ظریف: اجازه دسترسی آزاد به تأسیسات نظامی را نمی‌دهیم
خبرگزاری تسنیم: وزیر امور خارجه ایران ضمن مخالفت با بازجویی از دانشمندان هسته‌ای ایران گفت: اجازه نمی‌دهیم دسترسی آزاد به تأسیسات نظامی ما داشته باشند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، "محمد جواد ظریف"، وزیر امور خارجه ایران گفتگویی را با شبکه تلویزیونی المیادین انجام داده است.
"غسان بن جدو"، خبرنگار شبکه تلویزیونی المیادین در ابتدای گفتگو با محمد جواد ظریف، سؤالی را پرسید: «در حال حاضر توجهات زیادی به روابط ایران و کشورهای عربی وجود دارد. برخی از کشورهای عربی از سیاست‌های ایران انتقاد می‌کنند و می‌گویند اعتماد زیادی به ایران ندارند. پس از دو سال از پست وزارت خارجه شما، این سؤال مطرح است: آیا ایران توانسته است اهداف سیاسی راهبردی خود را در روابط با کشورهای عربی به ویژه کشورهای همسایه محقق کند؟».
هیچ طرف خارجی نمی‌تواند به ما در منطقه امنیت دهد
ظریف پاسخ داد: «بسم الله الرحمن الرحیم. در ابتدا تأکید می کنم سیاست جمهوری اسلامی ایران در سی و پنج سال گذشته بر این اساس بود که روابط حسن همجواری داشته باشد. متأسفانه شاهد ضربات ویرانگر متعدد به تلاش‌های ایران برای تقویت روابط با کشورهای همسایه بودیم به‌ویژه آنکه پس از انقلاب اسلامی ایران به‌صورت مستقیم، تجاوزی علیه این کشور تحمیل شد و متأسفانه این تجاوز از حمایت دیگر کشورهای همسایه برخوردار بود. ولی پس از پایان این جنگ و پس از این که صدام حسین به کویت حمله کرد، ایران به‌دنبال انتقامجویی نیفتاد بلکه از همسایگان عرب خود حمایت کرد. ایران از همه تلاش‌های خود استفاده کرد تا به دوستان و همسایگان خود در منطقه نشان دهد به‌دنبال روابط خوب با همه است. به‌نظر ما این روابط به‌سود ایران و کشورهای منطقه است و به‌عبارت دیگر تلاش می‌کنیم روابطی بر اساس همکاری و اعتماد پی‌ریزی کنیم. روشن است که نمی‌توان امنیت را خریداری کرد و هیچ طرف خارجی قادر نیست به ما امنیت بدهد».
وی افزود:«(این که دیگران به ما امنیت بدهند) توهمی است که بر این منطقه سایه افکنده است. باید کشورهای منطقه تلاش کنند در همکاری با یکدیگر امنیت را برقرار کنند. یا این که همه ما از امنیت برخوردار خواهیم بود یا این که در منطقه‌ای زندگی خواهیم کرد که پر از بی‌ثباتی و مشکلات و چالش‌ها خواهد بود. ما به همسایگان گفتیم که نقاط تشابه و مشترک زیادی در منطقه وجود دارد و این نقاط تشابه و اشتراکی که میان کشورهای منطقه وجود دارد بسیار بیشتر از این نقاط تشابه برخی از کشورهای همسایه با متحدان خارجی آنان است. بنابراین باید با یکدیگر همکاری کنیم و از زمانی که دولت فعلی ایران بر سر کار آمده است، ما پیام‌های همبستگی و همکاری و دوستی را ارسال می‌کنیم و متأسفانه برخی از دوستان در منطقه به‌صورت اشتباهی، فکر می‌کنند در صورتی که ایران بتواند مشکل هسته‌ای خود را با گروه پنج به‌علاوه یک حل کند، شاید زیانی ببینند».
منطقه اولویت ماست و مسئله هسته‌ای موضوعی حاشیه‌ای است
ظریف گفت: «پیام ما به دوستان منطقه این است که منطقه اولویت ماست و مسئله هسته‌ای موضوعی حاشیه‌ای است و می‌خواهیم به این مسئله پایان بدهیم تا بتوانیم بر اولویت خود متمرکز شویم. شاهد آن هستیم که برخی از طرفهایی که آنان را دوستان خود در منطقه می‌دانیم (حل و فصل مسئله‌ای هسته‌ای ایران) را تهدید می‌دانند که این نوع (نگاه) باعث ایجاد ناآرامی می‌شود، به‌عنوان نمونه، به کمپ دیوید می‌روند تا تضمین‌هایی به دست آورند دال بر این که این توافق (هسته‌ای) تهدیدی برای آنان نخواهد بود. چرا باید (این توافق) تهدیدی علیه آنان باشد؟ چرا آن را تهدید می‌دانند؟ ما از آنان می‌خواهیم این سیاست‌های تنگ‌نظرانه را رها کنند و به‌دنبال پیش‌داوری علیه ایران نباشند.
از آنان می‌خواهیم به تهدیدات بنگرند و قطعاً به این باور می‌رسند ایران قوی، بهترین همسایه است و این کشورها می‌توانند روابطی بر اساس همکاری و اعتماد با ایران داشته باشند که به‌سود ملتهای منطقه و جهان اسلام است. ناچاریم با یکدیگر همکاری کنیم. چالش‌هایی که در برابر ما از افراط گرایی، فرقه گرایی، جنگها و درگیری‌ها وجود دارد، چالش‌هایی بزرگی هستند که تنها از طریق همکاری قابل حل و فصل است».
