انتشار فصل سوم «دفترچه خاطرات افغانستان، از ظاهرشاه تا طالبان»
خبرگزاری تسنیم: چهاردهمین بخش «دفترچه خاطرات افغانستان، از ظاهرشاه تا طالبان» منتشر شد
افغانستان سرزمین ظاهرا شناخته‌شده و در عین حال پر از ابهامی در مرزهای شرقی سرزمینی ایران، تاریخ پرپیچ‌و‌خم، ملتهب و در عین حال پر از سوالی برای تمام جهان است.
جنگ با شوروی، حضور جنگجویان مجاهد، ظهور طالبان، حمله آمریکا و... اتفاقات بزرگی برای نیم قرن تاریخ سرزمینی با مردمان پیچیده در قلب غرب آسیاست.حوادثی که هر کدام به تنهایی می‌توانند سرنوشت یک کشور را برای قرن‌ها تحت‌تاثیر قرار دهد.اما این تاریخ پیچیده، پرمساله و پرداستان بیش از همه برای خود مردمان سختکوش افغانستانی پوشیده نگه داشته شده است.اما علاوه بر افغانستانی‌ها، بخش مهمی از تاریخ ایران به تاریخ معاصر افغانستان گره خورده است و خطر ندانستن آنچه در این سالها بر سر افغانستان آمد و نداشتن یک نگاه تاریخی به مساله افغانستانی کم‌کم در حال نمایان شده است.
ج.ان.دیکسیت (J.N.Dixit) ، وزیر خارجه سابق هند از سال 1981 تا سال 1985 به عنوان سفیر هند در افغانستان مشغول به فعالیت می‌شود.دوره‌ای که اقتدار و سلطه شوروی بر این کشور در حال به پایان رسیدن است و مجاهدین در حال قدرت گرفتن. او در کتابی تحت عنوان «دفترچه خاطراتی از افغانستان» یادداشت‌های روزانه خود را از خضور در افغانستان در این دوره حیاتی وتاریخ‌ساز منتشر کرده است.
خبرگزاری تسنیم به منظور به وجود آوردن آن دید تاریخی که ذکرش رفت، ترجمه فارسی کتاب خاطرات ج.ان.دیکسیت (J.N.Dixit) ، وزیر خارجه سابق هند پیرامون یکی از ماموریت‌های حساس او در کابل افغانستان را منتشر میکند.
سید عبدالحسین رئیس‌السادات، رایزن فرهنگی ایران در پاکستان و مسئول خانه فرهنگ ایران در پیشاور این کتاب را ترجمه کرده است و در اختیار خبرگزاری تسنیم قرار داده است و قرار است به تناوب همه بخش‌های کتاب منتشر می‌شود.
برای ارتباط مستقیم با مترجم می‌توانید با این آدرس ایمیل در ارتباط باشید:raeisossadat@gmail.com
فصل سوم
خاطرات سال 1983
هفتم ژانویه 1983
جشن هیجدهمین سالروز پایه‌گذاری حزب دموکراتیک مردم افغانستان (PDPA) و حملهٔ عمومی گسترده‌ای به پهنای افغانستان علیه ایالات متّحده. سیاست گذاری‌های افغانستان مهمّ‌ترین رویدادهای این هفته بود. بزرگداشت هفتم ژانویه در تمامی افغانستان بعنوان هیجدهمین سالگرد بنیانگذاری PDPA برگزار شد. گردهمایی و تظاهرات اعضای حزب در تمامی شهرهای مهمّ کشور برگزار گردید تا رشد حزب را خاطر نشان کند و مهر تأیید دوباره‌ای بر وابستگی‌اش به انقلاب ثور بزند. کمیتهٔ برگزاری PDPA پیامی برای کادرهای حزب و ملّت صادر کرد که همه را به «تلاش گسترده‌ای برای تثبیت دستاوردهای انقلاب ثور» فرا می‌خواند. پیام چنین ادامه می‌یافت: «حزب دارد راهی سخت و دشوار از تلاش سیاسی، سازمانی و ایدئولوژیک را می‌پیماید و به‌خوبی توانسته‌است بر مرحلهٔ دوگانگی سازمان فائق آید و به ایجاد وحدت بپردازد.» این یک اعتراف صادقانهٔ غیر معمولی به وجود بحران درون PDPA بود. برای تلاش بیشتر در این زمینه، پیام کمیتهٔ مرکزی بیان می‌داشت که سر برآوردن امین و ترکی درست پس از جوانه‌زدن انقلاب ثور «خیانت و انحرافی بود که وجود افغانستان یکپارچه را تهدید می‌کرد هر چند مبارزان و وطن‌پرستان واقعی و انقلابیّون پایبند به انقلاب بر اوضاع مسلّط شده و این رهبری جدید طیف نیروهای مدافع و حامیان انقلاب افغانستان را گسترش داده و حزب دارد به یک قدرت سازماندهی شدهٔ ملّی تبدیل می‌شود.»
