آژانس: ایران اطلاعاتی درباره یکی از دو موضوع مفتوح به آژانس داده است

آژانس: ایران اطلاعاتی درباره یکی از دو موضوع مفتوح به آژانس داده است

خبرگزاری تسنیم: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در آخرین گزارش ماهانه خود اعلام کرده ایران درباره یکی از دو موضوع مفتوح اطلاعاتی ارائه کرده است.

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، آژانس بین المللی انرژی اتمی در آخرین گزارش ماهانه خود اعلام کرده ایران درباره یکی از دو موضوع مفتوح اطلاعاتی ارائه کرده است.

آژانس در این گزارش اعلام کرده که تهران اطلاعاتی درباره یکی از دو موضوع مفتوح درباره اینکه آیا ایران تحقیقاتی درباره بمب اتمی انجام داده را به آژانس ارائه کرده است.

گزارش افزوده: "آژانس و ایران برای ادامه گفتگو درباره این اقدامات عملی و دیدار دوباره در آینده نزدیک موافقت کرده‌اند".

آژانس همچنین اعلام کرده که بسیار مهم است که ایران پاسخ‌هایی به سؤالات آژانس دهد و دسترسی به تأسیسات نظامی پارچین را فراهم کند.

متن کامل گزارش فصلی آژانس به شرح زیر می‌باشد:

 

تحولات اصلی:

** مدیرکل با وزیر خارجه ایران محمدجواد ظریف در تاریخ بیست و هفتم آوریل دوهزار و پانزده دیدار و گفت و گو کرد، این گفت و گو روی چگونگی سرعت بخشیدن به حل همه مسائل باقیمانده و همچنین روی نظارت و راستی آزمایی آژانس در رابطه با تدابیر مرتبط با مسائل هسته ای در طرح جامع مشترک اقدام تمرکز دارد، وقتی که درباره آن توافق شد و همانطور که درخواست شده است. مدیرکل آژانس بعد از آن با عباس عراقچی معاون وزیر خارجه ایران در چهاردهم مه 2015 این گفت و گوها را ادامه داد.

- مقامات ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی همچنین مذاکرات بیشتری را درباره ادامه اجرای چارچوب همکاری انجام دادند. آژانس و ایران توافق کردند گفتگوها را ادامه دهند و در آینده نزدیک دوباره دیدار داشته باشند.

- آژانس نظارت و راستی آزمایی را در رابطه با تدابیر مربوط به مسائل هسته ای که در طرح مشترک اقدام آمده است، همانطور که دوباره تمدید شد، ادامه داده است.

- از زمانی که طرح مشترک اقدام اجرایی شد، ایران در تاسیسات هسته ای اعلام شده خود، هگزا فلورید اورانیوم uf6 را بیشتر از اورانیوم 235 پنج درصد، غنی سازی نکرده است و همه ذخیره uf6 که تا حد اورانیوم 235 بیست درصد غنی شده باشد، یا به اکسید اورانیوم تبدیل شده یا غنای آن کم شده است.

- غنی سازی uf6 تا اورانیوم 235 پنج درصد به همان سرعت و اندازه ای که در گزارشهای قبلی مدیر کل آژانس آمده ، ادامه یافته است. میزان چنین ماده هسته ای که به شکل uf6 غنی شده تا اورانیوم 235 پنج درصد باقی می ماند هشت هزار و هفتصد و چهارده ممیز هفت دهم کیلوگرم است.

- هیچ قطعات اصلی و مهم اضافی در راکتور IR-40 نصب نشده است و هیچ موردی از تولید و آزمایش سوخت برای راکتور وجود نداشته است.

- ایران همچنان برای آژانس امکان دسترسی مدیریت شده را به کارگاههای مونتاژ سانتریفوژ ، کارگاههای تولید روتر سانتریفوژ و تاسیسات ذخیره سازی فراهم کرده است.

 

َA. مقدمه

1. گزارش مدیر کل آژانس به شورای حکام و به موازات آن به شورای امنیت، درباره اجرای توافق پادمانهای ان پی تی و شروط مرتبط با آن در قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد توسط جمهوری اسلامی ایران است. این گزارش شامل اطلاعات از جمله مربوط به اجرای تدابیر تحت بیانیه مشترک درباره چارچوب همکاری (موسوم به چارچوب همکاری) و طرح مشترک اقدام است که دوباره تمدید شد.

2.شورای امنیت تایید کرده است که گامهای مورد نظر شورای حکام در قطعنامه هایش برای ایران الزام آور است. شروط مرتبط با قطعنامه مذکور شورای امنیت طبق بند هفت منشور سازمان ملل متحد اتخاذ شده است ، بر اساس مفاد آن قطعنامه ها اجباری هستند. اجرای کامل تعهدات ایران به منظور مطمئن کردن جامعه بین المللی درباره ماهیت صرفا صلح آمیز برنامه هسته ای ایران لازم است.

3. همانطور که قبلا هم گزارش شد، یازدهم نوامبر دوهزار و سیزده آژانس و ایران بیانیه مشترک درباره چارچوب همکاری را امضا کردند. در چارچوب همکاری ، آژانس و ایران توافق کردند در رابطه با فعالیتهای راستی آزمایی که آژانس برای حل همه مسائل فعلی و گذشته انجام می دهد، همکاری بیشتری داشته باشند و این فعالیتها را به شکلی گام به گام پیش ببرند. تدابیر و راهکارها توافق شده تا این تاریخ در رابطه با چارچوب همکاری در پیوست شماره یک فهرست شده است.

4. همانطور که قبلا هم گزارش شد، بیست و چهارم نوامبر دوهزار و سیزده طرح مشترک اقدام میان چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس و آمریکا (سه کشور اروپایی بعلاه سه کشور غیراروپایی) و ایران امضا شد. طرح مشترک اقدام بیستم ژانویه دوهزار و چهارده ابتدا برای مدت شش ماه به اجرا درآمد. همانطور که گروه سه کشور اروپایی به علاوه سه کشور غیر اروپایی (گروه سه به علاوه سه) و ایران درخواست کرده بودند و شورای حکام نیز حمایت کرده بود (بر اساس بودجه فراهم شده)، آژانس فعالیتهای لازم نظارت و راستی آزمایی هسته ای مرتبط با طرح مشترک اقدام را شروع کرد که از جمله آنها فعالیتهایی اضافه بر آن چیزی بود که قبلا طبق توافق پادمانی ایران و قطعنامه های مرتبط شورای حکام و شورای امنیت انجام می شد. بیست و چهارم ژوئیه دوهزار و چهارده، طرح مشترک اقدام تا بیست و چهارم نوامبر دوهزار و چهارده تمدید شد.