خبرنگار المیادین پرسید: «شما می‌پرسید چرا که این کشورها به کمپ دیوید می‌روند و از ایران نگران هستند، روشن است که بخشی از کشورهای عربی از ایران نگرانند و به این کشور بی‌اعتمادند، شما در پیام اخیر خود در کویت گفتید که بی‌اعتمادی، سوءظن و دیگر احساسات منفی نظیر ترس و نگرانی باعث ایجاد شرایط و فضای سنگین و بد روانی شده است، در حال حاضر دو مسئله درباره نگرانی این کشورها وجود دارد، نگرانی نخست درباره گفتمان ایران است، این کشورها می‌گویند ایرانی‌ها گفتمان متعدد سیاسی، دیپلماتیک، رسانه‌ای، نظامی، دینی و گفتمانی برای داخل و گفتمانی برای خارج دارند، مسئله دوم درباره رفتارهای ایران است، این کشورها می‌گویند ایران در امور کشورهای عربی دخالت می‌کند و نمونه‌هایی را درباره یمن، عراق، سوریه و لبنان ذکر می‌کنند، پیام شما درباره این نگرانی‌ها چیست؟».
ظریف پاسخ داد: «همان‌طور که گفتم ملت ایران، طرفهایی را که میلیون‌ها دلار به صدام حسین کمک کردند تا وی به ایران حمله کند بخشیده است و طرفهایی باید در تقویت اعتماد پیشقدم شوند که چنین کمکهای سنگین مالی (به صدام) کردند».
وی در پاسخ به این پرسش که آیا کشورهای عربی از جنگ صدام حمایت کردند تا وی با ایران بجنگد، گفت: «آیا این‌گونه نبوده است؟ این مسئله در تاریخ ثبت است، زمانی که صدام حسین به کویت حمله کرد، ایران اولین کشوری بود که به‌کمک همسایگان عرب خود شتافت و با حمله صدام مخالفت کرد. در حال حاضر این پرسش را از شما دارم: آیا ما یمن را بمباران می‌کنیم یا دیگران چنین می‌کنند؟ آیا جنگنده‌های خود را برای بمباران کردن یمن به این کشور ارسال می‌کنیم یا این که هواپیماهای حامل کمکهای بشردوستانه ایران به یمن ارسال می‌شود؟ باید به این باور قطعی برسیم که دوران خرید امنیت و بمباران کردن کشورها برای استقرار امنیت به سرآمده است. امروز باید برای استقرار امنیت با یکدیگر همکاری کنیم و ایران آماده همکاری است و این کشور نیز این‌گونه نشان داده است. ما به هیچ‌یک از کشورهای همسایه حمله نکرده‌ایم بلکه همیشه به همسایگان کمک کرده‌ایم و قدرتی مستحکم در برابر افراط گرایی در منطقه و طرفهایی هستیم که می‌خواهند وجهه اسلام را مخدوش نشان دهند و طبیعی است که این مسئله برای همه ملتهای منطقه باشد».
دامن‌زدن به تنشهای فرقه‌ای کمک به کسانی است که به‌دنبال از بین بردن اسلام هستند
وزیر خارجه ایران در ادامه گفت: «در ابتدا گفتم، طرفهایی که به‌دنبال تنشهای فرقه‌ای میان شیعیان و سنی‌ها در جهان اسلام هستند به‌سود طرفهایی کار می‌کنند که به‌دنبال از بین بردن جهان اسلام هستند. ما خواهان همکاری با کشورهای همسایه شده‌ایم و همان‌طور که در مقاله‌ای که در یک روزنامه عربی و همچنین چند ماه پیش در روزنامه نیویورک تایمز نوشتم، خواهان همکاری و گفتگو هستیم. این که بگویند به ما اعتماد ندارند، در حد ادعاست و می‌توان این ادعا را در خلال گفتگوها بررسی و حل کرد. ایران همیشه آماده گفتگوست و تاریخ نیز این مسئله را اثبات می‌کند به‌ویژه آنکه ایران در خلال دولت رئیس جمهور روحانی همیشه آماده گفتگو و همکاری است. همان‌طور که گفتم، ما دارای نقاط اشتراک زیادی هستیم و نقاط افتراق و اختلاف میان ما بسیار محدود است».
غسان بن جدو خبرنگار شبکه تلویزیونی المیادین در ادامه گفتگوی خود با محمد جواد ظریف، پرسید: «برخی‌ها می‌گویند مشکل اصلی در منطقه میان ایران و عربستان سعودی است، روشن است که ایرانی‌ها اعتماد زیادی به سیاست‌های عربستان نداشته باشند، سؤال ساده من این است که آیا به سیاست‌های عربستان سعودی اعتماد دارید؟».
سعودی‌ها این توهم را دارند که با رابطه با قدرت‌های بزرگ می‌توانند ایران را به حاشیه برانند
ظریف پاسخ داد: «تنها مسئله اعتماد مطرح نیست بلکه مسئله به رسمیت شناختن (واقعیت‌ها) مطرح است. باید این واقعیت را به رسمیت شناخت که ایران و عربستان سعودی دو قدرت بزرگ در جهان اسلام هستند و هیچ‌یک از این دو نمی‌تواند دیگری را به حاشیه براند و من فکر نمی‌کنم ایران هیچ روزی به‌دنبال به حاشیه راندن عربستان سعودی از منطقه ما بوده باشد ولی در مقابل متأسفانه شاهد آن بودیم که همسایگان سعودی ما این توهم را دارند که می‌توانند بر اساس روابط خود با قدرت‌های بزرگ، ایران را در منطقه به حاشیه برانند و منزوی کنند و می‌توان این توهم را در آشفتگی آنان در نشست اخیر کمپ دیوید مشاهده کرد. این کشورها فکر می‌کنند می‌توانند با استفاده از آمریکا مشکلات خود را حل کنند، این در حالی است که همه ما در این منطقه دارای اشتراک جغرافیایی هستیم و هیچ‌گاه همسایه بدی نیستیم».
