان و پارک علم و فناوری اعلام کنند، نخبگان نیز در این تعامل به‌صورت دو جانبه عمل می‌کنند چراکه به آن‌ها کمک می‌کنند و از سوی دیگر خودشان نیز منتفع می شوند.
این ارتباط کامل نشده است و نهاد‌های دیگر نظیر جهاد دانشگاهی و مراکز رشد می‌توانند در کنار یکدیگر خیلی از مفاهیم مانند ارتباط دانش و صنعت را ایجاد کنند، شرایط مهیاست اما باید تسریع شود.
به‌عنوان‌مثال، وقتی مرکز تحقیقات ناجا یا شرکت مخابرات یا برق منطقه‌ای با مخترعان ما قرارداد می‌بندد نشان می‌دهد که شرایط مهیاست اما باید تسریع شود و این ارتباط محکم‌تر و درنهایت منجر به تولید علم و ثروت در استان شود.
تسنیم: آیا از نخبگان لرستان در سطح مدیریتی یا مشاوران کاربردی مدیران استان استفاده می‌شود؟
شاه زمانی: بسیاری از مخترعان ما پست‌های مدیریتی مانند رئیس دانشکده در دانشگاه صنعتی و شهید بهشتی داشته‌اند و یکی از مخترعان نیز در تهران شرکت دانش‌بنیان دارد.
اما استفاده از ظرفیت نخبگان باید بیش از این باشد، هر مدیری باید حداقل دو مشاور در حوزه علمی یا فناوری از میان نخبگان داشته باشد و با تغییر دیدگاه‌ها، زمینه و فرصت برای ابراز وجود نخبگان فراهم شود.
در استان‌های طراز اول تصمیم سازی نخبگان در تصمیم‌گیری مدیران بسیار مهم است البته استاندار لرستان یک ماه پیش جلساتی با نخبگان داشتند و درخواست می‌کنیم که مشاورانی از نخبگان استان انتخاب کنند.
تسنیم: مسئولان ارشد استان به نخبگان اهمیت می‌دهند؟
شاه زمانی: وقتی مقام معظم رهبری می‌فرماید «مدیریت تحولات کشور باید در دست نخبگان دانشگاهی و حوزوی باشد» این نشان‌دهنده این است که همه باید به نخبگان اهمیت دهند، برخی مدیران یا مردم تصور می‌کنند که نخبگان متعلق به بنیاد یا دانشگاه هستند در صورتی‌که یک نخبه می‌تواند در پروژه‌های عمرانی استانداری، شهرداری و فرمانداری صاحب‌نظر باشد.
تسنیم: طرح‌های نخبگان در سطح استان به نتیجه می‌رسد؟
شاه زمانی: اجرایی شدن طرح‌های نخبگان در فضای استان یک کار دوسویه است و همه طرح‌ها به‌طور قطع مورد نیاز استان و کشور نبوده و قابل اجرا نیستند.
به مخترعان اعلام شده است که اختراعات باید با توجه به نیازهای استانی در درجه اول و نیازهای ملی و کشوری در درجه دوم اهمیت قرار گیرد و مبنای اختراع و تولید علم باید تولید ثروت باشد.
البته مخترعان هم نباید انتظار داشته باشد که جامعه و مدیران به دنبال آن‌ها بیایند و کسی وامدار یک نخبه نیست و برای خدمت به جامعه آمده‌اند، یک مخترع باید اختراع خود را به‌جاهای مختلف عرضه کند و اگر به طرح او ایرادی وارد کردند، ناراحت و مأیوس نشود.
تسنیم: استان لرستان دارای استعدادهای بالقوه فراوانی در مناطق دورافتاده دارد، چه اقداماتی برای کشف استعداد در این مناطق انجام‌شده است؟
شاه زمانی: سامانه ثریا طراحی‌شده اما این کافی نیست، استان لرستان دارای استعدادهای بالقوه فراوانی است که کشف و ارائه خدمات به افراد با استعداد نیازمند همکاری صداوسیما، خبرگزاری‌ها و مطبوعات است.
حضور رئیس بنیاد نخبگان در همه نقاط استان میسر نیست و ما برای کشف استعداد افراد، معرفی امکانات، تسهیلات و ظرفیت‌های بنیاد نخبگان نیازمند همکاری رسانه‌ها هستیم که این امر تاکنون میسر نشده است.
مطالبه ما در دیدار با استاندار، تبیین جایگاه بنیاد ملی نخبگان در میان مردم بود، در برخی موارد برای پر کردن برنامه‌ای از بنیاد نخبگان رپورتاژ می‌خواهند و باوجود مطالبات بالا، در برنامه بودجه‌ای ما چنین امکانی وجود ندارد.
تسنیم: چه نوع خدمات و امکاناتی برای نخبگان در لرستان در نظر گرفته شده است؟
شاه زمانی: تسهیلات بنیاد زیاد است که از آن جمله جوایز آموزشی و اعتبار پژوهشی، جایزه‌های فرهنگی، وام ازدواج، ودیعه مسکن و سفر به عتبات است.
طول مدت نظام‌وظیفه از دو سال تبدیل به یک پروژه شش‌ماهه می‌شود که باید در قرارگاه خاتم‌الانبیاء یا جاهایی که بنیاد معرفی می‌کند بگذرانند و از آن‌یک مقاله استخراج کنند.
