نوحه‌هایی که با حافظه اجدادی روایت شدند
آلبوم «خونین‌دلان» شامل بازخوانی‌های نوحه‌های حسین بابای‌مشکین است. درویشی و اردلان که از پژوهشگران موسیقی هستند هر کدام دیدگاه‌هایی درباره این آلبوم دارند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، روز گذشته آلبوم «خونین‌دلان» که شامل بازخوانی نوحه‌های حسین بابای‌مشکین است، در تالار مهر حوزه هنری رونمایی شد.
این آلبوم توسط حاج عباس کیاماری و فرزندش فرهاد کیاماری بازخوانی شده است.
محمدرضا درویشی که بی‌شک یکی از بزرگترین پژوهشگران عرصه موسیقی نواحی و البته از استادان موسیقی دستگاهی ایران است، در بخشی از این مراسم و در قالب کلیپی تصویری به بیان توضیحاتی درباره آلبوم «خونین‌دلان» پرداخت.
درویشی گفت: این مجموعه از چند جهت اهمیت دارد. نخست این که سراینده شعر و سازنده موسیقی در این اثر شخصی واحد است. در موسیقی ما وقتی شاعر و سازنده ملودی یکی باشند معمولا ملودی‌های خوبی خلق می‌شود. دوم نحوه ترکیب شعر و موسیقی در این اثر است. انتخاب به موقع مُدگردی‌ها و در نهایت انتخاب به موقع تغییر دور ایقایی یا همان تغییر ریتم است.
وی ادامه داد: یکی از نمونه‌های تغییر ریتم در آلبوم «خونین دلان» زمان اتمام حجت امام حسین‌علیه‌سلام با یارانش است که در این بخش دور سه‌تایی، چهارتایی، شیش‌تایی و 10تایی را شاهد هستیم. چنین کاری برای موزیسین‌های حرفه‌ای کاری دشوار است و تنها با اشاره و یادآوری امکان‌پذیر است در حالی که خوانندگان این آلبوم به صورت شفاهی و سینه‌به‌سینه این کار را یاد گرفته‌اند.
درویشی گفت: برخی از نوحه‌های این مجموعه در دستگاه «سه‌گاه» معرفی شده‌اند، در حال که نه در شروع و نه در پایان شباهتی به «سه‌گاه» ندارند. تنها گاهی به «سه‌گاه» نزدیک است اما آنچه مسلم است این نوحه‌ها براساس «سه‌گاه» قدیمی و پیش از تدوین ردیف خوانده شده‌اند و به مقام‌های قدیم نزدیکترند.
وی تاکید کرد: پرسشی در اینجا مطرح می‌شود که مرحوم مشکین این مقام‌ها را با کدام حافظه ساخته است در حال که ردیف موسیقی ایران کمتر از 150 سال سابقه دارد؟ در پاسخ باید گفت مشکین این نوحه‌ها را با حافظه اجدادی‌اش خوانده است.
این پژوهشگر موسیقی گفت: در سی‌‌دی سوم این مجموعه مصرعی در دور سه‌تایی اجرا می‌شود و جواب سینه‌زنان در قالب دور 10تایی است. اگر شنونده دقیق نباشد ممکن است گمان کند که خواننده ریتم را درک نکرده و اشتباه می‌خواند. در حالی که خواننده کاملا بر ریتم مسلط است و این کارش از هنرمندی اوست.
درویشی تاکید کرد: در حال حاضر ما گنجی در حال زوال داریم. امروز نوحه‌خوانان قدیمی ما در حیات هستند و باید تا دیر نشده مجموعه‌ای نفیس از این نوحه‌ها را ضبط کنیم.
دعوت با آرامش برای شنیدن یک روایت
در آیین رونمایی از آلبوم «خونین دلان» حمیدرضا اردلان پژوهشگر و مدرس دانشگاه، یکی دیگر از سخنرانان بود.
اردلان در صحبت‌هایش گفت: نوحه‌خوانی که امروز در کشور ما رایج است و تلویزیون هم در اختیار آنان است، درست در نقطعه مقابل نوحه‌های مرحوم مشکین قرار دارند. نوحه‌خوانی‌هایی که امروز رایج است تحت تاثیر چیزهایی هستند که هیچ ریشه‌ای ندارند.
این پژوهشگر با اشاره به ویژگی‌های آلبوم «خونین دلان» تاکید کرد: در اجرای آقای کیاماری تحریرها اندک و الگوهایی شبیه به هم دارند. کیاماری و فرزندش در هنگام خواندن نوحه آرام هستند، با آرامش شما را به شنیدن یک روایت دعوت می‌کنند. این درست همان چیزی است که با سیاسی‌بازی متفاوت است.
وی ادامه داد: در اجرای کیاماری نسبت میان فواصل و شعرها تحت تاثیر معنی شعر تفسیر مبنا دارد. یعنی هر کجا که معنای شعر کشش داشته باشد، خواننده اوج می‌گیرد و هر کجا که لازم باشد خواننده در پرده‌های پایین می‌خواند.
اردلان گفت: در این اجرا که بسیار ساده و مظلومانه است، نکاتی عمیق هست. این‌ها اهل باطنند نه تظاهر. نوحه‌خوانان امروزی و برخی از کسانی که رسانه تلویزیون را هم در اختیار دارند، نوحه‌خوانیشان شامل این نکته است که به مخاطب بگویند من دارم می‌خوانم. هنگامی که نوحه‌خوانان به بروز بیرونی می‌رسند، اشکال درست در همان هنگام آغاز می‌شود.
انتهای پیام/