دیدگاه مبتنی بر منزوی کردن یک کشور، قدیمی و برای دوران جنگ سرد است
وزیر خارجه ایران افزود: «ما دین و سنتهای مشترکی داریم و هیچ مشکل مرزی میان ایران و عربستان سعودی وجود ندارد و سالانه میلیون‌ها ایرانی به عربستان می‌روند. متأسفانه اخیراً حادثه تأسفباری برای چند جوان ایرانی در عربستان رخ داد و امیدواریم سعودی‌ها بتوانند این‌گونه مشکلات را به‌صورت جدی و سریع حل کنند. ما ایرانیان زیادی داریم که بدون هیچ مشکلی برای ادای مناسک حج به عربستان می‌روند و همچنین شمار زیادی از سعودی‌ها برای زیارت به ایران می‌آیند. مشکل در این توهم است که سعودی‌ها از طریق همکاری خود با قدرت‌های خارجی و با استفاده از منابع مالی خود می‌توانند ایران را در منطقه به حاشیه برانند، این توهم را نمی‌توان عملی کرد. ما در جهانی زندگی می‌کنیم که باید همه کشورهای تأثیرگذار برای استقرار امنیت با یکدیگر همکاری کنند. دیدگاه مبتنی بر به حاشیه راندن و منزوی کردن، دیدگاهی قدیمی و شاید به جنگ سرد بازمی‌گردد و سودی برای منطقه ما ندارد. بسیار مهم است که همه این مسئله را به رسمیت بشناسیم که در عصر جهانی شدن زندگی می‌کنیم و اگر بخواهیم به شکوفایی برسیم و در صلح زندگی کنیم، باید نگاه متفاوتی درباره روابط دوجانبه خود داشته باشیم».
مجری این پرسش را مطرح کرد: «شما در پیام اخیر خود طرح مهمی را ارائه کردید، شما خواهان گفتگو میان کشورهای مهم منطقه شده‌اید و بندهای اساسی این گفتگو را بیان کردید، من شش بند آن را خلاصه کردم که شامل احترام به حاکمیت و استقلال سیاسی همه کشورهای منطقه، عدم امکان تغییر مرزهای بین المللی، عدم دخالت در امور داخلی، حل و فصل سیاسی اختلافات، منع استفاده از زور و تهدید، حمایت از صلح، ثبات و پیشرفت در منطقه است، شما همچنین مسئله مبارزه با تروریسم و افراط گرایی و غیره را مطرح کرده‌اید، سؤال من این است که شما در این پیشنهاد چه کشورهایی را برای گفتگو دعوت کرده‌اید؟».
ظریف پاسخ داد: «تمرکز اساسی و نخست ما بر کشورهای عرب خلیج فارس و به‌عبارت دیگر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و عراق است. ما در یک منطقه راهبردی زندگی می‌کنیم و باید همه کشورهای منطقه با یکدیگر برای حل و فصل مسائل مشترک همکاری کنند. همان‌طور که از ابتدا گفتم، همسایگان، اولویت ما هستند و باید در یک فضای امن و باثبات زندگی کنیم تا همه از نعمت امنیت و توسعه برخوردار باشند. ما بارها از ابتدا گفتیم که هر تهدیدی علیه همسایگان را تهدیدی علیه خود می‌دانیم و همسایگانی نظیر عراقی‌ها که از ما درخواست کمک کردند به‌یاری آنان شتافتیم. کمکهای ما در اختیار اقلیم کردستان عراق یا دولت مرکزی این کشور برای مقابله با داعش و افراط گرایی قرار گرفته است. این سیاست ما بر اساس این باور ماست که امنیت و ثبات کشورهای همسایه همان امنیت و ثبات ماست و من به این موضوعات در این مقاله عربی و همچنین در مقاله خود در نیویورک تایمز اشاره کردم و یک سال و نیم پیش نیز در مقاله خود به آن در روزنامه الشرق الاوسط پرداختم. همه این مسائل، اصولی اساسی برای حمایت از همکاری‌های منطقه است و ما آماده‌ایم که همه مسائل را در منطقه بر اساس این اصول بررسی کنیم و از همه دوستان خود در منطقه می‌خواهیم به این تلاش‌ها بپیوندند».
هرچه همکاری منطقه‌ای به تأخیر بیفتد، اوضاع دشوارتر خواهد شد
وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به این پرسش «آیا می‌توان گفت این اظهارات شما یک طرح ایرانی برای نشست طولانی و متعدد میان ایران با کشورهای عرب خلیج فارس و عراق است، آیا می‌توان این را یک طرح دانست و آیا ایران می‌خواهد میزبان این نشست‌ها باشد؟»، گفت: «این طرح پیشنهاد جدید ایران نیست. دکتر ولایتی در اوج جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در سال 1986 نامه‌ای برای خاویر پرز دکوئیار دبیر کل وقت سازمان ملل ارسال کرد و از وی خواست یک گفتگوی منطقه‌ای را آغاز کند و این نامه در بند دوم قطعنامه 598 شورای امنیت دال بر پایان این جنگ بازتاب یافته است ولی متأسفانه این قطعنامه کاملاً اجرا نشده است. در سال 1990 زمانی که صدام حسین به کویت حمله کرد، نامه‌ای برای دبیرکل وقت سازمان ملل ارسال کردیم و گفتیم در صورتی که سازمان ملل بند (گفتگوی منطقه‌ای موجود در قطعنامه 598) را اجرا می‌کرد، حمله علیه کویت رخ نمی‌داد. آغاز این گفتگوی منطقه‌ای اجازه نمی‌داد بی‌ثباتی و مصیبت‌ها در منطقه رخ دهد. بنابراین ایرانی‌ها از سال 1986 خواهان این گفتگو شده‌اند و بر این موضع خود ایستاده‌ایم. به هر میزان که منتظر بمانیم و این همکاری منطقه‌ای ضروری را به تأخیر بیندازیم، اوضاع دشوارتر خواهد شد».
وی در پاسخ به این پرسش که آیا این پیشنهاد، طرح رئیس جمهور روحانی برای آغاز گفتگو میان ایران و کشورهای عرب خلیج فارس و عراق برای حل و فصل مسائل است، گفت: «این پیشنهاد به‌معنای طرح دولت رئیس جمهور روحانی نیست بلکه این پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران از سال 1986 مطرح است و متأسفانه شرکای آماده‌ای برای شرکت در این طرح مشاهده نکردیم. همان‌طور که گفتم که به تغییر در طرز فکر نیازمندیم و باید دوستان ما در منطقه واقعیت را به رسمیت بشناسند و بدانند که همکاری با همسایه به‌تنهایی می‌تواند باعث استقرار امنیت شود. ما مدت طولانی است که از دوستان می‌خواهیم واقعیت را به رسمیت بشناسند و در صورتی که این تغییر در نگاه رخ دهد می‌توانیم در مسیر آینده‌ای بهتر حرکت کنیم».