پیام در سطح گسترده‌ای چاپ و توزیع گردید. این پیام می‌تواند برگزیده‌ای موثّق از ارزیابی کادر رهبری مرکزی از دستاورد‌ها و شکست‌هایش طیّ سال 1982 تلقّی شود. پیام آشکارا در شناسایی مشکلات و کمبود‌ها صادق بوده و نیز در اظهار مجدّد فلسفه و منطق آنچه که مرحلهٔ جدید دموکراتیک انقلابی انقلاب ثور نامیده می‌شود بسیار گویاست.
اظهار 27 دسامبر 1982 رئیس‌جمهور ریگان در حمایت از شورشیان افغانستان و زیر سؤال‌بردن بی‌پردهٔ قانونی بودن رژیم کارمل موجب برآوردن فریادی بسیار قوی، پر سر‌و‌صدا، خشن و گوش‌خراش از جانب حزب و دولت افغانستان گردید. این عکس العمل‌ها به شکل زیر ظهور و بروز یافتند:
(الف) راهپیمایی‌ها و تظاهرات عمومی از سوی حزب و دولت در کابل، قندهار، هرات و مزارشریف برگزار شدند. راهپیمایی در کابل که در مقابل سفارت ایالات متّحده برگزار شد جمعیّتی حدود بیست تا بیست‌و‌پنج هزار نفر را شامل می‌شد. این راهپیمایی از نظر شکل و الگوی اینگونه تظاهرات‌ها در کشورهای سوسیالیستی غیر معمول بود که در آن دو عضو دفتر سیاسی، دکتر آناهیتا راتب‌زاد و برادر کوچک‌تر رئیس‌جمهور کارمل، بریالی، رهبری راهپیمایی را بر عهده داشتند. سربلند، معاون نخست وزیر هم حضور داشت و این سه رهبر سخنرانی‌های طولانی در گردهمایی که بیرون سفارت ایالات متّحده برگزار شد ارائه کردند. راهپیمایی‌ها در قندهار، هرات و مزارشریف مثل این راهپیمایی پرجمعیّت نبود. این راهپیمایی‌ها تحت ترتیبات امنیّتی بسیار شدید نیروهای مسلّح بودند. در کابل عناصری از شرکت کنندگان مردمی حضور داشتند ولی این هم تحت فشار دولت بود. از یک روز تعطیل استفاده شد و از تمامی مستخدمین دولت خواسته شد به راهپیمایی بپیوندند.
