آقاخانی: ظرفیت سمن‌ها در تبیین ضرورت حفاظت از تالاب میقان به‌کار گرفته شود
خبرگزاری تسنیم: رئیس شبکه زیست محیطی استان مرکزی معتقد است باید ظرفیت سمن‌ها در تبیین ضرورت حفاظت از تالاب میقان به‌کار گرفته شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اراک، تالاب کویری میقان از تالاب‌های کشور است که در استان مرکزی و در 15 کیلومتری شمال شرقی اراک و جنوب غربی شهر داودآباد قرار گرفته که در سال‌های با بارندگی مناسب، تالاب دارای آب قابل توجه است و در سال‌های کم‌آبی به‌طور معمول سطح تالاب خشک شده و به حالت کویری در می‌آید.
منابع تامین آب تالاب را بارش‌های جوی، آب سه رودخانه قره کهریز، فراهان و شهراب و پساب تصفیه فاضلاب اراک تشکیل می‌دهند و وسعت تالاب حدود 25000هکتار است که شامل دریاچه با سه جزیره در وسط، قسمت کویری و دشت‌های اطراف می‌شود.
این تالاب دارای ویژگی‌های بوم‌شناسی خاصی بوده که از آن‌جمله اینکه سالانه تعداد زیادی از پرندگان مهاجر را در خود جای می‌دهد که در میان آنها بعضی از گونه‌های نادر و حمایت شده دیده می‌شوند، نیز به سبب جمعیت بالای درنا در تالاب نسبت به زیستگاه‌های دیگر کشور، این تالاب اهمیت بیشتری پیدا کرده است.
پوشش گیاهی منطقه بیشتر از نوع گیاهان شورپسند یا هالوفیت بوده که از این نظر نیز تالاب یکی از ذخیره‌گاه‌های مهم گیاهان شور کشور به شمار میرود که علاوه بر پرندگان، گونه‌های پستانداران، آرتمیا و انواع جلبک آب شور از دیگر جانداران تالاب و محیط اطراف آن هستند.
به سبب شوری آب، لایه‌های نمکی در منطقه دیده می‌شود، علاوه بر این گنبدهای نمکی نیز در سطح زیرین منطقه وجود دارند که تحت تاثیر گسل‌های منطقه سبب لرزه خیزی خفیف در منطقه می‌شوند و این تالاب دارای بزرگترین منبع سولفات سدیم در کشور است و تالاب از نظر گردشگری، یکی از مراکز مهم طبیعت گردی و پرنده نگری کشور محسوب می‌شود.
باتوجه به اهمیت جایگاه تالاب میقان، فعالان محیط زیست استان مرکزی به میزبانی خبرگزاری تسنیم این استان گرد هم آمدند تا زمینه‌های شناسایی تالاب میقان، حفظ و توسعه تالاب، حفظ گونه‌های جانوری و گیاهی تالاب میقان و مسائل مربوط به ثبت بین المللی تالاب میقان مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.
در این نشست تخصصی که با عنوان "مسائل و مشکلات تالاب میقان استان مرکزی" برگزار شد "امیر انصاری" مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان مرکزی، "سیاوش آقاخانی" رئیس شبکه زیست محیطی استان مرکزی، "محمدحسین محمدی" رئیس هیئت مدیره خانه سازمان‌های مردم نهاد استان مرکزی و رئیس سابق شبکه زیست محیطی استان مرکزی، حمید اخوان نائب عضو شبکه زیست محیطی استان مرکزی و محمد جلیلی مدیرعامل موسسه گنجینه سبز و روابط عمومی شبکه زیست محیطی استان مرکزی دراین نشست تخصصی حضوریافتند.
این نشست تخصصی به منظورحفاظت از تالاب میقان و اهمیت و نقش این تالاب در توسعه اقتصادی استان مرکزی و نیز حفاظت از گونه‌های جانوری و گیاهی نادر در تالاب میقان و اقدامات لازم به منظور ثبت بین المللی تالاب میقان اراک در دفتر خبرگزاری تسنیم برگزار شد.
متن گفت‌و‌گوی تفصیلی "سیاوش آقاخانی" رئیس شبکه زیست محیطی در نشست تخصصی "بررسی مشکلات تالاب میقان" در زیر می‌آید:
تسنیم: سازمان‌های مردم نهاد در راستای معرفی تالاب میقان و اهمیت این تالاب در استان مرکزی چه اقداماتی را انجام داده‌اند؟
آقاخانی: در 8 سال گذشته تالاب میقان در کشور چندان شناخته شده نبود و مردم در این مورد اطلاعاتی نداشتند و تالاب میقان بااقدامات و برنامه های اجرایی توسط سمن‌ها و سازمان‌های مردم نهاد با یرگزاری همایش به مردم معرفی شد.