5. بیست و چهارم نوامبر دوهزار و چهارده، طرح مشترک اقدام تا سی ژوئن دوهزار و پانزده تمدید شد. آژانس برای فعالیتهای لازم نظارت و راستی آزمایی ، مجموعا به چهار میلیون و ششصد هزار یورو به صورت بودجه داوطلبانه فوق العاده نیاز داشت. تا بیست و یک مه دوهزار و پانزده ، شماری از کشورها قول دادند مجموعا شش میلیون و صد و سی هزار یورو کمک کنند.

6. در بیانیه مشترکی که دوم آوریل دوهزار و پانزده منتشر شد، اعلام شد که گروه سه به علاوه سه (سه کشور اروپایی بعلاه سه کشور غیراروپایی ) و ایران به راه حلهایی درباره پارامترهای کلیدی طرح جامع مشترک اقدام رسیده و متعهد شده اند تلاشهای خود را تا سی ژوئن دوهزار و پانزده تکمیل کنند. مدیر کل آژانس از این بیانیه استقبال کرد و گفت که با نهایی شدن توافق و با حمایت و تایید شورای حکام ، آژانس آماده خواهد بود اجرای تدابیر مرتبط با هسته ای را در آن توافقنامه راستی آزمایی کند.

7. این گزارش به تحولات از زمان گزارش قبلی مدیر کل و همچنین مسائل مربوط به درازمدت می پردازد.

 

B.

8. شورای حکام در قطعنامه نوامبر دوهزار و یازده ، تاکید کرد حیاتی است که ایران و آژانس گفتگوهای خود را با هدف حل فوری همه مسائل باقیمانده به منظور فراهم کردن شفاف سازی مربوط به آن مسائل از جمله دسترسی به همه اطلاعات، اسناد، سایتها، مواد و پرسنل در ایران ، فشرده تر کنند. شورای حکام در قطعنامه خود به تاریخ سپتامبر دوهزار و دوازده به این نتیجه رسید که همکاری ایران با خواسته های آژانس به منظور حل همه مسائل باقیمانده اساسی است و فوریت دارد تا اعتماد بین المللی به صرفا صلح آمیز بودن ماهیت برنامه هسته ای ایران بازگردد.

9. از گزارش قبلی مدیرکل آژانس، در نهم مارس دوهزار و پانزده و پانزده آوریل دوهزار و پانزده ، مقامات ایران و آژانس بحثها و گفتگوهای بیشتری در تهران درباره اجرای دو راهکار عملی توافق شده در ماه مه دوهزار و چهارده در گام سوم چارچوب همکاری که همچنان اجرا نشده باقی مانده است، انجام دادند. این تدابیر و راهکارها مربوط به شروع انفجار مواد منفجره با قدرت بالا و محاسبات انتقال نوترونی است(پیوست شماره یک). ایران اطلاعاتی در خصوص یکی از این تدابیر و راهکارها ارائه کرد. آژانس و ایران توافق کردند گفتگوها درباره این تدابیر و راهکارهای عملی را ادامه دهند و دوباره در آینده نزدیک دیدار کنند.

10. بیست و هفتم آوریل 2015 مدیرکل آژانس گفتگوهایی با وزیر خارجه ایران آقای محمدجواد ظریف در نیویورک انجام داد.

11. مدیر کل آژانس بعد از آن با عباس عراقچی معاون وزیر خارجه ایران در چهاردهم مه 2015 این گفتگوها را در وین ادامه داد.

12. همانند گزارشهای قبلی، در چندین مناسبت از اوت دوهزار و چهارده ، آژانس از ایران دعوت کرده است تدابیر و راهکارهای عملی جدیدی ارائه کند تا ایران آنها را در گام بعدی چارچوب همکاری اجرا کند. ایران هیچ راهکار عملی جدیدی ارائه نکرده است.

 

C. تاسیسات اعلام شده در چارچوب توافق پادمانی با ایران

13. براساس توافق پادمانی، ایران وجود هجده تاسیسات هسته ای و 9 موقعیت خارج از آنها (LOFs) را که مواد هسته ای به طور معمول در آن استفاده می شود به آژانس اعلام کرده است. (پیوست 2) اگرچه برخی فعالیتهای ایران در بعضی از این تاسیسات خلاف قطعنامه های شورای حکام و شورای امنیت است، اما آژانس کماکان نبود انحراف مرتبط با مواد هسته ای را در این تاسیسات و موقعیتهای خارج از آن (LOFs) تایید می کند.

 

D. فعالیتهای مرتبط با غنی سازی

14. برخلاف قطعنامه های مرتبط شورای حکام و شورای امنیت؛ ایران همه فعالیتهای مرتبط با غنی سازی اش را در تاسیسات اعلام شده ذیل متوقف نکرده است. باوجود این از بیستم ژانویه 2014، ایران UF6غنی شده تا اورانیوم 235 با غنای بیش از 5 درصد تولید نکرده است و همه ذخیره UF6 غنی شده تا اورانیوم 235 با غنای بیست درصد خود را رقیق سازی یا به اکسید تبدیل کرده است. همه فعالیت های هسته ای ایران در تاسیسات اعلام شده مطابق پادمان های آژانس است و همه مواد هسته ای، زنجیره سانتریفوژها و ایستگاه های تغذیه و خارج سازی در آن تاسیسات زیر نظر برنامه نظارتی آژانس قرار دارد.

15. ایران اعلام کرده است هدف از غنی سازی UF6 تا اورانیوم 235 با غنای پنج درصد تولید سوخت تاسیسات هسته ای است. علاوه بر این ایران اعلام کرده است هدف از از غنی سازی UF6 تا اورانیوم 235 با غنای بیست درصد تولید سوخت رآکتورهای تحقیقاتی است.

