اردوغان آنچه در زمین کردها کاشت را درو می‌کند
خبرگزاری تسنیم: برنامه‌های موفقیت‌آمیز رئیس‌جمهور ترکیه در فرآیند صلح کردی یکی از عوامل ورود حزب خلق دموکرات به پارلمان خواهد بود، حزبی که شاید مهمترین مانع در رویای تأسیس سیستم ریاست‌جمهوری در ترکیه باشد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، رئیس‌جمهور رجب طیب اردوغان، مردی که به یک اندازه در ترکیه مورد احترام و مذمت است، ممکن است قربانی موفقیت‌های خود شود. مخالفین سیاسی وی، بیمناک از باختن یک انتخابات دیگر، حول حزب خلق دموکراتیک، متحد شده‌اند. جالب اینجاست که دقیقا فرآیند صلح اردوغان با کردها ایجاد این ائتلاف علیه وی را ممکن ساخت.
اینکه اردوغان سعی دارد قانون اساسی را تغییر داده و سیستمی بر اساس ریاست‌جمهوری تأسیس کند پدیده پنهانی نیست. این امر تنها زمانی محقق خواهد شد که حزب عدالت و توسعه بتواند 330 کرسی یا بیشتر را به خود اختصاص دهد. این کرسی‌ها به حزب اجازه خواهند داد موضوع را به رفراندوم عمومی بگذارند. حزب خلق دموکراتیک – که اغلب به دلیل ارتباط سیاستمدارانش با گروه غیرقانونی حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) با این سازمان مرتبط دانسته می‌شود – یک بازیگر بازی‌ساز در تعیین توزیع کرسی‌ها در پارلمان آتی ترکیه خواهد بود. اگر حزب خلق دموکراتیک بتواند 10 درصد لازم مجموع آراء برای حضور در پارلمان را کسب کند، دستیابی حزب عدالت و توسعه به کرسی‌های لازم برای درخواست رفراندوم تقریبا غیر ممکن خواهد بود.
حزب خلق دموکراتیک تلاش بسیاری کرده تا به رأی‌دهندگانی فراتر از پایگاه سنتی کردی‌اش دست یابد. حامیان این حزب در راهپیمایی انتخاباتی در 31 ماه می در استانبول تصاویر عبدالله اوجالان، رهبر پ‌ک‌ک، را حمل نکردند بلکه تصاویری از بنیانگزار جمهوری ترکیه، مصطفی کمال آتاتورک، را به همراه داشتند. آتاتورک اغلب شخصیتی مجادله‌برانگیر در میان کردها بوده: همانگونه که آندرو مانگو، مؤلف زندگی‌نامه وی می‌نویسد، این رئیس‌جمهور پیشین سیاست دولتی برای "اضمحلال تمام شهروندان کشور در فرهنگ ترکی" را پایه نهاد. از زمان تأسیس ترکیه، کردها شورش‌های بسیاری ترتیب داده‌اند تا سیاست‌های قومی انحصارطلبانه جمهوری ترکیه و رفتاری ضد بشری با شهروندان کرد را مورد اعتراض قرار داده و یا برچینند. شورش اخیر پس از 30 سال درگیری مسلحانه بین پ‌ک‌ک و ارتش ترکیه منجر به مرگ بیش از 30 هزار نفر شده است.
اما زمان در حال تغییر است. دولت اردوغان پس از تلاش‌های متوالی بدون نتیجه برای حل مسأله کردها، یک راه‌حل صلح جامع ارائه کرد. این برنامه شامل گفتگوی مستقیم با اوجالان، که برخی سیاستمداران ترک "کودک‌کش" می‌خوانندش، و ارائه بسیاری از حقوق سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مردم کرد بود که برای سالیان بسیار از آنها محروم بودند.
