مهتدی: پدیده نوظهور «مقاومت فردی» در فلسطین رو به افزایش است
خبرگزاری تسنیم: کارشناس مسائل فلسطین با اشاره به یأس و ناامیدی بین فلسطینیان ساکن سرزمین‌های اشغالی گفت: ما امروز در فلسطین شاهد پدیده جدیدی به نام «مقاومت فردی» هستیم که خارج از چارچوب‌های گروهی و تشکیلاتی صورت می‌گیرد و قابل تعقیب هم نیست.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، با توجه به در پیش بودن روز جهانی قدس، خبرگزاری تسنیم میزگردی را با عنوان بررسی «تحولات و چشم انداز آینده فلسطین» با حضور دو تن از کارشناسان مسائل سیاسی و منطقه آقایان محمدعلی مهتدی و علیرضا سعیدآبادی برگزار کرده است.
آقای مهتدی در این میزگرد از پدیده نوظهور در سرزمین‌های اشغالی سخن گفت و آن را ناشی از یاس اجتماعی در بین فلسطینیان دانست.
به عقیده این کارشناس مسائل فلسطین، به طور کلی زمانی که افراد به یاس اجتماعی می رسند و می‌بیند که چیزی برای از دست دادن ندارند به هر روشی متوسل می‌شوند.
به گفته مهتدی، شهروند فلسطینی وقتی می‌بیند که هویت، دین و سرزمینش از بین رفته است، تهیه یک چاقو برای او کاری بسیار آسان است و لذا می‌بینیم که عملیات شهادت طلبانه روز به روز در سرزمین‌های اشغالی در حال افزایش است.
مهتدی معتقد است که چنین اقداماتی قابل تعقیب و پیگیری نیست، زیرا به عقیده وی، تشکیلاتی وجود ندارد و مقاومت فردی است که خارج از چارچوب‌های گروهی و تشکیلاتی صورت می‌گیرد. افرادی که بدون تشکیلات و سازماندهی مقاومت می‌کنند لذا دستگاه امنیتی اسرائیل و تشکیلات خودگردان هیچ راهی برای مقابله با این پدیده ندارند.
***متن کامل این میزگرد در زیر از نظر خوانندگان محترم می‌گذرد***
تسنیم: همانطور که می‌دانید چندین دهه از اشغال فلسطین می‌گذرد و در این مدت هم طرح‌هایی برای حل این مسئله مطرح شده است. به نظر شما چرا هیچ کدام از این طرح‌ها عملی نشده است؟ و به طور کلی آیا مسئله فلسطین با راهکار مذاکره قابل حل است؟
مهتدی: علت شکست این طرح‌ها این است که به نظر من به اصل و جوهر قضیه فلسطین توجهی نشده است. هدف از ایجاد اسرائیل و اشغال فلسطین، یک هدف استراتژیک و تمدنی است. بعد از جنگ جهانی اول و فروپاشی امپراطوری عثمانی و پیروزی انگلیس و فرانسه در آن زمان، این قدرت‌ها برنامه ریزی کردند که بار دیگر در این منطقه قدرت بزرگی بر اساس هویت دینی اسلامی که بتواند منافع غرب و اروپا را به چالش بکشد به وجود نیاید و برای رسیدن به این هدف در چند جهت مبارزه کردند. مبارزه با هویت اسلامی و بازگشت به دوران باستان چه در ایران، ترکیه و مصر نتایج فروپاشی امپراطوری عثمانی بود. در آن زمان هویت‌های ملی تحت الشعاع هویت‌های دینی بود. در کنار این طرح‌هایی که اجرا شد، یک قدرتی هم نیاز بود که مانع وحدت مسلمانان بشود و این قدرت همان ایجاد رژیم صهیونیستی بود به گونه‌ای که بتواند مانع شکل گیری هویت و وحدت اسلامی و پیشرفت کشورهای اسلامی در منطقه بشود و نگهبان و حافظ منافع غرب در این منطقه باشد. این طرح طرحی عظیم بود.