16. از زمانی که ایران غنی سازی را در تاسیسات اعلام شده خود آغاز کرده است، غنی سازی در تاسیسات ذیل انجام شده است:

14936.7 کیلوگرم( 761.8 کیلوگرم افزایش از گزارش قبلی مدیر کل) غنی شده تا اورانیوم 235 با غنای 5 درصد، که از این میزان 8714.7 کیلوگرم (337.4 کیلوگرم کاهش از گزارش پیشین آژانس) به صورت UF6 غنی شده تا اورانیوم 235 با غنای پنج درصد باقی مانده است و بقیه آن فراوری شده است( پیوست 3 را مشاهده کنید). و

تا زمانی که ایران غنی سازی UF6 را تا اورانیوم 235 با غنای بیست درصد متوقف کرد، 447.8 کیلوگرم از این مواد تولید شد که همه آن رقیق یا اکسید شد (پیوست 3 را نگاه کنید).

 

 

D.1. نطنز

17. کارخانه غنی سازی سوخت(FEP) کارخانه غنی سازی برای تولید اورانیوم با غنای پایین (LEU) است و نخستین بار در سال 2007 عملیاتی شد. کارخانه به سالن تولید A و سالن تولید B تقسیم می شود. بر اساس اطلاعات طراحی که ایران ارائه کرده است، هشت واحد هر کدام شامل هجده آبشار سانتریفوژ برای سالن تولید A در نظر گرفته شده است؛ در مجموع بیست و پنج هزار سانتریفوژ در 144 آبشار. هم اکنون یک واحد سانریفوژ های IR-2m ، پنج واحدIR-1 دارد و دو واحد دیگر بدون سانتریفوژ است. ایران قرار است اطلاعات طراحی سالن B را در اختیار آژانس قرار دهد. آژانس تایید می کند سالن تولید B بدون سانتریفوژ است.

18. در واحدی که سانتریفوژهایIR-2m داردتا هفدهم مه2015 اوضاع در مقایسه با گزارش پیشین دبیرکل تغییر نکرده است: شش آبشار مشتمل بر سانتریفوژهای IR-2m به طور کامل نصب شده است؛ هیچ کدام از آبشار ها با UF6 طبیعی تغذیه نشده است و کارهای مقدماتی نصب دوازده آبشار سانتریفوژهای IR-2m به پایان رسیده است.

19. در پنج واحدی که شامل سانتریفوژهای IR-1 است تا هفدهم مه 2015 اوضاع در مقایسه با گزارش پیشین مدیرکل آژانس تغییر نکرده است: نود آبشار به طور کامل نصب شده است و از این تعداد پنجاه و چهار عدد با UF6 طبیعی تغذیه شده است. آن طور که پیش تر گزارش شد، کار مقدماتی نصب 36 آبشار مشتمل بر سانتریفوژ های IR-1 در دو واحد بدون سانتریفوژ به پایان رسیده است.

20. در پی راستی آزمایی فیزیکی موجودی سایت که آژانس بین المللی انرژی اتمی بین 15 نوامبر 2014 و دوم دسامبر 2014 در سایت نطنز صورت داده است، آژانس در چارچوب تفاوت های معمول اندازه گیری در اینگونه سایت های هسته ای و نیز موجودی مواد هسته ای که ایران تا 16 نوامبر 2014 ارائه کرده است را تایید می کند.

21. از فوریه 2007 میلادی که سایت نطنز فعالیت خود را آغاز کرد تا دوازده مه 2015، ایران حدود 164838 کیلوگرم UF6 طبیعی را به آبشارهای سانتریفیوژ سایت نظنز تزریق کرده است و در مجموع 14411کیلوگرم یو اف 6 با غنای تا پنج درصد تولید شده است.

22. تا 24 نوامبر 2014 میلادی، ایران حدود 4118 کیلوگرم یو اف شش اورانیوم - دویست و سی و پنج که تا دو درصد غنی سازی شده است را تولید کرده است.

23. بر اساس نتایج آنالیز نمونه های محیطی برگرفته از کارخانه تولید سوخت نطنز و سایر فعالیت های راستی آزمایی، آژانس نتیجه می گیرد فعالیت این تاسیسات آن گونه است که ایران در پرسشنامه اطلاعات طراحی مربوطه (DIQ) اعلام کرده است.

24. تاسیسات آزمایشی غنی سازی سوخت : تاسیسات آزمایشی غنی سازی سوخت ، یک تاسیسات تولید آزمایشی اورانیوم با سطح غنای پایین و تحقیق و توسعه است که اکتبر دو هزار و سه به بهره برداری رسید. این تاسیسات می تواند شش آبشار را در خود جای دهد و بین محوطه طراحی شده توسط ایران برای تولید یو اف شش غنی شده تا بیست درصد یو دویست و سی و پنج ( آبشارهای یک و شش ) و محوطه طراحی شده توسط ایران برای تحقیق و توسعه ( آبشارهای دو ، سه ، چهار و پنج ) تقسیم شده است.

25. در پی راستی آزمایی موجودی فیزیکی که در این سایت صورت گرفته و بین سیزدهم تا سی سپتامبر دو هزار و چهارده اعلام شده است ، آژانس اعلام می کند با توجه به تفاوت های معمول اندازه گیری در چنین سایت هایی، موجودی مواد هسته ای درست همانطور است که ایران در تاریخ 13 سپتامبر 2014 اعلام کرده است.

26. محوطه تولید: همانطور که در گزارش قبلی مدیرکل آژانس ذکر شد ایران تزریق یو اف شش غنی شده تا پنج درصد یو دویست و سی و پنج به آبشارهای یک و شش را متوقف کرده است و در عوض ، یو اف شش طبیعی به آنها تزریق می کند. ایران هشت فوریه دو هزار و چهارده ، گزارش به روز شده ای را در مورد بخش های « پرسشنامه اطلاعات طراحی » ارائه داد و در آن اعلام کرد « به سبب تغییر سطح غنی سازی » اقداماتی انجام داده است و این اقدامات « به طور موقت و به عنوان گام نخست اجرای طرح اقدام مشترک ، صورت گرفته است ». ایران از زمان اجرای طرح اقدام مشترک از آبشارهای یک و شش در ترکیب متصل به هم استفاده نکرده است.