(ب) صدور بیانیّه‌های رسمی و یک سلسله سخنرانی‌های عمومی توسّط رهبران برجسته که در آن-ها ادّعای ریگان مبنی بر‌این‌که اسلام در افغانستان در خطر است زیر سؤال رفت و به تمسخر گرفته شد. حمایت آمریکا از فعّالیّت‌های اسرائیل در خاورمیانه و ستیز آمریکا نسبت به کشورهای در حال توسعهٔ عرب بعنوان نمونه‌های آشکاری از صدمه‌زدن آمریکا به اسلام ارائه گردید. پرزیدنت ریگان همچنین برای زیر سؤال بردن مشروعیّت رژیم کارمل مورد انتقاد قرار گرفت. این در حالی است که آمریکا از رژیم‌های نظامی خشن دیکتاتوری در تمامی دنیا حمایت میکند. آنچه که بویژه قابل توجّه بود اینکه در اظهاراتی که رهبران می‌کردند و بیانیّه‌ای که خبرگزاری رسمی باختر صادر کرد شخص پرزیدنت ریگان مورد هجوم انبوهی از انتقادات و افترا‌ها قرار گرفت. این انتقادات و افترا‌ها همانند اسید تا مرز سوزندگی پیش رفت. تاس این متون را گرفته و آن‌ها را از طریق کانال‌های بین‌المللی خویش منتشر ساخت.
می‌شود گفت فعّالیّت‌های شورشیان با تبادل آتش در شب سی‌و‌یکم دسامبر آغاز گردید. شهر کابل از حدود ساعت یازده شب تا سه بامداد شاهد تبادل گستردهٔ آتش سلاح‌های سبک و نیمه سنگین بود. بعضی ازاین تبادل آتش‌ها درست نزدیک اقامتگاه من صورت گرفت. نیروهای دولتی و شوروی تلاش کردند اثرات آشکار این درگیری را به‌حدّاقل برسانند. با این ادّعا که آتش اسلحه‌های سبک بخشی اعلام شادی سربازان بخاطر شب سال نو بوده‌است.
ممکن است در این گفته حقیقتی وجود داشته باشد ولی این حقیقت را نتوانستند پوشیده بدارند که درگیری‌هایی سنگین بین نیروهای شورشی و دولتی در شهر کابل و اطراف آن وجود داشته‌است. گزارش‌های مشابهی از حملات شورشیان به کاروان‌های نظامی و ساختمان‌های دولتی در هرات، قندهار، ننگرهار و پروان رسیده است. امّا گزارش‌های رسانه‌های ارتباط جمعی غربی در مورد حمله به وزارت دفاع افغانستان، دارالامان و مجتمع سفارت روسیّه کاملاً دروغ است. این گزارش‌ها که منابعش از پیشاور ذکر می‌شود، مدّعی شده‌اند که فرض بر اینکه حمله‌ای صورت نگرفته باشد، در مورد مصدومین چه می‌گویند؟ حمله‌ای که بطور واضح تاثیر گذار بود مربوط به خطوط انتقال نیرو از نیروگاه‌های برق مذکور در ماهی‌پر (Mahi Par) و سرابی در خارج از شهر کابل بود. این عملیّات بر برق بخشی از شهر کابل و نه تمامی شهر مؤثّر افتاد. مجبور شدند اعلام کنند طیّ نیمهٔ دوم ماه دسامبر و هفتهٔ اوّل ژانویه، نیروهای دولتی تحت فشار بیشتری ازسوی شورشیان بوده‌اند. نیز اخبار و اطّلاعات تأیید شده‌ای حاکی است که شورشیان سلاح‌های پیشرفته‌تر ضدّ تانک و ضدّ هوایی از ایالات متّحده و بریتانیا دریافت داشته‌اند. همچنین تأیید شده‌است که جنگ افزارهای ضدّ‌تانک و ضدّ‌هوایی مناسب برای عملیّات نظامی کوهستانی به‌دست آورده‌اند.
نیروهای وزارت دفاع افغانستان اظهار داشته‌اند سه هنگ دیگر در ارتش منظم افغانستان تشکیل شده که هر یک از آن‌ها در بغلان، قندهار و کابل مستقر شده‌اند. این کار با تأمین سلاح‌های تازه بوسیلهٔ اتّحادشوروی صورت گرفته است.
