قلعه ایزدخواست؛ نخستین بنای طبقاتی جهان + تصاویر

به گزارش خبرگزاری تسنیم از آباده، شهرستان آباده با وسعت 7500 کیلومترمربع و با مرکزیت شهر آباده، از شهرهای فرهنگی و سیاحتی شمال استان فارس است. ازنظر آب و هوایی، جزء شهرستان‌های سردسیر و معتدل استان محسوب می‌شود و این موضوع نیز در ساختار معماری و سنتی و لباس‌های محلی این منطقه نیز نقش مؤثری داشته است.

به استناد کاوش‌های باستان‌شناسی، سکونت در محدوده فعلی آباده به هزارها سال قبل از میلاد باز می‌گردد اما توسعه و ترقی آن تقریبا از زمانی که کریم‌خان زند، شیراز را پایتخت ایران کرد، شروع شد.

بزرگترین معدن خاک نسوز خاورمیانه در این شهر واقع شده و این شهرستان از شرق به شهرستان یزد، از جنوب به شهرستان خرم بید، از غرب به شهرستان اقلید و شهر سمیرم و از شمال به استان اصفهان متصل است. فاصله مرکز شهرستان تا شیراز 275 کیلومتراست.

قلعه ایزدخواست؛ نخستین بنای طبقاتی جهان

نخستین اثر تاریخی که در هنگام ورود به استان فارس از سوی اصفهان می‌تواند دید، قلعه قدیمی ایزدخواست است که شباهت زیادی به ارگ بم کرمان دارد. این قلعه بر فراز صخره بزرگی قرار دارد و داخل آن خانه‌های بسیار کوچک با کوچه‌های بسیار تنگ و باریک دیده می‌شود و این بنای تاریخی متعلق به دوران ساسانی است.

یکی از ویژگی‌های خاص این قلعه، امنیت چشمگیر آن است که به دلیل خندق عمیق اطراف، یکی از دست‌نیافتنی‌ترین بناهای عهد باستان برای غارتگران و دشمنان بوده است.

آتشکده قلعه ایزدخواست، نخستین آتشکده‌ای در ایران است که پس از ورود اسلام به ایران به مسجد تبدیل شده است. این قلعه باستانی، به لحاظ قدمت نخستین قلعه خشتی جهان و به لحاظ وسعت و دومین بنای خشتی جهان بعد از ارگ بم است.

سد ساسانی ایزدخواست؛ نخستین سد قوسی جهان

سد قدیمی ایزدخواست که به سد سربند نیز معروف است، نخستین نمونه سد قوسی در ایران و جهان است که در 7 کیلومتری شهر ایزدخواست در تنگه‌ای موسوم به گلوگاه که کم عرض‌ترین برش رودخانه بوده قرار دارد. این سد در دوران ساسانیان بر روی رودخانه ایزدخواست بنا شده است.

کاروانسرای ایزدخواست

این کاروانسرا در جنوب شهر ایزد خواست و در نزدیکی قلعه ایزدخواست قرار دارد و در زمان شاه عباس صفوی ساخته شده است. بنا شامل یک حیاط مربع شکل در وسط و تعدادی حجره و اتاق در اطراف است.

این کاروانسرا با مساحتی حدود 4000 مترمربع، از نظر معماری و زیبایی و استحکام‌بخشی و همچنین وسعت، یکی از کاروانسراهای نمونه در نوع خود است. این بنا در سال‌های اخیر نیز توسط میراث فرهنگی فارس مورد مرمت قرار گرفته است.

عمارت کلاه‌فرنگی

این عمارت بسیار زیبا که از آثار دوران قاجاریه است دارای نقشه تقریبا دایره‌ای بوده که در میان باغچه‌ای کوچک واقع شده است. این عمارت با وسعتی در حدود 20 مترمربع، دارای چهار در ورودی و پنجره‌های بلند بوده و بر روی سکویی به ارتفاع 80 سانتیمتر قرار دارد.

تیمچه صرافیان

این بنای آجری از آثار دوران قاجاریه بوده و در بازار قدیمی آباده قرار دارد. این بنای دو طبقه در چهارسو دارای عمارت و دارای حیاطی مستطیل شکل در وسط است. تیمچه صرافیان دارای 36 حجره است که حجره‌های طبقه پایین مغازه و در طبقه بالا به‌عنوان مهمان‌پذیر مورد استفاده بوده است.

درب ورودی تیمچه از جنس چوب است که حاشیه و چهارچوب آن به طرز زیبایی منبت‌کاری شده و طاق ورودی آن نیز در دو طرف دارای مقرنس‌های زیبای گچی است. این بنای منحصربه‌فرد در سال‌های اخیر به‌طور مستمر توسط میراث فرهنگی فارس مورد مرمت قرار گرفته و قرار است به بازارچه صنایع دستی تغییر کاربری یابد.

قصر بهرام گور

در سمت راست مسیر شیراز به آباده در بخش سورمق مجموعه‌ای شبیه به یک تپه خاکی دیده می‌شود که به قصر بهرام گور مشهور است. این بنا که هم‌اکنون فروریخته دارای آثار دیوارهایی با خشت‌هایی مکعبی است.

کاروانسرای خان خوره

نقشه این کاروانسرا هشت‌ضلعی است و یکی از سه نمونه کاروانسرای منحصربه‌فرد ایران به شمار می‌رود. مصالح آن از سنگ، گلو گچ است. این کاروانسرا در فاصله 60 کیلومتری جاده آباده – شیراز قرار دارد.

سایر جاذبه‌های دیدنی شهرستان آباده

دشت لاله‌های واژگون واقع در منطقه خسرو شیرین (اثر طبیعی ثبت ملی)، باغ‌های فیروزی، شور چشمه و شیرین چشمه، پارک جنگلی شهید فرهمند و تفرجگاه روستای بیدک از دیگر جاذبه‌های گردشگری شهرستان آباده است.

صنایع دستی شهرستان آباده

یکی از صنایع دستی منحصربه‌فرد در این شهرستان، منبت‌کاری است که شهرت جهانی دارد و جزء آثار ثبتی معنوی منطقه‌ای میراث فرهنگی است.

گیوه‌های آباده نیز در نهایت ظرافت، استحکام و دقت تهیه می‌شود و در نوع خود بی‌نظیر است.

از دیگر سوغاتی‌های معروف آباده، سفیدآب است که نوعی لایه‌بردار طبیعی پوست بدن بر پایه چربی حیوانی است که به‌طور سنّتی در ایران معمولاً به شکل قرص‌های سفیدرنگ است و هنگام استحمام به کار گرفته می‌شود.

انتهای پیام/ ب