27. ایران تا بیست ژانویه دو هزار و چهارده که تولید یو اف شش غنی شده تا بیست درصد یو دویست و سی و پنج را متوقف کرد ، هزار و ششصد و سی کیلو و هشتصد گرم یو اف شش غنی شده تا پنج درصد یو دویست و سی و پنج را از زمان آغاز تولید در فوریه دو هزار و ده ، به آبشارهای یک و شش تزریق کرده است. ایران در مجموع دویست و یک کیلو و نهصد گرم یو اف شش غنی شده تا بیست درصد یو دویست و سی و پنج تولید کرده بود که همه این میزان از آن زمان از این روند کنار گذاشته شده و آژانس این موضوع را راستی آزمایی کرده است. بین بیست ژانویه2014 و 17 مه 2015 ، ایران1213.8 کیلوگرم UF6 طبیعی به آبشارهای 1 و 6 در تاسیسات آزمایشی غنی سازی سوخت تزریق و کلا 114.8 کیلوگرم UF6 با غنای تا پنج درصد یو دویست و سی و پنج تولید کرده است.

28. حوزه تحقیق و توسعه: ایران از زمان گزارش قبلی مدیرکل، به طور متناوب UF6 طبیعی را به سانتریفیوژهای IR-1، IR-2M، IR-4 و IR-6 ، گاهی اوقات به ماشین آلات واحد و گاهی اوقات به آبشارهای با اندازه های مختلف تزریق کرده است.آژانس تایید کرده است که یک سانتریفیوژIR-5 و یک سانتریفیوژ IR-8 در محل قرار دارد ولی نصب نشده و مرتبط نیستند.

29. بین دوم فوریه 2015 تا هفده مه 2015 در مجموع حدود 790.9 کیلوگرم UF6 طبیعی به سانتریفیوژها در حوزه تحقیق و توسعه تزریق شده ولی هیچ فرآورده اورانیوم با غنی شدگی پایین بدست نیامده است و دو جریان غنی سازی در پایان این روند دوباره با یکدیگر ادغام شدند.

30. ایران بین بیست ژانویه دو هزار و چهارده و بیست ژوئیه دو هزار و چهارده، صد و هشت کیلو و چهارصد گرم از موجودی یو اف شش غنی شده تا بیست درصد یو دویست و سی و پنج خود را رقیق کرد.

31. بر اساس نتایج بررسی نمونه های محیطی برداشته شده در این تاسیسات آزمایشی غنی سازی سوخت و فعالیت های دیگر راستی آزمایی ، آژانس به این نتیجه رسید که این تاسیسات آنطور که ایران در پرسشنامه مربوط به اطلاعات طراحی اعلام کرده بود فعالیت داشته است.

 

D.2. فردو

32- تاسیسات غنی سازی سوخت فردو: تاسیسات غنی سازی سوخت فردو طبق پرسشنامه اطلاعات طراحی در تاریخ 18 ژانویه 2012، کارخانه غنی سازی با استفاده از سانتریفیوژ برای تولید UF6 غنی شده تا 20 درصد اورانیوم 235 و تولید UF6 غنی شده تا 5 درصد اورانیوم 235 است. این تاسیسات که نخستین بار سال 2011 راه اندازی شد به شکلی طراحی شده است که 2976 سانتریفیوژ را در 16 آبشار شامل می شود و بین واحد یک و واحد دوتقسیم شده است. تاکنون همه سانتریفیوژهای نصب شده‏ از نوع IR-1 است. ایران 8 فوریه 2014 اطلاعات به روز شده ای را برای بخشهایی از پرسشنامه اطلاعات طراحی، ارائه و اعلام کرد که اقداماتی را «به سبب تغییر در سطح غنی سازی» انجام داده و این اقدامات را «بطور موقت در طول اجرای مرحله اول برنامه اقدام مشترک» انجام داده است.

33. همانطور که در گزارش قبلی مدیرکل گفته شد ایران خوراک دهی چهار آبشار واحد دو با UF6 غنی شده تا 5 درصد اورانیوم 235 را که قبلا برای این منظور بکار گرفته شده بود متوقف کرد و در عوض از آن زمان شروع به خوراک دهی آنها با UF6طبیعی کرده است. ایران از زمان اجرایی شدن برنامه اقدام مشترک دیگر این آبشارها را به نحوی که به هم متصل شده باشند بکار نگرفته است. تا 20 مه 2015، هیچ یک از 12 آبشار دیگر در کارخانه غنی سازی سوخت فردو با UF6 خوراک دهی نشده اند.

34- آژانس هنوز در حال ارزیانی نتایج راستی آزمایی است که بین تاریخ های بیست و چهار ژانویه تا هشت فوریه دو هزار و پانزده درباره موجودی فیزیکی در تاسیسات فردو انجام داده است.

35. ایران تا تاریخ 20 ژانویه 2014 که تولید UF6 غنی شده تا غنای 20 درصد اورانیوم 235 را متوقف کرد مقدار 1806 کیلوگرم UF6 غنی شده تا 5 درصد اورانیوم 235 را به آبشارهای کارخانه غنی سازی سوخت فردو خوراک دهی کرده بود که تولید آن از دسامبر 2011 شروع شد و در مجموع تقریبا 245 کیلو و نهصد گرم UF6 غنی شده تا 20 درصد اورانیوم 235 را تولید کرده بود که همه آن از آن زمان از فرآیند کنار گذاشته شد و توسط آژانس مورد راستی آزمایی قرار گرفت. ایران بین 20 ژانویه 2014 تا دهم مه دو هزار و پانزده ، 3098.0 کیلوگرم UF6 طبیعی را به داخل آبشارهای کارخانه غنی سازی سوخت فردو خوراک دهی کرد و در مجموع ، دویست و نودو پنج کیلو و سیصد گرم UF6 غنی شده تا 5 درصد اورانیوم 235 تولید کرد.

36. بر اساس نتایج تحلیل نمونه های زیست محیطی در تأسیسات فردو و سایر اقدامات راستی آزمایی، آژانس به این نتیجه رسیده است که این تأسیسات همان گونه که ایران در پرسشنامه اطلاعات طراحی برای تاسیسات فردو اعلام داشته فعالیت کرده است.