رهبران افغانی، به‌دیدار خود از مناطق مهمّ و مراکز بخش‌ها ادامه می‌دهند. دکتر صالح‌محمد زیری عضو دفتر سیاسی و رئیس جبههٔ ملّی میهن (Natianl Fatherland Front) از قندهار دیدار کرد؛ نیازمحمد مه‌مند دبیر کمیتهٔ مرکزی بازدیدی از ننگرهار داشت؛ عضو دفتر سیاسی و وزیر صنایع، آقای دانش، به پروان رفت. آن‌ها در راهپیمایی‌ها، برای اعضای حزب و واحدهای نیروهای مسلّح سخنرانی کردند و نیز پیام رضایتمندی و دلگرم‌کننده‌ای از سوی کارمل به این اجتماعات رساندند. جنبهٔ جالب توجّهی ازین سفر‌ها ادّعای شجاعت شخصی در وجود رهبران افغانی است که دست به‌این کار می‌زنند. آقای دانش به‌من گفت: «تعداد اندکی از همقطاران من [وزرا] تمایل به رفتن به پروان دارند. جای خطرناکی است. ولی من رفتم زیرا برای کامیابی انقلاب باید شجاعت داشت». آقای یاسین صادقی، کمیسر سیاسی نیروهای مسلّح افغانستان از مزارشریف دیدن کرد تا رهبری راهپیمایی‌های ضدّ ریگان در آنجا را بعهده بگیرد و برای فرماندهان واحد فرماندهی شمال ارتش افغانستان سخنرانی کند.
تاس [خبرگزاری رسمی شوروی] روز 31دسامبر بیانیّه‌ای رسمی صادر کرد که در آن به -انتشار اخبار در مورد تغییرات احتمالی در سیاست‌های شوروی نسبت به افغانستان آشکارا و در سطح عمومی پاسخ داده بود. نکات عمده‌ای که در این بیانیّه آمده بود عبارت بودند از: «اتّحادشوروی بر وظیفهٔ بین‌المللی خویش با هدف دفاع از افغانستان در مقابل دخالت مسلّحانهٔ خارجی ادامه خواهد داد. در روزهای اخیر، سیاستمداران، سازمان‌های خصوصی و خبرگزاری‌ها که عمدتاً از کشورهایی هستند که رهبری جنگی تمام عیار را علیه جمهوری دموکراتیک افغانستان به راه انداخته‌اند، تلاش کرده‌اند به پراکنده کردن اظهارات گوناگون در مورد سیاست‌های اتّحادشوروی در قبال افغانستان بپردازند. این اظهارات درست نیستند.»
14 ژانویه
یک حرکت ناگهانی عمده در فعّالیّت‌های شورشیان و تعداد بسیار زیادتری دیدار از سوی رهبران حزبی از بخش‌های گوناگون افغانستان اخبار برجستهٔ هفته بودند. دکتر زیری عضو دفتر سیاسی و اسلم وطن‌جار از بخش‌های جنوبی و شرقی افغانستان دیدار کردند. زیری به قندهار و لشکرگاه رفت و وطن‌جار به پروان، خوست و پکتیا. اعضای کمیتهٔ مرکزی، نیازمحمد مه‌مند، سرلکشر یاسین صادقی و آقای آریان هم مسافرت‌های گسترده‌ای را بعهده گرفتند. مه‌مند به جلال-آباد، پکتیا و حدّه رفت. صادقی به مزارشریف و بلخ رفت و آریان دیداری از ارزگان داشت. همانندی برنامه‌ریزی شده‌ای در اجرای این دیدار‌ها وجود داشت. این رهبران برای واحدهای نظامی در محلّ استقرارشان یا شرکت کننده در گردهمایی‌های اعضای حزب که معمولاً در فرمانداری‌ها یا مراکز آموزشی امن تشکیل می‌شد شرکت می‌کردند و درآنچه که من آن را راهپیمایی عمومی دروغین می-نامم پیرامون موضوعاتی چون امپریالیسم آمریکا و خیانتش در افغانستان سخنرانی می‌کردند. دیدار‌ها برای تقویت روحیّهٔ سربازان و کادرهای حزبی و برای برانگیختن نظر عمومی در مقابل حمایت آشکار ایالات متّحده از شورشیان و مجاهدین بود.
