همکاری ایران و روسیه بر پایه استراتژیک

به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه مثل رهبران عراق، بولیوی، ونزوئلا، نیجریه، ترکمنستان، گینه استوایی و الجزایر روز 23 نوامبر به ایران آمد تا در کنفرانس کشورهای صادرکننده گاز (GEFCF) شرکت کند اما او از همان بدو ورودش نشان داد که فقط شرکت در این کنفرانس را مد نظر ندارد و دستور کار مفصل‌تری را در نظر گرفته است. نشانه این موضوع در دیدار او با رهبر معظم انقلاب است که بدون فوت وقت و با ورود به تهران انجام داد تا نشان دهد اولویت‌های دیگری جز اوپک گازی را مد نظر دارد و برای بررسی این اولویت‌ها باید قبل از هر چیز دیداری با رهبر انقلاب داشته باشد. او هشت سال پیش و برای شرکت در نشست رهبران کشورهای ساحلی دریای خزر هم به ایران آمده بود و در آن سفر هم دیداری با رهبر انقلاب داشت اما این بار دیدار خود را قبل از هر کاری انجام داد تا تفاوت این سفر با سفر قبلی معلوم شود، در واقع شرایط منطقه و بین‌الملل نسبت به هشت سال قبل آن قدر تغییر قابل توجهی داشته که این تفاوت را توجیه می‌کند و باعث می‌شود رئیس جمهور روسیه با برنامه کاری مفصل‌تر از صرف مباحث اوپک گازی به تهران بیاید.
اولین و مهم‌ترین تغییر در شرایط امنیتی منطقه است. هشت سال قبل نه خبری از تغییرات گسترده سیاسی- اجتماعی در خاورمیانه بود و نه جنگ‌های داخلی در سوریه و یمن وجود داشت و نه گروهی مثل داعش به وجود آمده بود که بتواند وحشت منطقه‌ای و حتی بین‌المللی به وجود بیاورد. روسیه از ابتدای تغییرات خاورمیانه با سیاست‌های مداخله‌جویانه غرب در منطقه مخالف بود و به لحاظ سیاسی سعی می‌کرد محدودیت‌هایی برای آن به وجود بیاورد و حتی مجبور شد از حق وتوی خود در شورای امنیت و برای جلوگیری از مداخله‌جویی غرب در سوریه استفاده بکند. حالا روسیه به صورتی جدی‌تر وارد عمل شده و به همراه ایران، عراق و سوریه مرکز ضدتروریسم را در بغداد، پایتخت عراق، به راه انداخته تا جبهه منسجم اطلاعاتی-نظامی را برای مبارزه با داعش تشکیل بدهد. این جبهه در مدت کوتاه چند ماهه توانسته موفق‌تر از ائتلاف امریکایی ضد داعش عمل کند. پوتین در صورت موفقیت این جبهه است که می‌تواند از یک سو دامنه مداخله‌جویی غرب در منطقه را به میزان قابل توجهی محدود کند و هم اینکه نقش خود را در حفظ امنیت و ثباث در منطقه و حتی در سطح بین‌الملل تثبیت کند، البته روشن است که تنها متحد استراتژیک او در رسیدن به این اهداف ایران است. این کشور  متوجه شده که لنگر ثبات منطقه فقط ایران است و به همین علت هم است که ایران را متحد استراتژیک خود در منطقه می‌داند. روشن است که رقبای غربی روسیه به خصوص نزدیک از این اتحاد استراتژیک نگران باشند و به همین جهت است که روزنامه امریکایی وال استریت‌ ژورنال به نقل از منابع ارشد دیپلماتیک امریکا از تلاش واشنگتن برای ایجاد شکاف در ائتلاف مسکو-تهران گفته است. دومین تغییر قابل توجه در وضعیت بعد از توافق هسته‌ای مشهور به دوره پساتحریم است. امریکا در این دوره به دنبال یافتن روزنه‌هایی برای ورود به ایران است و شاید همین روزنه‌ها را برای ایجاد آن شکاف در نظر گرفته اما همکاری‌های هسته‌ای- اقتصادی چین و روسیه با ایران می‌تواند شرایط مقابله با این تلاش امریکا را ایجاد کند. پوتین در بدو ورود خود به تهران دستور لغو ممنوعیت‌های مربوط به انتقال فناوری و تجهیزات هسته‌ای به ایران را داد تا گام نخست را در این جهت بردارد. این دستور باعث می‌شود روسیه مشارکت قابل توجهی در بازطراحی مرکز هسته‌ای اراک و ادامه تحقیقات هسته‌ای در مرکز فردو داشته باشد و زمینه کار برای امریکا یا دیگر شرکای غربی آن بسیار محدود شود. در واقع، ایران و روسیه در دوره پساتحریم هدف مشترکی مثل آن مرکز عملیاتی بغداد دارند که به نحوه طرف غربی و مداخلات آن مربوط می‌شود تا آنها نتوانند به بهانه فضای ایجاد شده در این دوره قصد نفوذ و رسوخی داشته باشند. سومین تغییر در زمینه انرژی و به خصوص اتفاقاتی است که بر سر قیمت نفت طی 1/5 سال اخیر پیش آمده است. ایران و روسیه هر دو از کشورهای مهم در عرصه تولید و صادرات نفت هستند که متأثر از کاهش قیمت نفت در این مدت شده‌اند. از طرف دیگر، هر دو کشور به ترتیب اولین و دومین میزان از ذخایر گازی جهان را دارند که می‌توانند برای تقابل با کاهش قیمت نفت، سیاست‌ هماهنگی در اوپک گازی داشته باشند. سیاست هماهنگ دو کشور باعث می‌شود توازنی بین قیمت نفت و گاز ایجاد شود تا آنکه غرب به کمک شرکای عرب خود نتواند از قیمت نفت به عنوان سلاحی برای پیشبرد اهداف خود استفاده کند. با توجه به این سه محور باید گفت که شرایط فعلی زمینه را برای همکاری دو کشور بر اساس یک اتحاد استراتژیک و راهبردی در زمینه‌های امنیتی، هسته‌ای و انر‌ژی فراهم کرده و به همین جهت است که پوتین لازم دید قبل از هر کاری به دیدار رهبر معظم انقلاب اسلامی برود.
انتهای پیام/