طرح ایجاد اسرائیل در شرایطی کلید خورد که ملت‌های اسلامی درگیر تفرقه و مشکلات زیادی از قبیل فقر، جهل، دیکتاتوری بودند و خیلی از کشورها هم مبارزات ضد استعماری خود برای رسیدن به استقلال را آغاز کرده بودند. در مقابل یک طرح تمدنی مثل ایجاد اسرائیل در قلب جهان اسلام، نیاز به طرحی تمدنی با شرکت همه کشورهای اسلامی است. در آغاز کار «حاج امین الحسینی» مفتی فلسطین به این فکر افتاد که توطئه بسیار عظیمی در حال رخ دادن است و مقابله با این توطئه از امکانات ملت فلسطین بسیار فراتر است. ایشان از همه کشورهای اسلامی خواست که کنفرانسی برای بررسی این توطئه در قدس برگزار کنند. از همه کشورها هم نمایندگانی به قدس رفتند و مفتی قدس در این کنفرانس نسبت به خطراتی هشدار داد که نه تنها فلسطین بلکه جهان اسلام را تهدید می‌کند. متاسفانه به دلیل مشکلاتی که کشورهای مذکور با آن روبرو بودند، با وجود تلاش حاج امین الحسینی، این کنفرانس نتایجی در بر نداشت. از سوی دیگر کسانی در این کنفرانس شرکت کرده بودند که برای قدس و مسئله فلسطین دل نمی‌سوزاندند. به عنوان مثال از ایران سید ضیاء الدین طباطبایی در این کنفرانس شرکت کرد اما وی عامل انگلیسی‌ها بود.
به جای اینکه انقلاب اسلامی و احیای هویت اسلامی توسط امام خمینی(ره) منجر شود که کشورهای اسلامی بر محور قدس با یکدیگر متحد باشند، متاسفانه با توطئه‌ها و تفرقه‌افکنی در منطقه ما امروز شاهد وضعیتی هستیم که در زمینه تفرقه و پراکندگی در تاریخ سابقه نداشته. طبیعتا این وضعیت نا متعارف و بسیار خطرناک نیازمند این است که اندیشمندان جهان اسلام و نخبگان فکری دور هم جمع بشوند و به خصوص با فرارسیدن روز قدس بیندیشند و به دنبال راه چاره‌ای باشند تا این بلاها و مصائب را از جهان اسلام دور بکنند.
تسنیم: با توجه به تحولات منطقه و درگیری داخلی کشورهای اسلامی که بیشتر به مشکلات خود سرگرم هستند به نظر می رسد که تحولات منطقه به سمتی پیش می‌رود که مسأله فلسطین به حاشیه رفته و این خطر وجود دارد که این مسئله اساسی جهان اسلام به فراموشی سپرده شده است، دیدگاه شما در این باره چیست؟
علت اصلی تغییر رویکرد رژیم های عربی به مسئله فلسطین
مهتدی: تحولاتی که در منطقه رخ داده است، به تدریج بیش آمده است. ما دو مسیر در این منطقه می‌بینیم. یک مسیر، مسیری است که رژیم‌ها طی کردند و مسیر بعدی مسیری است که ملت‌ها در پیش گرفتند و این مسیر به مقاومت منتهی شده است. مسیری که رژیم‌ها در پیش گرفته‌اند به اینجا منتهی شده است که امروز اکثر کشورهای عربی اسرائیل را به رسمیت می‌شناسند و با آن مذاکره می‌کنند. باید بینیم که چرا کشورهای عربی از کنفرانس خارطوم در سال 1969 میلادی که به کنفرانس ( 3 نه) معروف شد تا به امروز 180 درجه تغییر مسیر دادند. علت اصلی این تغییر مسیر، استبداد است، زیرا این رژیم‌ها به منافع خود فکر می‌کنند نه به آرمان‌های ملت‌ها. آنها برای سرکوب ملت‌ها همیشه از شکنجه‌ها و رویکردهای امنیتی استفاده می‌کنند تا مردم را ساکت کنند. ظرف این 40 سال یعنی از کنفرانس خارطوم تاکنون کار به جایی رسیده است که حتی کشوری مثل عربستان که پادشاه خود را خادم حرمین شریفین می‌داند با اسرائیل هم پیمان می‌شود. بنابراین مقابله با محور مقاومت نتیجه استبداد و فقدان دموکراسی و مشارکت مردمی است.