در ابتدا مردم از این بخش به عنوان کویر یاد می‌کردند که با حضور 350 متخصص حوزه محیط زیست کشور و بازدید 30 سفیر از این مهم در همایش ملی تالاب‌های ایران با همکاری سازمان‌های مردم نهاد تا حد زیادی در راستای شناسایی این بخش به عنوان تالاب بسیار مهم و تاثیرگذار بود.
با توجه به اینکه این بخش 8سال است که به عنوان تالاب مطرح شده توانسته جزء رامسر سایت قرار گیرد و این تالاب توانسته 3 قهرمانی تالاب را به خود اختصاص دهد و این اقدامات از مهمترین دستاوردهای این سازمان‌ها بوده است.
تالاب میقان در بین 15 تالاب بین المللی معرفی شده که توانسته با 1300 رای اختلاف از تعداد 3 هزار رای رتبه دوم را به خود اختصاص دهد و این مهم تبیین کننده ارتباط و تعامل بسیار خوبی است که در اراک ایجاد شده و به منظور حفظ و ابقای تالاب میقان باید همدلی و مشارکت ادامه داشته و تقویت شود.
باید تلاش شود تا بتوانیم این همدلی و مشارکت را در سطح مدیران ارشد استانی ایجاد کرده و افزایش دهیم و با تحقق این مهم بتوانیم این همدلی را در سطح متخصصان کشوری ایجاد کنیم و در راستای ثبت بین المللی تالاب میقان استان مرکزی با یک عزم ملی و مدیریت جهادی گام برداریم.
تسنیم: به‌عنوان یک فعال حوزه زیست محیطی استان، از نظر شما مشکلات و موانع موجود در تالاب میقان چیست و این تالاب با چه خطراتی مواجه است؟
آقاخانی: در حال حاضر حیات تالاب با مشکلاتی مواجه بوده که مهمترین تهدید و مشکل در بخش تالاب میقان افت آب‌های سطحی و رودخانه‌های اراک بوده که می‌تواند آب این بخش را تامین کند اما به سبب بندهای خاکی که در بالادست وجود دارد اجازه نمی‌دهد آب طبیعی برای تالاب تامین شود.
در حال حاضر آب این بخش توسط تصفیه پساب فاضلاب شهری تامین می‌شود و آب سطحی وارد شده به تالاب میقان طبیعی نیست که در این راستا چندین ورودی فاضلاب صنعتی نیز وارد تالاب میقان می‌شود که بسیار آلاینده است و مواد و ترکیبات موجود در ان شیمیایی و روغنی بوده که سبب تهدید اکوسیستم این بخش می‌شود.
در تالاب میقان علاوه بر فلزات سنگین و ازت سولفات سدیم با میزان بسیار بالایی در این تالاب وجود دارد که این بخش را با مشکلات بسیاری مواجه کرده و به جز این مواد در تالاب مابقی مواد موجود در این بخش قابلیت خودپالایی را دارد.
ورود مواد آلاینده به تالاب میقان علاوه بر آسیب زدن به اکوسیستم این بخش برای پرندگان مهاجر نیز ایجاد مشکل کرده و سبب می‌شود این آلودگی‌ها به کل دنیا منتشر شود زیرا تالاب میقان میان گذر بوده و این قسمت از نظر مباحث زیستی دارای اهمیت است.
تسنیم: به نظر شما چه مشکلاتی به منظور تامین آب تالاب میقان وجود دارد و چه خطراتی این بخش را تهدید می‌کند؟
آقاخانی: در هنگام بارندگی زمانی که حجم زیادی آب روانه شهر می‌شود آبراهه‌های شهری وارد تالاب می‌شود و به سبب اینکه این حجم بسیار زیاد آب ورودی سیستم را دچار مشکل نکند سیستم قطع شده و آب بدون تصفیه شدن وارد تالاب می‌شود و سیستم قطع می‌شود.
