با انتشار خبر مصاحبه ناصر آقامحمدی مدیرعامل شرکت پارس خودرو با وال استریت ژورنال مبنی بر مذاکره با رنوی فرانسه برای فروش کمتر از نیمی از سهام پارس خودرو به این شرکت، زمزمه فروش سهام پارس خودرو به رنوی فرانسه دوباره سر زبان‌ها افتاده است. همچنین مذاکراتی برای خرید زیرساخت‌ها نظیر تاسیسات خودروسازی متعلق به شرکت مادر پارس خودرو یعنی گروه خودروسازی سایپا در حال انجام است.[1]
اولین بار حسن روحانی رییس جمهور کشورمان در سال 92 و در سفر به اجلاس داووس با اشاره به اهمیت صنعت خودرو و پیشرفت‌های قطعه‌سازان ایرانی، اظهار داشت ایران می‌خواهد با ارائه پیشنهادهای جذاب، شرکت‌های خارجی را در مالکیت خودرو‌سازی‌های داخلی شریک کند.[2] بعدها و در شهریورماه سال 93 نیز اخباری مبنی بر استراتژی گروه سایپا مبنی بر فروش پارس خودرو منتشر شد و گفته شد طبق مصوبه هیأت مدیره سایپا، این گروه قصد دارد در مرحله اول، 20% از سهام پارس خودرو را واگذار کند و در این راستا مذاکراتی با شرکت رنو فرانسه داشته است.[3] اما این بار گویا مسئله جدی‌تر است و مسأله فروش پارس خودرو به رنو علی‌رغم انتشار جوابیه و توضیح متناقض و مبهم گروه سایپا رنگ و بوی جدیت به خود گرفته است.
پارس خودرو به‌عنوان قدیمی‌ترین خودروساز کشور، در سال 1378به یکی از مهم‌ترین شرکت‌های زیرمجموعه گروه سایپا تبدیل شده است. پارس خودرو در سال‌های اخیر عمدتا مونتاژ خودروهای برند شرکت رنو و نیسان که شریک استراتژیک رنو است را به عهده داشته است.
اخیرا و به دنبال مشکلات مالی گروه سایپا سازمان گسترش و نوسازی تصمیم به تغییر مدیرعامل شرکت سایپا گرفت و دلیل انتصاب مدیرعامل جدید را توانایی وی در امور مالی و نیاز سایپا به سروسامان دادن مشکلات حاد مالی این گروه عنوان کرد. ولی گویا راه حل گروه سایپا برای مسائل مالی خود پاک کردن صورت مسأله و فروش قسمت قابل توجهی از سهام یکی از مهم‌ترین شرکت‌های زیرمجموعه خود است.
فارغ از نقش منفی فرانسه در مذاکرات و سابقه منفی خودروسازان فرانسوی در ایران و همچنین فارغ از نگرانی‌های مربوط به توسعه فناوری و این‌که آیا در فروش بنگاه به خودروساز خارجی فناوری منتقل می‌شود یا نه، نکات اقتصادی متعددی در این باره مطرح است که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
1- همکاری اقتصادی با شرکای خارجی می‌تواند به شکل خرید و فروش سهام باشد و یا این‌که سرمایه‌گذاری جدیدی از سوی شرکت خارجی انجام شود. وقتی یک شرکت خارجی سهام یک شرکت ایرانی را بخرد، در واقع دارایی‌های شرکت را خریداری کرده است و الزامی برای سرمایه‌گذاری جدید و توسعه ظرفیت تولید ندارد. از این‌رو با توجه به این‌که خودروسازان و وزارت صنعت، دائما از لزوم سرمایه‌گذاری خارجی به‌منظور توسعه ظرفیت و افزایش سخن می‌گویند، فروش خطوط تولید فعلی و دارایی‌های پارس خودرو و سایپا به خارجی‌ها چه دردی از صنعت خودرو ایران دوا می‌کند؟
2- آیا سایپا از فروش اموال و دارایی‌های مازاد خود که ارتباطی با کسب‌وکار اصلی گروه سایپا ندارد فارغ شده است که به فکر فروش پارس خودرو افتاده است؟ سرمایه‌گذاری در امور غیرمرتبط با تولید بلای گریبان‌گیر صنعت خودرو در چند سال اخیر بوده است. تا آن‌جا که هنوز هم که هنوز است خودروسازان به فکر خرید استقلال و پرسپولیس هستند.
3- خود مدیران گروه سایپا معترف‌اند که ایجاد مالکیت چرخه‌ای در گروه سایپا و خرید سایپا توسط شرکت‌های زیرمجموعه خود سایپا موجب خروج بیش از 2000 میلیارد تومان سرمایه شرکت از چرخه تولید شده است.[4] آیا بهتر نیست بجای فروش شرکت پارس خودرو به رنو، سایپا اصلاح ساختار مالکیتی خود را در دستور کار قرار دهد؟ به راستی اگر بنا به فروش درصدی از سهام پارس خودرو است، آیا خریدار داخلی وجود ندارد؟
4- نکته آخر این‌که: خودروسازان جهانی معمولا زمانی اقدام به خرید سایر خودروسازان می‌کنند که خودروساز هدف در وضعیت ورشکستگی یا در آستانه آن قرار داشته باشد تا بتوانند با حداقل قیمت، دارایی‌ها و برند آن خودروساز را تصاحب کنند.در این زمینه تجربه صنعت خودرو کره‌جنوبی قابل توجه است. دولت کره به توسعه مستقل خودروسازان علاقه‌مند بود. بنابراین اجازه نمی‌داد خودروسازان جهانی، خودروسازان کره‌ای را تحت کنترل بگیرند و میزان سهام شرکت‌های خارجی در خودروسازان کره‌ای حداکثر در سقف 10 الی 15 درصد قرار داشت. مشارکت خارجی در سهامداری شرکت هیوندایی به کمتر از 5% محدود بود که متعلق به شرکت میتسوبیشی ژاپن بود. البته این موضوع تا بحران مالی آسیا در سال 1997 صادق است و پس از این سال برخی شرکت‌ها بدلیل ورشکستگی به خودروسازان خارجی فروخته شدند. سامسونگ به رنو و دوو به جنرال موتورز و سانگ یانگ به ماهیندرا هند واگذار شد. اما دولت کره تنها زمانی اجازه فروش خودروسازان داخلی را داد که اقتصاد کره جنوبی بر اثر بحران مالی در معرض ورشکستگی بود و علاوه بر این دولت از بلوغ صنعت خودرو کره مطمئن بود. آیا در مورد اقتصاد ایران و صنعت خودرو چنین شرایطی پدید آمده است؟
__________________________________________________________________________________
[1] http://www.reuters.com/article/2015/07/24/us-renault-iran-idUSKCN0PY24T20150724
[2] http://www.donya-e-eqtesad.com/news/781024/
[3] http://www.donya-e-eqtesad.com/news/826149/
[4] http://isna.ir/fa/news/