برنامه صلح واکنش‌های تندی در میان مخالفین برانگیخت. ملی‌گرایی ترکیه ستون تشکیل حزب خلق جمهوری‌خواه و حزب حرکت ملی است – هر دو حزب تمایلی برای اجرای درخواست‌های کردها نداشته و پ‌ک‌ک را به عنوان یک گروه غیرقانونی و تروریست می‌شناسند. دولت باغچه‌لی، رئیس حزب حرکت ملی، درباره گفتگوی های صلح که در سال 2014 با عنوان "توطئه علیه دولت و ملت ... و بمب‌گذاری اتحاد و یکپارچگی ملی ما" خواند، می‌پرسد: "آیا خیانت کمترین کلمه [برای توصیف این فرآنید] نیست؟"
با این حال، در اتفاقی جالب توجه، مخالفین فرآیند صلح اکنون حزب خلق دموکراتیک را آخرین امید خود برای جلوگیری از هدف اردوغان در تأسیس سیستم ریاست‌جمهوری می‌دانند. برای مثال روزنامه حریت از شعار "ترکیه متعلق به ترک‌ها است" استفاده می‌کند و برای مدتی طولانی مدافع نبرد سرکوب‌گرایانه و خونین ارتش ترکیه علیه کردها بود. با این حال، اکنون بسیاری از ستون‌نویس‌های آن به صورت علنی از حزب خلق دموکراتیک تمجید می‌کنند. احمد حاکان، که شاید معروف‌ترین نویسنده این روزنامه است، مواضع صلاح‌الدین دمیرتاش علیه اردوغان را "خلاقانه، محرک و تأثیرگذار" خواند.
این تلاش‌ها برای مهار اردوغان تنها محدود به گروه‌های داخلی ترکیه نشده، بلکه شامل رسانه‌های بین‌المللی نیز می‌شود. اکونومیست در مقاله‌ای از ترک‌ها خواست به حزب کردها رأی دهند زیرا "این بهترین راه برای متوقف کردن تغییر مسیر کشورشان به سمت یک حکومت مذهبی است." این مقاله و پشتیبانی از حزب سوسیالیست در ترکیه تغییری عجیب در نشریه‌ای است که روزگاری از محافظه‌کارانی چون رونالد ریگان، مارگارت تاچر و جرج دبیلو بوش حمایت می‌کرد.
عجیب است، اما نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که عدالت و توسعه آراء خود را به حزب خلق دموکراتیک و نیز حزبی که آشکارا در قبال کردها خصومت‌ورزی می‌کند، خواهد باخت. رأی‌دهندگان ملی گرای عدالت و توسعه، خسته از گشایش اردوغان در قبال کردها، تمایل دارند که رأی خود را به نفع حزب راست افراطی حرکت ملی به صندوق اندازند. انتظار می‌رود آراء این حزب از 14 درصد در انتخابات 2011 به 16 درصد افزایش یابد. حزب خلق دموکرات نیز سعدی دارد از دو جناح حیاتی رأی جمع کند: کردهایی که پیشتر به عدالت و توسعه رأی می‌دادند و نیز ترک‌های سکولار و طبقه متوسط که مصمم به تضعیف عدالت و توسعه هستند.
حزب خلق دموکرات و پ‌ک‌ک موفق شده‌اند کردها را قانع سازند که دولت ترکیه از داعش و القاعده در نبرد با شورشیان کرد در شمال سوریه حمایت کرده‌اند. این نبردها زمانی که داعش کوبانی را محاصره کرد به اوج خود رسید. در آن زمان حزب خلق دموکرات از حامیان خود خواست به خیابان‌ها بیایند. این تجمعات منجر به درگیری‌هایی بین گروه‌های مخالف و موافق پ‌ک‌ک شده و به مرگ 50 نفر انجامید. این تحولات کردهایی که پیشتر طرفدار عدالت و توسعه بودند را به اردوگاه حزب خلق دموکرات سوق داد.