عمان نقشی مهم در برخی مسائل منطقه داشته است
ظریف در پاسخ به این پرسش «سفر اخیر شما به عمان در چه چارچوبی بوده، آیا فقط گفتگو درباره اوضاع یمن یا مسائل دیگر بوده است و همچنین دلیل روابط قوی شما با عمان چیست؟» گفت: «باور داشته باشید ایران یک کشور همسایه و آماده همکاری با هر کشور همسایه دیگر در منطقه خلیج فارس است. ایران آماده است با هر همسایه دیگر بر اساس واقعیت‌ها همکاری کند. سفر من به عمان درباره امضای توافقنامه ترسیم مرز دریایی دو کشور بوده است و پس از چند سال گفتگو و همکاری توانستیم مرزهای دریایی خود را با سلطنت‌نشین عمان ترسیم کنیم که تحول مهمی است. همچنین این سفر فرصتی بود که با یوسف بن علوی دوست و برادرم درباره موضوعات مختلف به‌ویژه بحران یمن گفتگو و رایزنی کنم همان‌طور که این موضوعات را با طرفهای متعدد ترک و پاکستانی بررسی کردیم. همچنین در کویت نیز با وزیر خارجه این کشور و دیگر وزرای خارجه در کنفرانس سازمان همکاری اسلامی موضوعاتی را بررسی کردیم. بنابراین ما در مسئله گفتگو با کشورهای همسایه جدی هستیم. ایران به موضوعات بر اساس نگاه همسایه توجه دارد و به این دلیل توانستیم در همه سطوح به پیشرفت در روابط دوجانبه با عمان ادامه بدهیم و این همکاری‌ها به‌سود منطقه است. عمان توانسته است نقشی اساسی در شماری از مسائل منطقه داشته باشد و همسایه باید این‌گونه باشد و می‌خواهیم همین نوع روابط را با دیگر کشورهای همسایه داشته باشیم. این روابط مبتنی بر احترام متقابل، احترام به حاکمیت و یکپارچگی ارضی و عدم دخالت در امور داخلی باشد. این روابط مبتنی بر گفتگو و تبادل نظر درباره بحران‌های منطقه و جهان است».
فعالیت تروریست‌ها محدود به سوریه، عراق و یمن نیست
وزیر امور خارجه ایران در ادامه خاطرنشان کرد: «همان‌طور که گفتم که ما با چالش‌ها و تهدیدات مشترک روبه‌رو هستیم و باید با یکدیگر برای حل و فصل این چالش‌ها همکاری کنیم. افراط گرایی، تهدیدی علیه کشورهای همسایه ماست. داعش در دو هفته گذشته مرتکب دو انفجار تروریستی در عربستان سعودی شده است و این انفجار را به‌شدت محکوم و تأکید کردیم گروه‌های تروریستی حد و مرزی را به رسمیت نمی‌شناسند و تفاوتی میان شیعیان و سنی‌ها قائل نیستند. این گروه‌ها به‌دنبال بی‌ثباتی در همه کشورهای منطقه هستند. در سخنان خود در نشست وزارتی سازمان همکاری اسلامی تأکید کردم صهیونیست‌ها علیه همه هستند و نباید فریفته پیام‌های آنان شد. تروریست‌ها و تندروها همه را هدف قرار می‌دهند. تروریست‌ها از نقطه‌ای به نقطه‌ای دیگر حرکت می‌کنند. فعالیت این تروریست‌ها محدود به سوریه، عراق و یمن نیست. این تروریست‌ها هیچ حد و مرزی برای خود قائل نیستند و این مسئله موضوعی مهم است و باید همه کشورهای همسایه آن را به رسمیت بشناسند و در صورتی که آن را به رسمیت بشناسند، خواهند دید که ایران بر اساس احترام متقابل آماده همکاری با آنان است. ما بر این باوریم دوران سیطره یابی و سلطه جویی پایان یافته است و هیچ طرفی نمی‌تواند بر هیچ‌یک از کشورهای همسایه سلطه داشته باشد بنابراین همه باید با یکدیگر همکاری کنند تا قدرتمند شویم. در درجه نخست باید از فرصت‌های موجود استفاده و دوم این که با چالش‌ها مقابله کنیم. مقابله با این چالش‌ها نیازمند یک نگاه چندوجهی است و نمی‌توان این چالش‌ها را تنها به‌صورت نظامی یا سیاسی و یا تکیه بر دیگران حل و فصل کرد و به‌ناچار باید بر خود تکیه و همکاری کنیم. نمی‌توانیم جامعه بین المللی را نادیده بگیریم. جامعه بین المللی نقشی اساسی دارد ولی باید ابتکار عمل در منطقه در اختیار ما باشد».
خبرنگار شبکه تلویزیونی المیادین در ادامه گفتگوی خود با محمد جواد ظریف، پرسید: «برخی‌ها می‌گویند در سفری که به عمان داشتید بیشتر درباره اوضاع یمن گفتگو کردید و این که توافقی میان ایران و آمریکا برای تقویت راه حل سیاسی و مسالمت آمیز بحران یمن حاصل شده است و تلاش‌های عمان نیز برای میانجیگری میان جنبش انصارالله یمن و عربستان سعودی با حمایت تهران و واشنگتن است، همچنین گفته می‌شود که پس از یک هفته پس از حملات هوایی عربستان به یمن، آمریکا به ایران پیشنهاد کرد که در صورت توقف پیشروی جنبش انصارالله و ارتش یمن به‌سوی عدن در این کشور آتش‌بس برقرار خواهد شد، آیا این گزارش‌ها دقیق است؟».