این حقیقت که بازدید‌ها برای مقابله با فعّالیّت رو به‌افزایش شورشیان تنظیم شده و کلّ کشور را تحت‌الشّعاع عملیّات خویش قرار داده بود، کاری بود که تصمیم آن از سوی رهبری گرفته می‌شد تا به‌این ترتیب تلاش خود را برای مقابله با تأثیر سیاسی و روانی اظهارات و فعّالیّت‌های ضدّ کارملی خارج از کشور انجام داده باشد.
من بر مبنای گفتگویی که روز هشتم ژانویه با جوان‌ترین عضو PDPA در دفتر سیاسی، آقای رازم‌زو (Razemzo) داشتم به‌این جمعبندی رسیدم. وی در‌حالیکه مشکلات جدّی را که حزب و دولت در تثبیت موقعیّت داخلی با آن مواجه هستند بر‌می‌شمرد، خاطرنشان کرد در مقایسه با دورهٔ ترکی و امین و حتّی در مقایسه با سال‌های1981 و1980 کادرهای بالای حزب دارند تلاش هدفمندی را برای نزدیک شدن به مردم با پذیرش خطر از‌دست دادن جانشان بکار می‌برند. رازم‌زو افزود بخشی از این دیدار‌ها هم، با هدف تأکید بر منافع موجود PDPA در تغییرات اجتماعی– اقتصادی و توسعهٔ روستائی است. تمامی رهبرانی که به‌مناطق دور‌افتادهٔ کشور سفر می‌کنند حدّاقل بخشی از وقتشان را به انجام کار‌های خیریّه همچون حفر یک کانال، ساختن راه یا لوله‌کشی یک نهر می‌گذرانند. رازم‌زو گفت این کار نه‌تن‌ها حرکتی ایدئولوژیکی برای متقاعد کردن مردم مبنی بر این است که PDPA حسن نیّت دارد، بلکه در طول شش ماه گذشته برنامه‌ا‌ی اساسی منسجم و مستحکم ریخته شده تا گویای علاقمندی حزب در توجّه به مشکلات معمولی جمعیّت روستایی باشد.
علیرغم همهٔ این‌ها، شورشیان در تمامی افغانستان فعّال بوده و عملیّات بسیار گسترده‌تری را انجام داده‌اند. مناطقی در اطراف هرات و قندهار و بخش‌هایی از این شهر‌ها ازسوی شورشیان با موفّقیّت مورد هجوم قرار گرفته‌اند. بر حجم برخورد شورشیان و دولت در کابل و بخش‌های پیرامون آن بسیار افزوده شده‌است. شورشیان پانزده تا هفده مشاور غیر نظامی شوروی را که بر روی طرح-های شوروی‌ـــ افغانستان در حوالی مزارشریف کار می‌کردند ربودند. گزارش‌هایی از فرار از بعضی از واحدهای ارتش افغانستان رسیده که موجب برتری نیروهای شورشی گردیده است. اگر چه دولت تائید نمی‌کند که حالت تدافعی به خود گرفته است، تردیدی در این نیست که نیروهای دولتی در تمامی افغانستان تحت فشار قرار دارند و حتّی فرماندهان نظامی شوروی به این نظر رسیده‌اند که اگر قرار است در مقابله با شورشیان کامیابی حاصل شود، از نظامیان شوروی نبایستی خواسته شود در عملیّاتی که انجام می‌دهند محدودیّت‌هایی برخود تحمیل کنند و مواظب شهروندان غیر نظامی و غیره باشند. (تقریباً پژواکی از نظراتی که در سال 1958 بار‌ها از افسران نیروهای مسلّح خودمان می‌شنیدیم. در آن‌زمان در ناگالند (Nagaland) که یک منطقهٔ عملیّاتی بود آموزش نظامی می-دیدم. )
