اقناع منتقدین در مسئله هسته‌ای لازمه ایجاد همدلی
خبرگزاری تسنیم:توجه به دیدگاه‌های منتقدین، می تواند به تیم مذاکره کننده کمک کند، اگر موارد مطرح شده قابل توجه نیست، پاسخ قانع‌کننده برای آنها داده شود، زیرا برای ایجاد همدلی و همکاری بین مردم و دولت پیش از هر چیز اقناع مخالفان مورد نیاز است.
حسن بهشتی‌پور استاد دانشگاه و کارشناس مسائل دیپلماسی هسته‌ای در یادداشت اختصاصی تسنیم به بررسی فرمایشات رهبر معظم انقلاب درباه بیانیه لوزان می‌پردازد که مشروح آن را در زیر می‌خوانید:
بسم‌الله الرحمن الرحیم
مقدمه:
درمتن پیش‌رو سخنان بسیار مهم آیت‌الله خامنه‌ای رهبرمعظم انقلاب اسلامی در دیدار با جمعی از بانوان، شاعران و ذاکران اهل بیت (ع) در روز بیستم فروردین ماه 1394، بررسی شده است. البته دراین سخنرانی بسیارمهم علاوه برتحلیل بیانیه لوزان سوئیس ایشان درباره تحولات یمن نیز روشنگری‌ها ورهنمودهای اساسی مطرح کردند اما در اینجا آن بخش از مطالب مربوط به مذاکرات هسته‌ای بین ایران و گروه موسوم به 1+5 تجزیه و تحلیل شده است.
ایشان در ابتدای سخنرانی خود به هشت موضوع اساسی در تبین روند مذاکرات پرداختند و سپس دغدغه‌های خود را درباره ادامه این مذاکرات در هفت مورد مشخص بیان کردند. در آخر پنج مطالبه اصلی ایران را در مذاکرات آینده که نباید به هیچ وجه از آنها صرف نظر شود، بیان فرمودند.
الف: بیان موضوع های بنیادی برای مذاکرات آتی
1- تا زمان انعقاد توافق نهایی هنوز هیچ اتفاق مهمی رخ نداده است
«برخی سؤال می‌کنند چرا رهبری درباره مذاکرات اخیر هسته‌ای موضع‌گیری نکرده است؟ علت موضع‌گیری نکردن رهبری این است که جایی برای موضع‌گیری وجود ندارد، زیرا مسئولان کشور و مسئولان هسته‌ای می‌گویند هنوز کاری انجام نگرفته وهیچ موضوع الزام‌آوری میان دوطرف بوجود نیامده است.چنین وضعیتی نیاز به موضع‌گیری ندارد.»
بیان این موضوع در واقع هشدار به همه کسانی بود که دچار افراط و تفریط در موضع‌گیری شده بودند. کسانی که می‌گفتند این دستاورد تاریخی است متوجه شدند که تا زمان توافق نهایی نباید آدرس غلط به دشمن بدهند و آنها را به این جمع‌بندی برسانند که مردم ایران به چنین توافقی راضی هستند و مطالبات اساسی خود را پیگیری نمی‌کنند.
از طرف دیگر هشدار به همه کسانی بود که این بیانیه را با ترکمنچای مقایسه می‌کردند و مردم ایران را به مذاکره‌کنندگان و آینده کشور بدگمان می‌کنند. به آنها نیز یادآور شدند نباید در قضاوت عجله کنند، زیرا بیانیه لوزان هنوز هیچ تعهدی را برای ایران الزام‌آور نمی‌سازد.
2-ارزیابی بیانیه لوزان، نه موافق ونه مخالف
«اگر از من سؤال شود که شما موافق مذاکرات اخیر هسته‌ای هستید یا مخالف، می‌گویم نه موافق هستم و نه مخالف، چون هنوز اتفاقی نیفتاده است. همه مشکل بعد از این است که باید درباره جزئیات بحث و گفت‌وگو شود. زیرا طرف مقابل، لجوج، بدعهد، بدمعامله و اهل از پشت خنجر زدن است و ممکن است در دوره بحث درباره جزئیات، کشور و ملت و مذاکره‌کنندگان را در حصار قرار دهند. آنچه که تاکنون اتفاق افتاده نه اصل توافق، نه مذاکره منتهی به توافق و نه محتوای توافق را تضمین نمی‌کند و حتی این موضوع را هم تضمین نمی‌کند که این مذاکرات به توافق منتهی شود، بنابراین تبریک گفتن معنایی ندارد.»