اردوغان در تهران پیشنهادی را برای حل مسئله یمن مطرح کرد
ظریف پاسخ داد: «اجازه بدهید اطلاعات دقیقی در اختیار شما قرار دهم. زمانی که اوضاع در یمن بحرانی شد، رئیس جمهور ترکیه به ایران سفر کرد و سپس ولیعهد عربستان سعودی به ترکیه سفر کرد. مقامات ترکیه در تهران پیشنهادی را برای حل مسئله یمن مطرح کردند و در نشستی که میان رئیس جمهور روحانی و رئیس جمهور اردوغان صورت گرفت توانستیم به یک طرح مشترک برسیم که آتش‌بس فوری در یمن برقرار و حملات هوایی به این کشور و همزمان پیشروی میدانی نیز متوقف می‌شود. اجرای این طرح مشکلاتی نیز داشت به‌طوری که این مسئله مطرح بود که چگونه با عناصر القاعده باید برخورد کرد. همه طرفها تمایل داشتند تا القاعده نتواند از این فرصت برای تقویت مواضع خود استفاده کند. مسئله دیگر، ارسال کمکهای بشردوستانه به یمن بوده است.
طرح مورد توافق با ترکیه درباره یمن را در عمان مطرح کردم
وزیر امور خارجه ایران افزود: «این طرح چهاربندی نزدیک به دو ماه پیش مطرح شده است ولی متأسفانه بحران در یمن طولانی شده است و شمار زیادی از بیگناهان در این جنگ کشته شده‌اند. همچنین مشکل دیگر درباره ارسال کمکهای فوری بشردوستانه به یمن بوده است. این کشور بر اثر حملات هوایی با یک فاجعه انسانی خطرناک روبه‌روست. این حملات، زیرساخت‌های یمن را نابود کرده است. در این طرح توافق شد که گفتگو میان یمنی‌ها با کمک طرفهای خارجی آغاز شود. ما گفتیم در صورتی که بتوانیم آماده ارائه این کمک خواهیم بود. مسئله دیگر درباره تشکیل دولت فراگیر در یمن بوده که دارای روابط حسن همجواری با همه کشورهای همسایه است. این چهار مسئله، همان چیزی بود که در سفر رئیس جمهور ترکیه به ایران به آن دست پیدا کردیم. درباره این طرح در عمان با یوسف بن علوی وزیر خارجه این کشور گفتگو و توافق کردیم این طرح می‌تواند طرح خوبی باشد و سپس توافق مشابهی در پاکستان داشتیم و در نهایت این طرح را علنی کردیم و آمریکا نیز در حال درک این طرح بود ولی متأسفانه این کشور بر اساس محاسبات ویژه خود تصمیم گرفت از تجاوز به ملت یمن حمایت کند و ما با آن مخالفت کردیم».
وی افزود: «ما بر این باوریم که باید فوراً آتش‌بس در یمن برقرار و سپس گفتگوها آغاز شود. ما نگرانی‌های خود را درباره اوضاع یمن به اطلاع دبیر کل سازمان ملل، معاون وی و همچنین فرستاده ویژه دبیر کل سازمان ملل در امور یمن رساندیم. در حال باید منتظر بمانیم که آیا طرفهای دیگر در این منطقه آماده تعامل جدی با این طرح هستند یا این که می‌خواهند به انتقامجویی شخصی خود علیه ملت یمن ادامه بدهند».
مجری پرسید: «در حال حاضر گفتگوهایی در عمان درباره یمن وجود دارد، در شرایط کنونی چه راه حلی مطرح است، آیا باید حملات نظامی تا تسلیم شدن جنبش انصارالله ادامه داشته باشد، اوضاع این کشور همچنان مبهم است؟».
تصور راه‌حل نظامی برای یمن توهمی غیرعملی است
ظریف پاسخ داد: «من هیچ طرح دیگری را برای برون‌رفت از این بحران مشاهده نمی‌کنم. طرح چهاربندی روشن است. باید تلاش کنیم تا آتش‌بس در یمن برقرار شود. قبل از این موضوعات باید همه به این باور برسیم که مشکلات در یمن یا سوریه به‌صورت نظامی نمی‌تواند حل شود. برخی‌ها در این توهم هستند که می‌توانند با استفاده از راه حل نظامی به این مشکلات پایان دهند. این توهم عملی نیست. باید همه از طریق مذاکره، مشکلات را حل کنند. بنابراین همان‌طور که گفتم تنها راه اجرای این طرح چهاربندی شامل آتش‌بس، ارسال کمکها، گفتگو و تشکیل دولت فراگیر است».
عربستان در عملیات‌های تروریستی در لبنان و مرزهای شرقی ایران مشارکت داشته است
وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به این پرسش «برخی‌ها می‌گویند یکی از مشکلات یمن این بوده که ایران در یمن دخالت می‌کند و سیطره جنبش انصارالله بر تنگه باب المندب یک تهدید امنیتی برای مصر و عربستان سعودی است؟»، گفت: «این بهانه است. در منطقه ما نمی‌توانیم مشکلات را به‌صورت نظامی حل و فصل کنیم. فکر می‌کنند می‌توانند بخشی بزرگ از ملت یمن را بمباران و این که می‌توانند این ملت را نابود کنند یا این که به‌صورت سیاسی این ملت را به زانو درآورند. باید یمنی‌ها خود مشکلاتشان را حل و فصل کنند و فکر نمی‌کنم دخالت‌های خارجی کمکی به حل بحران یمن کند. شاهد این دخالت‌های خارجی بودیم. شاهد آن بودیم که چگونه عربستان سعودی در عملیات تروریستی در لبنان و مرزهای شرقی ما مشارکت داشته است. از طریق دخالت خارجی نمی‌توان مردم را وادار به مشارکت در حیات سیاسی کرد. (اتهاماتی که علیه ایران مطرح می‌شود) تنها بهانه جویی است تا مشکل واقعی در یمن پنهان شود. خلأ سیاسی در یمن ایجاد شده است و برخی‌ها نیز می‌خواهند از این وضع سوء استفاده کنند. بی‌ثباتی در یمن یا در عربستان سعودی به‌سود ایران نیست. ایران بر این باور است که باید عربستان یک بازیگر قوی و باثبات در منطقه باشد. ما خواهان آن هستیم که همه کشورهای حوزه منطقه خلیج فارس نقش مهمی در شکل‌گیری نوع همکاری‌های آینده در این منطقه داشته باشند. ما نمی‌خواهیم عربستان را در منطقه منزوی کنیم و هیچ روزی خواهان به حاشیه راندن سعودی‌ها در هرگونه گفتگوهای بین المللی مرتبط به سوریه، عراق و یمن نبوده‌ایم».