 

 

D.3. سایر فعالیت های مربوط به غنی سازی

37 . ایران کماکان دسترسی مدیریت شده مستمر به کارگاه های سوار کردن سانتریفیوژ ها، کارگاه های تولید روتور سـانتریفیوژها و تاسیسات ذخیره سازی را به آژانس ارائه می دهد.این دسترسی ها و همچنین اطلاعات مربوطه که مورد توافق دو طرف قرار گرفته است، بر طبق یکی از اقدامات عملی در ارتباط با چارچوب همکاری نیز از سوی ایران ارائه گردیده است(ضمیمه یک را ببینید).ایران همچنین به عنوان بخشی از این دسترسی مدیریت شده، موجودی مجموعه های روتور سانتریفیوژ را که باید جایگزین سانتریفیوژهای از کار افتاده شود به آژانس ارائه داده است. آژانس اطلاعات ارائه شده از سوی ایران را ارزیابی کرده و بنا به درخواست، توضیحات اضافی نیز دریافت نموده است. از زمان اجرایی شدن برنامه اقدام مشترک، آژانس بر اساس ارزیابی همه اطلاعاتی که از سوی ایران ارائه شده و دسترسی مدیریت شده و سایر اقدامات راستی آزمایی که انجام داده است، می تواند تایید نماید که از زمان اجرائی شدن برنامه اقدام مشترک تولید و سوار کردن روتور سانتریفیوژ با برنامه ایران برای جایگزینی سانتریفیوژهای آسیب دیده آن همخوانی دارد.

 

E. فعالیت های بازفرآوری

38. ایران بر اساس قطعنامه های مرتبط شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی و شورای امنیت سازمان ملل متحد ملزم است فعالیت های بازفراوری خود از جمله فعالیت های تحقیق و توسعه (بر روی سانتریفیوژها) را به حال تعلیق درآورد. همانطور که قبلا گزارش شده است، ایران در ژانویه سال 2014 اعلام کرد که در اولین دوره شش ماهه به فعالیت های بازفراوری یا ساخت تاسیساتی که قادر به بازفراوری باشد مبادرت نمی کند. ایران در نامه ای در تاریخ بیست و هفتم اوت سال دو هزار و چهارده به آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرد، طرح های داوطلبانه در راستای تمدید طرح مشترک اقدام تمدید شده است.

39. آژانس بین المللی انرژی اتمی به نظارت بر استفاده از سلول های داغ در رآکتور تحقیقاتی تهران و تاسیسات تولید رادیوایزوتوپ مولیبدنیوم، ید و زنون ادامه داده است. آژانس 12 مه 2015 ماموریت بازرسی و راستی آزمایی اطلاعات طراحی را در رآکتور تحقیقاتی تهران و در 13 مه سال 2015 ماموریت راستی آزمایی اطلاعات طراحی را در تاسیسات ترکیبی مولیبدنیوم، ید و زنون انجام داده است. آژانس می تواند تایید کند که هیچ فعالیت مرتبط با بازفراوری در رآکتور تحقیقاتی تهران، تاسیسات ترکیبی مولیبدنیوم، ید و زنون و دیگر تاسیسات این کشور که آژانس به آنها دسترسی دارد، در جریان نیست.

 

F. طرح های مرتبط با آب سنگین

40. ایران مغایر با قطعنامه های شورای حکام و شورای امنیت سازمان ملل متحد، کار بر روی طرح های مرتبط با آب سنگین خود را به حال تعلیق درنیاورده است. با این حال از زمان اجرایی شدن طرح مشترک اقدام، ایران هیچ مولفه اصلی را در ر آکتور آی آر- 40 نصب نکرده و تاسیسات مونتاژ سوخت مصرفی برای رآکتور آی آر- 40 در تاسیسات تولید سوخت دایر نکرده است.

41. رآکتور آی آر - 40:

رآکتور آی آر - 40 که تحت پادمان های آژانس قرار دارد یک رآکتور تحقیقاتی اصلاح شده آب سنگین 40 مگاواتی است که با ظرفیت پذیرش 150 مجتمع سوخت از اورانیوم طبیعی به شکل دی اکسید اورانیوم در آن طراحی شده است.

42 . آژانس بین المللی انرژی اتمی 11 مه سال 2015 یک ماموریت راستی آزمایی اطلاعات طراحی را در رآکتور آی آر - 40 انجام داد و متوجه شد هیچ یک از مولفه های اصلی باقی مانده این رآکتور از زمان گزارش قبلی مدیرکل آژانس نصب نشده است.

همانطور که پیشتر گزارش شده است، متعاقب یکی از طرح های عملی مورد توافق در ارتباط با چارچوب همکاری، ایران در اوت سال 2014 با آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره یک رویکرد پادمانی درخصوص رآکتور آی آر 40 به نتیجه رسیده است.

43. تاسیسات تولید آب سنگین:

تاسیسات تولید آب سنگین تاسیساتی برای تولید آب سنگین با ظرفیت طراحی تولید سالانه 16 تن آب سنگین مخصوص رآکتور است.

44. همانطور که پیشتر گزارش داده شد با اینکه تاسیسات تولید آب سنگین تحت پادمان های آژانس قرار ندارد، اما آژانس از 8 دسامبر 2013 دسترسی مدیریت شده ای به این تاسیسات دارد. در خلال دسترسی مدیریت شده، ایران اطلاعات مرتبط مورد توافق دو طرف را به آژانس ارائه کرده است. علاوه بر این، دسترسی به محل ذخیره سازی آب سنگین در تاسیسات تبدیل اورانیوم در اصفهان در فوریه سال 2014، آژانس را قادر به تعیین مشخصه های این آب سنگین کرد.

 

G. تبدیل اورانیوم و ساخت سوخت

45. همانطور که در ادامه نشان داده شده است ایران در حال فعالیت هایی در تاسیسات تبدیل اورانیوم، تاسیسات پودر دی اکسید اورانیوم غنی شده، تاسیسات تولید سوخت و تاسیسات ساخت صفحه های سوختی در اصفهان است که مغایر با تعهدات این کشور درخصوص تعلیق همه فعالیت های مرتبط با غنی سازی و طرح های مرتبط با آب سنگین است. این در حالی است که این تاسیسات تحت پادمان های آژانس قرار دارند.

46. از زمانی که ایران تبدیل و ساخت سوخت در تاسیسات اعلام شده خود را آغاز کرده ، این کشور موارد ذیل را در اختیار دارد:

* تولید 550 تن هگزافلوراید اورانیوم طبیعی در تاسیسات تبدیل اورانیوم که 179 تن از آن به تاسیسات غنی سازی سوخت منتقل شده است.

