آخرین جزئیات از اختلافات و توافق هسته ای

به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از خبرانلاین و نامه نیوز، صدای پای توافق هر لحظه جدی‌تر می‌شود. با حضور وزرای خارجه کشورهای مختلف در لوزان گمانه‌زنی‌ها حول بالاتر رفتن احتمال توافق هم شدت گرفته است. خبرنگاران خارجی حتی از حاصل شدن توافق سخن می‌گویند و به نقل از دیپلمات‌های خود اشاره می‌کنند که طرفین با یکدیگر تمام کرده‌اند و تا ساعاتی دیگر هم این توافق اعلام خواهد شد. هرچند دیپلمات‌های ایرانی این موضوع را تکذیب می‌کنند. علی واعظ تحلیلگر ارشد گروه بین‌المللی بحران معتقد است طرفین فاصله‌ای تا توافق ندارند و اختلافات باقی مانده در حدی نیستند که بتوانند مذاکرات را با شکست مواجه کنند. واعظ به واسطه حضور در گروه بین‌المللی بحران با هر دو گروه مذاکره کننده ارتباط نزدیکی دارد و نقل قول‌های او از پشت درهای بسته مذاکره می‌تواند قابل اعتماد باشد. با آقای واعظ در کافه بوقیواژ در جوار هتل محل برگزاری مذاکرات گفتگویی انجام دادیم که مشروح آن‌را در ادامه می‌خوانید:
شرایط را چگونه ارزیابی می کنید. چه اتفاقاتی افتاده که در دور قبل و این دور احتمال حصول به توافق تا این اندازه بالا رفته است؟

من فکر می‌کنم کلید اصلی این توافق در مونیخ زده شد جایی که دو طرف به فرمول مشترکی برای ظرفیت غنی سازی رسیدند. طبق آن فرمول هم زمان گریز به یکسال می رسید و هم ظرفیت غنی‌سازی ایران را در اندازه‌ای حفظ می‌کرد که یک ظرفیت کم ارزش نبود و در واقع یک ظرفیت معنادار در ایران ایجاد می‌شد. از اینجا بود که یک حرکت رو به جلویی شروع شد که باقی مسائل هم شروع به حل شدن کنند.

در این شرایط چه اختلافاتی همچنان مطرح هستند؟

سه موضوع اصلی که همچنان به عنوان یک اختلاف میان طرفین باقی مانده بود یعنی طول زمان توافق نهایی، مسئله تحریم‌های سازمان ملل و همچنین تحقیق و توسعه مواردی بودند که از فوریه تا حالا یعنی حدود یک ماه و نیم پیش بحث های زیادی بر سر آنها در جریان بود. در مورد تحقیق و توسعه فرمول اصلی که در توافق نهایی وجود خواهد داشت برای طرفین مشخص است. فرمول اصلی این است در ابتدای توافق به دلیل اینکه ایران از لحاظ عملی برنامه غنی سازی مفصلی نیاز ندارد می تواند تحقیق و توسعه خود را محدود کند ولی محدودیت بر تحقیق و توسعه باید پیش از پایان محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای رفع شوند به این علت که ایران زمانی که می خواهد غنی سازی خود را برای تامین سوخت داخلی بر عهده گیرد این کار را با سانتریفیوژهای کارآمد انجام خواهد داد. این بدین معناست که مثلا اگر قرار است محدودیت ده سال باشد محدودیت های تحقیق و توسعه 5 سال دیگر شروع به رفع شدن کند.

در خصوص وضعیت برداشته شدن تحریم‌ها شرایط به چه نحوی است؟

مسئله تحریم های سازمان ملل تاکنون موضوعی با حاصل جمع صفر بود. یعنی ایران یا باید از فصل هفتم خارج می شد و یا نمی شد. اما یکی از کشورهای اروپایی راه حلی را پیشنهاد داد که در عین اینکه تحریم‌های اشاعه‌ای و تسلیحاتی حفظ را می کند ولی تحریم‌های اقتصادی برداشته می‌شود و در واقع فرمولی است که ایران را از فصل هفتم منشور سازمان ملل خارج می کند.  هرچند تحریم‌های اشاعه‌ای و تسلیحاتی همچنان باقی می‌ماند چرا که مسائلی که ایران با آژانس داشته همچنان باقی می‌ماند و اینها زمانی برداشته می‌شود که آژانس به ایران گواهی سلامت بدهد.