به عربستانی‌ها می‌گویم که اشتباه می‌کنند؛ نمی‌توانند ایران را به حاشیه برانند
ظریف در ادامه بیان داشت: «متأسفانه دوستان سعودی ما فکر می‌کنند که می‌توانند ایران را به حاشیه برانند ولی به آنان می‌گویم که اشتباه می‌کنند. زمانی که سعودی‌ها این توهمات را رها کنند، با واقعیت‌ها در منطقه تعامل داشته باشند و طرح ادعاها را علیه دیگران متوقف کنند، می‌توانند به قدرتی برای ایجاد حل و فصل مشکلات تبدیل شوند و نه این که به قدرتی برای بمباران کردن بیگناهان در یمن تبدیل شوند و زیرساخت‌های این کشور را ویران کنند».
مجری پرسید: «انتقاد سعودی‌ها و طرفهای دیگر در منطقه درباره نقش ایران در سوریه است، این طرفها بر این باورند نقش سیاسی، اقتصادی، مالی و نظامی ایران در سوریه به‌زیان مردم این کشور بوده و باعث به شکست انجامیدن طرح این کشورها برای تغییر اوضاع سوریه شده است، این کشورها می‌گویند در صورتی که سیاست‌های ایران در سوریه تغییر نکند، مشکلات ادامه خواهد یافت».
مشکل سوریه ناشی از تنگ‌نظری برخی در منطقه است؛ عده‌ای در منطقه علیه برخی از شخصیت‌ها حسن انتقامجویی دارند
ظریف پاسخ داد: «من بر این باورم که مشکل در سوریه نیز همان توهم و تنگ‌نظری‌های برخی در منطقه است که فکر می‌کنند می‌توانند یک حکومت را از طریق کمک به گروه‌های تندرو و تروریستی سرنگون کنند. متأسفانه این طرفها در سه، چهار سال گذشته کمکهای مالی و تسلیحاتی خود را در اختیار داعش و جبهه النصره قرار داده‌اند. داعش و جبهه النصره از گروهک‌های بسیار خطرناکی هستند که غیرنظامیان را می‌کشند همان‌طور که در عربستان سعودی نیز رخ داده است و می‌خواهند این کشور را بی‌ثبات کنند. ایران از زمان آغاز بحران در سوریه خواهان گفتگوی سیاسی در این کشور شده است. نباید برای حل بحران سوریه پیش‌شرط مطرح کرد. متأسفانه افراد زیادی در سوریه به‌دلیل ارائه این پیش‌شرط‌ها قبل از آغاز گفتگوها توسط کشورهای دیگر و نه مردم سوریه کشته شده‌اند. ما از ابتدا اصرار کردیم که باید ملت سوریه برای آینده خود تصمیم بگیرد و نباید دیگران برای این ملت تصمیم گیری کنند. کشورهای دیگر می‌توانند به ملت سوریه برای مقابله با تروریسم و افراط گرایی کمک کنند. باید روند سیاسی اطمینان بخشی در سوریه آغاز و در نهایت این روند به آن چیزی منتهی شود که ملت سوریه در عرصه اصلاحات قانون اساسی می‌خواهد و انتخابات برگزار شود. متأسفانه برخی از دوستان در منطقه علیه برخی از شخصیت‌ها حسن انتقامجویی دارند و همیشه بر افراد و نه بر روندها تأکید می‌کنند و این نوع نگاه باعث حل بحران در سوریه نمی‌شود. این نوع نگاه یک پیش‌شرط است که باعث طولانی شدن مشکل در سوریه می‌شود. دوستان ما در منطقه باید درک کنند که با استفاده از راه حل نظامی نمی‌توان در سوریه به پیروزی رسید و بهانه تراشی‌ها برای طولانی کردن درگیری‌های نظامی در سوریه کمکی به این کشورها نخواهد کرد. باید این کشورها تلاش کنند گروه‌های سوری وارد مذاکره شوند نه این که از این مذاکرات دور شوند».
مجری گفت: «این طرفها فکر می‌کنند گروه‌های مخالف نظام سوریه توانسته‌اند به پیشروی‌هایی در ادلب، جسرالشغور و تدمر برسند و در حال حاضر این مسئله مطرح بوده که دمشق و نظام سوریه در معرض تهدید است».
برخی کشورها می‌خواهند داعش بر دمشق سیطره یابد
ظریف پاسخ داد: «این تهدیدات توسط داعش علیه نظام سوریه مطرح است. آیا می‌خواهند دمشق در سیطره داعش قرار بگیرد؟ من اطمینان دارم که ملت، ارتش و نیروهای مقاومت در سوریه اجازه نخواهند داد داعش بر دمشق مسلط شود. آیا همسایگان ما در منطقه می‌خواهند داعش بر دمشق سیطره یابد و بیشتر اراضی سوریه در اختیار این گروه تروریستی قرار گیرد؟ متأسفانه نشانه‌ها تأکید می‌کند این کشورها ظاهراً چنین تمایلاتی دارند و می‌خواهند انتقامجویی شخصی خود را عملی کنند. این انتقامجویی به‌حدی شدید است که می‌خواهند خواسته خود را ولو به‌زیان ملت سوریه محقق کنند».
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در پاسخ به این پرسش «آیا می‌خواهند از رئیس جمهور بشار اسد انتقام بگیرند؟»، گفت: «بله، این‌گونه است. این کشورها این پیش‌شرط را مطرح می‌کنند و این پیش‌شرط متعلق به ملت سوریه نیست. در صورتی که این کشورها مانع از گفتگوی ملی و تشکیل دولت ملی در سوریه نمی‌شدند، می‌توانستیم به راه حل برسیم. قبل از این که افراد بیشتری در سوریه کشته شوند و این کشور کاملاً با خاک یکسان شود و داعش بر اراضی بیشتر سوریه سیطره یابد، این است، همه اجازه بدهند تا گفتگوی سیاسی جدی میان همه گروه‌های سیاسی سوری آغاز شود و در نهایت این گفتگو به یک راه حل سیاسی منجر شود و نباید بر راه حل نظامی و کمک تسلیحاتی به گروه‌های تندرو و تروریستی تأکید کرد».
