زرشک، محصول استراتژیک کویر در انتظار حمایت‌های بیمه‌ای
این روزها کار برداشت زرشک از باغ‌های خراسان جنوبی آغاز شده است و همچنان کشاورزان استان مهم ترین دغدغه آنها عدم بیمه محصول زرشک بعد از برداشت از درخت است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، این روزها اگر به روستاهای خراسان جنوبی وارد شویم درختانی قرمز رنگ همراه با شاخه‌های تیز مانند، فضای روستاها را زیباتر کرده است و گویی با مدادهای رنگی درختان منطقه را قرمز کرده‌اند.
زن‌های روستا به همراه اعضای خانواده برای برداشت محصول درخت زرشک باید لباس کار پوشیده و برای برداشت اقدام کنند و چیدن محصول زرشک کار بسیار سختی است زیرا تیغ‌های سوزن مانند در شاخه به شاخه درخت زرشک کار برداشت را بسیار سخت می‌کند.
زرشک از جمله درختچه‌های مقاومی است که قابلیت رشد و تولید در زمین‌های کم بهره و با آب شور را دارا است که توجه بیشتر به آن ضمن بالا بردن ظرفیت تولید محصولات کشاورزی در حفاظت از خاک منطقه نیز موثر است.
خراسان جنوبی پرچمدار تولید محصول زرشک در کشور
کشور ایران بزرگترین تولید کننده زرشک در جهان و خراسان جنوبی پرچمدار تولید این محصول در کشور است که بیش از 85 درصد این محصول در شهرستان قاینات تولید می‌شود اما خام فروشی یکی از مهم ترین مشکلات موجود در صنعت تولید و صادرات زرشک است که در حال حاضر زرشک در استان‌های مختلف به صورت سنتی و خام فروشی صورت می‌گیرد.
مصرف زرشک به صورت تازه خوری به دلیل مزه ترش آن معمول نیست و زرشک گیاهی بومی ایران است و نوع بی دانه آن برای نواحی جنوب خراسان به ویژه قاین و بیرجند شهرت ایجاد کرده است.
نخستین محل پرورش زرشک بی دانه روستای افین است که دارای قدمت تاریخی است و بر اساس آمار منتشر شده خراسان جنوبی رتبه نخست تولید زرشک دنیا و رتبه دوم تولید زعفران در کشور را دارد.
زرشک از مهم ترین گیاهان دارویی در ایران است که زیستگاه آن بدون شک در خراسان جنوبی و بیشتر در شهرستان قاینات است و این گیاه علاوه بر مصرف دارویی برای استفاده در غذا هم است و فرآورده‌های زرشک شامل نوشابه، مارمالاد، شربت و افشره آن بسیار طرفدار دارد.
اما این روزها که زمان برداشت زرشک صادراتی از اواخر مهر و اوایل آبان در خراسان جنوبی آغاز شده وا ین روزها روزهای پرکاری برای کشاورزان است، در حال حاضر کشاورزان این خطه در حال برداشت محصول نوبرانه زرشک هستند.
اما سوالی که در این بین مطرح است این است که به گفته مسئولان استان خراسان جنوبی با 98 درصد سطح زیر کشت زرشک مقام نخست تولید این محصول را در کشور به خود اختصاص داده است و بنا به صحبتهای مسئولان هر سال بیش از 40 هزار تن زرشک در خراسان جنوبی برداشت می‌شود، اما آیا با برداشت این محصول سود زیادی هم نصیب کشاورزان و تولیدکنندگان این محصول می‌شود؟
سود بی حساب دلالان مساوی جیب خالی کشاورزان
ملکی یکی از زرشک کاران خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در بیرجند، اظهار داشت: مشکلات زرشک کاران خراسان جنوبی در حد یکی و دو مشکل نیست، اما مهم ترین مشکل ما نبود محلی مناسب برای خشک کردن زرشک است.
وی بیان کرد: زرشک محصولی است که برای برداشت آن نیاز به آب زیادی است به ویژه در فصل تابستان و در هنگام برداشت این محصول باید آب زیادی به پای درخت زرشک ریخته شود که با وجود خشکسالی‌های چندین ساله و کمبود آب اما کشاورزان تلاش دارند تا زرشک خوب و با کیفیتی را وارد بازار کنند و از طرفی دیگر با کمبود شدید آبی روبه رو هستند.
زرشک کار خراسان جنوبی گفـت: به دلیل نبود بارگاه زرشک خشک کنی هر لحظه ممکن است باران خسارت زیادی و جبران ناپذیری را به کشاورزان وارد سازد.
وی با بیان اینکه نبود بازاری مطمئن برای فروش محصول زرشک از دیگر مشکلات است، افزود: هنگامی که یک درخت زرشک می‌خواهد به ثمر برسد باید به مدت 6 سال به آن درخت رسیدگی کرد که در این سال‌ها مشکلات کم آبی کار ما را سخت و باعث خشک شدن درختان شده است.
یکی دیگر از کشاورزان زرشک کار خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در بیرجند، اظهار داشت: در برخی از مناطق استان به دلیل عدم وجود بارگاه کشاورزان مجبور هستند زرشک خود را به صورت سنتی در خرمن خشک کنند که با آمدن کوچکترین باران محصول و دسترنج یک ساله آنها خراب می‌شود.