تسنیم: در استان لرستان فرار مغز‌ها هم داریم؟
شاه زمانی: این مسئله را در همه استانها داریم اما در غرب کشور زیادتر است و باید تلاش کنیم که عزیزان را نگه‌داریم، اما الآن نخبگان ما در تهران مشغول تحصیل هستند و این مهاجرت نیست و آنچه برای ما مشخص است اینکه شیب مهاجرت نخبگان مشمول حمایت بنیاد، در لرستان پایین است.
تسنیم: مهاجرت به خارج از کشور نیز انجام می‌شود؟
شاه زمانی: بنیاد، آمار مهاجرت را به‌صورت سالانه اعلام می‌کند اگر بخواهیم تمام نخبگان را از خارج از کشور برگردانیم، برای این نخبگان کار نداریم.
یکی از مهم‌ترین بخش‌ها برای ابقاء نخبگان در کشور ایجاد فضای تحقیقاتی و علمی، دالان‌های تسهیل‌کننده و سرمایه‌گذاری برای اختراع است اگر نخبه را برگردانیم یا از رفتن او ممانعت کنیم، در کشور اتفاق خاصی نمی‌افتد.
وقتی مسئولان استانی زیرساخت‌ها را فراهم کنند و ظرفیت‌ها را تبدیل به موقعیت کنند نخبگان خودبه‌خود برمی‌گردند، در کشور همیشه بحث مهاجرت نخبگان داغ است اما هیچ‌وقت درباره دلایل مهاجرت صحبت نمی‌شود.
تسنیم: نخبگان در چه مراکزی جذب می‌شوند؟
شاه زمانی: براساس آیین‌نامه جدید باید نخبگان را در دستگاه‌های اجرایی، دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان جذب کنند البته فضاسازی در استان بسیار مهم است و باید مدیران اولویت را به جذب نخبگان قرار دهند.
با مدنظر قرار گرفتن این موضوع از سوی مدیران، مخترعی که دارای کار و شرایط خوب مانند سرمایه‌گذار و بازاریاب باشد، هیچ‌وقت جا و مکان خود را ترک نمی‌کند.
تسنیم: آیا امکانات استان جوابگوی فعالیت‌های علمی این افراد است یا به مراکز دیگری معرفی می‌شود؟
شاه زمانی: شرایط پژوهشی باید خیلی بیش از این باشد، تأسیس پژوهشگاه‌ها یا مراکز تحقیقاتی ازجمله ضروریات است و بسیاری از دانشجویان به خاطر فقدان امکانات مجبور می‌شوند به مراکز دیگر بروند.
تسنیم: سطح مالی بنیاد نخبگان چگونه است؟
شاه زمانی: بنیاد نخبگان یک بنیاد چابکی است، مقام معظم رهبری فرمودند «بنیاد نخبگان باید بالاتر از سطح وزارتی و زیر نظر رئیس‌جمهور باشد».
بنیاد نخبگان حوزه عریض و طویلی نیست کارهای حمایتی و طرح‌های فرهنگی و اردوهای جهادی داریم، استانداری هم ساختمان و اعتبار خوبی در اختیار ما قرار داده است، از سویی هزینه‌های جاری ما زیاد نیست و در حد توان به برخی مراکز مانند آموزش‌وپرورش در طرح شهاب کمک کرده‌ایم.
تسنیم: ازلحاظ سطح توانمندی، نخبگان لرستانی چگونه هستند؟
شاه زمانی: هیچ تفاوتی وجود ندارد، بسیاری از طرح‌های کشور در دست نخبگان لرستانی است چراکه توانمندی نخبگان با یک شرایط مشخص توسط شورای معاونان سنجیده می‌شود و همه در سامانه در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند.
امکان اینکه به افراد خاصی امکانات ویژه‌ای اختصاص داده شود، وجود ندارد، تمام برنامه‌ها و کارهای اجرایی هماهنگ با همه استان‌هاست اما برنامه‌های فرهنگی متناسب بافرهنگ بومی لرستان نیز اجرا می‌شود.
تسنیم: آینده شغلی نخبگان چگونه است؟
شاه زمانی: جذب نخبگان دغدغه همه است، دانشگاه‌ها، دستگاه‌های اجرایی و شرکت‌های دانش‌بنیان بسترهای جذب نخبگان هستند، البته در برخی موارد ممکن است فردی دارای شرکت دانش‌بنیان باشد و بخواهد چند نفر دیگر را جذب کند، در این مورد نیز در حال مهیاکردن شرایط هستیم.
تسنیم: برنامه‌های آینده بنیاد نخبگان لرستان چیست؟
شاه زمانی: مهم‌ترین برنامه بنیاد، ایجاد حلقه اتصال با دستگاه‌های اجرایی است و کمک و حمایت برای فن بازار، تعامل بیشتر با صداوسیما، عملیاتی کردن طرح شهاب برای پنجم دبستان، برنامه کارگاه‌های ثبت اختراع، طرح کسب‌وکار و انجام طرح نظام‌وظیفه و ایجاد شرایط برای اتمام طرح‌ها ازجمله برنامه‌های در دست اجرای بنیاد است.
مصاحبه از صدیقی کرمی
انتهای پیام/ج