* ایران 13.8 تن اورانیوم طبیعی به شکل دی اکسید اورانیوم در تاسیسات تبدیل اورانیوم تولید کرده که از این میزان 13.2 تن به تاسیسات تولید سوخت منتقل شده است.

* 6334 کیلوگرم هگزافلوراید اورانیوم را به تاسیسات پودر دی اکسید اورانیوم غنی شده منتقل کرده است. علاوه بر این 4337 کیلوگرم هگزافلوراید اورانیوم تا 5 درصد غنی شده اورانیوم - 235 از تاسیسات غنی سازی سوخت به کارخانه پودر دی اکسید اورانیوم غنی شده منتقل شده است.

* 2720 کیلوگرم از هگزافلوراید اورانیوم غنی شده تا پنج درصد یو - 235 را در فرایند تبدیل در تاسیسات پودر دی اکسید اورانیوم غنی شده تزریق کرده است.

* 53 کیلوگرم هگزافلوراید اورانیوم 3.34 درصد اورانیوم - 235 را به روند تبدیل تحقیق و توسعه در تاسیسات تبدیل اورانیوم تزریق کرده و 24 کیلوگرم اورانیوم را به شکل دی اکسید اورانیوم درآورده است.

* 337.2 کیلوگرم هگزافلوراید اورانیوم 20 درصد غنی شده یو - 235 را در فرایند تبدیل تاسیسات ساخت صفحات سوختی تزریق کرده و 162.8 دهم کیلوگرم اورانیوم به شکل quotation mark تری اورانیوم اکتاکسید quotation mark U3O8 تولید کرده است.

* 101.3 کیلوگرم اورانیوم به شکل تری اورانیوم اکتاکسید U3O8 را که در تاسیسات تولید صفحه سوخت تولید شده، برای تولید اقلام سوختی در رآکتور تحقیقاتی تهران مصرف کرده است.

47. تاسیسات تبدیل اورانیوم: تاسیسات تبدیل اورانیوم یک تاسیسات تبدیل برای تولید هگزافلوراید اورانیوم طبیعی و دی اکسید اورانیوم طبیعی از کنستانتره سنگ اورانیوم است. طبق برنامه ریزی انجام شده، تاسیسات تبدیل اورانیوم، از هگزافلوراید اورانیوم مصرفی ، یو اف 4 و همچنین شمش فلز اورانیوم از یو اف چهار مصرفی و طبیعی تولید می کند.

48. ایران از ژانویه 2014 اورانیوم طبیعی به شکل دی اکسید اورانیوم از طریق فرایند تبدیل کنستانتره سنگ اورانیوم در تاسیسات تبدیل اورانیوم تولید نکرده و همچنین این کشور هیچ اورانیوم طبیعی را به شکل دی اکسید اورانیوم از تاسیسات تبدیل اورانیوم به تاسیسات تولید سوخت منتقل نکرده است.

49. همانطور که پیشتر گزارش شده است، ایران فعالیت های تحقیق و توسعه را در تاسیسات تبدیل اورانیوم برای دست آوردن اورانیوم از ضایعات مایع و جامد حاصل از فعالیت های تبدیل در تاسیسات تبدیل اورانیوم به انجام می رساند. آژانس در 23 مه 2015 اعلام کرد استحصال اورانیوم از ضایعات مایع حاصل از فعالیت های تبدیل در تاسیسات تبدیل اورانیوم در ایران در جریان است.

50. آژانس بین المللی انرژی اتمی در 23 مه 2015 اعلام کرده است فعالیت های مرتبط با ارزیابی موجودی فیزیکی به منظور آماده شدن مقدمات راستی آزمایی موجودی فیزیکی در این تاسیسات انجام شده است.

51. تاسیسات پودر دی اکسید اورانیوم غنی شده: تاسیسات پودر دی اکسید اورانیوم غنی شده تاسیساتی برای تبدیل هگزافلوراید اورانیوم پنج درصد غنی شده یو - 235 به پودر دی اکسید اورانیوم است. همانطور که قبلا گزارش داده شده است ایران در ماه مه سال 2014 با استفاده از اورانیوم طبیعی راه اندازی این تاسیسات را آغاز کرده است. ایران در 23 مه 2015 در بخشی از عملیات راه اندازی این تاسیسات، در کل 6319 کیلوگرم هگزافلوراید طبیعی را در فرایند تبدیل تزریق کرده و 1828.8 کیلوگرم اورانیوم به شکل دی اکسید اورانیوم تولید کرده است. از زمان آغاز فعالیت این تاسیسات در ژوئیه سال 2014، ایران 2720 کیلوگرم هگزافلوراید اورانیوم پنج درصد غنی شده یو - 235 را در فرایند تبدیل تولید دی اکسید اورانیوم تزریق کرده است.

52. آژانس بین المللی انرژی اتمی از 4 تا 6 آوریل راستی آزمایی موجودی فیزیکی را در تاسیسات پودر دی اکسید اورانیوم غنی شده انجام داده است که آژانس هم اکنون در حال ارزیابی نتیجه این آزمایش است.

53. آژانس بین المللی انرژی اتمی در 23 مه 2015 تایید کرد تاسیسات پودر دی اکسید اورانیوم غنی شده دایر است و 151 کیلوگرم اورانیوم به شکل دی اکسید اورانیوم پنج درصد غنی شده یو - 235 در آن تولید شده است.

54.تاسیسات تولید سوخت: تاسیسات تولید سوخت، تاسیساتی برای ساخت مجتمع های سوخت هسته ای برای استفاده برای پودر و رآکتورهای تحقیقاتی است (ضمیمه 3).55. ایران در 21 فوریه 2015 در نامه ای آژانس بین المللی انرژی اتمی را از قصد خود برای انجام آزمایش قابلیت همجوشی پودر نمونه دی اکسید اورانیوم (غنی شده و طبیعی) به شکل quotation mark قرص های دی اکسید اورانیوم از نوع رآکتور وی وی یی VVERمطلع کرد که برای این هدف تولید خواهند شد. آژانس بین المللی انرژی اتمی در 24 مه 2015 تولید سه دسته نمونه از قرص های دی اکسید اورانیوم طبیعی و به شکل اورانیوم کمتر غنی شده از نوع رآکتور وی وی یی را تایید کرد.