برای نخستین بار در سال‌های اقامتم در کابل نیروهای شوروی را ملاحظه کردم که در طول روز در شهر مشغول گشت زنی بوده و مسئولیّت بازرسی‌های امنیّتی را بعهده داشتند. بین نهم تا یازدهم ژانویه مجاهدین کوشیدند به میکرو رایون (Mikro –Rayon)، مجتمع مسکونی روس‌ها در کابل، حمله کنند. نیروهای اطّلاعاتی افغانی اظهار داشته‌اند فعّالیّت‌های شورشیان از هم اکنون تا ماه مارس در تمامی افغانستان بسیار افزایش خواهد‌یافت تا انگیزهٔ سیاسی بیشتری از تاثیر گذاری بر دیدار کوردووز از این منطقه در تاریخی بین هیجدهم تا سی‌و‌یکم ژانویه برای شرکت در نشست غیر‌متعهّد‌ها داشته باشند. او قرار است اوایل ماه مارس به دهلی بیاید. بر‌اساس منابع افغانی، ایشان برای حملات گسترده شورشیان در ماه‌های ژانویه، فوریه و مارس خود را آماده کرده‌اند. در-حقیقت اقدامات امنیّتی در تمامی شهرهای مهمّ افغانستان سخت‌تر و فشرده‌تر شده و حملات هوایی پیش‌گیرانه هم بوسیلهٔ نیروهای شوروی و افغانی بر مقر‌ّهای شناسائی شدهٔ شورشیان طیّ ماه گذشته افزایش یافته است.
باید پیرامون مطلبی که پیش‌تر با اطمینان اعلام کردم که هیچگونه حمله‌ای به مجموعهٔ سفارت روسیّه و ستاد‌های دفاعی در کابل صورت نگرفته توضیحی بدهم. این خبر درست بود که برای این اهداف هیچگونه اتّفاقی نیفتاد. امّا شورشیان موشک‌های دور‌بردی به هر دوی این ساختمان-ها شلیک کرده بودند که بدون اینکه خسارتی وارد کنند در فضا‌های باز بسیار نزدیک به ساختمان‌ها فرود آمدند. گزارش‌های ارائه شده در رسانه‌های جمعی غربی و پاکستانی پیرامون این حملات اشتباه بود، زیرا آن‌ها حمله و اثر پیش بینی شدهٔ آنرا بدون اینکه منتظر نتایج آن باشند پیش از موعد اعلام کردند.
گزارش‌های خبری در مورد دو افسر عالیرتبهٔ افغانی منتشر شده‌است که «در روزهای اخیر» فرار کرده‌اند؛ یکی سرتیپ می‌رکی که معاون مدیر کلّ سازمان اطّلاعات افغان است. دیگری افسری است بنام سرهنگ یا سرلشکر نواز. رسانه‌های ارتباط جمعی پاکستان و غرب قضیّهٔ فرار و اظهارات این‌ها را با آب‌و‌تاب فراوان منتشر کردند. نکتهٔ جالب توجّه این‌ست که هر دوی این‌ها حدود سه یا چهار ماه قبل فرار کردند. بر اساس منابع افغانی کشف شده بود که هر دو در فساد مالی و اختلاس دست داشته‌اند و هر دو حدوداً وقتی که قرار بود محاکمه شوند به پاکستان گریختند.
مصاحبه‌ای که خبرگزاری نوووستی (Novosti) روزهای هشتم‌و‌نهم ژانویه یا همین حدود با نمایندهٔ مجلس ملّی در دهلی‌نو، آقای ثمین‌الدّین داشته در رسانه‌های جمعی افغانستان صفحهٔ نخست را به خود اختصاص داده است. بخش اصلی مصاحبه این است: آقای ثمین‌الدّین گفت: «باچشمان خودم دیدم که علیرغم مشکلات و ناهمواری‌هایی که مردم افغانستان در مسیر خویش دارند در جهت توسعهٔ اقتصادی و پیشرفت اجتماعی در حال حرکت هستند. هیچ حرکت ضدّ اسلامی در سیاست ببرک کارمل و دولت انقلابی‌اش وجود ندارد. مسلمانان هند به خوبی از توطئهٔ واشنگتن آگاهند. واشنگتن در‌حالیکه تظاهر به دوستی با مسلمانان میکند، عملاً سیاست تفرقه بیانداز و حکومت کن را در بین مسلمانان دنبال میکند. سیاست‌های افغانستان اصول اسلام را با راه حلّ پیشرفت‌های اجتماعی و اقتصادی ترکیب کرده‌است. آزادی کامل مذهبی برای پیروان همهٔ ادیان وجود دارد.»