رژیم های عربی از حرکت های مردمی بیم دارند
در گذشته مصر، عربستان، سوریه، الجزایر و عراق جزو کشورهای مهم در اتحادیه عرب بودند و این کشورها اتحادیه عرب را در جهت مبارزه با اسرائیل هدایت می‌کردند، اما امروز ما می‌بینیم که مصر با مشکلات زیادی روبرو است و اندیشه تکفیری در این کشور روز به روز در حال گسترش است. در سوریه ما جبهه تروریستی النصره و داعش را می‌بینیم که در حال تلاش برای سرنگونی نظام این کشور هستند. دولت سوریه به عنوان دولتی که همیشه از مقاومت در برابر اسرائیل حمایت کرده و دمشق پایتخت آن همیشه مرکز تجمع گروه‌های مقاومت بوده امروز به دلیل حمایت از مقاومت و ایفای نقش محوری در محور مقاومت، در حال تنبیه شدن است و همه قدرت‌ها از قبیل آمریکا و فرانسه و عربستان و کشورهای عرب خلیج فارس هر طور شده می‌خواهند این رژیم را سرنگون کنند، زیرا این کشورها از مقاومت می‌ترسند و از حرکت‌های مردمی بیم دارند.
هزینه میلیارد دلاری عربستان برای حفظ ساختار رژیم سابق مصر
وقتی انقلاب در مصر در سال 2011 میلادی سرنگون شد، عربستان وارد صحنه شد. از یک طرف با خرج میلیاردها دلار پول سعی کرد رژیم مصر و دستگاه امنیتی این کشور حفظ شود و حسنی مبارک اعدام نشود. از طرف دیگر تلاش کرد تمامی راه‌ها برای ارتباط بین محور مقاومت و مصر کاملا بسته شود و محور مقاومت راهی به مصر پیدا نکند. بنابراین این رژیم‌های فاسد و پوسیده از حرکت‌های مردمی و مقاومت در ترس هستند و این مرضی است که در این کشورها بدیدار شده است. بنابراین این حال و روز کشورهای اصلی اتحادیه عرب و کشورهای پشتیبان محور مقاومت است که امروز دست همکاری به سمت اسرائیل دراز کرده‌اند و تحت عنوان مبارزه با نفوذ ایران و گسترش هلال شیعی در مقابل محور مقاومت قرار گرفته‌اند و برای سرکوب آن می‌جنگند.
طرح نابودی ارتش‌های منطقه
امروز اسرائیل از لحاظ تهدید خارجی در شرایط بسیار خوبی قرار دارد. به نظر می‌رسد برنامه‌ای برای نابودی ارتش‌های منطقه وجود دارد. ارتش عراق نابود شد و ما دیدیم که این ارتش در موصل چه نقشی بازی کرد. در سوریه نیز ارتش این کشور از چهارسال قبل تاکنون سرگرم جنگ با تکفیری‌هاست. طبیعتا ارتشی که چهارسال شبانه روز می‌جنگد، دچار فرسایش می شود. ارتش مصر که در سال 1973 میلادی از کانال سوئز عبور کرد، این ارتش امروز شبانه روز هدف حمله قرار می‌گیرد و کشته می‌دهد. به نظر می‌رسد که این یک برنامه است که کلیه عناصر قدرت در منطقه که می‌تواند تهدیدی برای اسرائیل بشود یا تضعیف و یا نابود شود.