56. آژانس بین المللی انرژی اتمی در 17 مه 2015 یک بازرسی و راستی آزمایی اطلاعات طراحی را در تاسیسات تولید سوخت انجام داد و تایید کرد ایران به توقف تولید مجتمع های سوخت هسته ای با استفاده از دی اکسید اورانیوم برای رآکتور آی آر - 40 ادامه داده است و همه مجتمع های سوختی که پیشتر تولید کرده بود در تاسیسات تولید سوخت باقی مانده است.

57. تاسیسات ساخت صفحات سوختی: تاسیسات ساخت صفحات سوختی، تاسیساتی برای تبدیل هگزافلوراید اورانیوم غنی شده بیست درصد یو - 235 به U3O8 و تولید مجتمع های سوختی ساخته شده از صفحات سوختی حاوی U3O8 است (ضمیمه 3).

58. همانطور که پیشتر گزارش شده، ایران در ژانویه 2014 اعلام کرد این کشور در اولین گام دوره شش ماهه هیچ خط تبدیل دوباره برای تبدیل مجدد اکسید اورانیوم غنی شده تا 20 درصد یو - 235 به هگزافلوراید اورانیوم غنی شده تا 20 درصد یو - 235 ندارد. ایران در 27 اوت 2014 در نامه ای به آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرد این اقدام داوطلبانه در راستای تمدید طرح مشترک اقدام صورت گرفته است. آژانس 19 و 20 مه 2015 یک ماموریت بازرسی و یک راستی آزمایی اطلاعات طراحی در تاسیسات ساخت صفحات سوختی انجام داده و تایید کرده است خط فراوری در این تاسیسات برای تبدیل مجدد اکسید اورانیوم به هگزافلوراید اورانیوم وجود ندارد.

59. در نتیجه راستی آزمایی فیزیکی موجودی که آژانس بین المللی انرژی اتمی از تاریخ 14 تا 16 دسامبر 2014 در تاسیسات تولید صفحه سوخت انجام داد، آژانس با اشاره به ابهامات اندازه گیری معمول در چنین تاسیساتی تایید کرد، موجودی مواد هسته ای ایران مطابق با اطلاعیه این کشور در 13 دسامبر 2014 است.

60. همانطور که پیشتر گزارش داده شد، ایران 337.2 کیلوگرم هگزافلوراید اورانیوم 20 درصد غنی شده یو - 235 (227.6 کیلوگرم اورانیوم) را در فرایند تبدیل تاسیسات ساخت صفحات سوختی تزریق کرده است. ایران تا 18 مه سال 2015، 162.8 کیلوگرم اورانیوم به شکل U3O8 تولید کرده و ضایعات مایع و جامع حاوی 55.4 کیلوگرم اورانیوم تولید کرده است. باقی مانده این اورانیوم که در این فرایند تزریق شده بود در این فرایند و به صورت پسماند باقی می ماند. ایران 101.3 کیلوگرم از 162.8 کیلوگرم اورانیوم به شکل U3O8 را برای تولید اقلام سوختی رئاکتور تحقیقاتی تهران استفاده کرده است.

61. آژانس بین المللی انرژی اتمی در 19 مه 2015 اعلام کرد خطوط فراوری احیای اورانیوم از پسماندهای مایع و جامع در تاسیسات تولید صفحه سوخت هنوز عملیاتی نشده است و ایران همواره به فعالیت های تحقیق و توسعه مرتبط با احیای اورانیوم از پسماند جامد ادامه داده است.

62. آژانس تایید کرده است ایران تا 18 مه 2015 یک مجتمع سوخت آزمایشی و سی و چهار مجتمع سوخت از نوع رآکتور تحقیقاتی تهران در تاسیسات تولید صفحه سوخت تولید کرده است. سی مورد از این مجتمع های سوختی از جمله این مجتمع آزمایشی (تجربی) به رآکتور تحقیقاتی تهران منتقل شده است.

 

H. ابعاد نظامی احتمالی

63. گزارش های قبلی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی مسائل حل نشده مرتبط با ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته ای ایران و اقداماتی که ایران باید برای حل و فصل آنها کند، ارائه کرده است. آژانس همچنان درباره احتمال وجود فعالیت های مرتبط هسته ای افشا نشده در ایران که سازمان های نظامی در آن مشارکت داشته باشند از جمله فعالیت های مرتبط با تولید خرج هسته ای برای یک موشک نگران است. ایران ملزم به همکاری کامل با آژانس درباره همه مسائل حل نشده به ویژه آن دسته از مسائلی است که نگرانی ها را درباره ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته ای ایران افزایش می دهد. این اقدامات شامل دسترسی بدون تاخیر به همه تاسیسات، تجهیزات، افراد و اسناد درخواستی آژانس است.

64. ضمیمه گزارش نوامبر2011 مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی (GOV/2011/65) ارزیابی مفصلی را درباره اطلاعات دردسترس آژانس در آن زمان ارائه کرده است که نشان می دهد ایران فعالیت هایی را انجام داده که به تولید یک وسیله انفجاری هسته ای مربوط است. آژانس این اطلاعات را به طور کلی معتبر ارزیابی کرده است. آژانس از نوامبر 2011 که ارزیابی های مندرج در این ضمیمه را تایید کرده، اطلاعات بیشتری به دست آورده است.

65. ایران در فوریه سال 2012 نگرانی های آژانس را که عمدتا آنها را بر مبنای اتهامات بی اساس تلقی کرده بود، رد کرد و در اوت 2014 اعلام کرد بخش اعظم مسائل مندرج در این ضمیمه اتهام است و شایسته بررسی نیست.

66. همانطور که در بالا اشاره شد (پاراگراف 3)، آژانس بین المللی انرژی اتمی و ایران در این چارچوب همکاری با انجام همکاری های بیشتر در ارتباط با فعالیت های راستی آزمایی آژانس برای حل و فصل همه مسائل گذشته و حال حاضر موافقت کرده است.

67. همانطور که در بالا اشاره شد (پاراگراف 9)، از زمان انتشار گزارش قبلی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، مقامات ایران و آژانس مباحثات بیشتری را درباره دو طرح عملیاتی مورد توافق در مه 2014 در سومین گام چارچوب همکاری برگزار کردند که هنوز اجرا نشده است. ایران برخی اطلاعات درباره یکی از این طرح ها را ارائه کرده است. آژانس و ایران توافق کردند به گفتگو درباره این طرح های عملیاتی ادامه دهند و در آینده ای نزدیک دوباره ملاقات کنند.