کمبود بارگاه زرشک مشکل اساسی تولیدکنندگان این محصول
وی با بیان اینکه در این اثر در چند سال گذشته زرشک تولیدی ما با بارندگی از بین رفته و یا مرغوبیت خود را از دست داده است، بیان کرد: چند سالی است که بارها از کمبود بارگاه برای خشک کردن زرشک عنوان شده اما این امر نیازمند توجه است.
عدم وجود بیمه برای محصول زرشک، کمبود بارگاه، کم آبی و دلالان از مواردی است که بیشتر زرشک کاران خراسان جنوبی به آن اشاره داشتند که در این راستا رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در بیرجند، اظهار داشت: در حال حاضر 30 هزار بهره بردار زرشک در خراسان جنوبی فعال است.
هاشم ولی‌پور مطلق افزود: در سال گذشته 14 هزار و 615 تن زرشک در خراسان جنوبی برداشت که از این میزان یک هزار و 315 میلیارد ریال نصیب کشاورزان استان شد.
بیشترین سطح زیر کشت درخت زرشک در خراسان جنوبی مربوط به شهرستان قاین است
وی با بیان اینکه بیشترین سطح زیر کشت درخت زرشک در خراسان جنوبی مربوط به شهرستان قاین با 4 هزار و 56 هکتار است، بیان کرد: از این رقم 3 هزار و 925 تن زرشک در این شهرستان برداشت می‌شود و در استان 13 واحد فرآوری محصول زرشک داریم که از این تعداد دو واحد در شهرستان درمیان، سه واحد در خوسف، 4 واحد در قاین، یک واحد در سربیشه و دو واحد در فردوس فعال است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با بیان اینکه در بارگاه‌های بهداشتی زرشک خشک کردن از حالت خرمنی به حالت نیمه صنعتی تبدیل شده و خشک کردن صنعتی در چند واحد کانتینری و تونل خشک کردن در دست اجرا است، گفت: محصول خشک شده به صورت‌های بسته بندی و فرآوری به بازار خراسان جنوبی و دیگر استان‌های کشور ارسال می‌شود.
ولی‌پور مطلق با بیان اینکه به بارگاه‌های بهداشتی زرشک سنتی و تسهیلات ارائه شده به کشاورزان تاکنون 312 مورد بارگاه زرشک سنتی با ظرفیت 3 هزار و 500 تن زرشک در خراسان جنوبی فعال شده است، افزود: برای این بارگاه‌ها 190 فقره مجوز با ظرفیت 3 هزار و 600 تن زرشک صادر شده که تاکنون 200 تن به بهره برداری رسیده و تسهیلات ارائه شده از سال 90 تاکنون از صندوق توسعه ملی به تعداد 89 فقره و مبلغ 14 هزار و 620 میلیون ریال است.
احداث صنایع کوچک بسته بندی زرشک
وی با اشاره به اینکه تاکنون صنایع کوچک بسته‌بندی احداث شده است، اظهار داشت: برای جلوگیری از فروش فله‌ای محصول زرشک و برندسازی این محصول تاکنون صنایع کوچک بسته بندی و فرآوری زرشک در قطب‌های کشاورزی تولید زرشک احداث شده است و برای برندسازی و شناسنامه دار کردن این محصول برنامه ریزی لازم در دستور کار است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با بیان اینکه تاکنون برای معرفی محصول زرشک به مردم دیگر نقاط کشور اطلاعات خوبی داده نشده است، گفت: نیاز است تا برنامه‌ریزی برنامه‌های مختلفی برگزار شود و تعدادی از واحدهای فرآوری زرشک با برند واحد تولیدی خود به فروش این محصول اقدام کرده ولی برای برندسازی معنوی محصول زرشک در خراسان جنوبی و ثبت آن تاکنون اقدامی حاصل نشده است.
ولی‌پورمطلق با اشاره به اینکه خشک کردن به روش سنتی سبب کاهش کمی و کیفی محصول زرشک می‌شود، افزود: در اثر حمله پرندگان و آلوده شدن آنها توسط حشرات و نشستن گردوغبار بر روی این محصول می‌شود و بارگاه‌های بهداشتی دارای ارتفاع مناسب و تهویه کافی است که با ایجاد ستون‌های فلزی و سیم کشی مناسب سبب تهویه مناسب برای خشک شدن می‌شود.
وی با بیان اینکه در راستای حمایت کشاورزان و افزایش تولید زرشک طرح‌های آبیاری تحت فشار و طرح‌های انتقال آب انجام شده است، بیان کرد: افزایش عملکرد در واحد سطح با اجرای طرح‌های تغذیه، احیای باغات زرشک، اجرای طرح‌های آبیاری تحت فشار و برای طرح‌های انتقال آب به منظور افزایش راندمان آبیاری از فعالیت‌های جهاد کشاورزی استان با توجه به سازگاری محصول زرشک با شرایط اقلیمی موجود تسهیلات مورد نیاز برای توسعه باغات زرشک وتوسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی و فرآوری این محصول از محل کارگروه توسعه کشاورزی در اختیار متقاضیان قرار گرفته است.