در این بخش نیز رهبری هوشمندانه به طرف گروه 1+5 نشان دادند انتظارات بسیار بیشتری از آنچه که در لوزان مطرح شده است، دارند و نباید آنها گمان کنند که ملت ایران به همین سطح از خواسته ها راضی و خشنود خواهند شد.
3- نباید به مذاکره آمریکایی ها خوشبین بود
«من هیچ‌گاه درخصوص مذاکره با آمریکا خوشبین نبودم و این موضوع هم بواسطه یک توهم نیست. بلکه بدلیل تجربه‌ای است که در این باره وجود دارد. اگر در آینده جزئیات مسائل و حوادث و یادداشت‌های مذاکرات هسته‌ای این روزها منتشر شود، همه متوجه خواهند شد که این تجربه ما از کجا نشأت می‌گیرد.»
راهبرد بدبینی به دشمن بد سگال در واقع یک تدبیر اساسی از سوی مقام معظم رهبری برای ممانعت از بازی خوردن از دشمنی است که از هر فرصتی برای سوءاستفاده از حسن‌نیت طرف ایرانی بهره می گیرد.
4- حمایت از مذاکرات موردی با آمریکا
«با اینکه به مذاکره با آمریکا خوشبین نبودم اما از این مذاکرات موردی با تمام وجود حمایت کردم و اکنون نیز حمایت می‌کنم.»
دلیل اصلی حمایت رهبری از مذاکرات با دشمنی که به او اطمینانی نیست، در این واقعیت نهفته است که ایران با درپیش گرفتن نرمش قهرمانانه می‌کوشد. بهانه ساخت سلاح اتمی در ایران را از دست دشمن خارج کند. یعنی ایران با ورود به مذاکرات می‌خواهد نشان دهد دشمن دنبال بهانه‌جویی است. اگر به نتیجه برسیم که پیروزهستیم اگر به نتیجه هم نرسد بازهم آمریکایی ها رسوا خواهد شد که مسئول به شکست رساندن مذاکرات هستند.
5- حیطه مذاکرات با آمریکایی ها فقط به مسائل هسته ای محدود است
آیت‌الله خامنه‌ای رهبرمعظم انقلاب اسلامی در ادامه بار دیگر با تأکید بر اینکه مذاکره با آمریکای‌ها فقط در مورد موضوع هسته‌ای است و نه هیچ موضوع دیگری، خاطرنشان کردند:
«البته مذاکرات درخصوص موضوع هسته‌ای یک تجربه است. اگر طرف مقابل از کج‌تابی‌های خود دست بردارد، این تجربه را می‌توان در مسائل دیگر ادامه داد اما اگر طرف مقابل به کج‌تابی‌های خود ادامه دهد، تجربه قبلی ما در بی‌اعتمادی به امریکا تقویت خواهد شد.»
در این بخش رهبری با بیان اینکه هنوز فرصت برای جبران کج‌تابی‌های آمریکا وجود دارد، بر این نکته تاکید دارند که اگر آمریکا سیاست صحیحی را در باره مذاکرات هسته‌ای در پیش گیرد، می‌توان درباره سایر مسائل مورد اختلاف ایران و آمریکا از این تجربه مثبت استفاده کرد. در غیر این صورت که راهبرد قبلی ایران مبنی بر بی‌اعتمادی ادامه پیدا خواهد کرد.
6- حمایت از توافقی که عزت ملت ایران را تامین کند
«من از توافقی که عزت ملت ایران را تأمین کند، صددرصد حمایت می کنم و اگر کسی بگوید که رهبری با رسیدن به توافق مخالف است، سخن خلاف واقع گفته است. حضرت آیت الله خامنه ای با تأکید بر اینکه ایشان با توافقی که منافع ملت و کشور را تأمین کند، کاملاً موافق هستند، البته این را هم گفته ام که توافق نکردن بهتر از توافق بد است، زیرا قبول نکردن توافقی که بخواهد منافع ملت ایران را پایمال کند وعزت ملت را ازبین ببرد، شرف دارد برتوافقی که بخواهد ملت ایران راتحقیر کند.»
