فرصتی برای آموختن:غرفه آلمان
خبرگزاری تسنیم: بازار جهانی کتاب فرصتی است برای آموختن از آنانی که کمی بیش از ما تجربه دارند. بازار جهانی کتاب یکی از جا مانده‌های نمایشگاه کتاب تهران در رسانه‌ها، است که به سبب غفلت سال به سال نحیف‌تر و کوچک‌تر می‌شود.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نمایشگاه کتاب تهران تا ساعاتی دیگر به پایان می‌رسد و مسئولان نمایشگاه یک سال دیگر وقت مییابند تا نقاط ضعف نمایشگاه را برای سال آینده برطرف و نقاط قوتش را برجسته کنند. البته برخی از نقاط قوت نمایشگاه کتاب از چشم رسانه‌ها به دور می‌ماند و همین غفلت عاملی برای حرکت نزولی در صنعت نشر می‌شود.
یکی از جا مانده‌های نمایشگاه کتاب تهران در رسانه‌ها، بازار جهانی کتاب است که به سبب غفلت سال به سال نحیف‌تر و کوچک‌تر می‌شود. البته در همین وانفسا می‌شود نتایج مثبتی از بازار جهانی کتاب بدست آورد و بررسی آن تجربه‌های مناسبی در اختیار ناشران کتاب قرار دهد. با توجه به اینکه کشورهای شرکت کننده در این بازار - آلمان و فرانسه - از جوامع شاخص در حوزه نشر کتاب به حساب می‌آیند و سرانه مطالعه این کشورها به شکل چشم‌گیری بالاست، در این گزارش براساس شواهد موجود در بازار کتاب گزارشی از دلایل این امر بیان شده است.
1 - آلمان:
لذت دست گرفتن کتاب
نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت به نمایندگی از کشور آلمان به معرفی برترین آثار سال 2014 پرداخته است. برخلاف بیشتر غرفه‌های خارجی، آلمان آثار خود را در قالب تک جلدی به فروش می‌رساند. نکته قابل تامل چینش و انتخاب آثاری است که در قفسه‌ها خودنمایی می‌کند. برای مثال در قفسه‌ای مجزا چند اثر ادبی سال 2014 به عنوان قله ادبیات آلمان جانمایی شده است. آثار از نویسندگان مختلف آلمانی زبان و از ناشران مختلف انتخاب شده است. نکته قابل توجه در تمامی کتاب‌ها، وِیژگی فیزیکی آنهاست. کتاب‌ها با استفاده از کاغذها سبک و نازک، مناسب برای خواندن به سبب جنس و ماتی خوش دست هستند. وزن سبک این انگیزه را به مخاطب می‌دهد تا کتاب را به قول معروف زمین نگذراد.
البته ویژگی گرافیکی کتاب‌ها نیز قابلیت بصری در جلب مخاطب به اثر می‌دهد. نکته مشترکی در گرافیک کتاب‌ها اجتناب از افراط و تفریط‌هایی است که در کتاب‌های ایرانی به وفور یافت می‌شود. به نظر در صنعت نشر آلمان از حروف‌نگاری افراطی اجتناب می‌شود. کلیت جلد کتاب تصویری است که در فضای مشخصی از کتاب عنوان و نام نویسنده آورده شده است. بیشتر تصویر با توجه به قابلیت گرافیکی و ارزش هنریش فاقد هر گونه المان اضافه است.
برای نمونه رمان «کوآلا» اثر گرافیکی از زیر شکم یک کوآلاست و شکل ایستاده کتاب تداعی‌گر ویژگی کوآلا - چسبیدن به تنه درخت به شکل عمودی - است. عنوان کتاب در قسمتی از تصویر قرار گرفته که کیسه کوآلا قرار دارد که می‌تواند استعاره‌ای از زایندگی باشد.
تنوع موضوع
توجه آلمانی‌ها در انتخاب بهترین الگو برای آثار ادبی خود تنها معطوف به همین حوزه نمی‌شود. از نکات قابل تامل غرفه آلمان توجه ویژه به کیفیت آثاری است که در مختصات آلمان نمی‌گنجند. برای مثال در یکی از قفسه‌های این غرفه چند عنوان کتاب درباره اسلام با عناوینی چون حج خودنمایی می‌کند.
فارغ از اینکه محتوای این آثار چیست، شکل و شمایل کتاب از المان‌های مشتری‌پسندی بهره می‌برد. این رویه برخلاف وضعیت موجود در ایران است که آثار متناظر با این حوزه که به دلایل مشخص امکانات چاپ محدودی دارند و دال بر تبلیغی بودن آنها می‌شود.
آنچه کودک را کتابخوان می‌کند
اما مهمترین موضوع قابل تامل در غرفه آلمان ویژگی‌های کتاب کودک است. انتخاب قطع خاص برای کودک، انتخاب جلد سخت برای جلوگیری از پارگی کتاب، سبکی کتاب که کودک در هر سنی توانایی بلند کردن آن را داشته باشد - در کنار جلد سخت کتاب - و از همه مهم‌تر ویژگی تصویرگری کتاب‌های کودک است.
کتاب‌ها کاملا‌ٌ گرافیکی هستند. نگاره‌های بیشترین حجم کتاب را شامل می‌شوند. متن سهم اندکی در کتاب دارد و درک داستان به کودک سپرده می‌شود تا با تکیه بر خلاقیت، قصه را نقل کند. چنین رویه‌ای تنها به کودک این اجازه را می‌دهد که قدرت قصه‌گوییش را افزایش دهد؛ بلکه به سبب کوتاهی متن، احتمال گریز کودک از کتاب را کم می‌کند. داستان‌ها نیز در سمت و سوی علایق کودک، بار فانتزی بالایی دارد.
قطع نسبتاً بزرگ کتاب به کودک این اجازه را می‌دهد که در کتاب غوطه‌ور شود و آن را همسان با جثه خود ببیند. از همین رو کودک بیش از پیش با کتاب انس خواهد گرفت. کتاب برایش غریبه نخواهد بود. کاغذ گلاسه کتاب نیز به والدین کمک می‌کند در صورت کثیف شدن کتاب توسط کودک، به راحتی کتاب را تمیز کنند.
با کمی دقت در آثار کودکانه ایرانی، بدترین نوع کاغذ و قطع برای کودک انتخاب می‌شود. کتاب به راحتی پاره می‌شود. سفیدی کاغذ جای مناسبی است برای نقاشی کردن کودک که پس از مدتی کتاب تبدیل به اثری غیرقابل نگهداری می‌شود.
بازارجهانی کتاب فرصتی است برای آموختن از آنانی که کمی بیش از ما تجربه دارند. کیفیت بد کتاب در ایران را می‌توان پای وضعیت بد مالی ناشران گذاشت؛ ولی به نظر می‌رسد مسائلی چون رفتار دگماتیستی، محافظه‌کاری، فدا کردن کیفیت در ازای سود بیشتر بردن و حتی غرور نیز عواملی در عدم رشد نشر کتاب در ایران هستند. البته ناشران حرفه‌ای ایران گام‌های خوبی برای رقابت سالم در بازارهای جهانی و برند کردن انتشارات خود در ایران برداشته‌اند.
ادامه دارد...
انتهای پیام/