پیش بینی برداشت بیش از 16 هزار تن زرشک امسال در خراسان جنوبی
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی گفت: هر کیلو زرشک در بازارها 3 هزار تومان به فروش می‌رسد و 14 هزار و 228 هکتار از باغ‌های خراسان جنوبی زیر کاشت زرشک است که پیش بینی می‌شود امسال 16 هزار و 500 تن محصول از آن برداشت شود که برداشت این مقدار زرشک بیش از 156 میلیارد تومان درآمد عاید 30 هزار بهره بردار خراسان جنوبی است و شهرستان قاین با 4 هزار و 56 هکتار بیشترین سطح زیر کشت زرشک را در خراسان جنوبی دارد.
ولی‌پور مطلق افزود: سال گذشته نزدیک به 15 هزار تن زرشک برداشت و 138 میلیارد تومان نصیب کشاورزان خراسان جنوبی شد.
اما یکی دیگر از مهم ترین مشکل کشاورزان زرشک کار خراسان جنوبی مشکل بیمه است و زرشک کاران معتقد هستند که محصول زرشک به سرعت دچار سرمازدگی می‌شود که باید برای جلوگیری ازخسارت‌های احتمالی، محصول زرشک را در کوتاه ترین زمان جمع آوری کنیم
فصل برداشت زرشک مهر و همزمان با شروع پاییز است و زرشک فقط تا قبل از جمع آوری و چیدن از درخت بیمه می‌شود و در حالی که عمده مشکل و آسیب به زرشک کاران بعد از جمع آوری و هنگام خشک کردن محصول اتفاق می‌افتد.
زرشک کاران خراسان جنوبی معتقد هستند دولت و متولیان بیمه باید محصول زرشک را در خرمنگاه زیر پوشش بیمه قرار دهند تا بر زرشک کار خسارات کمتری تحمیل شود.
بیش از 3400 هکتار از باغات زرشک بیمه شدند
مدیر صندوق بیمه کشاورزی خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در بیرجند، اظهار داشت: در سال زراعی 94-93 نزدیک به 3 هزار و 410 هکتار از باغ‌های زرشک خراسان جنوبی بیمه شد.
جواد غنچه افزود: محصول زرشک تا زمان برداشت از درخت بیمه است و در گذشته تنها باغ‌های زرشک بالای 500 متر بیمه بود اما با پیگیری‌های ما این مشکل برطرف شد و باغ تا مساحت 100 متر بیمه شدند.
وی اظهار داشت: مکاتبات زیادی با مرکز انجام شده و بیمه خرمنگاه زرشک در گرو تأمین اعتبار و موافقت معاونت باغبانی وزارت جهاد کشاورزی است و برای حمایت از تولید زرشک و استقبال کشاورزان، بیمه خرمنگاه و تنه درختان زرشک در دستور کار است.
محقق و کارشناس گیاهان دارویی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: میوه زرشک ضد اسهال، ضد تب‌های عفونی، تب‌های صفراوی و رماتیسم است.
آب زرشک خون را تصفیه و ضد عفونی می‌کند
محسن پویان افزود: آب زرشک خون را تصفیه و ضد عفونی، قلنج کلیه و کبد، حالت تهوع، استفراغ، صفرا کبد، سوء هاضمه و سنگ کلیه را از میان می‌برد.
وی اظهار داشت: آب زرشک در مخلوط با مقدار مساوی آب سیب و کمی آب لیمو و شکر برای بهبودی برای مسمومیت توسط نیش مار و افعی موثر در نارسایی‌های قلبی و تپش و بی اشتهایی مفید است و آب زرشک، آنژین و آسم را برطرف کرده و دهان را ضد عفونی و زخم‌های گلویی را مرتفع می‌کند.
محقق و کارشناس گیاهان دارویی گفت: آب زرشک پایین آورنده فشارخون، کوچک کننده شکم، تقویت قلب، بازکردن رگ‌ها، نابود کردن سنگ کلیه و مثانه، ضد قند، کوچک کردن شکم، تسکین دهنده روح، روان و اعصاب است.
مدیر صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی اظهار داشت: همزمان با آغاز برداشت محصول زرشک در استان 100 بارگاه زرشک در خراسان جنوبی آماده سازی و فعال شد.
علی مودی افزود: در بارگاه‌های بهداشتی زرشک خشک کردن محصول از حالت خرمنی به حالت نیمه صنعتی تبدیل می‌شود که بارگاه‌های بهداشتی با ستون‌های فلزی و سیم‌کشی آماده می‌شود تا محیطی برای خشک کردن با کیفیت زرشک و به دور از آلودگی باشد و این بارگاه‌های بهداشتی، دارای ارتفاع مناسب و تهویه کافی برای خشک کردن زرشک است.
وی اظهار داشت: قبل از این برای راه‌اندازی هر بارگاه بهداشتی بنا بر ظرفیت آن 20 تا 70 میلیون تومان تسهیلات به متقاضیان پرداخت شده است.
گزارش از اعظم انصاری
انتهای پیام/