مقاومت مردم ایران در 12 سال گذشته برای رسیدن به هدف مشخصی است. این هدف ایستادگی در برابر زورگویی آمریکا و متحدانش و حفظ استقلال و کرامت ملتی که می‌خواهد به دنیا نشان دهد که می‌تواند. مردمی که برخورداری از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای با همه اجزاء آن از جمله غنی‌سازی اورانیوم حق مسلم خود می‌داند. هر توافقی که بتواند حقوق هسته‌ای مردم ایران را بطور کامل تأمین کند، عزتمندانه است و به همین دلیل ایران اسلامی متعهد به اجرای آن است و هر توافقی که حقوق هسته‌ای ایران را تامین نکند و به تحریمها پایان ندهد، قابل پذیرش نخواهد بود.
7- رهبری در جزئیات وارد نمی شوند اما خطوط اصلی کار را روشن می کنند
«برخی اوقات گفته می‌شود که جزئیات این مذاکرات، زیر نظر رهبری است در حالی‌که این سخن دقیق نیست. من نسبت به مذاکرات بی‌تفاوت نیستم اما تا بحال در جزئیات مذاکرات دخالت نکرده‌ام و از این پس هم دخالت نخواهم کرد. من مسائل کلان، خطوط اصلی، چارچوب‌ها و خط قرمزها را عمدتاً به رئیس جمهور و در برخی موارد محدود به وزیر امور خارجه گفته‌ام اما جزئیات در اختیار آنها است.»
مقام معظم رهبری در این بخش از سخنرانی خود به یکی از شبهاتی که مرتبا مطرح می‌شد پاسخ دقیق و روشن دادند. ایشان در این بخش ضمن بیان اینکه در جزئیات مذاکرات وارد نمی‌شوند، اما با تاکید برهدایت مسائل کلان، تعیین خطوط اصلی کار و مشخص کردن چهارچوب‌ها و خطوط قرمز در مذاکرات بر نقش رهبری در مدیریت عالی روند مذاکرات صحه گذاردند.
8- اعتماد به تیم مذاکره کننده و تردید نداشتن به آنها
«بنده به مجریان مذاکرات هسته‌ای اعتماد دارم و تاکنون تردیدی نسبت به آنها نداشته‌ام و انشاءالله که در آینده هم، اینچنین باشد اما درخصوص مذاکرات هسته ای، دغدغه جدی دارم.» اعتماد رهبری به تیم مذاکره کننده بزرگترین سرمایه این گروه است که با تبعیت کامل تیم مذاکره کننده از منویات و راهنمایی‌های ایشان تاکنون موفقیت‌های قابل توجهی را برای ملت سرافراز ایران بدست آورده‌اند.
ب: دغدغه های رهبری در روند مذاکرات آتی
حضرت آیت‌الله خامنه ای در ادامه رهنمودهای اساسی و راهگشای خود خطاب به مردم ایران و به‌ویژه تیم مذاکره کننده دغدغه‌های اصلی خود را به‌طور مشخص در هفت مورد به شرح ذیل بیان داشتند.
1- طرف مقابل اهل فریب ودروغ است
«یک نمونه از چنین رفتارهای طرف مقابل در مذاکرات اخیر اتفاق افتاد و کاخ سفید بعد ازگذشت حدود دو ساعت از پایان مذاکرات، بیانیه چند صفحه‌ای را در تبیین مذاکرات منتشر کرد که در اغلب موارد خلاف واقع بود.»
درواقع متنی که وزارت امور خارجه آمریکا برای فریب افکار عمومی داخل و خارج آمریکا تهیه کرده بود کاملاً نشان می‌دهد آنها قبل از اینکه مذاکرات لوزان به نتیجه برسد و بیانیه آماده شود آنها بر خلاف توافق انجام شده متنی را تهیه کرده‌اند که بر اساس آن بتوانند خواسته‌های مورد نظر خود را در سه ماه آینده به عنوان نکات توافق شده در لوزان مطرح نمایند.
2- بد عهدی و پیمان شکنی دارد
«نمونه دیگر این است که آنها بعد از هر دور مذاکرات، سخنان علنی بیان می‌کنند و سپس خصوصی می‌گویند، این سخنان برای آبروداری در داخل و برای مقابله با مخالفان است در حالی‌که این مسائل به ما ربطی ندارد.»
