مدارس بدون شیشه ماکو؛ بخاری‌هایی که نای گرم‌کردن ندارند/تبدیل آبدارخانه به کلاس
خبرگزاری تسنیم: گزارش پیش رو حاصل سفر دو روزه تیم خبری تسنیم به مدارس نقاط مرزی ماکو در شمال غربی‌ترین نقطه ایران است که در بردارنده زشت و زیباهای فراوانی از چگونگی تحصیل تعداد زیادی از کودکان این سرزمین در کانکس‌ها و مدارس پیشرفته است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از ارومیه، منطقه آزاد تجاری صنعتی ماکو در شمال غربی‌ترین نقطه ایران تعداد بسیاری از مدارس روستایی و عشایری محروم را در دل خود جای داده که رسیدگی به هر کدام از آنها می‌تواند برای مدیران دلسوز، از نان شب واجب‌تر باشد.
مدارسی که کودکان معصوم این منطقه هر روز در آن خاطرات کودکی‌شان را می‌سازند چنان کم برخوردارند که آنها به یک شیر آب بهتر یا به یک پنجره بدون درز یا حتی به یک شیشه نشکسته راضی‌اند چه رسد به اینکه کسی بخواهد برایشان مدرسه پیشرفته با امکانات روز آموزشی بسازد.
حاصل سفر دو روزه خبرنگار تسنیم با دعوت و میزبانی منطقه آزاد ماکو، آشنایی با مشکلات دانش‌آموزان مدارس محروم این منطقه بود، اما خبرنگار تنها می‌تواند بخشی از این همه درد و رنج را در قالب کلمات ریخته و روی خروجی رسانه قرار دهد و گرنه او چگونه می‌تواند بنویسد که دستان رنگ و رفته "سهیلا" در نداشتن یک بخاری گرم در کلاسشان چقدر سرد بود؟
تحصیل در سوز و سرما
یک خبرنگار چطور می‌تواند بنویسد که کلاه گشاد "امیرحسین" نمی توانست جای خالی کاپشن نداشته‌اش را پر کند؟ از سوی دیگر یک خبرنگار چطور می‌تواند بنویسد بخاری ارج دیگر آن گرمای سابق را ندارد و جز محیط پیرامونش نای گرم کردن یک کلاس 30 متری را نمی‌تواند داشته باشد چه رسد به این که پنجره‌های همین کلاس با کارتن پوشیده شده باشد، نه با پنجره های پیشرفته دو جداره.
مدیر عامل منطقه آزاد ماکو که چند روز پیش از این مصاحبه، از مدارس روستاهای مرزی و محروم ماکو دیدن کرده، از وضعیت اسفبار برخی مدارس سخن می‌گوید و تاکید می‌کند که مسئولان استانی و حتی کشوری، تنها یک روز راضی نیستند فرزند دانش‌آموز خود را بر نیمکت فرسوده این مدارس بنشانند تا با گوشت و استخوان شرایط نامناسب آن را از نزدیک لمس کنند.
سقف‌های سخاوتمندتر از آسمان
مدارسی با کلاس‌های تو در تو، دود گرفته و با سقف‌هایی سخاوتمندتر از آسمان که چکه‌های باران آن تا ساعت‌ها پس از ریزش برف و باران همچنان ادامه می‌یابد.
مدارسی بدون حصار و دیوار، در حاشیه یک جاده مرزی پر رفت و آمد با تریلی‌های غول‌پیکر، که یک توپ پلاستیکی با یک کودک می‌تواند فاجعه‌ای به بار آورده و مادری را برای همیشه داغدار فرزندش کند.
اولین چیزی که در بدو ورود به کلاس درس مدرسه شهید محمودزاده در روستای "یاریم قیه"ماکو آزارت می‌دهد، بوی دود حاصل از بخاری نفتی است مدرسه‌ای‌که تنها 300 متر با کشور ترکیه فاصله داشته و 62 دانش‌آموز دختر و پسر آن به صورت مختلط، در 3 کلاس و 6 پایه تحصیلی درس می‌خوانند.
فقدان وسایل کمک آموزشی
اینجا مدرسه‌ای است که نه وسایل کمک آموزشی و نه وسایل ورزشی دارد و حتی اگر وسایل ورزشی هم داشت، مربیان از ترس خودروهای عبوری که از جاده مرزی تردد می‌کنند ترجیح می‌دهند که دانش‌آموزان را در داخل کلاس نگهدارند.
مشکلات این مدرسه بسیار است، محیط کلاس هیچ جذابیتی برای یک کودک دبستانی ندارد، گچ دیوارها ریخته، میز و صندلی‌ها فرسوده‌اند و وسایل آزمایشگاهی برای بهتر یادگیری درس علوم وجود ندارد، شیری که در آنجا توزیع می‌شود بی‌کیفیت بوده و کودکان اقبالی برای استفاده از آن ندارند، کتاب‌های محدود کمک آموزشی در یک کمد کوچک و کهنه دیواری گذاشته شده که به گفته معلم کلاس، باز کردن این کمد فن خاصی می‌خواهد!