تسنیم: خطری که مسئله اساسی فلسطین را تهدید می کند چیست؟ مقاومت به چه سمتی پیش می‌رود؟
مهتدی: پیروزی‌های خوبی که مقاومت لبنان در سال 2000، 2006 به دست آورد و مقاومتی که در جریان جنگ بیست و دو روزه و جنگ پنجاه و یک روزه در غزه شاهد آن بودیم، اسرائیل و رژیم‌های استبدادی در جهان عرب را به این فکر انداخت که خطر اصلی از سوی مقاومت است و باید با مقاومت مقابله کرد. امروز ما ملاحظه می‌کنیم علی‌رغم اینکه حزب الله برای مبارزه با اسرائیل در کمال آمادگی خود قرار دارد، اما بخش عظیمی از این مقاومت در سوریه صرف مبارزه با داعش، جبهه النصره و تکفیری‌ها در سوریه می‌شود، زیرا اگر حزب الله در سوریه وارد عمل نشده بود، اینک داعش در حال کشتار در حومه جنوبی بیروت بود.
مقاومت تنها راه آزاد سازی قدس
بعد از دستاورد‌های مقاومت در جریان جنگ پنجاه و یک روزه اسرائیل علیه غزه، از طریق ادامه محاصره، نگذاشتند مقاومت این دستاورد را در جهات سیاسی استفاده کند و با تمام تلاش‌هایی که برای شکست این محاصره صورت می‌گیرد، مقابله کردند. در این شرایط طبیعتا خود مقاومت هم با چالش‌هایی روبه رو است. اگر راهی برای آزاد فلسطین باشد آن راه مقاومت است. به خصوص اینکه ضعف در جامعه اسرائیل هم کاملا قابل رؤیت است. امنیت همیشه چالش اسرائیل بوده است. ارتشی که اسرائیل همیشه ادعای شکست ناپذیری آن را داشت، امروز این ارتش به خصوص از نظر عقیده دچار تزلزل شده است. این ارتش با ارتش دهه 60 و 70 میلادی متفاوت است.
در آغاز اشغال فلسطین مسئله صهیونیسم به عنوان یک ایدولوژی مطرح بود و ارتش این رژیم هم یک ارتش صهیونیستی عقیدتی بود. در جنگ 1967 میلادی، نظامیان به صهیونیسم اعتقاد داشتند و لذا موفق شدند تمام ارتش‌های عربی را شکست دهند و کرانه باختری، بلندی‌های جولان و صحرای سینا را اشغال کردند. ارتش کنونی رژیم صهیونیستی با ارتش قرن بیستم کاملا متفاوت است. پدیده جهانی سازی این ارتش را تضعیف کرده است. اندیشه صهیونیستم تضعیف شده و در سال‌های گذشته شاهد نقد اندیشه صهیونیسم در محافل اسرائیلی و ظهور پسا صهیونیسم بودیم.
جامعه صهیونیستی امروز کاملا مادی، رفاه‌طلب و لذت طلب شده است
ارتش اسرائیل دیگر برای مردم جذابیت ندارد. نظامیان از ارتش فرار می‌کند. جوانان اسرائیلی دیگر به شکل عقیدتی حاضر نیستند که در صف ارتش این رژیم بجنگند، زیرا اعتقاد آنها به ایدئولوژی صهیونیسم ضعیف شده است. جامعه صهیونیستی امروز کاملا مادی و رفاه‌طلب و لذت طلب شده است. همین امر موجب شد که ارتش اسرائیل و حتی بهترین واحدهای این ارتش همچون تیپ گولانی در جنگ 2006 در جنوب لبنان از حزب الله شکست بخورند.