آیت‌الله خامنه‌ای ضمن رد چنین شیوه ناپسندی که مذاکره‌کنندگان آمریکایی در داخل مذاکرات یک موضع داشته باشند و در بیرون برای راضی کردن مخالفان حرف‌های غیر واقعی بزنند، بر این نکته تاکید کردند که رهبر ایران با برخورداری از اعتماد مردم موضوع‌ها را به صورت دقیق و شفاف و بدون هرگونه پرده پوشی با مردم در میان می‌گذارند زیرا نظام اسلامی چیزی برای مخفی کردن از مردم ندارد. در واقع نتایج مذاکرات پس از انجام هر دور از مذاکرات به اطلاع مردم می‌رسد اما جزئیات مذاکرات پس از نهایی شدن مذاکرات به اطلاع عموم مردم خواهد رسید.
3- نباید فریب لبخند و وعده های دروغین دشمن را خورد
«نباید فریب لبخند طرف مقابل را خورد و نباید به وعده‌های نقد او اعتماد کرد، نمونه بارز این مسئله، مواضع و سخنان رئیس جمهور امریکا بعد از بیانیه اخیر است. همچنین مراقبت از نحوه رفتار با طرف مقابل در ادامه مذاکرات و توجه به نیات واقعی آنها نه صرفا سخنانی که در جرین مذاکرات مطرح می‌کنند.»
یکی از شیوه‌های نظام استکباری غرب استفاده از روی گشاده و دادن وعده‌های دروغین برای فریب طرف مذاکره‌کننده است. بنابراین هشدار جدی رهبری به مذاکره کننده‌گان ایرانی آن است که نباید وعده‌های دروغین آنها رابدون گرفتن ضمانت‌های کافی بپذیرند. همچنان که هرگز نباید لبخندها آنها موجب غفلت مذاکره‌کنندگان ایرانی از نیت‌های باطل آنها، برای سلطه‌جویی بیشتر شود.
4- مبالغه در نتایج بدست آمده و عجله در روند مذاکرات نشود
«ممکن است مسئولان بگویند به علت فرصت سه ماهه برای رسیدن توافق، زمان زیادی به منظور بحث و شنیدن سخنان منتقدین وجود ندارد که در پاسخ باید گفت این فرصت سه ماهه یک موضوع غیرقابل تغییر نیست و اگر این مدت زمان افزایش یابد هیچ اشکالی ندارد همانگونه که طرف مقابل دربرهه‌ای از مذاکرات، زمان را هفت ماه عقب انداختند.»
در دو سوی موافقان و مخالفان بیانیه لوزان افرادی هستند که درباره نتایج حاصل از مذاکرات لوزان سوئیس مبالغه می‌کنند و آن را برای کشور دستاوردبزرگی ارزیابی می‌کنند که در اینجا مخاطب مقام معظم رهبری قرار دارند که نباید مبالغه کنند، زیرا هنوز توافق نهایی به دست نیامده است. همچنین به مخالفان بیانیه لوزان نیز گفته می‌شود که نباید در ارزیابی‌های خود شتاب زده باشند و باید ضمن ارزیابی دقیق موضوع در قضاوت عجله نکنند.
5- باید مردم و بخصوص نخبگان را در جریان جزئیات قرار دهند
«مسئولان که افراد صادق و علاقمند به منافع ملی هستند. باید منتقدین شاخص مذاکرات را دعوت کنند و با آنان صحبت کنند؛ اگر در مطالب آنان، نکته ای بود، از آن برای پیش‌برد بهتر مذاکرات، استفاده کنند و اگر نکته‌ای هم نبود، آنان را قانع کنند. این مصداق همدلی و یکسان سازی دلها و عمل ها است. »
در این بخش از فرمایشات رهبری توجه به دیدگاه‌های کارشناسی منتقدینی که از سر دلسوزی و تعهد ملی خود در باره موضوع‌هایی که باید مورد توجه قرار گیرد نکات اساسی را بیان می‌کنند؛ به عنوان یک ضرورت مطرح شده است، زیرا یا آنها نکات صحیحی را بیان می‌کنند که توجه به دیدگاه‌های منتقدین، می تواند به تیم مذاکره کننده کمک کند. اگر موارد مطرح شده قابل توجه نیست، پاسخ دقیق و قانع کننده برای آنها داده شود، زیرا برای ایجاد همدلی و همکاری بین مردم و دولت پیش از هر چیز اقناع مخالفان مورد نیاز است.