تبدیل آبدارخانه به کلاس
در حد فاصل یک کیلومتری ایران و ترکیه، روستایی به نام"خرمن یری" قرار داشته که در آن دبستانی به نام "مبعث" وجود دارد، این مدرسه در سال 1342 تاسیس شده و 83 نفر دانش آموز دختر و پسر به صورت مختلط در آن درس می‌خوانند، این مدرسه نیز به علت اینکه با کمبود کلاس درس مواجه است، به اجبار آبدارخانه تبدیل به کلاس شده است.
کلاس‌های این مدرسه نیز به مانند مدرسه شهید محمودزاده "یاریم‌قیه"، از دود بخاری پر شده و معلمان با دود کردن اسپند سعی در تعدیل هوای آزار دهنده کلاس می‌کنند و علاوه بر آن سرویس‌های بهداشتی این مدارس نیز وضعیت بسیار نامطلوبی داشته و گچ‌های سقف کلاس هر لحظه ممکن است که بر سر کودکان بریزد.
خانم پسیانی مدیر این مدرسه که هر روز از شهر ماکو در این روستا حاضر می‌شود درباره مهمترین مشکلات دبستان مبعث می‌گوید: در این مدرسه علاوه بر مشکلات فیزیکی خود دبستان، وسایل آزمایشگاهی نیز وجود ندارد و با وجود اینکه چند مرتبه از آموزش و پرورش این شهرستان درخواست تامین وسایل مورد نیاز شده است اما متاسفانه توجهی بدان نشده است.
وی می‌افزاید: اگر اولیای مدرسه نفت مورد نیاز این محیط آموزشی را تامین نکنند دانش‌آموزان مجبور هستند که در هوای سرد زمستانی درس بخوانند البته چند نفر خیّر و نیکوکار مثل ابراهیم موسایی، کوراوغلو علی‌پور، حمید حسن‌زاده، حسن حسن زاده و خسرو افراد، با وجود اینکه شاید در این روستا مستقر نباشند اما همواره به این مدرسه کمک مالی می‌کنند.
آب زرد و آب سفید
مدیر این مدرسه از نداشتن دیوار این دبستان گله می‌کند و نبود وسایل بازی و ورزش و نیز نبود نمازخانه و مستخدم را از جمله مهمترین مشکلات و نیازهای این دبستان می‌داند و از سوی دیگر مشکل آب را مطرح می‌کند و اینجا است که یک اصطلاح جدید یاد می‌گیریم، آب سفید!
وی به ظرف‌های آب کنار دیوار اشاره می‌کند و می‌گوید، آب‌های اینجا ناخالص و زرد رنگ هستند که سبب زردی دندان دانش‌آموزان می‌شود و برای همین ما این آب سفید را با پول خریداری می‌کنیم.
26سال تحصیل در یک کانکس
سومین مدرسه‌ای که در 10 کیلومتری ترکیه بدان سر زدیم مدرسه کانکسی آزاده عبدی در روستای "نائب کندی" بود که از 26 سال گذشته از این کانکس به عنوان مدرسه استفاده می‌شود، آقای شکوری، هم مدیریت این کانکس را بر عهده دارد و هم هر روز به 16 دانش‌آموز دختر و پسر این مدرسه، 6 پایه ابتدایی را تدریس می‌کند.
وی مهمترین مشکل این مدرسه کانکسی را نبود حصار و دیوار در اطراف آن و نبود سرویس بهداشتی می‌داند و می‌گوید: دانش‌آموزان به علت نبود دستشویی در اطراف این مدرسه، مجبورند که به خانه‌ها خود رفته و بازگردند که در اغلب موارد بسیار دیر بر سر کلاس حاضر می‌شوند.
دبستان "انقلاب اسلامی" با 32 نفر دانش آموز نیز یکی دیگر از مدارس محروم منطقه آزاد ماکو است که به گفته مدیر مدرسه، حتی یک آهن‌ربا برای انجام یک آزمایش کوچک در این دبستان یافت نمی‌شود.
کمبود امکانات آموزشی
وی می‌گوید: با توجه به اینکه محوطه بدون حصار این دبستان خاکی است، در فصل گرما لباس‌های دانش آموزان خاکی شده و در فصل زمستان نیز گلی می‌شود و از سوی دیگر آقای "جعفرپور" از کمبود امکانات ورزشی و وسایل آزمایشگاهی در این مدرسه گله‌مند است و وجود فرش یا حداقل یک موکت را برای نمازخانه این دبستان ضروری می‌داند.
