شکاف عمیق بی توجهی بر پیکره پل چوبی اصفهان/قدمگاه مرگ در پس ترک‌های پل تاریخی
قدمگاه مرگ در پس ترک‌های پل چوبی اصفهان به‌وضوح دیده می‌شود، ترک‌هایی که متهم اصلی آن خشکسالی و دریغ جریان آب در پایه‌های این پل است، این بار خشکسالی گریبان پلهای تاریخی اصفهان را گرفته است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، پلهای تاریخی اصفهان و سایر بناهای تاریخی هرکدام موزه زنده‌ای هستند که حکایت از تمدن و فرهنگ نسل‌های قبلی ما را روایت میکند. نگهداری از پلهای تاریخی اصفهان در دوران سیر صعودی خشکسالی، می‌تواند مد نظر قرار گیرد و به نظر میرسد در شرایط کنونی، باید هرطور شده، اقدامی جدی در این حوزه عملیاتی کرد.
روزگاری پل چوبی تنها محل عبور مهمان‌ها و سفیرانی بود که اجازه دیدار با شاه‌عباس دوم داشتند، در این پل افراد عامه اجازه عبور و مرور نداشتند و ظاهر امر نشان می‌دهد که از پلهای اختصاصی اصفهان که به باغ‌های سلطنتی مرتبط بوده، به شمار می‌رود.
پل چوبی که در اصل نام آن پل جوبی و یا جوئی است در محاورات مردم اصفهان چوبی خوانده می‌شود؛ این پل هم همانند پلهای تاریخی اصفهان از یادگاران دوران صفویه به شمار می رود.
اما در حال حاضر این پل میزبان عبور همه مردم بوده و برای هیچ شخصی استثنائی قائل نمی‌شود. دورانی بود که در بستر رودخانه خشک زاینده‌رود تابلوی "شنا ممنوع" سوژه عکاسان و خبرنگاران رسانه های گروهی شده بود اما حالا باید تابلوی عبور از پل بااحتیاط را نصب کرد، چراکه در بخش‌هایی از این پل شکاف و ترک‌هایی ایجاد شده که ممکن است خطرآفرین باشد.
اگرچه مسئولان اداره کل میراث فرهنگی اصفهان همگی متفق‌القول اعتقاد دارند خطر ریزش پل وجود ندارد، اما مرمت آن به صورت اورژانسی در حال پیگیری است.
در صورت بی‌توجهی امکان تخریب پل چوبی وجود دارد
منصور زیرک، مسئول گروه امانی میراث فرهنگی اصفهان در مورد تَرَک‌ها گفت: ترک‌ها نشان می‌دهد که نشست چرخشی زمین روی داده است. این ترک به سمت غرب در تیزه ورودی شاه‌نشین و شمال آن قرار گرفته و دلیلش خشک‌سالی‌های طولانی‌مدت است؛ در حال حاضر خاک خاصیت خود را از دست داده و پوکی خاک سبب نشست پل در بخش‌هایی از زمین می‌شود.
وی افزود: با توجه به معماری پل‌ها استحکام آن‌ها نیازمند جاری بودن آب و ایجاد رطوبت بر پایه آن است، درحالی‌که با کاهش آب‌های سطحی و خشک شدن زاینده‌رود، لایه‌های خاک با کاهش سطح سفره‌های زیرزمینی به هم فشرده شده و زمین نشست کرده و این فرونشست سبب ترک‌خوردگی پل شده است.
مسئول گروه امانی میراث فرهنگی اصفهان بیان کرد: پل تاریخی جویی سال 1370 با مشارکت شهرداری اصفهان مرمت و بازسازی شد اما تداوم خشک‌سالی‌ها، خطری جدی برای تخریب این بنای تاریخی است.
وی گفت: ترک‌خوردگی به‌صورت عمودی از سقف شاه‌نشین به سمت پی ایجاد شده است که در صورت بی‌توجهی به این اثر تاریخی امکان تخریب آن وجود دارد.
این کارشناس میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اصفهان افزود: این پل تاریخی نیازمند مرمت اضطراری است.
تازیانه خشکسالی بر پلهای تاریخی اصفهان
کارشناسان درباره دلایل ترک‌های این پل تاریخی، مسائل مختلفی را مطرح میکنند و تقصیر در این زمینه بر گردن خشکسالی افتاده است. بررسی ها نشان می‌دهد که تازیانه خشکسالی و زیست محیط سبب شده که زنگ خطر مرگ پل تاریخی چوبی به صدا در آید.
ناصر طاهری، معاون میراث فرهنگی اصفهان از شرایط پل چوبی اصفهان به تسنیم گفت: اگرچه این پل در حالت اضطرار ندارد اما اقدامات لازم برای مرمت آن در حال پیگیری است. پلهای تاریخی مربوط به دوره صفویه بوده که نزدیک به 300 الی 400 سال از عمر آن‌ها می‌گذرد و در بناهای تاریخی، آثار کهنگی جزئی از ذات آن‌ها است.
شوک خشکسالی پل‌ها تاریخی را از بین می‌برد
وی افزود: مسئله‌ای نگران کننده، تغییر شرایط محیطی بناهای تاریخی به‌ویژه پلهای اصفهان است زیرا نوسانات باز و یا بسته شدن آب در بستر رودخانه، سبب شده که صدمات بسیاری ببیند چراکه بناها تاریخی با شرایط محیطی خود را به تعادل می‌رساند.