فشار رو به‌افزایش شورشیان بر کاروان‌های نظامی و نیز مراکز شهری برای نخستین بار بصورت گسترده‌ای تاثیری منفی بر شهرهای مهمّ افغانستان برجای گذاشت. کمبود برق بسیار زیاد شده و این موجب خاموشی شده‌است. تولید محصولات گازوئیلی و نفتی متأثّر ازاین امر شده‌اند. صف‌های طولانی را در مراکز توزیع بنزین و گازوئیل می‌توان مشاهده کرد. قیمت ذغال و هیزم بالا رفته و در نتیجه قیمت موادّ غذایی و دیگر کالا‌های مصرفی اصلی افزایش یافته است. در مورد بعضی اقلام مثل روغن خوراکی، گوشت، نمک و ادویه، درست در مقایسه با دو ماه پیش قیمت بین یکصد تا یکصد‌و‌پنجاه درصد رشد داشته است. در میان افغان‌های معمولی مردم به‌این نتیجه رسیده‌اند که به‌نظر می‌رسد در مقایسه با سه زمستان گذشتهٔ باصطلاح مرحلهٔ جدید انقلاب ثور زمستان بسیار سختی در پیش باشد.
پس از سکوت عمدی یک ماهه، مسئولین افغانی بالاخره خسارت وارده در بغلان نزدیک مزارشریف در شمال کشور در نوزدهم دسامبر را که در‌نتیجهٔ زلزله پدید‌آمد تأیید کردند. یادآوری می‌شود که مرکز زلزله در خاورمیانه و در پاکستان ره‌گیری شد و دستگاه‌های زلزله‌نگاری در هند شدّت زلزله را 8/6 در مقیاس ریش‌تر اندازه‌گیری کردند. پژوهش‌های اوّلیّه توسّط خبرگزاری‌ها و دیپلمات‌ها تنها شامل اطّلاعات جسته و گریخته‌ای می‌شد که شش نفر کشته شده‌اند و خسارت عمده‌ای به‌بار نیامده است. امّا بی‌بی‌سی خبری داد که از منابع خودش نقل می‌شد که کشته‌شدگان، زخمی‌ها و خرابی‌ها در افغانستان بسیار فرا‌تر از این‌ها بوده است. بی‌بی‌سی این خبر را بین هفتم و دهم ژانویه منتشر کرد که ظاهراً مسئولین افغانی را مجبور کرد اطّلاعات ریزتری ارائه دهند. یک خبر رسمی مورخ 12 ژانویه تعداد کشته‌شدگان در ولایت بغلان را 515 نفر و زخمی‌ها را 2970 نفر اعلام کرد. این زلزله [بر اساس همین خبر] در مناطق پل‌خمری و نهرین اتّفاق افتاده بود. این مناطق در فاصلهٔ بین 130 تا 200 کیلومتری شمال و شمال‌غربی کابل قرار دارند. حدود هفت‌هزار خانه بطور کامل ویران و تقریباً چهارده‌هزار واحد مسکونی و کلبه با خاک یکسان شده است. بیش از بیست‌هزار راس دام هم در این نواحی شمالی تلف شده‌اند.