برخلاف مدارسی که پیش از این از آنها بازدید داشتیم، دبستان ابتدایی پیام روستای"قیرکندی" پلدشت در منطقه آزاد ماکو، دارای حصار بود اما دیوار مدرسه آنچنان کوتاه بوده که خانم نصیری مدیر مدرسه از آن ناراضی است بنابراین می گفت: هر کس از افراد روستا که از کنار این مدرسه گذر می‌کند به خود اجازه می‌دهد که داخل حیاط مدرسه سرک بکشد و علاوه بر آن با توجه به درب خراب مدرسه، حیوانات روستا به ویژه سگ وارد حیاط مدرسه می‌شوند.
وقتی ما وارد حیاط خاکی این مدرسه شدیم بیشتر دانش‌آموزان این دبستان 140 نفره در حال ورزش و بازی بودند، مدیر این مدرسه می‌گوید، چندی پیش یکی از کودکان در حین بازی با توپ دچار حادثه شد و یک سنگ‌ریزه در چشمش فرو رفت و متاسفانه اولیای این دانش‌آموز مرا مقصر دانست و دعوای بسیاری به راه انداخت که چرا برای فرزندم چنین اتفاقی افتاده؟ در حالی که من بی‌تقصیر بودم و اگر حیاط مدرسه آسفالت بود شاید چنین اتفاقی نمی افتاد.
مدارسی بی‌بهره از گرمایش و سرمایش
مدیر این مدرسه به چکه کردن سقف مدرسه، آتش‌سوزی سقف چوبی آن در دو سال گذشته، نبود امکانات ورزشی کافی و آزمایشگاهی اشاره کرده و می‌افزاید: متاسفانه علاوه بر اینکه سرویس بهداشتی این دبستان سیستم لوله‌کشی ندارد، از سوخت کافی برای استفاده نیز برخوردار نبوده و اگر کمک ناچیز مردمی به این مدرسه نباشد، معلوم نیست که چه وضعیتی در فصل زمستان پیش می‌آید.
از سوی دیگر با بازیدی که از کلاس‌های این مدرسه داشتیم، همه معلمان بر این مسئله اذعان داشتند که شکل کلاس به گونه‌ای است که نور خورشید به طور مستقیم به وایت‌برد می‌تابد و دانش‌آموزان مطالب نوشته شده در تخته را به درستی تشخصی نمی‌دهند و حتی این مدرسه از تامین یک سطل زباله در کلاس‌ها نیز ناتوان است.
دبستان کانکسی و عشایری 22 بهمن روستای"الهوری‌کندی" پلدشت جایی است که 40 نفر دانش‌آموز در دو کانکس مجزا و به صورت مختلط و از 14 سال پیش در آن درس می‌خوانند و در کنار آن یک ساختمان تخریبی و چوبی نیز قرار دارد که کلاس‌چهارم ابتدایی در آن تشکیل می‌شود.
مدرسه‌ای بدون برق و گاز
متاسفانه با وجود اینکه اهالی روستای اللهوری‌کندی از نعمت گاز و برق برخوردار هستند اما این مدرسه از هیچ کدام از این نعمات بهره‌مند نیست برای همین یکی از اولیای دانش‌آموزان که متوجه حضور عکاس و خبرنگار تسنیم شد، با ابراز ناراحتی از این مسئله گفت: من از شهر ارومیه به این روستا آمده‌ام و اگر وضعیت همچنان ادامه داشته باشد مجبورم به خاطر فرزندم به شهر خودم بازگردم.
آقای اصغری تنها مدیر و آموزگار این مدرسه نیز می‌افزاید: با توجه به اینکه آمار دانش‌آموزان روز به روز در حال افزایش است باید فکری اساسی برای حل این مشکل کرد و از سوی دیگر حتما باید اطراف این مدرسه حصارکشی شود تا دانش‌آموزان از یک امنیت نسبی برخوردار شوند.
مدارس هوشمند ماکو
این در حالی است که در کنار مدارس کانکسی و چوبی منطقه آزاد تجاری ماکو، مدارسی نیز وجود دارند که برخوردار از تمامی امکانات آموزشی و ورزشی بوده و به شکل هوشمند اداره می‌شوند.
یکی از آنها مدرسه پسرانه و هیئت امنایی در شهر ماکو است، مدرسه بسیار پویای امیرکبیر با 340 نفر دانش آموز بوده که به شکل کاملا هوشمند اداره می‌شود و حتی چشم‌انداز آن این است که به یک الگو در سطح مدارس کشور تبدیل شود چون کلیه کلاس‌های این مدارس دارای اینترنت پرسرعت بوده و علاوه بر آن دانش‌آموزان خود به برگزاری جشنواره‌های مختلف همانند جشنواره رباتیک اقدام می‌کنند.