خودروها یکی دیگر از عوامل تولید فلزات سنگین در بافت شهری هستند که نیروگاه نیز این فلزات سنگین را تولید می‌کند و بنزین و نفت ایران نیز سنگین بوده که علاوه بر گوگردی حجم فلزات سنگین مانند اکتان نیز در آن وجود دارد و این فلزات بعد از سوختن در خودرو وارد محیط شهری شده و در موقع بارندگی شسته شده و به سبب داشتن قدرت حلالیت بالا در فلزات سنگین حاصل از آلودگی حل شده و به تالاب میقان منتقل می‌شود که هیچ تصفیه‌خانه‌ای ظرفیت جذب فلزات سنگین را ندارد.
تسنیم: به‌نظرشما از جمله مهمترین مشکلاتی که حیات تالاب را با خطر مواجه ساخته چه بوده و باید در این باره چه کرد؟
آقاخانی: شرکت املاح به طور غیراصولی سولفات سدیم را بهره‌وری می‌کند که در این راستا مسئولان استانی و نمایندگان باید گام بردارند و با تعدیل بهره‌برداری از سولفات سدیم بتوانیم در حفظ تالاب میقان گام برداریم.
باید تلاش شود تا بتوانیم طرح جامع و طرح مدیریت زیست بومی را در جامعه نهادینه کنیم و این مهم توسط دستگاه‌ها و نهادهای مربوطه در جامعه تحقق پیدا کند.
تسنیم: مطالبات تالاب توسط کدام بخش انجام می‌شود "مسئولان و یا سازمان‌های مردم نهاد"؟ کدام بخش در این راستا گام‌های بیشتری را برداشته است؟
آقاخانی: این نگاه اشتباه که وظیفه حفاظت از تالاب وظیفه سازمان‌های مردم نهاد بوده باید در جامعه اصلاح شود زیرا سازمان‌های مردم نهاد باید کارهای نظارتی و آگاه‌سازی مردم را انجام دهند و بتوانند در دل مردم محلی این انگیزه را ایجاد کنند که تالاب متعلق به همه افراد بوده و همه موظف به حفظ و ابقای آن هستند.
زمانی که دولت منطقه‌ای را محدود کرده و نام آن را منطقه حفاظت شده می‌گذارد یعنی اینکه این بخش را از مردم جدا کرده است و مردم به دنبال تخریب این بخش می‌روند و در این بخش‌ها شکار انجام می‌شود که این مهم سبب شده بود تا مدت‌ها مردم به شکار گونه‌های مختلف پرندگان این بخش بپردازند.
باید تلاش شود تا معیشت مردم را در حفاظت از تالاب قرار دهیم و بتوانیم زیرساخت‌های مشارکت مردم را فراهم کنیم و بتوانیم با توسعه گردشگری در این بخش و آموزش مردم محلی به منظور نشان دادن جاذبه‌های گردشگری تالاب میقان حمایت از تالاب را به مردم واگذار کنیم و از تخریب آن جلوگیری کنیم.
استفاده از محیط بان برای این بخش و نیز استفاده از نام منطقه حفاظت شده برای این بخش و بخش‌های این چنینی سالهاست که با شکست مواجه بوده و باید تلاش شود تا بتوانیم افراد این جوامع را توانمند کنیم و با مجموعه بین المللی و دولتی زمینه گفتمان مشترک را ایجاد کنیم.
تسنیم: به‌عنوان یکی از فعالان و نیز رئیس شبکه زیست محیطی استان، فکر می‌کنید نبود اعتبارات در راستای حفظ تالاب دخیل بوده و ایجاد مشکل کرده است؟
آقاخانی: نبود اعتبارات نیز ایجاد مشکلاتی را به منظور حفظ تالاب ایجاد کرده و با توجه به اینکه 30 سال از تشکیل سازمان حفظت از محیط زیست می‌گذرد این سازمان در تامین نیازهای اولیه خود مانده و نتوانسته زیرساخت‌های اولیه را فراهم کنند.
باید تلاش شود تا بتوانیم اعتبارات کافی و لازم را برای حفظ تالاب فراهم کنیم و تاکنون به منظور انجام پروژه‌های بین المللی اعتباراتی نیز جذب شده که باید مشخص شود این اعتبارات در حال حاضر در کجا قرار گرفته و مورد استفاده قرار گرفته که در این راستا مدیران کلان استانی باید پاسخگو باشند.
تامین منابع جدید مادی و معنوی برای مدیریت پایدار تالاب باید در اولویت قرار گیرد و در این راستا نباید به اعتبارات سازمان متکی باشیم بلکه باید اعتبارات بیشتری را جذب کنیم و بتوانیم با حمایت وکمک صنایع در راستای حفظ تالاب گام برداریم.
گفت‌و‌گو از مریم جباری، عکس از سحر حبیبی
انتهای پیام/ج