در نظر ترک‌های شهری و متوسط، فرآیند صلح در نهایت حزب خلق دموکراتیک را تبدیل به یک گزینه کارآمد برای مخالفت سیاسی تبدیل کرد. آتش‌بسی که متعاقب گفتگوها پدید آمد به حزب خلق دموکراتیک – که پیشتر به دلیل ارتباط با پ‌ک‌ک ممنوع الفعالیت بود – اجازه داد خود را از انقلاب مسلحانه دور ساخته و با یک حزب چپ‌گرا و دموکراسی‌خواه چهره‌ای جدید به جنبش بخشد. برای مثال دمیرتاش، موضعی حمایت‌گرایانه درباره اعتراضات پارک گزی (2013) اتخاذ کرد، اعتراضی که ترک‌های طبقه متوسط آن را "مقاومتی" در برابر سیاست‌های عدالت و توسعه می‌دانستند. اگرچه حزب خلق دموکراتیک در آن زمام موضعی دوپهلو گرفت، اما دمیرتاش اکنون تأکید داد آن اعتراضات جنبشی اصیل بودن که در آن نمایندگان حزب خلق دموکراتیک مشارکتی فعالانه داشتند. این حزب همچنین بیانیه‌ای در 31 می، دومین سالگرد اعتراضات، منتشر کرده و دولت را به سرکوب "آنهایی که خواهان حقوق دموکراتیک" بودند، متهم کرده و جنبش گزی را به عنوان "مقاومتی که چراغ راه مسیر ایجاد آینده‌ای دموکراتیک است" تمجید کرد.
در حالیکه موضع ضد اردوغان به نفع حزب خلق دموکراتیک بوده، اما هیچ کس ظاهرا مطئن نیست که این حزب بتواند 10 درصد آراء لازم برای برخورداری از کرسی‌های پارلمان را به دست آورد. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند این حزب بین 9 الی 11 درصد آراء، با حاشیه خطای 2 درصد، را کسب خواهند کرد. دمیرتاش در ابتدای سال جاری میلادی به من گفت که حزب دستاوردهایش در انتخابات قبلی را به کردهایی که پیشتر به حزب عدالت و توسعه رأی می‌دادند مدیون است – اشاره‌ای ضمنی به اینکه ترک‌های شهری طبقه متوسط به حزب سنتی‌شان، حزب خلق جمهوری‌خواه، پایبند هستند. موفقیت حزب خلق دموکراتیک در انتخابات یکشنبه منوط به توانایی آن در کسب آراء این جناح حیاتی است.
با این حال، حزب خلق دموکراتیک نیز ممکن است قربانی موفقیت خودش شود. اگر عدالت و توسعه کمتر از 175 کرسی کسب کند، مجبور به تشکیل دولت ائتلاف خواهد شد – و محتمل‌ترین شریک آن حزب راست افراطی حرکت ملی خواهد بود. این امر لزوما به معنای پایان فرآیند صلح نخواهد بود، اما اجرای درخواست‌های کردها برای دولت جدید به دلیل برنامه‌های کاملا ملی‌گرایانه حزب حرکت ملی بسیار سخت خواهد بود.
عدالت و توسعه برنامه انتخاباتی زیرکانه‌ای را در پیش گرفته است. مقامات آن هشدار داده‌اند که آراء حزب کاهش چشمگیری داشته و بنابراین احتمال تشکیل یک دولت ائتلافی وجود دارد. مردم ترکیه خاطرات بسیار بدی از دولت‌های ائتلافی در دهه 1990 داشته و این امر را دلیل بحران‌های اقتصادی، بی‌ثباتی سیاسی و رکود آن دوران می‌دانند.
هنوز مشخص نیست که این عوامل چه تأثیری بر انتخابات خواهند گذارد اما جمله ویلیام شکسپیر در نمایشنامه "طوفان" بدون شک برای سیاستمداران ترکیه آشنا است: "درماندگی مرد را با دوستان عجیبی آشنا می‌سازد."
جرن کنار، فارن‌پالیسی
انتهای پیام/