طاهری تصریح کرد: به هم زدن شرایط محیطی و زندگی بدترین لطمه‌ای است که به پلهای تاریخی اصفهان وارد می‌شود این سازه‌ها 400 سال در آب زندگی کرده‌اند و اینکه پس از چند سال خشکی هر بار آب باز می‌شود و مجدد بسته به پل‌ها شوک وارد می‌شود.
وی بیان کرد: اگرچه این پل‌ها ریشه در خاک دارند و پایه‌های آب ممکن است در رطوبت و آب قرار گرفته باشند، اما در کل، خشکسالی ها، سبب افزایش این ترک‌ها با خستگی مصالح و فرسودگی و عمر بالای آن خواهد بود.
علیرضا جعفری زند، کارشناس میراث فرهنگی نیز با اشاره به شرایط پل جویی یا چوبی اصفهان به تسنیم گفت: خشک‌سالی‌ها تأثیر منفی بر روی پلهای تاریخی گذاشته و اگرچه در این میان پل خواجو به دلیل پایه سنگی آن کمتر دچار آسیب شده، اما در کل باید برای پلهای اصفهان مطالعه، بررسی و آسیب‌شناسی تخصصی شود.
فقط خشکسالی مقصر نیست
با این حال، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان، خشکسالی را تنها مقصر اصلی این ترک‌ها نمی‌داند و پل و میزان استحکام آن را نیز از دلایل دیگر عنوان میکند. فریدون اللهیاری با بیان اینکه مرمت اضطراری پل چوبی را به واحد امانی واگذار شده و در همین هفته مرمت آن شروع می‌شود، در مورد آسی های ایجاد شده بر روی پل به تسنیم گفت: در حال حاضر نمی‌توان در این باره نظر قطعی داد و زیرا خود سازه نیز بر این مسئله مؤثر است اما خشکسالی در این زمینه اثرگذار بوده اما همه عامل را نمی‌توان به خشکسالی نسبت داد. به هر حال، ممکن است سازه نیز و میزان استحکام آن‌هم تأثیرگذاری خودش را داشته باشد.
وی افزود: در حال حاضر مشکل این پل، چندان حاد نیست و احتمال ریزش وجود پل وجود ندارد اما این وضعیت جالب نیست و به‌زودی اقدامات اساسی برای آن صورت می‌گیرد.
اللهیاری افزود: در حال حاضر سایر پلهای اصفهان تحت نظارت هستند و هم اکنون پایش‌های صورت گرفته به صورت مرتب انجام می شود. یکی از برنامه‌هایی که در حال پیگیر هستیم این است که پلهای اصفهان را یک پایگاه ملی راه‌اندازی کنیم پایگاه ملی پلهای زاینده‌رود کارشناسان بازرسی خود را داشته باشند مطالعه بر روی پل و نواقص را بررسی کند.
راه نجات ایجاد حوضچه در اطراف پل است
طاهری راهکار پیشگیری از فرسودگی پلهای تاریخی اصفهان را با وجود خشکسالی را ایجاد حوضچه در اطراف پلهای تاریخی اصفهان دانست و گفت: با توجه به اینکه خشکسالی در اصفهان وجود دارد و از سوی دیگر بستر رودخانه خشک است می‌توان با ایجاد حوضچه در اطراف پل کاری کرد تا آب همیشه در اطراف پایه‌ها وجود داشته باشد.
وی افزود: این طرح چندی پیش مطرح شد اما تصمیمی برای آن گرفته نشده و هنوز به‌صورت جدی در این مورد وارد بحث نشده‌اند و اگر این روند پیش رود، ممکن است زمانی اقدام کنند که اوضاع وخیم شده باشد.
جعفری زند نیز با ایجاد حوضچه در اطراف پلهای تاریخی اصفهان برای جلوگیری از فرسودگی آن‌ها موافق است و گفت: با این اقدام می‌توان از پل‌ها محافظت کرد. در قدیم پل چوبی و پل خواجو همین خاصیت را داشته‌اند، در آن زمان هم خشکسالی بوده و در کتاب‌های تاریخ آمده که در آن زمان آب را در یک سطحی پشت پل نگه می‌داشتند و در واقع دریاچه مصنوعی تشکیل می‌شده است.
در تاریخ آمده که در بخش شرقی و غربی پل چوبی، آب رودخانه بر روی‌هم انباشته می‌شده و به شکل دریاچه‌ای درمی‌آمده به آن «پل دریاچه» نیز می‌گفته‌اند.
نیاز اصفهان به مدیریتی جدی در زمینه پلهای تاریخی
پلهای تاریخی اصفهان و سایر بناهای تاریخی هرکدام موزه زنده‌ای هستند که حکایت از تمدن و فرهنگ نسل‌های قبلی ما را روایت میکنند. بدون شک، نگهداری از پلهای تاریخی اصفهان با توجه به سیر صعودی خشکسالی کشور و اصفهان، با ایجاد حوضچه‌هایی در اطراف پایه‌ها امکان پذیر تر می شود.
اما در این میان مدیریت اصفهان، شهرداری، آب منطقه‌ای و میراث فرهنگی و انجمن‌ها و تشکل‌های دوستدار میراث فرهنگی با ایجاد یک کارگروه در این زمینه می‌توانند از مرگ حتمی پلهای تاریخی اصفهان که هرکدام شناسنامه فرهنگی اصفهان محسوب می‌شوند، جلوگیری کند.
گزارش از نگین فروغی
انتهای پیام/