تشتت در درون جامعه اسرائیل
نتایج تحقیقاتی که درباره علل شکست این ارتش منتشر شده، واقعا وحشتناک است. زیرا مهمترین دلیل شکست ارتش اسرائیل عدم اعتقاد نظامیان به این جنگ‌هاست. نظامیان صهیونیسم همچون قبل به دستگاه سیاسی و به مکتب صهیونیسم اعتقاد ندارند. با توجه به این تحولی است که در ارتش اسرائیل رخ داده است، این رژیم در زمینه نظامی به تکنولوژی‌های همچون گنبد فولادین روی آورده است. اما جنگ‌های سی و سه روزه و جنگ‌های غزه نشان داد که تکنولوژی هم به تنهایی نمی‌تواند امنیت را برای اسرائیل برقرار کند. همه این مسائل موجب شده که امروز شاهد تشتت در درون جامعه اسرائیل باشیم. اگر امروز قدرتی هم در اسرائیل می‌بینیم، قدرت به معنای حقیقی کلمه نیست، بلکه استفاده این رژیم از ضعف پیرامون عامل این قدرت است. یعنی کشورهایی که زمانی برای اسرائیل یک تهدید به شمار می‌رفتند، آن کشورها امروز ضعیف شدند و درگیر مشکلات داخلی خود هستند. لذا اسرائیل در عین ضعف از این وضعیت استفاده می‌کند، شهرک سازی را گسترش و برنامه یهودی سازی قدس را ادامه می‌دهد. مرتب شاهد اخراج فلسطینی‌ها و ساختن شهرک‌های صهیونیست نشین جدید از سوی این رژیم هستیم بدون اینکه با اعتراضی مواجه شود. همه کشورهای عربی درگیر مشکلات خود هستند. اندیشه تکفیری دامنگیر امت اسلام شده و کشورهای اسلامی را تضعیف کرده است. اما اگر چیزی از مقاومت باقی مانده باشد و بشود روی آن تکیه کرد، همچنان مقاومت است. اگر جنگ 33 روز ادامه پیدا می‌کرد و شورای امنیت دخالت نکرده بود، چه بسا که اسرائیلی دیگر باقی نمی‌ماند. زمانی که سید حسن نصرالله دبیرکل حزب الله لبنان گفت اسرائیل از خانه عنکبوت هم سست تر است گفته وی یک سخن تبلیغاتی نبود. اگر اسرائیل امروز جنگ دیگری را آغاز کند دیگر مقاومت به عمق اسرائیل نفوذ می‌کند و ممکن است این رژیم رو به اضمحلال رود.
تسنیم: راه حل نهایی مسئله فلسطین به نظر شما چیست؟
از طریق مذاکره، راه حلی برای مسئله فلسطین وجود ندارد
مهتدی: واقعیت این است که آمادگی‌های مقاومت در فلسطین روز به روز بیشتر می‌شود و بین مقاومت در نوار غزه و مقاومت در جنوب لبنان ارتباط وجود دارد.
از طریق مذاکره، راه حلی برای مسئله فلسطین وجود ندارد. از سال 1948 که فلسطین اشغال شد تا اوایل دهه 80 هدف کشورهای عربی نابودی اسرائیل و آزادی کل فلسطین بود. بعد از سال 1982 و اخراج سازمان آزادیبخش فلسطین به خارج و پراگندگی اینها در جاهای مختلف، کم کم مسأله صلح با اسرائیل پدیدار شد. در همان زمان قرار بر این شد که این اسرائیل را به رسمیت بشناسند و با تشکیل دو دولت موافقت کنند. در آن زمان فکر می‌کردند اگر به اسرائیل می‌گفتند ما تو را به رسمیت می‌شناسیم و تو اجازه بده که دولت فلسطین در کرانه باختری تشکیل بشود، این رژیم موافقت می‌کند.