بحث‌ها حول موضوع طول زمان توافق هسته‌ای هم به نظر می‌رسد یکی دیگر از نقاط اختلاف طرفین باشد؟

در مورد طول زمان من فکر می‌کنم این موضوع هیچ وقت مسئله‌ای نبوده که مذاکرات را به شکست بینجامد برای اینکه همیشه مشخص بوده این زمان میانی خواهد بود یعنی بین آنچه که آمریکایی‌ها می‌خواستند یعنی 20 تا 30 سال و آنچه ایرانی‌ها می‌خواستند یعنی بین سه تا هفت سال. من فکر می کنم مدت زمان مسئله مطرحی نباشد و در بازه‌ای حدود ده سال دو طرف به توافق خواهند رسید.

تحریم‌های کنگره در این شرایط چگونه مورد توجه قرار می‌گیرد؟

از ابتدا هم مشخص بود که این تحریم‌ها لغو می‌شوند و در مرحله بعد به سراغ برداشته شدن دائمی آنها خواهند رفت و راه حل دیگری جز این وجود ندارد. حالا در این شرایط برخی این موضوع را طرح کردند که اگر کنگره به تعهدات خود عمل نکرد چطور خواهد شد؟ باید بگویم در آن شرایط آمریکا عملا بازنده اصلی این بازی آمریکا خواهد بود و آمریکا را منزوی خواهد کرد و عملا شرایط به وضعیت اواخر دهه نود میلادی باز می گردد که آمریکا ایران را تحریم کرده بود ولی متحدان این کشور هیچیک به این تحریم‌ها عمل نمی‌کردند.

به نظر شما با توجه به وجود اختلافات طی روزهای آینده این اختلافات حل می شود یا خیر و با توجه به صحبت هایی که با منبع آگاه دو طرف داشتید شرایط کلی را چطور می‌بینید؟

در یک مذاکراتی با این پیچیدگی و حساسیت طبیعی است چانه زنی تا آخرین لحظه ادامه داشته باشد. به همین دلیل است که توافق ژنو در ساعات اولیه بامداد به دست آمد در حالیکه همه خسته شده بودند و می‌خواستند توافق را امضا کنند. به همین دلیل هم شاید عامل اصلی تقویم کاری وزرای خارجه‌ای باشد که به اینجا می‌آیند. چون برخی از آنها لازم است دوشنبه در پایخت‌های خود حضور داشته باشند. بنابراین وقت آنها در حصول به این توافق تاثیرگذار است. ولی در عین حال همه متفق‌القول هستند که اگر مارس بگذرد و دست آورد جدی برای مذاکرات به دست نیاید دیگر نمی توان امید زیادی داشت. بنابراین اگر قرار است انعطافی نشان داده شود بهتر است در همین روزها که وزرای خارجه وقت می‌گذارند و به اینجا می‌آیند صورت گیرد و توافق حاصل شود.

شرایط پس از حصول توافق را چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا در آن صورت مخالفین نمی توانند کارشکنی داشته باشند؟

اگر به تفاهم برسیم آن وقت است که بازیگران خارجی می‌توانند بر این پروسه تاثیر بگذارند و جلوگیری کنند از اینکه پیش از ضرب‌العجل اصلی کار را خراب کنند. چرا که این تفاهم به هر حال شکننده خواهد بود و دشمنانش تمام تلاش خود را خواهند کرد که تیشه بر ریشه اش بزنند و به همین دلیل است که مذاکره کنندگان باید سعی کنند متن مشخصی برای توافق داشته باشند و در ادامه و به سرعت سعی کنند ابتدا متن توافق و سپس جزئیات را نهایی نمایند.

منبع: خبرآنلاین