در این مدرسه طرح"معلم‌یار" اجرا شده و براساس آن یکی از دانش‌آموزان کلاس به عنوان معلم از سوی مدیر مدرسه ابلاغ شده و در حکم معلم است تا در زمان‌هایی که آموزگار غیبت دارد به تدریس بپردازد و هدف از اجرای این طرح نیز ایجاد اعتماد به نفس در دانش‌آموزان بوده و علاوه بر آن، یادگیری از طریق همسانان همواره راحتر است.
به گفته "عزیز برگ‌نی" مدیر این آموزشگاه، در هر کلاس درس این مدرسه، یک نفر"فن‌یار" انتخاب شده که سیستم یارانه‌ای را پیش از ورود معلم به سر کلاس آماده می‌کند برای مثال به محض ورود آموزشگار به سر کلاس درس یک دقیقه‌ای قرآن کریم پخش می‌کند و از سوی دیگر نمره درسی یا موارد غیبت دانش‌آموزان، همزمان از طریق اینترنت به تلفن همراه والدین آنان پیامک می‌شود.
وی می‌افزاید: در این مدرسه، هر معلم برای خود"طرح درس" دارد یعنی اینکه وی باید برنامه یک‌ساله‌ای برای خود داشته و دانش‌آموزان و اولیاء نیز کاملا از آن آگاهی دارند بنابراین والدین می‌دانند زمان آزمون‌های کلاسی فرزندشان چه وقتی است و برای همین در آن ایام خواهان مرخصی فرزندان خود نمی‌شوند.
آموزش‌های پیشرفته با شیوه‌های روزآمد
این مدرسه از جمله مدارسی است که هویت و وضعیت مالی دانش آموزان بر کسی نشان داده نشده و همه به صورت متحده‌الشکل کت و شلوار سرمه‌ای با پیراهن آبی می‌پوشند و علاوه بر آن از رسالت‌های این آموزشگاه این است که فارغ از هرگونه نژاد، رنگ، قومیت، ملیت و مذهب و بدون شرط معدل نسبت به نام‌نویسی دانش‌آموزان اقدام می‌کند.
برگ‌نی می‌گوید: نماز جماعت روزانه در نمازخانه این مدرسه و با حضور معلمان پرورشی، تاریخ و یا عربی به عنوان پیش‌نماز اقامه شده و دانش‌آموزان بسیاری نیز از آن استقبال می‌کنند و در این باره در بین دو نماز، پیام‌های تربیتی در حد یک تا 2 دقیقه به آنان داده شده و برای تشویق دانش‌آموزان، به صورت تصادفی کارت بلیط استخر داده می‌شود.
از نکات جالب توجه در این مدرسه، برگزاری کلاس موسیقی است یعنی دانش‌آموزان آلات موسیقی سنتی مثل تار را به کلاس درس آورده و به صورت عملی نوازندگی را آموزش می‌بینند.
توفیقات دانش آموزان مدارس هوشمند
از سوی دیگر انواع و اقسام طرح‌ها در این مدرسه برگزار می‌شود که از جمله آن طرح برگزاری ساعات انشاء در کتابخانه این شهرستان از سه سال گذشته تاکنون است یعنی دانش‌آموزان با سرویس مدرسه به کتابخانه عمومی مراجعه می‌کنند تا علاوه بر عادت به مطالعه و شناخت محیط کتابخانه، حداقل یافتن کتاب از قفسه‌ها را یاد گیرند.
به گفته مدیر این مدرسه، امسال در طرح "تحقیق و پژوهش" از 8 مقاله‌ای که به مرحله نهایی رسید 6 نفر از قبولی‌ها از این مدرسه بودند و از سوی دیگر سال گذشته در طرح "جام ادبیات" نفرات برگزیده نفر اول و دوم سطح شهرستان از دانش آموزان امیرکبیر بودند و علاوه بر آن، نفر اول "جام ریاضیات" از مدرسه ما برگزیده شد.
برگ‌نی به برگزاری مسابقه "اصول شهروندی" در این مدرسه اشاره می‌کند و می‌گوید: با توجه به اینکه اینجا منطقه آزاد محسوب می‌شوند، خواندن کتاب اصول شهروندی سبب می‌شود که دانش آموزان از حقوق شهروندی آگاه شده و آن را رعایت کنند یعنی این حرکت، گامی است که در منطقه آزاد از مدرسه امیرکبیر آغاز شده یعنی اگر فردا یک جهانگرد و یا گردشگر داخلی به اینجا مسافرت کرد دانش آموز نحوه برخورد با آن و آداب معاشرت را بداند.
گزارش از نصیبه نیک‌زاد قوشچی
عکس از مجتبی اسماعیل‌زاده
انتهای پیام/ ی