68. آژانس اعلام کرده است این نهاد از زمان گزارش قبلی مدیرکل آژانس با استفاده از تصاویر ماهواره ای حضور خودروها، تجهیزات و مواد ساخت و ساز را در یک مکان خاص در تاسیسات پارچین شناسایی کرده است. اما هیچ تغییر محیطی و خارجی بیشتری در ساختمان های این مکان صورت نگرفته است. همانطور که پیشتر گزارش شده است فعالیت هایی که از فوریه 2012 در این مکان صورت گرفته است احتمالا توانمندی آژانس را برای انجام راستی آزمایی موثر تضعیف می کند. این مسئله همچنان اهمیت دارد که ایران به پرسش های آژانس در این خصوص پاسخ دهد و امکان دسترسی آنها را به این مکان خاص در تاسیسات پارچین فراهم سازد.

69. آژانس همچنان آماده سرعت بخشیدن به حل و فصل همه مسائل مهم بر اساس این چارچوب همکاری است. این امر با افزایش همکاری ایران و دسترسی به موقع به همه اطلاعات، اسناد، مکان ها، مواد و افراد مرتبط در ایران که آژانس درخواست کرده است، محقق می شود. به محض آنکه آژانس به درکی از تصویر کلی مسائل مرتبط با ابعاد نظامی احتمالی دست یابد، مدیر کل آژانس ارزیابی های آژانس را به شورای حکام گزارش می دهد.

 

I.اطلاعات طراحی

70. براساس مفاد پادمان های هسته ای و قطعنامه های مربوط شورای حکام و شورای امنیت، ایران ملزم به اجرای مفاد کد اصلاحی 3.1 مربوط به بخش عمومی توافقات فرعی مربوط به ارائه سریع اطلاعات طراحی است.

 

J. پروتکل الحاقی

71. ایران بر خلاف قطعنامه های مربوط در شورای حکام آژانس و شورای امنیت، در حال حاضر پروتکل الحاقی را اجرا نمی کند. آژانس در موضعی نیست که بتواند تضمین های مشخص درباره فقدان مواد و فعالیت های هسته ای اظهار نشده در ایران ارائه کند، مگر اینکه ایران همکاری لازم را در این زمینه با آژانس صورت دهد که از جمله آنها اجرای پروتکل الحاقی است.

 

K. موضوعات دیگر

72. آژانس بین المللی انرژی اتمی در 12 مه 2015 تایید کرد 19 مجتمع سوخت که در ایران تولید شده بود و حاوی اورانیوم تا 20 درصد غنی شده یو - 235 بود در هسته رآکتور تحقیقاتی تهران قرار دارد. آژانس در همین تاریخ اعلام کرد مجتمع سوخت اولیه آی آر - 40 کوچک در استخر ذخیره قرار دارد.

73. آژانس تا 13 مه 2015 تایید کرد یک صفحه سوختی (همان موردی که در گزاش های پیشین مدیر کل آژانس ارائه شده است) حاوی ترکیبی از یو 3 او 8 «اورانیوم یو-235 غنی شده تا سطح 20 درصد» و آلومینیوم، پس از انتقال از سایت تولید صفحه سوخت و استفاده در فعالیت های تحقیق و توسعه با هدف بهبود تولید ایزوتوپ های مولیبدن، زنون و ید، در سایت تولید رادیو ایزوتوپ های مولیبدن، ید و زنون تهران باقی ماند.

74. آژانس در 15 و 16 آوریل 2015 راستی آزمایی فیزیکی موجودی و راستی آزمایی اطلاعات طراحی را در نیروگاه برق هسته ای بوشهر در شرایطی که فعالیت هسته رآکتور و رآکتور متوقف بود، انجام داد.

 

L. خلاصه

75. در حالی که آژانس همچنان عدم انحراف ایران از مواد هسته ای اظهار شده در سایت های هسته ای و مکان های خارج از تاسیسات هسته ای ایران اظهار شده براساس پادمان های این کشور را تایید می کند، در موضعی نیست که بتواند تضمین های معتبر درباره فقدان مواد و فعالیت های اظهار نشده هسته ای در ایران بدهد و بنابراین نتیجه گیری کند همه مواد هسته ای در ایران در فعالیت های صلح آمیز مورد استفاده قرار می گیرد.

76. مقامات آژانس و ایران مباحثات بیشتری درباره ادامه اجرای این چارچوب همکاری برگزار کرده اند. آژانس و ایران توافق کرده اند به این گفتگو ادامه دهند و در آینده ای نزدیک ملاقات کنند.

77. مدیر کل آژانس در گفتگوهایی با محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران و گفتگوهای متعاقب با عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه ایران درباره ضرورت سرعت بخشیدن به حل و فصل همه مسائل مرتبط با برنامه هسته ای ایران و راستی آزمایی و نظارت آژانس در ارتباط با طرح های مرتبط هسته ای در چارچوب طرح جامع مشترک اقدام گفتگو کرده است.

78. آژانس همچنان آماده تسریع حل و فصل همه مسال مهم براساس چهارچوب همکاری است. این مسئله از طریق افزایش همکاری ایران و فراهم کردن دسترسی در زمان مناسب به همه اطلاعات، اسناد، سایت ها، مواد و پرسنل در ایران براساس درخواست آژانس قابل تحقق است. زمانی که آژانس بتواند درکی از کل تصویر مسایل مربوط ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته ای ایران داشته باشد، مدیرکل ارزیابی خود را به شورای حکام گزارش خواهد کرد.

79. آژانس همچنان به نظارت و راستی آزمایی های مربوط به اقدامات هسته ای ترسیم شده در توافقنامه اقدام مشترک همانطور که تمدید شده است، ادامه خواهد داد.

80. مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی تا هر زمان که مناسب باشد به ارائه گزارش ادامه خواهد داد.

 

انتهای پیام/*

پربیننده‌ترین اخبار بین الملل
اخبار روز بین الملل
آخرین خبرهای روز
تبلیغات
رازی
مادیران
شهر خبر
فونیکس
او پارک
پاکسان
رایتل
طبیعت
میهن
گوشتیران
triboon
مدیران