ضمن معرفی کوتاه از خودتان بفرمایید که سرودن شعر را از چه زمانی آغاز کردید؟
بسم الله الرحمن الرحیم. محمد غفاری هستم متولد سال 68 در شهر مقدس قم. بنده از سال 87 با حضور در انجمن ادبی، شعر را به صورت جدی دنبال کردم و در همان ابتدا توفیق شد که با اساتید بزرگواری در این حوزه آشنا شوم و به محضر استاد محمد علی مجاهدی برسم و در انجمن محیط -که در منزل ایشان تشکیل می شود- بهره مند شوم.
پس از همان شروع در حوزه شعر آیینی بوده اید؟
الحمدالله همینطور بود. در کل محیط زندگی هر هنرمندی اثر مستقیمی روی او می گذارد و فضای مذهبی شهر و همچنین حضور استاد مجاهدی و دیگر شاعران برجسته شعر آیینی در قم موجب شد که من نیز ناخودآگاه در این عرصه جدی تر حضور داشته باشم و به دنبال آنان قدم بردارم.
حضور در هیات های مذهبی چقدر برای یک شاعر تاثیرگزار است؟
بنظرم هیات ها و مجالس اهلبیت علیهم السلام منبع الهام بزرگی برای هر شاعر است. در واقع هر شاعری برای سرودن به حسی معنوی نیاز دارد که حضور در هیات این حس را تمام و کمال در او ایجاد می کند. بسیاری از مضامینی که به ذهنم رسیده است در فضای هیات بوده و همواره سعی کردم شعرهایم ترسیمی باشد از آن حس فوق العاده که در مجلس اهلبیت علیهم السلام به انسان دست می دهد. از طرف دیگر هیات ها در انتقال معارف و اندیشه به نقش مهمی دارند و شاعران می توانند از سخنرانی ها و معارفی که بیان می شود به خوبی استفاده کنند.
مطالعه ی یک شاعر مذهبی برای انتقال این اندیشه و معارف چه تاثیری دارد؟
ببینید شاعر آموزه ها و داشته های معنوی اش را در قالب کلمات و هنر بیان می کند و طبیعی است که هر چقدر عمیق تر و صاحب محتوای غنی تری باشد، شعر مناسب تر و ماندگارتری خلق می کند. مطالعه و افزایش آگاهی یک شاعر آیینی در زمینه های مختلفی که مورد نیازش می باشد، سبب می شود که جهان بینی اش گسترده تر شود و شعرهای عمیق تری خلق کند. نباید توقع داشت که شاعر آیینی اصول و کلام بداند و تاریخ شناس باشد و حدیث صحیح را از ناصحیح تشخیص دهد، نه این توقع نیست اما باید بتواند منابع صحیح و مستند را بشناسد تا در مواقعی که به مشکل می خورد به آن رجوع کند. باید یادمان باشد که شعر به عنوان یک اثر مکتوب بخشی از تاریخ را شامل می شود و اگر خدای نخواسته از لحاظ اندیشه و محتوا دچار اشکال باشد، تا همیشه موضوع اشتباهی را منتقل می کند.
به نظر می رسد شعر امروز در حوزه انتقال اندیشه آنطور که باید موفق نبوده، نظر شما چیست؟
مطلق اینکه بگوییم موفق بوده یا خیر صحیح نیست. شعر یک هنر فردی و آیینه ی سراینده خود است. طبیعتا اگر عالم و اهل دانش شعر بگوید فرق می کند با شعری که من می نویسم. حالا هرچقدر شاعران یک دوره از لحاظ علمی رتبه بالاتری داشته باشند، شعر آن دوره نیز پویاتر و اندیشمندانه تر خواهد بود. همین الان هم شاعران بسیار خوبی داریم که چه از لحاظ سواد علمی و میزان مطالعه در سطح بالایی قرار دارند و هم انصافا اشعار خوبی می سرایند و نمونه های خوبی از شعر اندیشه محور و البته هنرمندانه هستند اما باید توجه داشته باشیم که در دوره ای زندگی می کنیم که مطالعه و تحقیق فقط برای درس و دانشگاه است و شاعران هم مانند دیگر افراد جامعه درگیر انبوه اطلاعات مجازی و سطحی شدند. الان خیلی از شعرهایی که تولید می شود از روی هم نوشته می شوند و مضمون کلی یکسانی دارند و صرفا در ظاهر و قالب تفاوت می کنند. باز اگر مطالعه کتاب های شعر دیگر هم بود که جای خوشحالی داشت؛ که عمده مطالعات من و امثال در شبکه های اجتماعی است.
حرف از مطالعه و کتاب شد. از مجموعه ای که منتشر کردید توضیح بفرمایید.
مجموعه اشعار حقیر با عنوان «آستانه» توسط انتشارات عماد منتشر شد و از اول سال در نمایشگاه کتاب و مراکز پخش توزیع شد. این مجموعه صرفا اشعار آیینی می باشد و از سی و یک شعر در قالب های مختلف تشکیل شده است. اکثر اشعار -چیزی حدود نیمی از کتاب- شعر عاشورایی است و بقیه اشعاری در ارتباط با حضرت زهرا و امیرالمومنین و امام رضا و دیگر اهلبیت عصمت و طهارت علیهم السلام است. البته چندشعرهم درباره دفاع مقدس است که به نوعی آنها هم آیینی محسوب می شود و ارتباط بین عاشورا و دفاع مقدس را نشان می دهد.