نمی‌توانم پی‌ببرم منطق عجیب و غریب مسئولین افغانی و مشاورین روسیشان که آن‌ها را وادار کرد یک حادثهٔ تأسّف‌بار طبیعی را که موجب هلاکت و زخمی‌شدن این‌همه انسان شد محرمانه بدارند، چه بوده است. خیلی نیاز به فکر‌کردن و خود را دچار استدلال‌کردن ندارد زیرا وقوع زلزله به گناه‌های انقلاب ثور نسبت داده شد، گناه‌های واقعی یا خیالی. این حادثهٔ ویژه و روشی که در این‌جا با آن برخورد شد، فرد را وا‌می‌دارد به‌این جمعبندی گریز ناپذیر برسد که از نظر روانی، حزب حاکم و مشاورین روسی آن‌ها را دچار بیماری بداند. این‌ها دچار خود‌برتر‌بینی شده و مردم معمولی زیر دست را سزاوار آزار می‌بینند. این به نوبهٔ خود، برای آنان که به مخالفت با ایشان برخاسته‌اند فرصتی فراهم میکند تا به‌انتقاد از آن‌ها بپردازند.
توافقنامه‌ای بین وزارت نیرو و انرژی افغانستان و اتّحادشوروی برای ساخت تاسیسات و دستگاه‌های ذخیرهٔ نفت در پل‌خمری بسته شد. بر اساس این موافقتنامه، اتّحادشوروی تانکرهایی با ذخیرهٔ اضافی ظرفیّتی معادل شش‌هزار متر مکعّب می‌سازد. پروژه بر پایهٔ اعتبارات تجاری بلند مدّتی که از سوی اتّحادشوروی تامین می‌گردد انجام خواهد شد.
افغانستان یادداشتی برای همهٔ کشورهای اعطاکنندهٔ کمک از‌جمله کشورهای غربی و آمریکای‌شمالی فرستاده و از آن‌ها دعوت کرده در میزگرد تبادل نظری که ازسوی UNDPبرای کمک اقتصادی به کشورهای کمتر توسعه یافته سازماندهی شده و در ماه مه 1983 در ژنو برگزار می‌شود شرکت کنند. دکتر خلیل‌احمدابوی معاون نخست وزیر افغانستان در امور برنامه‌ریزی در این مورد شخصاً به سفرا و کارداران این کشور‌ها تلفن کرده است.
رسانه‌های افغانستان توجّه ویژه‌ای به دستگیری ولی‌خان، رهبران حزب مردم و دیگر نیروهای مخالف در پاکستان کرده‌اند. همچنین اهمیّت خاصّی به گزارشی از مجلّهٔ هندی بلیتز (Blitz) داده شده که در کشمیر آزاد تعداد بسیار زیادی اعدام شده‌اند. این مقالات نسبتاً انتقادی در مورد اوضاع داخلی پاکستان و سیاست خارجی آن در تضادّ با خطّ مشی قبلی در فعّالیّت‌های انتشاراتی افغانستان است. مسئولین افغانی همیشه انتقادشان از پاکستان را پیش از دیدار‌هایی که بوسیلهٔ نمایندگان سازمان ملل و غیره صورت می‌گرفته است کند می‌کرده‌اند. بلند‌کردن آوازشان درست پیش از دیدار کوردووز تاکتیک فشار نسبتاً جدیدی است.
معاون وزیر چکسلواکی در تجارت خارجی روز نهم ژانویه برای بحث و بررسی‌های امضاء مقاوله نامهٔ تجاری وتوافقنامهٔ بازرگانی سه یا پنج‌ساله‌ای وارد کابل شد. انتظار می‌رود چکسلواکی تجهیزات مولّد نیرو، بافندگی و معدن‌شناسی را برای این موافقتنامه تامین نماید.
در رسانه‌های جمعی افغانستان اصلاً اظهار نظری در مورد انتخابات در کارناتاکا (Karnataka) و آندرا (Andhra) نشده است اگر چه بعضی از رهبران افغانستان پرسش‌هایی در مورد پی‌آمد‌هایش مطرح کردند. به ایشان اطمینان داده‌ام نتایج انتخابات، هر پی‌آمد داخلی که داشته -باشد، نباید در مورد آن گزافه‌گویی شود و اینکه دولت ما تحت رهبری خانم گاندی حاکم و پابرجا باقی خواهد ماند.
انتهای پیام/