6- مسئولان، دستاوردهای کنونی هسته ای را بسیار با اهمیت تلقی کنند و آنها را کم ارزش و سبک نشمارند
ارزش صنعت هسته‌ای در ایران
«اینکه برخی روشنفکرنماها بگویند صنعت هسته ای را برای چه می‌خواهیم؟، یک فریب است. نیاز کشور به صنعت پیشرفته هسته‌ای در عرصه‌های انرژی، تولید رادیودارو، شیرین کردن آب دریا، و کشاورزی برکسی پوشیده نیست. مهمترین ویژگی صنعت هسته‌ای کشور این است که دستیابی به این صنعت بسیار مهم، نتیجه انفجار استعدادهای ذاتی جوانان ایرانی بوده است، بنابراین روند پیشرفت در صنعت هسته ای باید ادامه یابد. »
7- کسانی ما را متهم به ساختن بمب می کنند که خود از بمب اتمی استفاده کردند و جنایت آفریدند
«رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به ادعاهای چند کشور جنایتکار همچون امریکا که از بمب اتمی استفاده کرده و یا فرانسه که آزمایش‌های هسته‌ای خطرناک انجام داده است، گفتند: آنها ما را متهم به تلاش برای ساخت بمب اتمی می‌کنند، درحالی‌که نظام اسلامی ایران بر مبنای فتوای شرعی و همچنین بر مبنای عقلانی، هیچ‌گاه بدنبال سلاح هسته‌ای نبوده و نخواهد بود و آن را مایه دردسر می‌داند.»
پ: مطالبات رهبری در مذاکرات پیش‌رو
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بخش پایانی سخنان خود پنج موضوع اساسی را که باید به عنوان خط قرمز مذاکره کننده گان مورد توجه واقع شود به شرح ذیل برشمردند:
1- لغو یکجا تحریمها
«رهبر انقلاب، لغو یک‌جای تحریمها را یکی دیگر از مطالبات از مسئولان بیان کردند و افزودند: این موضوع بسیار مهم است و تحریمها باید در همان روز توافق به طور کامل لغو شوند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای خاطرنشان کردند: اگر قرار باشد لغو تحریمها به یک فرآیند جدید مرتبط شود، اساس مذاکرات بی‌معنا خواهد بود، زیرا هدف از مذاکرات برداشته شدن تحریم‌هاست.»
2- نباید بیگانگان به بهانه نظارت، به حریم های امنیتی وارد شوند
«حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بیان مطالبه بعدی به بحث بازرسی‌ها اشاره و تأکید کردند: مطلقاً نباید اجازه داده شود که به بهانه نظارت، به حریم امنیتی و دفاعی کشور نفوذ کنند و مسئولین نظامی کشور نیز به هیچ وجه اجازه ندارند که به بهانه نظارت و بازرسی، بیگانگان را به این حریم راه دهند و یا توسعه دفاعی کشور را متوقف کنند.»
3- نباید دروند توسعه دفاعی کشور خللی وارد شود
«لازم است توانایی دفاعی کشور و مشت محکم ملت در عرصه نظامی همچنان محکم بماند و روز بروز نیز محکم‌تر شود. همچنین به هیچ وجه نباید در مذاکرات، حمایت از برادران مقاوممان در نقاط مختلف مورد خدشه قرار گیرد.»
4- ایران شیوه های غیر متعارف نظارتی را نمی‌پذیرد
«رهبر انقلاب اسلامی در خصوص شیوه نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران نیز تاکید کردند: هیچگونه شیوه نظارت غیرمتعارف که ایران را به یک کشور اختصاصی از لحاظ نظارت‌ها تبدیل کند، مورد قبول نیست و نظارت‌ها باید تنها در محدوده همان نظارت‌های متعارفی که در همه دنیا انجام می‌شود اعمال شود، نه بیشتر.»
5- ضرورت ادامه تحقیق و توسعه فنی هسته ای در ایران
«توسعه علمی و فنی در ابعاد گوناگون باید ادامه یابد البته تیم مذاکره کننده ممکن است لازم بداند که برخی محدودیتها را قبول کند که در این زمینه حرفی نداریم اما توسعه فنی باید حتماً ادامه یابد و با قدرت پیش رود. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای خاطرنشان کردند: تأمین این خواسته‌ها برعهده مذاکره‌کنندگان است و باید با بهره‌گیری از نظرات افراد مطلع و امین و همچنین نظرات منتقدان، شیوه‌های درست مذاکراتی را پیدا و دنبال کنند.»
* تمام نقل قول‌های استفاده شده در این متن به نقل از سایت رسمی آیت‌الله خامنه‌ای است.
انتهای پیام/پ