دیدم که در دیدار شاعران با رهبر انقلاب، کتاب را به ایشان تقدیم کردید.
بله. الحمدلله توفیق شد که به محضر مقام معظم رهبری برسم و مجموعه را تقدیم شان کنم و از ایشان درخواست کنم که برایم دعا کنند.
از شعری که در آن جلسه قرئت کردید بگویید.
خدمتتان عرض کنم که آن شعر غزلی بود تقدیم به حضرت علی علیه اسلام که در استقبال از یکی از غزلیات صائب تبریزی سروده شده بود. از حسن تصادف روز دیدار مصادف بود با دهم تیر ماه که در تقویم به عنوان روز صائب نام گذاری شده. من هم از فرصت استفاده کردم و قبل از خواندن شعر این نکته را عرض کردم و خوشبختانه از طرف حضرت آقا هم با استقبال روبرو شد و ایشان هم با توجه به علاقه ای که به این شاعر شهیر داشتند، از اینکه یادی از صائب شد خوشحال شدند.
چطور شما یادتان بود روز صائب است؟
خب از سال 92 که کنگره بزرگداشت صائب تبریزی برگزار شد تلاش های زیادی شد روز دهم تیر -که مصادف بود با تولد صائب پژوه بزرگ عصر حاضر استاد مرحوم محمد قهرمان- به عنوان روز صائب در تقویم ثبت شود. من هم به دلیل ارتباطی که با این موضوع داشتم مدام پی گیر بودم و وقتی از سال 93 این اتفاق افتاد و نام صائب در تقویم درج شد بسیار خوشحال شدیم. این که دیدار رهبری در امسال دقیقا مصادف شد با این روز را هم به فال نیک گرفتم و خداروشکر می کنم که شعر برای امیرالمومنین علیه السلام را با یاد این شاعر خواندم.
چه نکته ای از آن دیدار برای شما جالب بود؟
به نظر من همه ی این دیدار سراسر شور و جذابیت است و نمی توان بخش ویژه و متمایزی را برشمرد اما در بیانات حضرت آقا نکته ای بود که من برای سومین بار بود که از ایشان می شنیدم. ایشان تاکید زیادی داشتند بر ادعیه و مناجات و اینکه شاعران از این گنج بهره ببرند. یادم می آید در سال 90 که در جمع شاعران آیینی به خدمت ایشان رسیدیم هم خیلی تاکید داشتند بر دعا. به خصوص دعای عرفه و ابوحمزه ثمالی. این بار هم توصیه و سفارش ویژه داشتند بر توجه به صحیفه سجادیه و اینکه شاعران به خصوص به دعاهای آن توجه کنند و با ذوق ادبی شان آن را به شعر تبدیل کنند.
درباره مسائل روز هم شعر می گویید؟
توجه داشته باشید که شعر یک رسانه است و هر رسانه یک رسالتی دارد. رسالت شعر بیان هنرمندانه است و کشف زوایای جدید و آنچه که تا به حال بدان توجه نشده است. از طرف دیگر ظهور و بروز درونیات شاعر است و شاعر دغدغه مند طبیعتا نسبت به اتفاقات پیرامونش حساسیت دارد. شاعر دردهای جهان پیرامون و اتفاقاتی که برابرش رخ می دهد را به خوبی لمس می کند و با کشف و بیان هنرمندانه اش به شعر تبدیل می کند. هر شعری به چیزی متعهد است و هیچ اثری بدون پشتوانه اعتقادی –حتی اعتقاد به پوچی- سروده نمی شود. بی توجه نبودن به مسائل سیاسی، اعتقادی و اجتماعی وظیفه شاعر است و اگر اینگونه نباشد جای تعجب دارد. من هم همیشه وظیفه خودم می دانستم که به مسائل مرتبط با کشور و نظام بی تفاوت نباشم و در این حوزه فعالیت کنم.
شعر گفتن برای کدام یک از اهلبیت برای شما لذت بخش تر است؟
این سوال از آن دسته سوالاتی است که هر چه فکر کنم نمی توانم برای آن جوابی پیدا کنم. شعر گفتن برای اهلبیت علیهم السلام یک توفیق و عنایت است و از آنجا که می دانیم کلهم نور واحد نمی توان گفت که سرودن برای کدام یک از آل الله لذت بخش تر است. کاش توفیق داشته باشم که همیشه در این راه شعر بگویم. هنوز برای برخی از هلبیت علیهم السلام شعری ندارم و متاسفانه از این موضوع خیلی ناراحتم.
نوحه هم می‌نویسید؟
کم و بیش بله. نوحه را بیشتر در مناسبت هایی همچون محرم و فاطمیه و… کار می کنم. چون تخصصی در نوا و آواهای موسیقی ندارم نتوانسته ام خوب در این زمینه فعالیت کنم اما افتخار می کنم که نوحه ای بگویم و در مجالس خوانده شود و انصافا هم خیلی شیرین است این که شعری از آدم در مراسم هیات خوانده شود.
در پایان اگر صحبت خاصی دارید بفرمایید.
تشکر می کنم از شما و امیدوارم که درنشر معارف اهلبیت علیهم السلام موفق باشید.