مجری گفت: «وزارت خارجه روسیه چند روز پیش اعلام کرد مواضع روسیه و آمریکا درباره سوریه به یکدیگر نزدیک شده است، ارزیابی شما از این موضع گیری مسکو چیست؟».
ظریف پاسخ داد: «من امیدوارم آمریکا به این باور قطعی رسیده باشد که اصرار بر پیش‌شرط برای ایجاد راه حل سیاسی در سوریه فایده‌ای ندارد و تنها باعث طولانی شدن درگیری‌ها در سوریه می‌شود. در صورتی که آمریکا و دیگر کشورهای منطقه به این باور (انصراف از پیش‌شرط) برسند به‌معنای آن است که گام مهمی را در مسیر حل بحران سوریه برداشته‌ایم. مردم سوریه با مصائب عظیم و فاجعه‌باری روبه‌رو هستند و هیچ کس حق ندارد از این فاجعه برای خود منافع سیاسی کسب کند. بحران سوریه یک کابوس انسانی است و باید همه طرفها از نهایت تلاش خود استفاده کنند تا بحران این کشور پایان یابد. ایران تلاش می‌کند کشتارهای مستمر در سوریه متوقف شود».
تجزیه کشورها در منطقه به‌سود هیچ طرفی نیست
وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به این پرسش «برخی می‌گویند تقسیم سوریه، عراق و عربستان سعودی به‌سود ایران است به‌ویژه آنکه مناطق شرقی عربستان شیعه‌نشین بوده و به‌سود تهران است که این کشورها تجزیه شود؟» گفت: «منافع ایران با تغییر مرزهای سیاسی و قومی یا تجزیه کشورهای منطقه محقق نمی‌شود. تجزیه این کشورها به‌سود هیچ طرفی نیست. در صورتی که این تغییر رخ دهد به‌زیان امنیت و ثبات جهان است. صهیونیست‌ها و متحدان آنان در جهان سالهاست که به‌دنبال تجزیه کشورهای منطقه و تقویت بی‌ثباتی موجود در آن هستند و متأسفانه ما هر از گاهی در واشنگتن و توسط برخی‌ها در منطقه سخنانی درباره تجزیه کشورهای منطقه می‌شنویم و اجرای این طرح به‌سود هیچ طرفی نیست. حتی بررسی این طرح خطرناک است. باید این طرحها باعث شود که ملتهای منطقه پاسخ قاطع و یکپارچه‌ای به هرگونه تلاشی برای تجزیه منطقه ما بدهند. تغییر مرزها باعث ایجاد بی‌ثباتی مستمر در منطقه ما خواهد شد».
غسان بن جدو خبرنگار شبکه تلویزیونی المیادین در ادامه گفتگوی خود با محمد جواد ظریف، پرسید: «آیا فکر می‌کنید روابط ایران با مصر با پیشرفت مورد نظر روبه‌رو نشده است؟».
ظریف گفت: « مصر کشور مهمی میان کشورهای عربی و اسلامی است. ایران و مصر دارای نقاط اشتراک زیادی در عرصه بین المللی هستند. اخیراً در مسئله بازنگری معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای با یکدیگر همکاری کردیم و مصر خواهان تصویب قطعنامه‌ای برای عاری سازی منطقه خاورمیانه از سلاح هسته‌ای شد. مصر کشوری مهم در منطقه است. طبیعی است که اختلافاتی با مصر داشته باشیم. سیاست‌های دولت‌های سابق مصر به‌سود ثبات و صلح در منطقه ما نبوده است. امروز بر این باوریم که مصر به‌عنوان کشوری بزرگ در منطقه از نقشی برخوردار باشد و ایران امیدوار است نقش ایران در منطقه سازنده باشد».
وی در پاسخ به این پرسش «چرا گفتگوهای مستقیمی میان شما و وزیر خارجه مصر صورت نمی‌گیرد، چرا شما به قاهره نمی‌روید یا وزیر خارجه مصر به تهران سفر نمی‌کند؟»، گفت: «در ماه گذشته با وزیر خارجه مصر دو بار در کویت و نیویورک دیدار کردم و ارتباطات میان ما ادامه دارد. همان‌طور که گفتم برخی از اختلافات و برخی تشابهات فکری میان ما وجود دارد. تلاش می‌کنیم از میزان این اختلافات کاسته شود».
خبرنگار پرسید: «در حال مذاکره با جان کری وزیر خارجه آمریکا درباره پرونده هسته‌ای ایران هستید، آیا مذاکره شما با هیئت آمریکایی تنها درباره پرونده هسته‌ای است یا این که برخی از موضوعات حاشیه‌ای را نظیر اوضاع یمن، عراق، سوریه و لبنان بدون این که اعلام کنید بررسی می‌کنید؟».
با آمریکایی‌ها درباره مسائل منطقه اظهارنظر کلی داشتیم، ولی گفتگوی جدی انجام ندادیم
ظریف پاسخ داد: «ما به‌روشنی گفتیم که تنها درباره پرونده هسته‌ای مذاکره می‌کنیم. پرونده هسته‌ای مسئله بزرگی است و باید این مسئله حل شود و طبیعی است که زمانبر باشد. ما بر این باوریم پرونده هسته‌ای ایران، ساختگی و غیرضروری است. ایران تمایلی برای ساخت سلاح هسته‌ای ندارد. متأسفانه آمریکا خود را در وضعی قرار داده است که باید راه حلی برای این پرونده بیابد و باید برای حل این پرونده بخشهای مختلفی از جامعه آمریکا را راضی کند و این وضع باعث می‌شود که تمرکز زیادی بر این پرونده وجود داشته باشد. ما در این مذاکرات درباره موضوعات دیگر مذاکره نمی‌کنیم. طبیعی است که در حاشیه مذاکرات هسته‌ای، دیپلمات‌ها درباره برخی از بحران‌های منطقه نظیر بحران یمن تبادل نظر داشته باشند ولی هیچ روزی با آمریکایی‌ها درباره مسائل منطقه مذاکره نکردیم. ما بر این باوریم که باید کشورهای منطقه درباره مسائل خود تصمیم بگیرند و ما به‌همراه دوستان خود در منطقه آماده مذاکره در همه این موضوعات بدون دخالت در امور داخلی این کشورها هستیم تا همه به درک مشترکی درباره مشکلات منطقه برسند. طبیعی است که دیپلمات‌ها درباره بمباران شدن یمن نظرات خود را بیان کنند ولی بیان این نظرات به‌معنای مذاکره نیست».