تشکیل دولت مستقل فلسطینی در کرانه باختری سرابی بیش نیست
با گذشت این سال‌ها مشخص شده که تشکیل دولت مستقل فلسطینی در کرانه باختری سرابی بیش نیست. زیرا اسرائیل کرانه باختری را سرزمین اجدادی خود می‌داند. اسرائیل از سال 1967 میلادی که فلسطین را اشغال کرده سرزمینی باقی نگذاشته که بر روی آن دولت فلسطین بنا شود. آیا می‌شود دولت فلسطین را در نوار غزه که با نبود امکانات اولیه زندگی مواجه است، تشکیل داد؟ غزه امروز در محاصره شدید است و حتی اجازه ورود سیمان به نوار غزه نمی‌دهند و مردم نه برق دارند و نه امکانات. بنابراین تشکیل دولت فلسطین در کنار اسرائیل غیرممکن است. در چنین شرایطی تشکیلات خودگردان فلسطین عملا از طریق هماهنگی امنیتی با اسرائیل در خدمت این رژیم است. تشکلات خودگردان اطلاعات امنیتی را به اسرائیل می‌دهد تا همچنان به عنوان نمایندگان مردم فلسطین باقی بماند اما عملا دست به هیچ کاری نزند. بنابراین هیچ کدام از عناصر تشکیل دهنده دولت در فلسطین وجود ندارد. تشکیلات خودگردان به بروکراسی عظیمی تبدیل شده است به گونه‌ای که برای پرداخت حقوق کارکنان خود نیز نیاز به کمک خارجی دارد. هر زمانی که تشکیلات خودگردان از اسرائیل سرپیچی کند، بالافاصله از سوی اسرائیل مورد تنبیه قرار می‌گیرد و کمک‌های این رژیم به آن قطع می‌شود.
امیدی به تشکیلات خودگردان فلسطین نیست
بنابراین امیدی به تشکیلات خودگردان فلسطین نیست و راه حلی به نام دو دولت وجود ندارد. بنابراین فقط باید مقاومت کرد. ما امروز در فلسطین شاهد پدیده جدیدی هستیم که توجه بسیاری از تحلیلگران را جلب کرده و آن مقاومت فردی است که خارج از چارچوب‌های گروهی و تشکیلاتی صورت می‌گیرد. افرادی که بدون تشکیلات و سازماندهی مقاومت می‌کنند. مثلا راننده کامیون ناگهان خودروی خود را به تجمع نظامیان صهیونیست می‌زند، یا یک شهروند فلسطینی هنگامی که از منزل بیرون می‌آید با چاقویی که در جیبش است، به اولین شهرک نشینی که برخورد کرد، حمله ور می‌شود.
افزایش پدیده جدید و نوظهور «مقاومت فردی»
به طور کلی زمانی که افراد به یاس اجتماعی می رسند و می‌بیند که چیزی برای از دست دادن ندارند به هر روشی متوسل می‌شوند. شهروند فلسطینی وقتی می‌بیند که هویت، دین و سرزمینش از بین رفته است، تهیه یک چاقو برای او کاری بسیار آسان است و لذا می‌بینیم که عملیات شهادت طلبانه روز به روز در سرزمین‌های اشغالی در حال افزایش است. چنین اقداماتی قابل تعقیب و پیگیری نیست، زیرا تشکیلاتی وجود ندارد و در نتیجه گسترش روحیه یاس تصمیم فردی به شکل آنی گرفته می‌شود. لذا دستگاه امنیتی اسرائیل و تشکیلات خودگردان هیچ راهی برای مقابله با این پدیده ندارند.
این پدیده اگر گسترش پیدا کند به معنای تسری پیدا کردن مقاومت به داخل با روش‌های فردی است. چیزی که نه از سوی محمود عباس و نه نتانیاهو قابل کنترل نیست. از سوی دیگر مقاومت اسلامی در غزه همچنان باقی است. مقاومت در لبنان روز به روز برنامه‌های جدیدتری در پیش دارد و حتی درگیر شدن آن در شرق سوریه نه تنها تحلیل رفتن مقاومت نیست بلکه کسب تجربیات نظامی جدید است برای آینده. اگر اسرائیل بار دیگر بخواهد وارد جنگ با حزب الله شود، این‌بار حزب الله وارد اسرائیل خواهد شد. مقاومتی که نظام سوریه در طول این پنج سال در برابر فروپاشی کرده، پیروزی‌های بسیج مردمی عراق در برابر تکفیری‌ها، همه دستاورد بزرگی است.
گفت‌وگو از حسن رستمی
انتهای پیام/