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به این پرسش «بار دیگر تکرار می‌کنم آیا با آمریکایی‌ها در حاشیه مذاکرات هسته‌ای، درباره مسائل منطقه با یکدیگر گفتگو کرده‌اید؟»، گفت: «تنها اظهار نظر کلی داشتیم و هیچ گفتگوی جدی درباره مسائل منطقه که به یک راه حل منجر شود، نداشتیم».
مجری پرسید: «زمانی که توافق موقت در لوزان حاصل شد، اعلام شد که در سی‌ام ژوئن توافق نهایی امضا خواهد شد، جهان به این درک رسیده که به‌زودی توافق تاریخی میان ایران و آمریکا امضا خواهد شد، پس از اعلام این توافق موقت ملت ایران نیز از آن استقبال کرد و با استقبال خوبی در فرودگاه تهران روبه‌رو شدید، امروز به نظر می‌رسد پیچیدگی‌هایی ایجاد شده است، چند روز پیش وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد نیازی به ادامه دادن به مذاکرات پس از سی‌ام ژوئن وجود ندارد، آیا این موضع گیری‌های آمریکا به این معناست که به توافق نزدیک شده‌ایم یا این که آمریکایی‌ها با این موضع گیری‌ها به ایران هشدار می‌دهند در صورتی که توافق نشود به نقطه صفر بازمی‌گردیم؟».
روند مذاکرات هسته‌ای پیچیده و دشوار است
ظریف پاسخ داد: «من نمی‌توانم درباره اوضاع پس از سی‌ام ژوئن پیشگویی کنم. در حال حاضر روی حل و فصل اختلافات باقی‌مانده تا سی‌ام ژوئن متمرکز هستیم. توانستیم در لوزان درباره توافق روی راه‌حل‌ها به یک تحول تاریخی برسیم. همکاران ما در دو ماه گذشته پس از این توافق در حال نگارش این راه‌حل‌ها هستند. شاهد آن بودیم که برخی از شرکای ما در این مذاکرات خواسته‌های گزاف و مسائل جدیدی را مطرح کردند و همچنین شاهد اختلافاتی میان اعضای گروه پنج به‌علاوه یک درباره برخی از موضوعات هستیم و طبیعی است این وضع باعث پیچیده کردن نگارش متن این توافق شده است. ایران همزمان با شش هیئت مذاکره می‌کند و هریک از این هیئت‌ها نگاه و اولویت‌های خود را دارد. روند مذاکرات پیچیده و دشوار بوده است و باید محتاط و صبور بود. ما صبر خود را نشان داده‌ایم و از بیان اظهاراتی که به ایجاد راه حل کمک نمی‌کند، خودداری کردیم. متأسفانه برخی از طرفهایی که در این مذاکرات حضور دارند، مسائلی را بیان می‌کنند که به نظر می‌رسد خطاب به طرفداران داخلی و منطقه‌ای آنان باشد ولی ما از موضع گیری خودداری کردیم و منتظر آن هستیم که اوضاع چه می‌شود. ما با حسن نیت مذاکره می‌کنیم و از ابتدا به‌صورت روشنی اصول خود را شامل حفظ عزت و کرامت انسانی، حقوق و دستاوردهای خود بیان کردیم و درباره آن چانه‌زنی نمی‌کنیم».
خبرنگار پرسید: «روشن است که از حمایت رهبر معظم ایران در این مذاکرات برخوردارید، آیا مسئله جلوگیری از بازرسی از تأسیسات نظامی ایران و عدم گفتگو با دانشمندان هسته‌ای ایران به‌عنوان خطوط قرمز این کشور به طرف مقابل ابلاغ شده است، آیا در صورتی که طرف مقابل بر بازرسی از تأسیسات نظامی و گفتگو با دانشمندان هسته‌ای ایران اصرار داشته باشد، توافقی صورت نخواهد گرفت؟».
دسترسی آزاد به تأسیسات نظامی را نمی‌پذیریم
رییس دستگاه دیپلماسی ایران پاسخ داد: «ما مواضع خود را به‌روشنی بیان کردیم. اجازه نمی‌دهیم دسترسی آزاد به تأسیسات نظامی ما داشته باشند و همچنین اجازه نمی‌دهیم دانشمندان ما را بازجویی کنند. رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران به‌صورت علنی به این موضوع اشاره کرده‌اند. این موضع ثابت ما از ابتدای این مذاکره بوده است و تغییری نخواهد کرد. دسترسی آزاد و کامل به تأسیسات نظامی ما از موضوعات مطرح در این مذاکرات نبوده است و اجازه نمی‌دهیم از هیچ طرفی در ایران به‌ویژه دانشمندان ما بازجویی شود. من بر این باورم که دیگران نیز درباره خطوط قرمز ما که رهبری بر آن اصرار داشتند، واقف هستند و این خطوط قرمز به قوت خود پابرجاست. ما با تأکید بر این خطوط قرمز توانستیم به برخی از تفاهمات برسیم و این مسئله درک شده است که نمی‌توان سقف خواسته‌ها را بالا برد و اظهاراتی را برای جلب حمایت طرفداران داخلی و منطقه‌ای مطرح کرد. این‌گونه اظهارات کمکی به راه حل نمی‌کند.
در صورتی که بخواهند این‌گونه اظهارات عجیب و غریب را فقط برای اطمینان دادن به طرفداران خود داشته باشند، این مشکل مطرح می‌شود که این طرفها چگونه قادر خواهند بود که راه حل را تفسیر کنند ولی ما می‌دانیم که راه حل باید چگونه باشد».
انتهای پیام/.*1
